فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:72
فهرست مطالب:
مقدمه
ذکر
سماع
دراویش صوفیه علی اکبر محمد زاده
رقص برای خدا
نحوه انجام رقص و سماع در طریقه مولویه
ابوسعید ( مروج موسیقی، ترانه و سماع درویشانه)
زندگی ابوسعید و تعالیم او
در مسیر حق
مرشد و راهنما
آخرین روزها
حکایتی از شیخ
«طنبور زن»
جلال الدین رومی «بزرگترین شاعر متصوف ایران»
زندگی و آثار رومی
شمس الدین یا « آفتاب دین »
شمس و رومی
زندگی شمس
منابع و مآخذ
مقدمه
تصوف جنبه ای مهم از اسلام در سراسر دنیا بوده است . تصوف مجموعه ای از آداب سلوک صوفی به سوی خداوند است که در قرن های نخست اسلام پدید آمده است. در آغاز تجربه ای کاملاً فردی و مبتنی بر ارتباطات میان مرید و استاد او بود که به تفاوت شیخ،مرشد، پیر، استاد، یا ایشان نامیده می شد. استاد به تنهایی مسئولیت پیشرفت سالک را در طی طریق به سوی خدا به عهده داشت. در قرن 12/6، هنگامی که برای نخستین بار در تاریخ دنیای مسلمانان، اسلام را مهاجمین کافری چون قره خاییها در شرق و صلیبیون در غرب تهدید کرد، صوفیان نقش مدافعان از ایمان و باورهای اسلامی را پذیرفتند و تصوف تا حد نهضتی توده ای و مردمی متشکل از طریقت های گوناگون، برجستگی یافت. هوادارانی پیرامون یک استاد گرد می آمدند و قوانین لازم الاجرایی ناظر بر تمام جنبه ی زندگی آنها ایشان را محدود می کرد. مرید پس از مراسم مقدماتی ساده ای پذیرفته می شد و پس از آن در رابطه ای نزدیک با استادش و دیگر مریدان زندگی می کرد تا هنگامی که به سطح بالاتری از معرفتی صوفیانه می رسید. تنها پس ازاین مرحله استاد مجاز می دانست که او بیرون رود و طریقت پیرش را به مریدان تازه تدریس کند.
آسیای مرکزی که مرز دنیای اسلام و تقریباً از تمام جوانب با کافران روبروبود، یکی از فعالترین
نواحی توسعه ی افکار صوفیانه شد. تعدادی از مهمترین و درخشانترین طریقتها در آنجا تأسیس یافت.
طریقت های کبرویه و سیبویه در قرن 6/12 و نقشبندیه در قرن 7/14 و هر سه نقش عمده ای در دوره ی حمله ی مغول ایفا کردند. پس از گرویدن حاکمان مغول به اسلام در قرن 7/14 ، طریقتهای صوفیانه همچنان به عنوان پدیده ی اجتماعی و سیاسی مهمی به خود ادامه دادند و نماینده ی بخش مردمی اسلام علیه سلسله مراتب رسمی علمای مسلمان بودند، سپس در قرن 11/17، طریقتهای صوفیانه، به ویژه نقشبندیه بار دیگر نقش تاریخی خود را هنگام جهاد مسلمانان علیه حمله پیشگامان بودایی ایفا کردند.
در اسلام سنی، همانند شیعه دو گرایش وجود دارد: گرایش مسجد به رهبری مفتیان، شیخ الاسلام و دیگر نمایندگان چهار روحانی رسمی، و¬ گرایش غیر مسجدی که گرایش مرید یا صوفی- درویش، قبیله ای و اشتراکی استو ایشانها، پیرها، شیخهاو استادها آنها را راهنمایی می کنند و هواداران آنان عمدتاً بیرون از شهرها، در دهکده های کوهستانی و قشلاقها سکونت دارند. هر دو گرایش از قرون وسطی با هم وجود داشته اند تا اداره و نفوذ بر مؤمنان را به دست آورند. در سالهای اخیر مبارزه میان گرایش مسجد وگرایش تصوف شدید تر شده است. امروزه اکثریت هواداران صوفی در محافل خانوادگی که هر چه بیشتر جایگزین مساجد به عنوان مراکز مذهبی می شود، عضوگیری می کنند.اعضای خانواده هنوز با هم نماز می خوانند به مواعظ بزرگان بزرگان گوش می دهند. اغلب یکی از این بزرگتر ها – پدر، برادر بزرگتر، عمو یا دایی- عضو طریقت است، و او کسی است که اعضای جوانتر را با طریقت آشنا می کند.هواداران صوفی عمدتاً از میان روستاییان و شهر نشینان طبقه ی متوسط یا پایین عضوگیری می کنند.هواداران صوفی عمدتاً میانسال هستند جز آنکه دعوت به یک طریقت بطور خود به خود در بزرگسالی و سن رشد انجام می شود.
بی شک در میان صوفیان برخی« متعصبان» واقعی وجود دارند، اما تعداد آنان احتمالاً بسیار اندک است.
