فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:53
چکیده:
دستگا ههای پیشگیری از بارداری داخل رحمی(IUD )
از ابتدای این قرن,تلاشهایی به عمل آمد تاوسیله ای ساخته شود تا با قرار دادن آن در رحم بتوان با حداقل اثرات جانبی جلوی بارداری را گرفت .این تلاشها از سال 1960 حالت جدی تری پیدا کرد. دریکی از داستانهای جالب وتایید نشده نقل می شود که در سفرهای طولانی با کاروان ,با قرار دادن سنگهای کوچک در داخل رحم شترها از بارداری آنها جلوگیری به عمل می آوردند.تخمین می زدند که در یک زمان در ایالات متحده حدود7%از زنان فعال از نظر جنسی از IUD جهت پیشگیری از بارداری استفاده می کردند .دو نوع IUDتایید شده در شکل1-61 و2-61 نمایش داده شده اند. میزان بارداری در مطالعات وسیعتر معمولا از 5%تا5درصد درسال فرق می کند(Hatcer وهمکاران,1994 ).در سال 1986 ,دو نوع IUD پر طرفدارکه توسط زنان آمریکایی استفاده می شد توسط تولید کنندگانشان از بازار جمع آوری شده اند.دلیل جمع آوریLippes Loop وcu7 ,فشار مالی ناشی از پرداخت خسارت مربوط به شکایت های قضایی اعلام گردید.نزدیک به دو میلیون خانم به طور ناگهانی در ادامه استفاده از این روش موثر وایمن پیشگیری که توسطFDA تایید شده بود دچار تردید شدند.در آن زمان, حدود نیمی از زنان در ایالات متحده که ازIUD استفاده می کردند ,نامزدهای مناسبی جهت مصرف قرصهای ضد بارداری بودند. تعدادی از بقیه خانمها به استفاده از IUD پلاستیکی بی اثر که می توان آنرا برای مدت نا مشخصی در محل باقی گذاشت,ادامه دادند.اما بسیاری از زنان مجبور به استفاده از روشهای ضد بارداری کم اثرتر ویابستن دائمی لوله ها بودند.خوشبختانه فروش دستگاهProgestasert (شکل1-61 )به مقدار محدود در بازارهای ایالات متحده ادامه یافت هر چند که بهای آن برای مصرف کننده زیاد بود.اگر چهIUD نوع Copper T مدل 380A پیش ازآن وتوسط موسسه غیر انتفاعیPopulation Council ساخته شده بود اما تاسال 1988 در بازار ایالات متحده وجود نبود.این نوع نیز بسیارگران است.
فوائد فرضیIUD
شرایط دلخواه یک IUD آن است که یک بار کار گذاشته شده وپیشگیری کامل از بارداری ایجاد نمایند,به طور خود به خود خارج نشده وبه خاطر اثرات جانبی مجبور به خارج کردن از آن نباشیم,واینکه پس از خارج نمودن آن بتوان یک بارداری برنامه ریزی شده را فراهم کرد ,ونکته آخر اینکهIUD باعث ایجاد تغییرات مضر برای بارداری نشود.
انواعIUD
کلا این دستگاها بر دو نوع می باشد:1-انواع خنثی از نظر شیمیایی که از یک ماده غیر قابل جذب که اکثرا پلی اتیلن است ساخته شده وبرای حاجب شدن در زمان پرتو نگاری باسولفات باریم مخلوط شده است,2-انواع فعال از نظر شیمیایی که کم وبیش مواد شیمیایی چون مس یا یک عامل پروژسترونی را آزاد می نماید.
از میان انواع خنثیLippes-loop-IUD تا پیش از آنکه درسال 1985از بازار جمع آوری شود بسیار مورد توجه واستفاده بود.بعضی اززنان آمریکایی هنوز از اینIUD استفاده می کنند که پیش از آن تاریخ مصرف می شدند .
Progestasert :این دستگاه یک کوپلیمر اتیلن وینیل استات به شکل Tهمراه با یک ساقه عمودی است که حاوی38میلی گرم پروژسترون وسولفات باریم در یک بنیان از جنس سیلیکیون) silicone ) می باشد. این منبع پروژسترونی روزانه به طور تقریبی65 میکروگرم پروژسترون را به مدت یکسال به داخل حفره رحمی آزاد میکند.این مقدار,میزان پروژسترون پلاسما راتغییر نمی دهد.این دستگاه36میلی متر طول,32میلیمتر عرض,و دارای یک نخ آبی تیره مایل به سیاه است که به ابتدای ساقه آن وصل می باشد(1-61).برای این گذاشتنIUD می بایست از روش عقب کشیدن استفاده نمود که در صفحات بعدی شرح آن داده خواهد شد.
