فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:131
پایان نامه کارشناسی ارشد
(رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی)
فهرست مطالب:
فصل اول : طرح تحقیق
1-1) مقدمه 2
1-2) بیان مسأله4
1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق7
1-4) اهداف تحقیق9
1-4-1) هدف کلی9
1-4-2) اهداف اختصاصی9
1-5) فرضیه های تحقیق10
1-6) پیش فرض های تحقیق12
1-7) محدودیت های تحقیق12
1-8) نحوه رعایت نکات اخلاقی13
1-9) تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی13
فصل دوم : پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه17
2-2) مبانی نظری تحقیق18
2-2-1) کنترل پوسچرال18
2-2-2) سیستم های کنترل پوسچر21
2-2-3) کنترل حرکتی وضعیت ایستا23
2-2-4) راست قرار گرفتن بدن24
2-2-5) تون عضلانی25
2-2-6) تون پوسچرال25
2-2-7) محدوده تعادل در زمان ایستادن27
2-2-8) راهبردهای فعال28
2-2-9) تعادل قدامی- خلفی29
2-2-10) راهبرد لگن31
2-2-11) راهبرد گام برداشتن32
2-2-12) تعادل داخلی- خارجی34
2-2-13) سازگاری راهبرد حرکتی34
2-2-14) بیومکانیک های تعادل36
2-2-15) فیزیولوژی تعادل37
2-2-16) سیستم بینایی و کنترل تعادل39
2-2-17) سیستم دهلیزی و تعادل41
2-2-18) سیستم حس عمقی و تعادل44
2-2-19) نقش سیستم عصبی در کنترل تعادل45
2-2-20) تکامل اطلاعات وضعیت بدنی با حفظ تعادل50
2-2-21) تغییرات تعادل ناشی از افزایش سن51
2-3) رابطه تعادل و دشواری تکلیف52
2-4) تأثیر تعادل در فعالیت های ورزشی53
2-5) ارزیابی ترکیب بدنی57
2-5-1) شاخص توده بدن58
2-5-2) درصد چربی58
2-6) تیپ بدنی59
2-6-1) فربه پیکری59
2-6-2) عضلانی پیکری59
2-6-3) لاغر پیکری60
2-7) ویژگی های آنتروپومتریک دخالت کننده در تعادل61
2-8) ویژگی های آنتروپومتریک و تیپ بدنی ورزشکاران و غیرورزشکاران63
2-9) تحقیقات انجام شده در داخل کشور65
2-10) تحقیقات انجام شده در خارج کشور65
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-1) مقدمه71
3-2) نوع تحقیق72
3-3) جامعه آماری72
3-4) نمونه آماری72
3-5) متغیرهای تحقیق72
3-6) جمع آوری اطلاعات مربوط به اندازه های بدنی73
3-7) جمع آوری اطلاعات مربوط به تعادل ایستا77
3-8) دستکاری دشواری تکلیف83
3-9) روش جمع آوری اطلاعات و داده های تحقیق84
3-10) روش تجزیه و تحلیل داده های تحقیق84
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش
4-1) مقدمه86
4-2) بررسی توصیفی داده ها87
4-3) آزمون فرضیه های پژوهش90
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5-1) مقدمه119
5-2) خلاصه تحقیق119
5-3) تفسیر نتایج120
5-4) نتیجه گیری126
5-4) پیشنهادهای برخاسته از تحقیق126
5-5) پیشنهادهای آتی برای محققین127
فهرست منابع128
پیوست
فهرست شکل ها
شکل (2-2-4-1): عبور خط جاذبه در وضعیت ایستاده26
شکل (2-2-6-1): عضلات شرکت کننده در تون پوسچرال26
شکل (2-2-9-1): راهبرد حرکت مچ پا در تعادل31
شکل (2-2-10-1): راهبرد لگن درتعادل32
شکل (2-2-17-1): بخش های مختلف سیستم دهلیزی42
شکل (2-2-19-1): بخش های مختلف دستگاه عصبی مرکزی46
شکل(2-2-19-2): خروج اعصاب نخاعی مربوط به اندام ها49
شکل (2-2-19-3): مسیرهای عصبی دهلیزی50
شکل (2-7-1): ویژگی های آنتروپومتریک دخالت کننده در تعادل62
شکل (3-6-2-1): کولیس جهت اندازه گیری پهنای پنجه و پاشنه75
شکل (3-6-3-1): نحوه اندازه گیری پهنای پنجه76
شکل (3-6-3-2): نحوه اندازه گیری پهنای پاشنه76
شکل (3-7-1-1): نمای اصلی دستگاه تعادل سنج78
شکل (3-7-1-2): نمونه ای از داده ها و گراف های خروجی دستگاه79
شکل (3-7-3-1): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده معمولی81
شکل (3-7-3-2): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده با پاها در یک راستا82
شکل (3-7-3-3): اندازه گیری تعادل در وضعیت ایستاده روی یک پا82
شکل (4-2-1): نمودار فراوانی شرکت کنندگان به تفکیک جنسیت87
شکل (4-2-2): نمودار اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان درشرایط مختلف89
شکل (4-3-1): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا91
شکل (4-3-2): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا92
شکل (4-3-3): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا93
شکل (4-3-4): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا94
شکل (4-3-5): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا95
شکل (4-3-6): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا96
شکل (4-3-7): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا97
شکل (4-3-8): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا98
شکل (4-3-9): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی روی دوپا99
شکل (4-3-10): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا100
