مقاله بررسی تنش های زیستی ومحیطی بر گیاهان

اختصاصی از یارا فایل مقاله بررسی تنش های زیستی ومحیطی بر گیاهان دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:74

فهرست مطالب:

تنش آبی    3
تنش شوری    4
تنش دمای پایین    5
آبسیزیک اسید هورمون پیغام دهنده وجود تنشهای غیر زنده    6
تنش فلزات سنگین    7
تنش اکسیداتیو    8
بررسی اثرات تنش آبی    12
مواد و روش ها    16
تنش شوری    21
اجزای تنش شوری    21
مسیر های حرکت آب و نمک در طول ریشه ها    22
کنترل سطوح شوری در برگ ها    23
کنترل مقدار سدیم توسط رشد    24
غده ها و کیسه های نمکی    25
گوشتی نمودن به منظور تنظیم فشار اسمزی در برگ ها    26
کنترل باز بودن روزنه ها توسط سطوح سدیم آپوپلاستی    27
مکانیسم های ژنتیکی مقاومت به شوری    28
تغییر پذیری در جذب یون ها    28
انتخاب تیپ های مقاوم    29
مطالعات سلول شناختی و ژنتیکی    30
عدم تعادل مواد غذایی    35
اصلاح خاک های شور و قلیا    36
چگونگی رشد گیاهان در خاکهای هالومورفیک    36
دفع نمک    36
تنش دما و اثر آن در گیاهان مختلف    38
اثر تنش گرما بر برخی گیاهان زراعی    38
تنش سرما و اثر آن در گیاهان مختلف 1    42
•    اثر سرما بر شبدر قرمز:    46
حداقل چهار نوع صدمه زمستان وجود دارد:    46
توصیه هایی برای کاهش خسارت یخ زدگی:    47
جنبه های اکولوژی وفیزیولوژی انطباق سرما:    48
•    اثر سرما بر رشد و نمو یونجه:    48
انواع صدمات:    48
ت- ورقه های یخ :    49
•    مقاومت به تنش سرما :    50
مکانیزم نتظیمی هورمونی مقاوم به سرما :    51
جلوگیری از تلفات آب:    51
جلوگیری از افزایش کلسیم سیتوپلاسمی:    52
•    تنش یخ زدگی :    53
•    تاثیر تنش یخ زدگی در گیاهان مختلف:    53
•    گیاه گندم با سه نوع صدمه مواجهه می شود:    54
•    مراحل یخ زدگی درون سلولی:    55
•    یخ زدگی خارج سلولی :    55
•    مقاومت به یخ زدگی :    56
پارامترهای فیزیولوژیک موثر در جلوگیری از تنش یخ زدگی گیاهان :    56
تنش فلزات سنگین    59
● انواع آلودگیهای محیطی :    63
● تکنیکهای برطرف کننده آلودگی فلزات سنگین    64
خلاصه مقاله:    65
تنش خشکی    66
۱- فرار از خشکی :    66
۲- مقاومت به خشکی    67
۲-۱- اجتناب از خشکی    67
۲-۲- تحمل خشکی    68
گند م :    69
سویا :    70
اسپرس :    70
پیاز :    70
گندمیان :    70
زیره سبز :    71
آویشن باغی،کاکوتی ، آویشن شیرازی ، کلپوره:    71
ماش:    71
انگور:    71
مریم گلی ، بومادران ، اسفرزه ، همیشه بهار ، بابونه    72
گلرنگ:    72
مرزه:    72
گل راعی :    72
شنبلیله :    72
گل محمدی :    73
کلزا :    73
نتیجه    73
منابع    74

بررسی تنش های زیستی ومحیطی بر گیاهان
تنش آبی
آب ملکول مهمی برای تمامی فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان بوده، بین 80 تا 90% بیوماس گیاهان علفی را تشکیل میدهد. اگر مقدار آب در گیاه ناکافی باشد، گیاه مرحله کم آبی را تجربه نموده که اصطلاحا به آن خشکسالی میگویند. کم آبی نه تنها در اثر کمبود آب، که در اثر تنشهایی همچون دمای پایین یا شوری نیز حاصل میشود، بنابراین در این فرآیندها و فعل و انفعالات، ترکیبات ملکولی زیادی دخالت دارند. همه این تنشها واجد یک اثر منفی بر روی تولید و عملکرد گیاه می باشند که این خود، حوزه تحقیقاتی وسیعی را برای بهبود عملکرد گیاهی می طلبد.