IUD لوونورژسترل(LNg-IUD ):
این دستگاه شبیه لوونورژ سترل میباشد این دستگاه امروزه در اروپا وایالات متحده بطور فراوان آزمایش می شود.فایده اصلی آن تعویض دستگاه هر 5سال یکباراست در حالیکه در موردProgestasert می بایست دستگاه بطور سالیانه عوض گردد.این نوعIUD سبب آزاد سازی لوونورژسترل به درون رحم وبه میزان ثابت20میکرو گرم در روز میگرددکه به میزان قابل توجهی اثرات سیستمیک پروژستین راکاهش می دهد.این نوعIUD پلی اتیلنی وشبیه به حرفT بوده وپایه ان توسط استوانه ای متشکل از ترکیب پلی دی متیل سیلوگزان/لوونورژ سترل پوشیده شده است.یک غشای نفوذ پذیر این ترکیب را احاطه کرده ومیزان آزاد سازی هورمون را تنظیم می نماید.
دستگاهCopper T 380A :
این دستگاه نیز به شکل T است ولی از جنس پلی اتیلن وسولفات باریم می باشد.ساقه آن توسط یک سیم مسی نازک با سطحی معادل 314 میلی متر مربع پیچانده شده است وهر کدام از بازوهای آن دارای یک حلقه مسی باسطحی برابر با 33میلی متر مربع می باشند که بدین ترتیب این دستگاه مجموعا 380 میلیمتر مربع سطح مفید جهت آزاد سازی مس خواهد داشت. دو عدد نخ نیز ازپایین ساقه آن اویزان است. در ابتدا این نخها آبی رنگ بودند ولی اکنون به رنگ سفید تولید می شوند.حرف(A)درنام این مدل ازIUD معرف این است که پایین ساقه آن بزرگتروکروی شکل است.گفته می شود که وجود چنین حالتی,احتمال ایجاد سوراخ درسرویکس وانتهای تحتانی رحم توسط ساقه عمودیIUD را کاهش می دهد.به هنگام گذاشتن اینIUD نمی بایست بیش از 5 دقیقه آن را در لوله پلاستیکی جای دهنده نگاه داشت.بازوهای قابل انعطاف سبب حفظ((خاطره))جای دهنده
(inserter )می شوند.
مکانیسم اثرIUD
مکانیسم هایی کهIUD به توسط آنها از بارداری جلو گیری می کند بدرستی مشخص نشده اند.زمانی باور بر این بود که IUD از لانه گزینی تخم در داخل رحم ممانعت بعمل می آورد,ولی امروزه به نظر می رسد که این کم اهمیت ترین مکانیسم آن باشد.بطور مشخص,پس از گذاشتن IUD یک واکنش شدید التهابی موضعی ایجاد می شود,خصوصا در استفاده از دستگاههای حاوی مس,که این التهاب خود موجب فعال شدن لیزوزومها وسایر فعالیتهای التهابی گردیده که برای اسپرم کشنده می باشند(Alvhrez ودستیاران,1988
Moyer وMishell,1971 Ortiz و Croxatto1987).در موارد نادری که گشنیدگی اتفاق بیافتد,همین مکانیسم ها برعلیه بلا ستوسیست عمل می کنند.گزارشLippes وهمکاران(1978)مبنی بر این که گذاشتن دستگاههای
CopperیاCu7,5روز پس از نزدیکی می تواند از بارداری جلوگیری نماید,خود دلیل محکمی برای اثبات این مدعا است کهIUD های مس می توانند اثر کشنده ای بر روی بلاستوسیست داشته باشد.Buhierو Papiemik(1983) نیز از چنین مکانیسمی حمایت می کنند,بدین ترتیب که آنها دو بار داری متوالی در هر یک از چهار زنی کهIUD داشته ولی بطور مستمر از داروهای ضد التهاب استفاده می کردندرا شرح داده اند.درIUD هایی که از لحاظ شیمیایی بی اثر هستندهر چه اندازه آنها بزرگترو سطح تماس شان با آن دو متر بیشتر باشد,کارایی بیشتری خواهد داشت.فلزات مشخصی چون مس به مقدار زیادی سبب افزایش اثر ضد بارداریIUD های خنثی می شوندکه احتمالا این کار را با ایجاد پاسخ التهابی موضعی در داخل رحم انجام می دهند.