شکل (4-3-11): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا101
شکل (4-3-12): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا102
شکل (4-3-13): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا103
شکل (4-3-14): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا104
شکل (4-3-15): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا105
شکل (4-3-16): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا106
شکل (4-3-17): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا107
شکل (4-3-18): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا108
شکل (4-3-19): نمودار پراکنش بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا109
شکل (4-3-20): نمودار پراکنش بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا110
شکل (4-3-21): نمودار پراکنش بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا111
شکل (4-3-22): نمودار پراکنش بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا112
شکل (4-3-23): نمودار پراکنش بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا113
شکل (4-3-24): نمودار پراکنش بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا114
شکل (4-3-25): نمودار پراکنش بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا115
شکل (4-3-26): نمودار پراکنش بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا116
شکل (4-3-27): نمودار پراکنش بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا117
فهرست جداول
جدول (4-2-1): توزیع فراوانی شرکت کنندگان به تفکیک جنسیت87
جدول (4-2-2): اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان88
جدول (4-2-3): اطلاعات توصیفی نمره تعادل شرکت کنندگان در شرایط مختلف89
جدول (4-3-1): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا91
جدول (4-3-2): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا92
جدول (4-3-3): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا93
جدول (4-3-4): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا94
جدول (4-3-5): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا95
جدول (4-3-6): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا96
جدول (4-3-7): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا97
جدول (4-3-8): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا98
جدول (4-3-9): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن معمولی بر روی دو پا99
جدول (4-3-10): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا100
جدول (4-3-11): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا101
جدول (4-3-12): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا102
جدول (4-3-13): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا103
جدول (4-3-14): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا104
جدول (4-3-15): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا105
جدول (4-3-16): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا106
جدول (4-3-17): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا107
جدول (4-3-18): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی پاها در یک راستا108
جدول (4-3-19): میزان همبستگی بین وزن و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا109
جدول (4-3-20): میزان همبستگی بین قد و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا110
جدول (4-3-21): میزان همبستگی بین BMI و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا111
جدول (4-3-22): میزان همبستگی بین طول پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا112
جدول (4-3-23): میزان همبستگی بین طول ران و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا113
جدول (4-3-24): میزان همبستگی بین طول ساق پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا114
جدول (4-3-25): میزان همبستگی بین طول کف پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا115
جدول (4-3-26): میزان همبستگی بین پهنای پاشنه و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا116
جدول (4-3-27): میزان همبستگی بین پهنای پنجه پا و میزان تعادل در شرایط ایستادن بر روی یک پا117
چکیده
کنترل تعادل برای اجرای کلیه مهارت های حرکتی ضروری به نظر می رسد. یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ثبات و تعادل، شاخص های آنتروپومتریک نظیر قد، وزن، شاخص توده بدن و اندازه های اندام تحتانی می باشد. از این رو هدف تحقیق، بررسی ارتباط بین برخی ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل در سطوح متفاوتی از دشواری بود.