گیاهان برای سازگار شدن با شرایط کم آبی، مکانیزمهای گوناگونی را توسعه داده اند. جنبه های ژنتیک ملکولی، امکان پاسخ مناسب و سازگاری با این تنش را به آنها داده است. اثرات متقابل بین گیاه و محیط، بستگی به شدت و مدت زمان دوره کم آبی و نیز مرحله نمو گیاه و پارامترهای مورفولوژیکی/ آناتومیکی گیاه دارد. تمامی موجودات زنده از باکتریها گرفته تا یوکاریتها، برخوردار از یک سری سنسورها، واسطه های انتقال دهنده پیام و تنظیم کننده هایی هستند که امکان پاسخ و سازگاری با تغییرات آب قابل دسترس را برای آنها فراهم ساخته است. دستگاه پاسخ سلولی شامل مواد انتقال دهنده محلول نظیر اکواپورین ها، فعال کننده های رونوشت برداری، آنزیمهای رمز کننده محلولهای سازگار، مواد تخریب کننده اکسیژن فعال و نیز پروتیین های محافظت کننده می باشد. برخی ارگانیزمها برخوردار از مکانیزمهای بسیار موثری برای زندگی در آشیانه های اکولوژیک کم آب می باشند. برای دفاع در مقابل صدمات ناشی از کم آبی و پسابیدگی، دو استراتژی عمده را میتوان برشمرد: یکی سنتز ملکولهای محافظت کننده در طی مرحله جذب مجدد آب برای اجتناب از این صدمات؛ و دیگری یک مکانیزم جبرانی در طی جذب مجدد آب برای خنثی سازی صدمات وارده.
تحمل کم آبی و پسابیدگی، از خصوصیات بذور اکثر گیاهان عالی بوده، ولی فقط برخی گونه ها نظیر گیاه احیاء Craterostigma plantagineum در تمامی اندامهای گیاهی خود واجد این خصوصیت اند.
تنش شوری
تنش شوری از تنشهای غیر زنده مهم است که اثرات زیانباری بر عملکرد گیاه و کیفیت محصول دارد. از مشخصه های یک خاک شور، سطوح سمی کلریدها و سولفاتهای سدیم می باشد. مساله شوری خاک در اثر آبیاری، زهکشی نامناسب، پیشروی دریا در مناطق ساحلی و تجمع نمک در نواحی بیابانی و نیمه بیابانی در حال افزایش است. شوری برای رشد گیاه یک عامل محدود کننده است بدان سبب که باعث ایجاد محدودیتهای تغذیه ای از طریق کاهش جذب فسفر، پتاسیم، نیترات و کلسیم، افزایش غلظت یونی درون سلولی و تنش اسمزی میگردد. در شرایط وقوع شوری، یونهایی مثل Na+ و Cl-، به داخل لایه های هیدراسیونی پروتیینها نفوذ کرده، سبب اختلال در کار این پروتیینها میگردند. مسمویت یونی، تنس اسمزی و کمبود مواد مغذی که در شرایط وقوع شوری رخ میدهد، سبب بهم خوردن توازن متابولیکی و در پی آن تنش اکسیداتیو میگردند. مکانیزمهای تحمل شوری را میتوان به هموستازی (شامل هموستازی یونی و تنظیم اسمزی)، کنترل صدمات ناشی از تنش (جبران صدمات و خنثی سازی مسمومیت) و تنظیم رشد دسته بندی کرد. تلاشهای زیادی برای درک مکانیزمهای تحمل شوری صورت گرفته است. موفقیت برنامه های اصلاحی با هدف نهایی بهبود عملکرد محصول، بخاطر فقدان درک روشنی از اساس ملکولی تنش شوری تا کنون چندان چشمگیر نبوده است. پیشرفتهای اخیر در زمینه آنالیز موتانهای غیر متحمل به شوری در گیاه مدل اربیدوپسیس و کلونه سازی ملکولی لوکوسهای ژنی مربوطه، تا حدودی به روشن شدن مکانیزم پیغام دهی تنش شوری و تحمل شوری در عالم گیاهی کمک نموده است.
