فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:55
فهرست مطالب:
پیشتازان : آخوند زاده وتبریزی
آخوند زاده ( 1257-1191)
میرزا آقا تبریزی
تئاتر نوع اروپایی
دوره نخست : 1299-1262 ، « تئاتر دارالفنون »
تلاش های آماتوری : تروپ های مشخص نمایشی
« انجمن اخوت »
« شرکت علمیه فرهنگ » ( 1288-1286 )
تئاتر ملی ( 1294- 1288 )
نمایشنامه نویسان ملی
نرمیان نریمانف ( 1925-1870)
عزیز حاجی بگف ( 1948-1880)
جلیل محمد قلی زاده ( 1932-1866)
افراسیاب آزاد
مرتضی قلی خان فکری ( مؤید الممالک )
میرزا احمد خان محمودی – کمال الوزاره
نشریات تئاتری
« اختر » – آقا محمد طاهر تبریزی
« قانون » – میرزا ملکم خان
میرزارضاخانی نایینی طباطبایی
روزنامه « تئاتر »
« ایران نو » – محمد امین رسول زاده
خان ملک ساسانی
مرحله دوم : 1320-1299
تاثیر خلع دودمان قاجار
آغاز سلطنت خاندان پهلوی و میرزاده عشقی ( 1303-1272)
ابوالقاسم لاهوتی
حسن مقدم
گروه های نمایشی :
« کلوپ موزیکال » – علینقی وزیری
« کمدی اخوان » – محمود ظهیر الدینی
1314-1278
« کمدی ایران » علی نصر
«جامعه باربد »
« استودیو درام کرمانشاهی »
رضد کمال شهرزاد 1315-1278)
هنرمندان ارمنی – پاپا زیان
واهرام پایازیان
بازیگر وکارگردان ارمنستان شوروی
هزاره فردوسی
هنرستان هنر پیشگی تهران وعلی نصر
علی نصر 1340-1365
« تئاتر فرهنگ »
عبدالحسین نوشین – 1350-1285
« تئاتر سعدی »
لرتا
حسین خیرخواه ( 1341-1288)
انحطاط وافول
علی اصغر گرمسیری
محمد علی جعفر 1365-1303
« گروه هنر ملی »
انقلاب در تئاتر ایران
دوران معاصر- بخش دوم
مصطفی اسکویی – 1337
جایگاه ووضعیت « سیستم » ستانیسلافسکی درایران
تئاتر نوع اروپائی : 1337- 1262
مرحله نخست :
آثار وثمرات تدریجی مجاهدات وخیزش های ملی ومردمی برای اخراج خلفای عرب ، بخصوص درسده نهم میلادی ، نابودی مغول ها در سده چهاردهم ، پاک سازی روس ها وترک ها در سده هفدهم ، تحقق استقلال ایران در دوران صفوی ، افشار و زند بود ، که ازاواخر سده هجدهم با دست اندازی کشور گشایان اروپایی مواجه گردیده بود . (1)
حاصل جنگهای دوست وپنجاه ساله ایران ، جدایی افغانستان ، سرزمین هایی وسیع از شمال ایران وعقد قرار دادهای خفت بار « گلستان 1813» و «ترکمن چای 1828 » میان ایران وروسیه بود .
جنبه مترقی این جدایی ، آشنایی وبهره گیری روشنفکران ایران از فرهنگ مترقی وتجارب انقلابی روشنفکران روسیه و قفقاز و آگاهی ازافکار واشکال مبارزه با غاصبان خارجی واپسگرایان داخلی بود ، به طورمختصر بایدگفت ، که هجوم نفوذ اقتصادی ، فرهنگی ، سیاسی واقتصادی ، به صورت اعزام دانشجو به اروپا ، اخذ وام های خارجی ودادن امتیازهای بازرگانی ، عقدقراردادهای نابرابر به تبدیل ایران به کشوری نیمه مستعمره انجامید . (2)
ترور ناصرالدین شاه ، خیزش موج شورش ، تعطیل کارخانه ها ، بازارها ، تحصن کسبه وعلمای دین ، به نشانه بی عدالتی های صدر اعظم ، اعتراض علیه انحصارها ، عقب نشینی وموافقت با تشکیل پارلمان ، تدوین قانون اساسی واجرای انتخابات مرحله ای ودر نتیجه منع قراردادها ، عهدنامه ها ، مقاوله نامه ها واعطای امتیاز انحصارهای تجارتی ، صنعتی وفلاحتی نمود .