تحقیق حاضر از نوع توصیفی تحلیلی می باشد. در این تحقیق، 102 نمونه شامل 50 دختر و 52 پسر به روش تصادفی از جامعه در دسترس شرکت داشتند. ویژگی های آنتروپومتریک نظیر: قد ، وزن ، شاخص توده بدن ، اندازه های اندام تحتانی شامل: طول اندام تحتانی، طول ران و طول ساق، اندازه های کف پا شامل: طول کف پا، پهنای پنجه و پهنای پاشنه؛ برای هر نمونه جداگانه اندازه گیری شد. سپس تعادل در سه وضعیت ایستادن روی دو پا، ایستاده پاها در یک راستا و ایستادن روی یک پا با استفاده از دستگاه تعادل سنج دیجیتال اندازه گیری شد.
داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته¬های پژوهش نشان داد: تنها در شرایط ایستادن معمولی روی دو پا، بین طول کف پا، پهنای پاشنه و پهنای پنجه با تعادل ارتباط معنی داری یافت شد. در صورتی که بین سایر ویژگی ها و تعادل رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین در سایر شرایط ایستادن (پاها در یک راستا و ایستادن روی یک پا) هیچ ارتباطی بین ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل ایستا یافت نشد(P>0/05) .
نتیجه گیری: در جامعه جوان مورد بررسی ارتباطی بین ویژگی های آنتروپومتریک نظیر قد، وزن، شاخص توده بدن، اندازه های اندام تحتانی و اندازه های کف پا با تعادل در حالت ایستا مشاهده نشد. به نظر می رسد در این جامعه به جز ویژگی های آنتروپومتریک، فاکتورهای دیگری نظیر حس بینایی، سیستم دهلیزی و حس عمقی در ثبات تعادل نقش داشته باشند. با این وجود، از آن جایی که تعادل اساس هر فعالیت حرکتی است، به خصوص در رشته های ورزشی که نیاز به تعادل دینامیک و ایستا دارند، به مربیان توصیه می شود در گزینش و انتخاب ورزشکارن علاوه بر ویژگی های آنتروپومتریک به شاخص های تعادل نیز توجه کنند.
کلیدواژه ها: آنتروپومتریک، شاخص نوسان بدن، تعادل ایستا
1-1) مقدّمه
علوم ورزشی در پی گسترش وسیع خود در زمینه های مختلف توانسته است راهکارهای تازه ای را برای پیشرفت عملکرد ورزشی ورزشکاران مطرح نمایند که به موجب آن امکان دستیابی به موفقیت ها آسان و سریع تر گردد. بنابراین هرگونه مطالعه ای که در پی روابط و عوامل زیربنایی تشکیل دهنده عملکرد ورزشی باشد در نهایت چشم اندازی به آینده برای کمک به پیشرفت های بارز مهارتی داشته و بدین ترتیب زیربنای تحقیقات کاربردی را تشکیل می دهد. نتایج تحقیق در حیطه رفتار حرکتی از فعالیت های شغلی روزمره گرفته تا فعالیت های قهرمانی و نیز زمینه های صنعتی و پزشکی و توان بخشی کاربرد دارد و بنابراین می توان گفت که کاربردهای بالقوه اصول حاکم بر رفتار حرکتی انسان تقریباً در تمام جنبه های زندگی او وجود دارند.