تنش دمای پایین
یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد گیاهان، دمای پایین می باشد. گونه های مختلف گیاهی از نظر قابلیت تحمل به تنش دمای پایین، بسیار متفاوتند. گیاهان گرمسیری حساس به سرما، حتی در دمای بالاتر از دمای انجماد بافتها، بطور جبران ناپذیری آسیب می بینند. گیاه بواسطه اختلال در فرآیندهای متابولیکی، تغییر در خواص غشاءهای سلولی و اندامکی، تغییر در ساختمان پروتیینها و اثرات متقابل میان ماکروملکولها، و نیز توقف واکنشهای آنزیمی دچار صدمه میگردد. گیاهانی که به یخبندان حساس ولی به سرما متحمل هستند، در دمای اندکی زیر صفر قادر به ادامه حیات بوده، ولی بمحض تشکیل کریستالهای یخ در بافتها، بشدت آسیب می بینند. این در حالی است که گیاهان متحمل به یخبندان قادر به ادامه حیات در سطوح متفاوتی از دماهای یخبندان هستند، البته درجه واقعی تحمل بستگی به گونه گیاهی، مرحله نمو گیاه و مدت زمان تنش دارد.
قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای زیر صفر منتج به تشکیل کریستالهای یخ در فضای بین سلولی، خروج آب از سلولها و از دست رفتن آب سلول (پسابیدگی) میگردد. بنابراین، تحمل به یخبندان با تحمل به پسابیدگی (که در اثر خشکی یا شوری زیاد بوجود می آید)، همبستگی شدیدی دارد. پسابیدگی ناشی از یخبندان سبب اختلالات گوناگونی در ساختمانهای غشایی از جمله بهم چسبیدن غشاءها میگردد. اگرچه پسابیدگی سلولی ناشی از یخبندان، علت اصلی صدمات ایجاد شده در اثر یخبندان می باشد، ولی عوامل دیگری هم در این امر دخالت دارند. کریستالهای در حال رشد یخ سبب وارد آمدن خسارات مکانیکی به سلولها و بافتها میشود. دمای بسیار پایین حاکم در شرایط وقوع یخبندان فی نفسه و پسابیدگی ناشی از آن سبب واسرشتگی پروتیینها و تخریب کمپلکس های ماکروملکول میگردد. وجه مشترک همه تنشهای پیچیده ای نظیر دمای پایین، تولید گونه های اکسیژن فعال (ROS) می باشد، که میتواند سبب صدمه دیدن ماکروملکولهای مختلف درون سلول گردد. دمای پایین بخصوص وقتی با یخبندان همراه باشد، با سیستمهای موثر جلوگیری کننده از تولید اکسیژن فعال که عامل وقوع تنش اکسیداتیو است، همبستگی دارد.
گیاهان نواحی معتدله با فعال نمودن مکانیزم سازگاری به سرما که منتج به افزایش تحمل به یخبندان میگردد، به دمای پایین واکنش نشان میدهند. این فرآیند سازگاری با تغییر نحوه ابراز برخی ژنهای مسوول واکنش به تنش همراه است. این ژنها تولید پروتیینها و متابولیتهای نگهدارنده ساختمانهای سلولی و حافظ نقش آنها در مقابل اثرات منفی یخبندان و پسابیدگی ناشی از آن را کنترل می نمایند. تغییر در ابراز ژتهای عامل واکنش به سرما توسط مجموعه ای از فاکتورهای رونوشت برداری که به محرکهای دمایی واکنش نشان میدهند، کنترل میگردد.
