فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:350
فهرست مطالب:
پپیشگفتار
مفهوم شهر و شهرسازی
شهر چیست؟
تعاریف مختلف شهر:
شهرسازی کدامست
شهرساز کیست :
بخش دوم
تحولات شهرنشینی
شهر چگونه به وجود می آید :
عوامل گسترش شهرها
مشکلات شهرنشینی در عصر حاضر :
فقر و عدم تساوی :
تزلزل اقتصادی وبیکاری :
امکان مخاطرات بیشتر :
اتکاء و وابستگی :
از هم گسیختگی قوام و اساس خانواده :
آلودگی صدا و فشار عصبی :
مشکلات اجتماعی :
آلودگی هوا :
کمبود وسایل تفریحی :
تراکم بیش از اندازه :
پراکندگی نا اندیشیدة شهرها :
مشکلات مسکن :
زاغه نشینی :
جابجائی صنایع :
آلودگی محیط زیست :
ما در شهر و کلان شهر :
تحولات شهرسازی
کامیلوزیته و رفرم شهرها:
اتوواگنر و ایجاد فضاهای باز در محلات:
ابنزرها وارد شهرهای باغ مانند
وحدت شهر و محیط طبیعی آن «نظریه پتریک گدس»
شهرهای نوار مانند «نظریة سریا ای ماتا»
شهر صنعتی « نظریة تونی گارنیه»
طرح واحدهای خودیار نظریه کلرنس پری
خصیصه های طرح کلرنس پری بقرار زیر است:
طرح رابردن- سازمانی عمومی
تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری از تئوری های شهری
نظریه های ساخت شهر
1- ساخت دوایر متحدالمرکز ( نظریه ارنست برگس
2- ساخت قطاعی شهر :( نظریه همرهویت )
3- ساخت ستاره ای شکل
4- ساخت چند هسته ای ( نظریة ادوارد اولمن وچانسی هاریس )
5- ساخت عمومی شهرها
6- ساخت طبیعی شهرها
7- ساخت خطی یا کریدوری
تجزیه و تحلیل نظریه های ساخت شهر
نقشها و وظایف شهری
طرحهای مختلف توسعه شهری
شهر ستاره ای ( شعاعی )
شهر اقماری:
شهر خطی:
شهر گسترده ( شطرنجی )
شهر در مدل کهکشان :
طرح مکمل مدل کهکشان :
شهر در مدل حلقه ای :
شهر در مدل متمرکز :
شهر در مدل شبکه محوری با روک :
بخش چهارم
برنامه ریزی و انواع آن
انواع برنامه ریزی
انواع برنامه ریزی از نظر مدت اجرا
برنامه ریزی منطقه ای
طرح کامل منطقه ای
برنامه ریزی روستائی
طرح شهرک روستایی
طرح هادی روستائی
طرح جامع شهری
طرح تفصیلی شهری
طرح آماده سازی زمین
طرح احداث شهرهای جدید
طرحریزی شهری
دور تسلسل برنامه ریزی شهری:
بخش پنجم
روش مطالعه وضع موجود شهر
مطالعات طبیعی و جغرافیایی
مطالعات تاریخی
- بررسی جمعیت و عوامل اجتماعی
- برسی وضع خانوارها
علت سکونت خانوار در محله
- بررسی اقتصاد شهر و منطقه :
واحدهای خدمات
کارگاه های صنعتی
واحدهای بازرگانی ( خرده فروشی )
واحدهای بازرگانی ( عمده فروشی )
بانکها
شرکتهای بیمه
بنگاه های حمل و نقل
انبار داری
بررسی های فیزیکی
انواع نقشه های کاربری زمین
بررسی تأسیسات و تجهیزات شهری
- تأسیسات آموزشی
- مهدهای کودک و شیرخوارگاه ها
- پارک ها و فضاهای سبز
- هتلها و مسافرخانه ها
- بیمارستانها ، درمانگاه ها و مراکز بهداشت
- جایگاههای توزیع بنزین
- مؤسسات باربری و مسافربری