تعادل به عنوان یک عامل مهم در مطالعات توان بخشی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات حرکتی باشد (9). از طرف دیگر، در عملکرد تمامی رشته های ورزشی توانایی حفظ تعادل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و تعادل و کنترل پوسچر، اساس هر فعالیت حرکتی اعم از فعالیت های ورزشی و غیر ورزشی است (11).
حرکات انسان از تعادل شروع شده و به تعادل هم خاتمه می یابد. در بیشتر اوقات سیستم حرکتی در جریان حرکت قرار نمی گیرد بلکه کار آن تنها حفظ وضعیت بدن می باشد. در واقع برای حفظ تعادل فرد، در مقابل یک سلسله مراتب مکانیزمی واقع می شود. در هنگام ایستادن و طی حرکات، انسان ها بیشتر تعادل پویا دارند تا تعادل ایستا، به طوری که کشش جاذبه پیوسته تلاش دارد تا ما را به طرف زمین بکشد. برای حفظ وضعیت بدن، حتی در صورت کوچکترین انحراف از حالت خنثی، تعداد زیادی از مکانیزم های پیچیده دخالت دارند. گستردگی عمل این مکانیسم ها از جایی است که به ما می گوید بدن ما در وضعیتی به سر می برد که در معرض خطر سقوط هستیم. متعاقب آن، سایر سیستم های بدن نیز برای کسب تعادل مجدد درگیر می شوند. تعادل برای هر عملی که در طی ساعت ها راه رفتن صورت می گیرد، ضروری است. حرکات ماهرانه به توانایی حفظ تعادل بستگی دارد. در موقعیت های گوناگون و در حالت های متعدد، اندام تحتانی باید قادر باشد تا بدن را در سطح اتکاء خودش حفظ کند و در مقابل هرگونه اختلال غیرمنتظره ای پایدار نماید. برای حفظ تعادل، عضلات هم مدام با وضعیت موجود تطابق می یابند که این کار نیازمند همکاری انقباض عضلات و زمانبندی دقیق است. بنابراین می توان دریافت که وضعیت های بدنی با یکدیگر ارتباط دارند به طوری که ممکن است در نقطه شروع حرکت و در نقطه پایان آن تعادل قابل رؤیت باشد (9). تعادل، یک واکنش حرکتی نمونه است که به یکپارچگی محرک های دریافتی از سیستم های بینایی و حس حرکتی وابسته است. حس بینایی به شما می گوید که بدنتان در چه وضعیت نسبی در محیط قرار دارد. داده های حس حرکتی از گیرنده های درونی بدن به شما می گوید اندام ها و بخش های مختلف بدن در چه وضعیت نسبی در مقایسه با یکدیگرند. در مواقعی که باید تعادل خود را حفظ کنید، سیل اطلاعات حسی باید در سیستم عصبی مرکزی یکپارچه شوند و عضلات همواره با توجه به نیاز مکانیکی حرکت، فعال یا آرام و در حال استراحت باشند (3).
دانشمندان حرکت شناسی چنین نتیجه گیری کرده اند که سطح اجرا در حرکات تعادلی، ویژه همان حرکات هستند. یعنی اینکه تعادل یک قابلیت و توانایی عمومی و کلی نیست بلکه توانایی¬ای ویژه و خاصی است. فردی ممکن است در یک حرکت تعادلی اجرای خوبی داشته باشد در حالی که حرکت دیگری را در حد متوسط اجرا کند. به همین دلیل دوره و سیر رشد تعادل به بهترین وجه مربوط به کار تعادلی ویژه ای است که برای سنجش و ارزیابی ویژه استفاده می شود (3).
