مقاله راهکارهای توسعه در بخش کشاورزی
اختصاصی از یارا فایل مقاله راهکارهای توسعه در بخش کشاورزی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:16
فهرست مطالب:
مقدمه
چرا کارآفرینی در روستا؟
1. افزایش جمعیت روستاییان (مقدار مطلق)
یافته‌های کلیدی و راهکارهای توسعه کارآفرینی روستایی
منابع و ماخذ
مقدمه:
مطالعه برنامه‌ها، استراتژی‌ها، سیاست‌ها و راهکارهای مختلف توسعه (در سطوح مختلف) همراه با بررسی تجربه عملی کشورهای مختلف در زمینه توسعه روستایی و توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی در روستاها، درس‌ها و نکات کلیدی بسیار مهمی را پیش روی ما گذاشته است. اگرچه الزاماً نمی‌توان عیناً از این تجربیات و رویکردها استفاده نمود اما توجه به آن‌ها و ”یادگیریِ“ درست نکات، باعث روشن‌شدن فضای موضوع کارآفرینی و اشتغالزایی در روستاها و تسهیل و تسریع فرآیند سیاست‌گذاری در این زمینه خواهد شد. بعلاوه می‌توان در بسیاری از موارد با بکارگیری رویکرد ”بومی‌سازی“، با استفاده از ابتکارات و دانش سایر ملل، به‌گونه‌ای اثربخش روش‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های محلی را طراحی و اجرا نمود.
چرا کارآفرینی در روستا؟
از آنجاییکه در اکثر مناطق جهان، روستاها از جمله نواحی فقیر درحال‌فرسایش محسوب می‌شوند، اندیشمندان و سیاست‌گذاران تمامی کشورهای دنیا توجه خاصی را معطوف به امر توسعه روستایی و رفع مشکلات و معضلات آن‌ها نموده‌اند. امروز صاحبنظران بین‌المللی بر این اعتقاد هستند که باید جدای از سیاست‌ها و استراتژی‌های کلان توسعه و توسعه اقتصادی (که بسیار مهم هم هستند) به طور ویژه و مشخص به امر توسعه روستاها و ریشه‌کنی فقر گسترده‌ای که بر آن‌ها حاکم است نیز پرداخت.
مشکلات و معضلات روستاها در تمامی جهان ناشی از دو مساله اساسی است: یکی کمبود امکانات اجتماعی (ضعف زیرساخت) و دیگری کمبود درآمد (ضعف اقتصادی). از جمله امکانات اجتماعی می‌توان به خدمات بهداشتی، آموزشی، بیمه و تامین اجتماعی، خطوط ارتباطی (حمل‌ونقل و مخابرات)، امنیت، آب آشامیدنی، سوخت، برق و امثالهم اشاره کرد. اگرچه بسیاری از دولت‌ها برنامه‌های گسترده و پرهزینه‌ای را برای بهبود این زیرساخت‌ها انجام داده‌اند (همچون دولت ایران) اما مشاهدات نشانگر آن است که این امر خود به‌تنهایی نتوانسته است معضلات زندگی روستایی را حل کرده و آنان را از فقر برهاند و سیل مهاجرت از روستا به شهر را کاهش دهد.
کمبود درآمد عامل مهمی است که اگر برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود اجازه نمی‌دهد طرح‌های توسعه روستایی به ثمر بنشیند و روستاها توسعه یافته و از حرکت به سمت شهرهای بزرگ بازایستند. کمبود درآمد روستاییان ناشی از چندین مساله است:
- افزایش جمعیت روستاییان (مقدار مطلق)
- بیکاری (کامل یا فصلی)
- بهره‌وری پایین افراد و منابع
- عدم‌جذابیت برای سرمایه‌گذاری
- ضعف فضای کسب‌وکاری
یافته‌های کلیدی و راهکارهای توسعه کارآفرینی روستایی
از بررسی و تحلیل مجموعه مطالعات نظری و اکتشافی (موردکاوی‌ها) انجام‌شده، می‌توان به یافته‌های کلیدی و درس‌های اساسی ذیل اشاره کرد:
- بدون وجود یک استراتژی کلان توسعه و توسعه اقتصادیِ مشخص، نمی‌توان توفیق فراوانی در امر توسعه روستایی و توسعه کارآفرینی در روستاها بدست آورد. قطعاً باید تمرکززدایی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین سیاست‌های کلان توسعه کشور باشد.
- استراتژی توسعه اقتصادی کشور باید بخوبی جایگاه روستاها و رویکرد توسعه روستایی مطلوب را مشخص ساخته و برای آن ارزش و اهمیت کافی قایل شود. مثلاً نمی‌توان با انتخاب یک استراتژی صنعتی‌شدن (همچون کشور ما که اخیراً توسط وزارت صنایع و معادن معرفی شده است) به توسعه روستایی (و توسعه کشاورزی) دست یافت.