برخی به سبب جاذبه ی عرفانی تصوف صوفی شده اند هر چند احتمالاً تعدادشان اندک است. س . مبتا لیف یک متخصص قرقیزی نمو نهای از این افراد را ذکر می کند.در یکی از محاکمات ایشان های پشمالو برای جرائم مذهبی متخلف از یک عضو جوان کومسول پرسیدند که چطور می توانست همزمان عضو سازمان جوانان کمونیست و یک صوفی باشد، او پاسخ داد: برای این دنیا کومسول و برای دنیای دیگر مریدم.
انجمن صوفیانه را افرادی تشکیل می دهند که به اراده ی خود گرد آمده اند تا با راهنمایی مرشد خود و رعایت قوانین اجباری که توسط مؤسس طریقت بنیان نهاده شده است، در راه خداوند گام بردارند.
ملاقات هفتگی ده تا چهل پیرو با هدایت مرشد برای ذکر گویی تنها عمل منظم و مشترک صوفیان است. مانند گذشته، یک محفل صوفی هنوز حول وفا داری شخصی و سلسله مراتب عمودی شاگرد به استاد می چرخد. رابطه ای که اطاعت و تسلیم محض می طلبد. بنا به گفته ی یک صوفی مشهور مرید با« پیکری در دستلن مومیاگر» قابل مقایسه است. مرید با آنکه باید« در دنیا زندگی کند» تا قابل تشخیص از مردمان عادی نباشد، اما در واقع در نوعی انزوای روانی نسبت به محیط اجتماعی روزانه ی خود قرار دارد و در مقابل نیروی معنوی او دقیقاً متمرکز بر مرشد خود باقی می ماند.
مرید مراسم پیچیده ای برای تشرف به طریقت صوفی انجام نمی دهد. این مراسم فقط با دست گذاری ساده انجام می گیرد. مرشد نحوه ی دعا، اندیشیدن، ذکر، و پنج بار ادای فریضه ی نماز را در روز به مرید می آموزد، مرید باید دعاهای دیگر بخواند و به سماع شبانه نیز بپردازد. زندگی برای مرید پیشرفته- و حتی بیشتر برای مرشد- به عبادتی مستمرتبدیل می شود: او دائماً بسیج شده و غوطه ور در تمرکز بی پایان روحی و دِماغی است.
حوزه ی دیگری که در ایمان پیرو طریقت صوفی از استحکام بیشتری نسبت به مسلمان عادی برخوردار است، ادای فریضه ی دیگر پرداخت ذکات است. در اصل، تمام داراییی پیرو متعلق به طریقت است.
پیروان طریقت صوفی بسیارمراتب روزه داری در(ماه مبارک) رمضان هستند و علاوه بر رمضان، عموماً روزهای ویژه ای را نیز در ماههای شعبان و رجب روزه می گیرند.
جهاد در اسلام معنای دو گانه دارد. جهاد اکبر، جنگی داخلیعلیه نفس و وسوسه و گناه است. جهاد اصغر، جنگی خارجی علیه کسی است که اسلام را تهدید می کند. هنگامی که یک مرجع مصلح مسلمان و تنها پس از مراعات مراحل صحیح این جهاد را اعلام کند، انجام آن بر تمام مؤمنان واجب می گردد. جهاد برای صوفی در هر دو شکل آن دائمی و اجباری است. این ضرورتاً بدان معناست که از پیرو صوفی خواسته می شود درگیر جنگی آشکار با قدرت شوروی که شیطانی باالفطره شناخته می شود گردد. ولی بدان معناست که چنانچه جنگی برپا شود او باید از نظر روانی آماده ی آن باشد.
ذکر
آداب اصلی طریقت صوفی ذکر است. یک کارشناس می نویسد: حلقه ی صوفی در ذکر که چهارچوب آن را نیز تشکیل می دهد،هستی میابد….. و به عنوان محور تصوف عمل می کند. مراسم ذکر عبارتست از خواندن آیاتی از قرآن مجید، ادای عبارات ثابتی در ذهن یا با آوای بلند و منظم همراه با یک فن پیچیده ی قرار گرفتن بدن، کنترل تنفس ، که در پاره ای موارد با حرکات منظم همراه است.
مرشد ذکر بی صدا(یا « درونی » یا« ذهنی») را هدایت و نظارت می کند. ذکر نقشبندی ها بطور سنتیاین نوع است. ذکر با صدای بلند ممکن است با آواز و رقص و حتی آلات موسیقی همراه باشد. مراسم ذکر معمولاً دست کم یک بار درهفته برگزار می شود. ولی در سطح خانواده- اگر حداقل یک نفر از اعضای خانواده یا قبیله یا پیرو طریقت باشد- ممکن است به هر مناسبتی انجام شود. مثلاًَ در تولد ها، ازدواج ها، خانه سازی، و حتی به هنگام اعزام به سربازی.مراسم ذکر مرتب در اعیاد مذهبی( عید قربان، میلاد پیامبر، عید فطر)و تقریباً همیشه در هنگام زیارت مکان های مقدس برگزار می شود.
سر انجام باید به این نکته اشاره کرد که هر روز بیشتر معلوم می گردد که ادبیات زیر زمینی مکتوب اسلامی،چه چاپ شده وچه به صورت دست نوشته، فقط معرف بخشی از تمام ادبیات صوفیانه است. (1)