امروزه دانشمندان و متخصصین رشته های ورزشی به دنبال یافتن رابطه هایی هستند که بین خصیصه های فیزیکی و میزان عملکرد و توانایی های حرکتی انسان وجود دارد. آنها قصد دارند از طریق شناسایی ویژگی ها و خصایص جسمانی به محدودیت ها و مزایایی که این ویژگی ها می توانند در عملکرد وی ایجاد نمایند پی ببرند. نتایج تحقیقات انجام شده نشان می دهد نوع و اندازه های بدنی در ارتباط تنگاتنگ با اجرای فعالیت های بدنی و حرکتی هستند. لذا توجه به ساختار آناتومیکی و فیزیولوژیکی با یافتن و به کارگیری اطلاعات عینی دقیق که به طور اساسی از طریق تحقیق و بررسی علمی فراهم می گردد می تواند راهگشای خوبی برای انتخاب بهینه ورزشکاران توسط مربیان باشد (4)
1-2) بیان مسأله
تعادل ناشی از حفظ مرکز ثقل بدن در داخل سطح اتکاء می باشد (14). سطح اتکاء ناحیه ای است که حدود ثبات را معرفی می نماید. یک سطح اتکای کوچک با بی ثباتی در ارتباط است. برای افرادی که بطور قرینه می ایستند، سطح اتکاء تقریباً معادل با نمای بیرونی کناره های خارجی پاها می باشد و افرادی هم که با پنجه راه می روند سطح اتکای محدود شده ای به ناحیه زیر کف پا نزدیک به انگشتان دارند (92).
تعادل برای برقراری امنیت در بسیاری از فعالیت های روزمره زندگی از جمله ایستادن، چرخیدن، برداشتن اشیاء و فعالیت های ورزشی ضروری می باشد (74، 75). تعادل ضعیف نیز یک عامل خطرساز بزرگی برای زمین خوردن می باشد. توانایی تنظیم کردن جاذبه (سازگار شدن با جاذبه)، پیش نیازی برای هر حرکت می باشد. لذا دو نوع پاسخ تعادلی اصلاحی و حمایتی وجود دارد. پاسخ های اصلاحی، موازنه بدن را در هر وضعیت مستقیمی حفظ می کنند. این نوع پاسخ، توالی های ویژه و مجزای انقباضات عضلانی را در مچ پا، زانو و لگن درگیر می سازد. پاسخ های حمایتی، زمانی که تعادل از دست می رود اتفاق می افتند و تلاش در به حداقل رساندن اثر یک زمین خوردن حتمی را دارد. بازکردن حمایتی اندام های فوقانی، نمونه ای از پاسخ حمایتی است که در جذب اثر زمین خوردگی عمل می کند. پاسخ های حمایتی، متفاوت از پاسخ های اصلاحی می باشند و شامل: بازکردن و دور نمودن اندام ها یا قدم برداشتن در جلوگیری از سقوط می باشد (92).
کنترل تعادل پدیده ای است که از طریق دو مکانیسم پس خوراند و پیش خوراند اتفاق می افتد. تحت شرایط پس خوراند، فرد توسط سیستم های حسی نسبت به مورد تهدید قرارگرفتن تعادل خود، آگاه می گردد. در طول فرایند پیش خوراند، پاسخ های تعادلی به همراه حرکات ابتکاری برنامه ریزی می گردند (92).
عملکرد سیستم تعادلی بدن و هماهنگی سیستم عصبی- عضلانی جهت حفظ وضعیت مطلوب در زمان مناسب و اجرای موفقیت آمیز هر نوع مهارت جسمانی ضروری است (78). بطوری که تنظیم بیومکانیکی پوسچرال طبیعی این اجازه را به فرد می دهد که حرکات کارآمد و ظریفی را برای پاسخ های تعادلی ایجاد نماید و خشک نگه داشتن بدن را که غالباً مشاهده شده، به حداقل برساند (92). بنابراین، برای ایجاد یک پاسخ تعادلی مناسب نیازمند وارد عمل شدن یا همکاری سیستم های دیگری نیز هستیم. این سیستم ها عبارت از سیستم حسی- پیکری، سیستم بینایی، سیستم دهلیزی و سیستم اسکلتی- عضلانی هستند (92، 21، 65). به عبارت دیگر، سلامت سیستم های عنوان شده برای ایجاد واکنش تعادلی مناسب و عملکردی ضروری می باشد (92، 21، 99). به عنوان مثال، برای جلوگیری از افتادن به سمت عقب نیازمند یک سیستم عصبی مرکزی سالم که توالی صحیح، نیرو و زمانبندی انقباضات عضلانی را برنامه ریزی می کند هستیم (92). اختلال در سیستم تعادل، شانس بروز صدمات و آسیب های مختلف را در فعالیت های روزمره و یا فعالیت های ورزشی افزایش می دهند. وجود ارتباط بین آسیب هایی مانند کمردرد، گردن درد مزمن، درد مچ پای مزمن، استئوآرتریت زانو، آتاکسی، نابینایی و غیره با نارسایی تعادلی مشاهده شده است (21).