- گورستانها
- تأسیسات ورزشی
- فرودگاه
- ادارات و مؤسسات دولتی
پست
تلفن شهری
مخابرات – رادیو و تلویزیون
شبکة برق
الف- تاریخچه ( قبل از تحویل به برق منطقه ای )
ب- وضع موجود
زهکشی آب باران
کشتارگاهها
شبکة آب آشامیدنی شهر
تأسیسات فاضلاب شهری
سیستم جمع آوری و دفع زباله
آتش نشانی
مطالعات ترافیک و شبکه ارتباطی
نقشه ها و نمودارها در مطالعات وضع موجود شهر
بخش ششم
ارائه طرحها و راه حلها
تجزیه و تحلیل و تدوین راه حلهایی در جهت ارائه طرحها
پیش بینی های اقتصادی و جمعیت
پیش بینی و مطالعه جمعیت:
پیش بینی های اقتصادی:
سرانه زمین:
تراکم های خالص و ناخالص
سرانه های شهری و مسکونی
حریم، محدوده، محدوده ساخته شده
بخش هفتم
الگوی برنامه ریزی و جایگزینی نیازمتدیهای شهری
محله ها و ناحیه های شهری
استانداردهای شهری
سرانه های آموزشی
سرانه های ادرای
سرانه های تجاری
سرانه های درمانی و بهداشتی
سرانه های تأسیسات شهری
سرانه های تجهیزات شهری
راه و شبکه های ارتباطی
تأمل در بهره گیری از استانداردهای شهری
بخش هشتم
ضوابط توسعه زمین و تأسیسات زیربنائی
تفکیک زمین
آیین نامه تفکیک زمین
مطالعات مربوط به تأسیسات زیربنایی
بخش نهم
تأثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی وطبیعی در طرحهای شهرسازی
عوامل فرهنگی و اجتماعی و طرحهای شهرسازی
عوامل اقتصادی و طرحهای شهرسازی
عوامل طبیعی و طرحهای شهرسازی
عوامل اقلیمی
ارتفاع و پستی و بلندی
سیل
کیفیت خاک
حفظ محیط زیست
آلودگی هوا
آلودگی آب و محیط
آلودگی صدا
فصل دهم
نواحی مسکونی
جنیه های کمی و کیفی مسکن:
اهداف برنامه ریزی مسکن:
هدفهای دارای اولویت اول
الف- قابلیت هدایت از نظر برنامه ریزی:
این مورد بایستی دقیقاً در مد نظر قرار
هدفهای دارای اولویت دوم
هدفهای با اولویت سوم
تعداد جمعیت و موقعیت واحدهای مسکونی در محله ها و نیازهای آنها:
نیازهای واحدهای مسکونی:
نیازهای افراد خانوار به مسکن از نظر ابهاد و اندازه های واحد مسکونی:
پخش تراکمها:
تأسیسات و نیازمندیهای وابسته به شهر و جمعیت شهر:
منابع و ماخذ فارسی:
منابع و ماخذ انگلیسی
پپیشگفتار
برنامه ریزی شهری از جامعیت خاصی برخوردار میباشد و محتوای آن به نسبت عمق ارتباطی که با محیط شهر و ساکنان آن دارد، بسیار گسترده است. شاید کمتر دانشی را بتوان یافت که اینچنین با رسته های مختلف علمی در ارتباط باشد، از آنها بهره گیرد و در عین حال برای خود رشته ای مستقل باشد. برنامه ریزی شهری یک سیستم است. سیستمی کار عناصر و اجزائی تشکیل گردیده که با هم در ارتباطند، با هم تداخل دارند و بر یکدیگر تأثیر می گذارند. ولی بر وی هم صورت واحدی پیدا می کنند. لذا، با چنین بینشی که بر این دانش مرتب است، تألیف یک یا چند کتاب نمی تواند بیانگر کلیه اصول محتوایی، ضوابط، ارتباطات و خصوصیات آن باشد.