آبسیزیک اسید هورمون پیغام دهنده وجود تنشهای غیر زنده
از آبسیزیک اسید (ABA) بعنوان "هورمون تنش" یاد میشود که به تنشهای محیطی مرتبط با تغییر در فعالیت آب، بوسیله مکانیزم های متابولیکی و نموی واکنش نشان میدهد. گیاهان بوسیله تغییر در غلظت ABAبه تنشهای محیطی نظیر خشکی و شوری واکنش نشان میدهند، ولی از طرف دیگر ABAبعنوان یک علامت داخلی ضروری برای نمو متناسب با رشد گیاه نیز محسوب میگردد. پس از اینکه غلظت آن از سطح آستانه فراتر رفت، سبب بسته شدن کامل روزنه ها و تغییر در نحوه ابراز ژن میگردد. سیستم پیام دهی ABA پدیده های سلولی گوناگونی از جمله تنظیم فشار تورگر و تغییر در نحوه ابراز ژن را کنترل میکند. پس بنابراین میتوان مسیر تنظیم کنندگی فشار تورگر را از مرکز پیام دهی صادره از هسته سلول تشخیص داد. اثرات متقابل میان ABAو سایر مسیرهای متابولیکی، در ایجاد توازن در متابولیسم، رشد سلول و تقسیم آن نقش دارد.
تنش فلزات سنگین
فلزات سنگین فلزاتی هستند که دارای چگالی بالاتر از 5 گرم بر سانتیمتر مکعب باشند. این تعریف از نقطه نظر بیولوژیکی بسیار سودمند است زیرا تعداد زیادی از عناصر موجود در طبیعت را شامل میگردد. ولی تنها تعداد اندکی از این عناصر در شرایط فیزیولوژیکی، بصورت محلول یافت و بنابراین ممکن است برای سلولهای زنده قابل دسترس باشند. در میان آنها عناصری وجود دارد که بعنوان ریز مغذی یا عناصر کمیاب (Fe, Mo, Mn, Zn, Ni, Cu, V, Co, W, Cr) برای متابولیسم گیاهی با اهمیت هستند و عناصری نیز وجود دارد که وقتی مقدار آنها در محیط رشد گیاه زیادتر از حد نرمال باشد، برای گیاهان مسمومیت زا هستند. عناصر دیگری نیز که نقش بیولوژیکی ناشناخته و خاصیت مسمومیت زایی بالایی برای گیاهان دارند (As, Hg, Ag, Sb, Cd, Pb, and U)، وجود دارد. بجز محیطهای طبیعی استثنایی، در حال حاضر به اثرات مخرب رهاسازی فلزات سنگین در طبیعت توجه زیادی میشود. منابع این فلزات عبارتست از ترافیک شهری، دورریزهای خانگی و پسابهای صنعتی. دفع غبار حاصل از کارخانجات، آئروسولها و خاکستر حاصل از صنایع فرآوری کننده فلزات، منجر به آلودگی نواحی روستایی شده است. در مزارع کشاورزی، آلودگی فلزات سنگین بخاطر تیمار خاک با پسابهای آلوده و استفاده بی رویه کودهای فسفاته حاوی کادمیم (Cd)، یک مساله فزاینده می باشد. دوام بلند مدت بیولوژیکی و باقی ماندن در خاک، سبب انباشته شدن این فلزات در زنجیره غذایی و در نتیجه تأثیرات منفی بالقوه برای سلامتی انسان میگردد. میزان دسترسی به این فلزات بستگی به نوع گیاه و میزان مورد نیاز آنها بعنوان ریز مغذی و قابلیت گیاهان برای تنظیم کارآمد متابولیسم آنها از طریق ترشح اسیدهای آلی یا پروتونها به محیط ریشه دارد. علاوه بر آن، خصوصیات خاک بر میزان تحرک آنها و بنابراین تنظیم میزان آزادسازی آنها در محلول خاک موثر است. توانایی گیاهان برای جذب فلزات از خاک، استفاده داخلی از آنها و مکانیزمهای رفع مسمومیت سلولی، حوزه های تحقیقاتی هستند که اخیرا با اقبال روزافزونی مواجه شده اند.