از عوامل تأثیرگذار بر تعادل می توان به تفاوت های بیومکانیکی در آنتروپومتری بدن اشاره کرد (14). تفاوت آنتروپومتری سبب دشواری نسبی حفظ تعادل در کودکان در مقایسه با بزرگسالان می شود. مرکز ثقل کودکان نسبت به سطح اتکاء در مقایسه با بزرگسالان بالاتر قرار می گیرد و همین مشخصه سبب بی ثباتی بیشتر در کودکان می شود (14).
وزن بدن نیز، پیشگوی قوی ثبات پوسچرال می باشد (72). چاقی سبب مشکلات پزشکی جدی شده که کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین، هنگام رویارویی با استرس ها و آشفتگی های وضعیتی روزانه، افراد چاق به ویژه آن دسته که یک توزیع غیرطبیعی چربی را در ناحیه شکم دارند نسبت به افراد کم وزن تر، در معرض خطر بالاتر زمین خوردن هستند. تمام این مطالعات بر این عقیده استوارند که وزن زیاد می تواند منجر به کنترل تعادل ضعیف تری گردد و ارتباط خطی قوی بین میزان از دست دادن وزن و بهبود کنترل تعادل وجود دارد (72). در تلاش های بعدی جهت توضیح ماهیت پیشرفت کنترل پوسچرال، محققان شروع به ارزیابی تأثیر ویژگی های آنتروپومتریک از قبیل: قد، وزن و شاخص توده بدن (BMI) به علاوه عوامل مطالعه شده قبلی سن و جنس کردند (78). ویلیامز (1983) در بررسی تفاوت های جنسی و سنی در اجرای تعادل دریافت که تعادل در سن 3 تا 18 سالگی افزایش می یابد. اگرچه مشکل موجود مربوط به مقایسه مستقیم اطلاعات بسیار زیادی است که در مورد تعادل وجود دارد. شاخص های اندازه گیری بسیاری در رابطه با ارزیابی تعادل ایستا و تعادل پویا، طی سالیان زیاد بکار رفته اند در نتیجه مقایسه بین اطلاعات امکان پذیر نمی باشد. اگرچه ممکن است به این نتیجه برسیم که تعادل با افزایش سن در دوره کودکی و نوجوانی پیشرفت می کند. علاوه بر این دختران در خصوص تعادل ایستا و پویا در طول دوره کودکی از پسران بهترند لیکن در دوره نوجوانی دیگر هیچ برتری نسبت به پسران ندارند (3).
لبیدوسکا و سویسکا ، نقش سن، جنس، قد و توده بدن را بر روی توانایی حفظ ایستادن ایستا برای سنین 7-18 سال ارزیابی کردند و هیچ تفاوتی را بین زنان و مردان برای هر کدام از متغیرها یافت نکردند. علاوه بر این، آنها عدم ارتباط بین پارامترهای نوسانی (کل مسیر، طول نوسان چه در صفحه افقی و چه در صفحه عرضی و سرعت نوسان) و ویژگی های آنتروپومتریک، در زمانی که از آزمودنی ها خواسته شده بود که ایستادن ایستای خود را همراه یا بدون بازخورد بینایی حفظ کنند و همچنین روابط ضعیف و منفی بین سن و پارامترهای نوسانی در زمان ارائه بازخورد به آنها گزارش نمودند (95). در مطالعه مشابهی از نوسان پوسچرال با ایستادن ایستا، ادنریک و ساندستت ، شدت نوسانی بزرگتری را در پسران نسبت به دختران زیر 10 سال یافتند. قد و وزن هم در دختران ارتباطی با نوسان نداشتند و در پسران هم فقط بیانگر 20% از تغییرپذیری نوسان بود (109). به طور کلی، یک فقدانی از عقیده اکثریت قریب به اتفاق در رابطه با تأثیر سن، جنس و ویژگی های آنتروپومتریک بر میزان پیشرفت کنترل پوسچرال وجود دارد (95).