- توسعه روستایی معادل توسعه کشاورزی نیست. توسعه کشاورزی باید به عنوان زیرمجموعه توسعه روستایی تلقی شود. بعلاوه کشور نباید صرفاً بر توسعه کشاورزی متمرکز گردد، چون توسعه کشاورزی الزاماً به توسعه روستایی منتهی نمی‌گردد.
- بهترین استراتژی توسعه روستایی، ترکیبی از رویکرد ساختارهای سلسله‌مراتبی سکونت‌گاه‌ها، توسعه روستایی یکپارچه و توسعه پایدار است. لازم به ذکر است توسعه پایدار ما را مجاز به بهره‌برداری بیشینه از زمین و منابع طبیعی نمی‌داند. جالب است که بدانیم بسیاری از کشورهای پیشرفته (همچون آلمان) به کنترل و محدودسازی کشاورزی و استفاده از جنگل‌ها و مراتع خود پرداخته‌اند و بیشتر مایلند اینگونه مواد و محصولات موردنیاز خود را از دیگر کشورها تامین کنند تا محیط زیست‌شان سالم باقی بماند.
- توسعه روستایی صرفاً از طریق توسعه زیرساخت‌های عمرانی و ارایه خدمات اجتماعی رخ نمی‌دهد. بلکه نیازمند اشتغالزایی درآمدزا برای روستاییان و تسریع توسعه فرهنگی آنان (در مقابل جذابیت‌های فرهنگی-اجتماعی شهرها) است.
- سروساماندهی به ساختار سلسله‌مراتبی سکونت‌گاه‌های کشور بسیار ضروری است. باید روستاهای مرکزی‌تر (بزرگ‌تر و دارای امکانات بیشتر) روستاهای کوچک‌تر و پراکنده اطراف خود را پوشش داده و این روستاها از طریق شهرک‌ها یا شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ (و در نهایت کلان‌شهرها) ارتباط یابند. به هر حال ممکن است در این فرآیند لازم باشد تا بسیاری از مناطق دورافتاده‌تر یا غیرقابل‌دسترس (که طبق روند موجود نیز در حال تخلیه و نابودی هستند) نیز از گردونه خارج شده و ساکنان آن‌ها به دیگر روستاها یا مناطق جدید کوچ داده شوند.
- باید با ارایه خدمات اجتماعی و اقتصادی مناسب در نقاط واسطی همچون روستاهای مرکزی و شهرک‌ها و شهرهای کوچک، از مهاجرت مستقیم روستاییان به شهرهای بزرگ جلوگیری نمود. بعلاوه وجود چنین نقاط میانجی باعث خواهد شد که بسیاری از روستاییان علاوه بر حفظ کار خود در روستا از زندگی شهری نیز برخوردار شده و بعضاً دارای کسب‌وکار جدیدی در آن نقطه واسط (در کنار شغل روستایی خود) نیز شوند که این خود زمینه افزایش درآمد و رفاه آنان را فراهم می‌سازد.
- اساساً نبایستی صرفاً توسعه روستایی و توسعه کارآفرینی روستایی را در بافت خود روستا تصور نمود. بلکه باید بدان به صورت ملی نگریست. به همین جهت از مهمترین راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی در مناطق روستایی می‌توان به ایجاد شهرک‌های کسب‌وکاری اشاره کرد. این شهرک‌ها با ایجاد فضای مناسب برای رشد کسب‌وکارها و کارآفرینی همچون انکوباتوری باعث رشد شرکت‌ها و بنگاه‌های روستایی می‌گردند.
- در اکثر کشورهای جهان، نسبت جمعیت روستایی به جمعیت کل کشور در حال کاهش است بطوریکه در اغلب کشورهای پیشرفته این مقدار زیر 10 درصد می‌باشد. جدای از مسایل مربوط به روند رشد طبیعی شهرنشینی در تمامی جهان، علت اصلی این کاهش، محدودبودن ظرفیت تولید مناطق روستایی (به خصوص در حوزه‌های مربوط به کشاورزی) است. با صنعتی‌شدن و علمی‌شدن کشاورزی در کشورها، بهره‌وری منابع تولید روستایی نیز افزایش یافته و بالتبع (در درازمدت) نیازمند نیروی انسانی کمتری است. این روند خودبه‌خود باعث افزایش بیکاری و کاهش درآمد روستاییان دارای زمین و امکانات کمتر می‌شود. به همین جهت یکی از استراتژی‌های اصلی اشتغالزایی در مناطق روستایی، حرکت به سمت صنایع و کسب‌وکارهای غیرکشاورزی است. اینگونه کسب‌وکارها در چند حوزه اساسی قرار می‌گیرند: صنایع تبدیلی، صنایع فرهنگی، خدمات، امور دولتی و دیگر کسب‌وکارها.