برای مثال یکی از انواعIUD پلی اتیلنی کوچک Tشکل همراه با وقوع بارداری به میزان 18در صد درسال بودتا زمانی که نوار نازکی از مس به مساحت 200میلیمتر مربع به آن اضافه گردید.پس از این میزان بارداری تا حدود 2در صد در سال سقوط کرد.نقش موضعی مس از اهمیت اصلی بر خوردار است زیرا با قرار دادن فلز مس دریکی از شاخه های رحم خرگوش میتوان از لانه گزینی بلاستوسیست جلوگیری کرد درحالی که نمی توان در شاخ دیگر رحم چنین نتیجه ای بدست آورد(Zipper وهمکاران,1971).یک مکانیسم احتمالی دیگر,افزایش حرکات لوله تخمدانی احتمالا به علت التهاب داخل رحم است.همچنین در صورت لقاح وانتقال لوله ای موفق هم اندو متر محل مناسبی جهت لانه گزینی نخواهد بود.برای مثال استفاده طولانی مدت ازprogestraser موجب اتروفی اندومتر می شود.عملکردIUD ممکن است بخوبی ودر خارج از رحم اعمال گردد(Sivin ,1989) ویک اثر مهم آن می تواند جلو گیری از لقاح بوسیله عمل نابود سازی اسپرمها و/یا افزایش سرعت حرکت تخمک از درون لوله فالوپ باشد(Alvarezوهمکاران,1988,Ortizو Croxatto ,1987)
میزان کارایی
بسیاری از زنان,پس از مدتی استفاده از یک روش ضد بارداری,به دلایل مختلف دیگربه استفاده از آن ادامه نمی دهند.میزانی که خانمها پس از بک سال مصرف یا بیشتر,همچنان به استفاده ازIUD ادامه می دهند,بسیار بالا بوده وتنها نسبت به روشهای کاشت داروهای ضد بارداری در بدن,در مرتبه دوم قراردارد(1-61)میزان ادامه استفاده یکسالهIUD معادل با داروهای ضد بارداری خوراکی است .این نتایج قطعا مربوط به میزان تاثیر بالای آنها در جلو گیری از بارداری وهمچنین این مزیت است که تنها یک بار گذاشته می شود.میزان کاراییIUD مشابه با میزان کلی تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی است.همانگونه که در جدول1-61 نشان داده شده است,میزان عدم موفقیت در سال اول برایprogestasert حدود چهار برابر میزان عدم موفقیتCopper T 380A (2در صد در برابر8%درصد) می باشد.استفاده از دستگاهCopper T380Aاز موثرترین روشهای جلو گیری از بارداری می باشد.مهم است بدانیم که,میزان بارداریهای ناخواسته بطورمستمر از سال اول استفاده به بعدکاهش می یابد
(Vesseyودستیاران,1983 ).احتمالا این به علت عدم موفقیت حود روشها ونه بدلیل مسائل مربوط به استفاده کننده است.به نظر می رسد کهIUD لونورژ سترل حتی از نوعCopper T 380A هم موثرتر است(Rove ,1992)
اثرات سودمند
IUD های پروژسترونی ونوع جدیدتر حاوی لوونورژسترون سبب کاهش خونریزی قاعدگی شده وحتی می توان از آنها جهت درمان منوراژی استفاده نمود.علاوه در این کاهش خونریزی قاعدگی اغلب همراه باتخفیف دیسمنوره می باشد.اقتصاد یک جنبه خوب دیگر است زیرا با وجود انکه بهای دستگاه وهزینه جایگذاری آن در ابتدا زیاد است اما استفاده گسترده وهمگانی از Cu T380A وLNg کاربرد آنها را بسیار مقرون به صرفه کرده است .یک جنبه مثبت دیگر آن است که درموارد منع مصرف قرصهای ضد بارداری ترکیبی ونور پلانت اغلب می توان استفاده از این شیوه را تجویز نمود
حتی می توان ازLNg -IUD استفاده کرد زیرا سبب آزاد سازی مقادیر بسیار کمی از هورمون محدود شده می گردد.گزارش شده کهLNg-IUD حتی سبب کاستن از بروزعفونتهای لگنی شده است(Toivonen وهمکاران,1991).