دستکاری دشواری تکلیف در تحقیق حاضر نیز بر اساس تحقیقات قبلی و آزمایش هایی که شرایط تعادلی با سطوح دشواری مختلف داشتند، صورت گرفته است. مثلاً ایستادن بر روی یک سطح سخت در مقابل ایستادن بر روی یک فوم اسفنجی، ثابت و نوسان دار کردن صفحه تعادل سنج، ایستادن روی یک پا در مقابل ایستادن روی دو پا و گذاشتن یک صفحه لاستیکی باد شده بر روی صفحه تعادل سنج. از آنجائی که تعادل و قامت با سطوح دشواری ارتباط دارد و از طرف دیگر نیز، تعادل با سطح اتکاء پاها رابطه مستقیمی دارد لذا در این تحقیق دشواری تکلیف را با محدود کردن سطح اتکاء ایجاد نموده و تعادل افراد را مورد ارزیابی قرار داده ایم و اینکه آیا در افراد ویژگی های آنتروپومتریک موردنظر، با تعادل در سطوح مختلفی از دشواری ارتباط دارد؟
1-3) ضرورت و اهمیت تحقیق
با توجه به تحقیقات و مطالب ارائه شده فوق می توان به عدم توافق قریب به اتفاق تحقیقات در زمینه تأثیر ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل پی برد. چنانچه در تحقیقی ارتباطی بین سن، جنس، قد و توده بدن با تعادل دیده نشده (95) و در تحقیقی دیگر این ارتباط به صورت ضعیف مشاهده شده است (109). همچنین در تحقیقات گذشته، جامعه مورد مطالعه افراد بین سنین 6-19 سال بوده است. شاید این اختلاف سنی و دامنه وسیع سنی باعث ایجاد تضاد در نتایج مطالعه شده است. مسلماً تعادل یک کودک 7 ساله با تعادل یک فرد 19 ساله متفاوت بوده و قابل مقایسه با یکدیگر نیستند. بنابراین در این تحقیق سعی شده است با محدود کردن دامنه سنی، متغیرهای جدیدتر و کلی تر و روش کار دقیق تر به رفع نقایص تحقیقات قبلی کمک شود.
از طرفی، در تمامی رشته های ورزشی دارا بودن تعادل از ارزش بسیار بالایی برخوردار است به خصوص در رشته هایی که نیاز به تعادل دینامیک و ایستا دارد؛ مانند رشته ورزشی ژیمناستیک که اغلب حرکات آنان در خارج از سطح اتکاء بدن آنان انجام می گیرد. لذا ضرورت ایجاب می نماید تا با بررسی دقیق تر شاخص های تعادل ایستایی و مقایسه آن با افراد سالم غیرورزشکار به نکات تازه ای در این مورد دست یابیم. اندازه گیری ابعاد بدنی در ورزش های مختلف از با ارزش ترین مفاهیمی است که در جهت درک ترکیبات بدن ورزشکاران در سطوح مختلف اجرایی مورد استفاده قرار می گیرد. گذشته از این، اندازه گیری اندام ها می تواند ارتباط بین ساختار فیزیکی بدن و ساختارهای بیومکانیکی و فیزیولوژیکی با مقاطع ژنتیکی را مشخص سازد (11).