تنش اکسیداتیو
تنش اکسیداتیو تبدیل رادیکالهای غیرفعال اکسیژن (به عنوان مثال اکسیژن ملکولی) به رادیکالهای فعال آن میباشد. اکسیژنهای فعال[1] ROS مثل O2-º، H2O2  و OHº به طور معمول تحت شرایط تنش و فعالیتهای اکسیداتیو قوی تولید میشود و به طور معمول میتواند همه انواع ملکول‌های زیستی را مورد هجوم قرار دهد. در حقیقت این نوع از اکسیژنها در طول واکنشهای متوالی تولید O2 به H2O به وجود میآید (میتوفر و همکاران، 2004). گونههای اکسیژن فعال در سلولهای گیاهان تحت شرایط طبیعی نیز بوجود میآیند. واکنش رادیکالهای آزاد اکسیژن با سوبستراهای زیستی حتی در محیط کشت و به وسیله محلولهای هموژن نیز تولید میشود. اما در سیستمهای زیستی پیچیدگیهای زیادی به علت خصوصیات سطحی غشا، بار الکتریکی، خصوصیات پیوند ­شدن ماکروملکولها و بخشبندی آنزیمها وجود دارد. بنابراین جایگاههای یک سلول حتی تنها برای واکنش با اکسیژن با یکدیگر متفاوت است. سیستم انتقال الکترون فتوسنتز منبع اصلی تولید اکسیژنهای نوزاد در بافت­های گیاهی میباشد. بیشترین صدمه تنشهای اکسیداتیو به محل واکنش پروتئینهای داخلی فتوسیستم II و فضای اپوپلاستی وارد میشود و به نظر میرسد که محافظت کمی بر علیه آسیب های اکسیداتیو در آنها وجود دارد. در حضور یون‌های فلزی سنگین در گیاهان توازن متابولیسم رادیکال های آزاد به سمت تجمع  H2O2تمایل پیدا میکند.
تشکیل اکسیژنهای فعال وابسته به شدت تنش در شرایط فیزیولوژیکی سلول (به عنوان مثال وضعیت آنتی­اکسیدانتها، مقدار پتانسیل کاهش و اسیدیته) میباشد. پراکسید هیدروژن و رادیکالهای سوپراکسید خودشان آسیب کمی وارد میکنند اما میتوانند به اشکال زیانبارتر، مثل رادیکالهای هیدروکسیل OH° تبدیل شوند که باعث پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی میشوند و به DNA، پروتئینها و بسیاری از ملکولهای کوچک حمله میکنند.  
اکسیژن برای گیاهان مثل سایر موجودات هوازی، همانند یک تیغ دو لبه است. اگرچه برای رشد و نمو عادی ضروری است ولی تماس مداوم با آن منتج به صدمه دیدن سلولها و در نهایت مرگ آنها میگردد و این بدان خاطر است که اکسیژن در فرم ملکولی به اشکال مختلف " گونه های اکسیژن فعال (ROS)" بخصوص به فرم آنیون رادیکال آزاد سوپراکسید (- O2) و پراکسید هیدروژن (H2O2) احیاء میگردد، که خود اینها با ترکیبات سلولی گوناگونی واکنش داده، سبب صدمات شدید یا جبران ناپذیری شده، در نهایت منتج به مرگ سلول میگردند. ROSها در سلولهای گیاهی بوسیله هر دو روش القایی و ساختمانی به مقدار زیادی تولید میشوند ولی در شرایط عادی، تعادل رداکس سلولی از طریق روش ساختمانی که ویژه طیف وسیعی از مکانیزمهای آنتی اکسیدانی تکامل یافته جهت تخریب ROSها می باشند، حفظ میگردد.