عوارض جانبی
عوارض متعددی پس از استفاده از انواع مختلفIUDگزارش شده اند.ولی در اغلب موارد عوارض شایع آنها شدید نبوده وهمچنین عوارض شدید آنها,شایع نبوده بعلاوه اینکه با استفاده طولانی مدت وبالا رفتن سن مصرف کننده میزان بارداریهای ناخواسته بیرون افتادن ودفعIUDوخونریزی کمتر می شود.نهایتا با قطع استفاده از آنها اشکالی در باروری پیش نمی آید(Sivin وهمکاران1992)
سوراخ شدن رحم وسقط:اولین عوارضIUDبه هنگام گذاشتن آن به وقوع می پیوندند.این عوارض شامل مواردزیر می باشد:پرفوراسیون یا سوراخ شدن مخفی یا آشکار رحم,چه در زمان سوند زدن رحم وچه به هنگام گذاشتن خود دستگاه وبالا خره سقط یک بارداری تشخیص داده نشده.احتمال بروز چنین عوارضی بستگی به مهارت فرد گزارنده ورعایت تدبیر لازم جهت جلوگیری از ختم بارداری دارد.اگر چهIUD ممکن است در هر زمانی پس از گذاشتن از جدار رحم عبور کندولی در اکثر موارد سوراخ شدن رحم در موقع قرار دادنIUDرخ داده ویا حداقل مقدمات آن فراهم می شود.
کرامپهای رحمی وخونریزی:
احتمال دارد بلافاصله پس از قرار دادنIUD کرامپ رحمی ومقداری خونریزی پدید بیاورند که تا زمان متغیری ادامه خواهند داشت.با مصرف یک داروی غیر استروئیدی ضد التهابی(NSAID )حدود یک ساعت قبل از گذاشتنIUD می توان این کرامپها را به حد اقل رساند.افزایش کرامپها در زمان قاعدگی را هم به همین طریق می توان کنترل نمود.این داروهای مهار کننده پروستا گلاندین سنتتاز را نمی بایست در سایر زمانهای چرخه قاعدگی مصرف کرد,چرا که اثر ضد التهابی آنان از اثرات جلوگیری از بارداریIUD می کاهد(Buhler وpapimik 1983)
منوراژی:با مصرفIUD میزان خونریزی در زمان قاعدگی به حدود دو برابر می رسدوگاهی ممکن است آنقدر شدید باشد که انمی فقر آهن ایجاد نماید.بدین جهت عاقلانه است که هموگلوبین,هماتوکریت واحیانا سطح فریتین پلاسما در زنانی کهIUD مصرف می کنند بطور سالانه ویاهر وقت که ازخونریزی زیاد قاعدگی شکایت دارند کنترل شود.این عارضه ناراحت کننده ای برای خانمها است وحدود 15در صد زنانی که ازIUD استفاده می کنند آن را به دلیل همین مشکل درمی آورند (Hatcher وهمکاران1990)دستگاه پروژستاسرت به علت اثرات موضعی پروژسترونی, خیلی کم با منوراژی وانمی همراه است.برای مثال ,قاعدگی طبیعی موجب از دست رفتن حدود35میلی لیتر خون می شود,متوسط خونریزی با استفاده از اکثر دستگاههای حاوی مس در حدود50تا60میلی لیتر است ولی ممکن است بیشتر هم باشد.
(Guillebaud وهمکاران,1979).متوسط خونریزی قاعدگی نزد زنانی که از پروژستاسرت استفاده می کنند تقریبا 25میلی لیتر است .از دست رفتن خون باLNg-IUDممکن است حتی از نوع پروژستاسرت هم کمتر باشد.