انقلاب مشروطیت ، مهترین رویداد آغاز سده بیستم ، به منزله انقلاب بورژروازی ملی وضد امپریالیستی ایران ، در سال 1382 شمسی آغاز شد وشش سال ادامه یافت . (3)
نهضت مشروطیت پدیده تاریخی هم وپیچیده ای بود که زمینه اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی وتشکیلاتی آن به تدریج ازنیمه دوم سده هجده به وجود آمد.
وبا وجود انحراف اهداف ، موجبات پیدایی دوران ، « ایران معاصر » را فراهم آورد . (4)
سخن را با آخوندزاده ، نه به عنوان نخستین نمایشنامه نویس ملل شرق ، بلکه نخستین فرد ایرانی که به زبان مادری خود نمایشنامه نوشته است ، آغاز می کنیم . (5)
پیشتازان : آخوند زاده وتبریزی
آخوند زاده ( 1257-1191)
« میرزا فتحعلی آخوند زاده نمایشنامه نویس ، داستان پرداز ، منتقد مبتکر اصلاح خط والفباء وفیلسوف ونظریه پرداز ، نخستین نمایشنامه نویس تئاتر جدید ، در مشرق زمین بوده است . او به علت جدایی والدینش ازهم ، ناخواسته به قفقاز کشانده شد ، وتا آخر عمر درتفلیس کاروزندگی کرد تفلیس در آن هنگام مرکزتبعدیان آزایخواه وبه ویژه روشن فکران ورهبران نهضت « دکابریستی » بود زندگی ، آشنائی وهمدمی با اندیشمندان نام آوری چون « برمانتوف ، بکی خان ، پاراتاشویلی ، ادیوسکی ، آ، بستوژف ( آ ، مارلینسکی ) و آشنایی با آثار نویسندگان متفکر روس مانند « چرنیشفسکی ، گوگول ، گریبایدوف ، پوشکین ، کارامزین ، دابرالیوبوف ، گرتسن ، » ونیز نویسندگان اروپا ، چشم او را به مشاهده خواب غفلت مردم شرق وبخصوص ایران ، گشود ، وشخصیت او رابه صورت اندیشه ساز فلسفه « ناسیونالیسم » متجلی ساخت ، به گونه ای که عقب ماندگی های اجتماعی ، فرهنگی ، معیشتی وسیاسی مردم ایران به عنوان انگیزه کوشش و نگارش وی در آثارش بازتاب دقیق و سیع یافت . آخوند زاده درتفلیس بامحیط تئاتر به طور عملی آشنا وبر آن شد که نمایشنامه های روس را برای اجراء به زبان آذربایجانی برگرداند وحتی بازیگران را آماده اجرای ترجمه ها وراهنمایی کند .
آشنایی با او با همه جوانب کارتئاتر موجب دلبستگی وی به نوشتن نمایشنامه در موضوعات بکر ایران شد .
آخوند زاده با نوشتن « تمثیلات » یا شش نمایشنامه کمدی ( 1272-1266 ه .ق ) پیشاپیش همه نمایشنامه نویسان به « نوع اروپایی » در آسیا قرار گرفت . (6)
آخوند زاده درنخستین فرصت ممکن نمایشنامه های خود را ، درچندنسخه ، برای ترجمه به ایران برای چندنفر ، از جمله « میرزا آقا تبریزی » ارسال داشت.
میرزا آقا چنانکه بعد اخواهد آمد ، با کسب الهام از آن ها خود اقدام به نوشتن نمایشنامه هایی به زبان فارسی نمود . لیکن ، شاهزاده جلال الدین ، طبق تقاضای آخوند زاده ترجمه آنها را به میرزا جعفرقراچه داغی ( منشی تحقیق ) دیوانخانه آن زمان سفارش می دهد واو همه آنها را موافق رضای خاطر آخوند زاده ترجمه و ارسال می دارد .