با توجه به مطالب عنوان شده، ضرورت ایجاد تعادل در کارهای روزمره و فعالیت های ورزشی بدیهی به نظر می رسد. بنابراین، پرداختن به این موضوع و تحقیق در این باره می تواند پاسخ گوی بسیاری از سؤالات و برطرف کننده بسیاری از نواقص در زمینه مکانیسم های تعادلی، اهمیت تعادل و عوامل تأثیرگذار بر تعادل باشد. در این تحقیق، توجه اصلی بر روی اندازه گیری برخی ویژگی های آنتروپومتریک و ارتباط آن با شاخص های تعادل به خصوص شاخص نوسان می باشد. نکته ای که این تحقیق را از سایر تحقیقات متمایز می کند تداخل تکلیف تعادلی در سطوح مختلفی از دشواری در تعادل است.
1-4) اهداف تحقیق
1-4-1) هدف کلی:
بررسی رابطه بین برخی ویژگی های آنتروپومتریک با تعادل در سطوح متفاوتی از دشواری
1-4-2) اهداف ویژه:
1- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با قد
2- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با وزن
3- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با BMI
4- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول پا
5- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول ران
6- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول ساق پا
7- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با طول کف پا
8- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با پهنای پنجه
9- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن معمولی روی دو پا با پهنای پاشنه
10- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با قد
11- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با وزن
12- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با BMI
13- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول پا
14- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول ران
15- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول ساق
16- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستاده، پاها در یک راستا با طول کف پا
17- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستاده، پاها در یک راستا با پهنای پنجه
18- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستاده، پاها در یک راستا با پهنای پاشنه
19- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با قد
20- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با وزن
21- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با BMI
22- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول پا
23- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول ران
24- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول ساق پا
25- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با طول کف پا
26-تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشاردر حالت ایستادن روی یک پا با پهنای پنجه
27- تعیین ارتباط بین میزان جابجایی مرکز فشار در حالت ایستادن روی یک پا با پهنای پاشنه
1-5) فرضیه های تحقیق
1- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
2- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
3- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
4- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
5- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
6- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
7- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
8- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
9- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن معمولی روی دو پا، رابطه وجود دارد.
10- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
11- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
12- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
13- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
14- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
15- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
16- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
17- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن با پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد.
18- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستاده، پاها در یک راستا، رابطه وجود دارد..
19- بین قد با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
20- بین وزن با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
21- بین BMI با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
22- بین طول پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
23- بین طول ران با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
24- بین طول ساق پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
25- بین طول کف پا با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
26- بین پهنای پنجه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
27- بین پهنای پاشنه با تعادل آزمودنی ها در حالت ایستادن روی یک پا، رابطه وجود دارد.
1-6) پیش فرض های تحقیق
معمولاً فرض های تحقیق بر اساس پیش فرض هایی بنا شده است که پژوهشگر وقوع آنها را محقق دانسته است. پیش فرض های تحقیق حاضر به شرح ذیل می باشد:
• هیچ یک از شرکت کنندگان، اطلاعات نظری و عملی در رابطه با تکلیف مورد استفاده در تحقیق را ندارند.
• بنابر اظهار شرکت کنندگان، تمام آزمودنی ها هنگام شرکت در آزمون از سلامت کامل خصوصاً در ارتباط با حس حرکت و تعادل و حس بینایی برخوردارند.
• تمام شرکت کنندگان در هنگام انجام تکلیف تمام سعی خود را به کار خواهند گرفت.
• شرایط مختلف مربوط به آزمایش برای همه شرکت کنندگان یکسان خواهد بود.
• افراد شرکت کننده، دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می باشند.
• زمان برگزاری آزمون برای تمام شرکت کنندگان یکسان و پیش از ظهر در نظر گرفته شده است.
1-7) محدودیت های تحقیق
1- عدم کنترل خصوصیات ژنتیکی و ویژگی های خلقی که ممکن است در اجرای افراد مؤثر باشد.
2- عدم کنترل کامل خصوصیات محیطی مانند: تغذیه، فعالیت روزمره، استراحت، وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی.
3- احتمال تمرین ذهنی برخی از آزمودنی ها خارج از چارچوب تمرین.