عفونت:جهت اطمینان از قرار گیری مناسب در رحم ,بیشترIUD ها دارای نخی از جنس الیاف مصنوعی بوده که بهIUD متصل است این قسمت ازIUD که دم نامیده می شود از سوراخ خارجی بیرون آمده وپس از قطع آن حدود دو سانتی مترآن دروسط سرویکس مشخص می باشد.در گذشته نیز این طور تصور می شد که نخIUD می تواند نظیر یک فتیله عمل کند وباعث انتقال باکتریهای بیماری زا به درون حفره رحم شود.Purrier وهمکاران(1979)نشان دادند که موکوس پوشاننده نخ در نیمی ازIUD ها بوسیله کلنی باکتریهای بالقوه بیماریزا پوشانیده شده اند.
عفونتهای لگنی:از جمله سقط عفونی در موارد مصرف گونه هایی ازIUD هاگزارش شده اند.آبسه های لوله ای تخمدانیکه ممکن است یک طرفه باشند توسطDawoodوBirnha (1975), Taylo و همکاران (1973و1975) شرح داده شده است. در صورت مشکوک بودن به عفونت ,می بایستIUDرا خارج کرده ودرمان آنتی بیوتیکی راآغاز نمود.بیمار می بایست تحت نظر دقیق باشد زیرا موارد مرگ ومیر ناشی ازIUD کمتر از مرگ ومیر ناشی از مصرف قرصهای ضد بارداری استروژن-پروژستین یا حتی بارداری است.به هر جهت بخاطروجود خطر سالپنژیت,پریتونیت لگنی وابسه لگنی ومتعاقب آن عقیمی,معمولا درزنان کمتر از 25 سال ویا زایمانهای کم,استفاده ازIUD توصیه نمی گردد.Vesseyوهمکاران(1983)مدارکی ارائه نموده اند که پس از خارج کردنIUD رحم خانمهای چند زا,اختلال طولانی مدتی در باروری آنان مشاهده نگردید.آنان نتیجه گیری کردند که عفونت لگنی که بتواند باروری را مختل نماید ,می بایست دسته کم در زنان چند زا که ازIUDاستفاده می کنند ,بسیار نا شایع باشد .
پس ازآنDaiing (1985)وcramer (1985)وهمکارانشان اطلاعات مشابهی را ارائه دادندمبنی بر اینکه استفاده از IUD همراه با افزایش نا باروری ناشی از عوامل لوله ای می باشد. این اثرات درIUDهای حاوی مس قابل چشم پوشی بودند اما در زنانی که هرگز باردار نشده بودند بویژه اگر چندین شریک جنسی داشتند وازIUD منسوخ شده استفاده می کردند ,نمایانتر بود.جالب است کهLee وRubin گزارش کردند که خطر بروز عفونت لگنی زنان شوهر دار وآنهایی که تنها یک شریک جنسی دارند,چهار ماه پس از مصرفIUD,تفاوتی با زنان شاهد ندارد.بلافاصله پس از قرار دادن یکIUD وتا چند روز پس از آن می توان از حفره رحمی,باکتری بدست آورد که البته میزان آن پس از 24 ساعت بسیار کمتر است(Mishel وهمکاران,1966).بر اساس مطالعات اخیر,تنها افزایش کمی که در میزان بروز عفونتهای لگنی وآنهم تنها در 20 روز اول قرار دادنIUD ,ایجاد میشود (Farleyو همکاران,1992). بنابراین خطرعمده عفونت ,ناشی از فرآیندقراردادنIUD است وبا مصرف طولانی چندان بیشتر نمی شود.واقعیت این است که میزان بروز عفونتهای لگنی نزد زنانی که به مدت طولانی ازIUD های حاوی مس ویا هورمون استفاده کرده اند در مقایسه با کسانی که داروهای ضد بارداری خوراکی مصرف می کنند یکسان می باشد.پس از 45تا60 روز,حفره رحمی استریل می شود.بدین جهت هر گونه عفونت پس از این مدت را می بایست بیماری مقاربتی تلقی کرد ودرمان لازم را انجام داد (Lee ودستیاران,1983,Mishel وهمکاران1966).این احتمال وجود دارد که انواع جدیدIUDحاوی مس یا مواد پروژستینی,میزان عفونتهای لگنی را کاهش می دهند(مقاله سر دبیر,1992,Toivonen ,1991).زنانی که ازIUD استفاده می کنند در مقایسه با زنانی که سایر روشهای پیشگیری را بکار می بندند بیشتر در معرض ابتلا به عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی می باشند(Musiccoوهمکاران 1996).این مسئله می بایست به صورت قاطع مشخص شود.