برنامه ریزی شهری، به دلیل پویندگی انسان، دانشی پویا است که روز به روز تحول بیشتری یافته و زمینه های مساعدی را جهت پژوهش و تحقیق به وجود می آورد؛ و با توجه به دور تسلسلی که دارد، نمی توان یکجا و به یکباره به تعریف و توضیح آن پرداخت و کتابی را فراهم آورد که به نحو کامل، برنامه ریزی شهری را معرفی کرده، و کلیه نکات آنرا یادآور شده باشد. بلکه، تنها می توان به توضیح در مورد قسمتهایی از آن پرداخت.
از نظر تاریخی، سابقه برنامه ریزی شهری به ادوار بسیار دور می شد. ولی سابقه مدون و مطالعه و تجریه و تحلیل علمی آن به دوران پس از انقلاب صنعتی و خاصه قرن حاضر و به نحوی اختصاصی تر به دهه ای اخیر می رسد. برنامه ریزی شهری، در رابطه با توسعه شهرها، افزایش جمعیت آنها و تأثیر ماشینیسم بر حیات شهرها و ساکنین آنها، هر روز از اهمیت بیشتری برخوردار می گردد. شهرها با محیط منطقه ای و نواحی اطراف خود در ارتباطند و از کلیه شرایط آنها، اعم از اقلیمی و طبیعی، عوامل فرهنگی و اجتماعی و عوامل معیشتی و اقتصادی تأثیر می پذیرند و بر آنها نیز بطور متقابل تأثیر می گذارنید.چنین رابطه و نظامی در اثر توسعه یکباره فیزیکی و افزایش انفجار آمیز جمعیت شهرها، نظام شهرنشینی را با بحران و آینده آن را با ابهام روبرو ساخته است. وجود همین عوامل، بر اهمیت برنامه ریزی شهری و لزوم تحقیق و تفحص بیشتر در رابطه با آن می افزاید.
هدف از تدوین کتاب حاضر، بیشتر معرفی و بیان اصول مقدماتی برنامه ریزی شهری است، و به هیچ وجه ادعای آن که با نوشتن این کتاب، کلیه نکات برنامه ریزی شهری یا مقدمات آن آورده شده، یا حتی با عنوان مطالبی چند در بعضی از موارد آن توضیح کاملی فراهم آمده است، معنائی ندارد. این کتاب ضمن معرفی اصول مقدماتی برنامه ریزی شهر، رابطه عناصر مختلف موثر در آن در مورد بررسی قرار داده و روند مطالعاتی، تعاریف، اصطلاحات ، و ارتباطات آن را به عنوان زمینه هایی جهت شروع مراحل بعدی تحقیق و تتبع در برمی گیرد.
در تدوین این کتاب، ضمن استفاده از منابع و ماخذ داخلی و خارجی، به میزان قابل توجهی از پژوهشها و تجربیات شخصی استفاده شده و موضوعات مطروحه و تجزیه و تحلیل مباحث مربوط به آنها به نحوی انجام گرفته که اساس محتوایی درس «مبانی برنامه ریزی مجتمع های زیستی» در دانشکده های معماری و قسمت شهرسازی درس «مبانی معماری و شهرسازی» در دانشکده های عمران را بپوشاند.
امید که در این رهگذر، نویسنده توانسته باشد دین خود را در آموزش مسائل شهر سازی و ارتباط میان رشته ای دانشهای معماری و عمران با شهرسازی و خصوصاً برنامه ریزی شهری ادا نماید. تا چنین تخصصهایی بتوانند با شناخت بیشتر در رابطه با مسائل شهرسازی، به انجام امور عمرانی همت گمارند.
در خاتمه از شورای محترم کتاب، حوزه معاونت محترم پژوهشی و واحد انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران که امکان چاپ این کتاب را فراهم آوردند، تشکر نموده و امیدوار است که صاحب نظران با انتقادات و نظریات مفید و سازنده خود، اینجانب را در تهیه و تدوین کتب بهتر و مفیدتر یاری فرمایند.
مفهوم شهر و شهرسازی
محیط زیست دارای مفهومی جامع است. در حالیکه شهر و شهرسازی تصویر محدودی از آنرا در اذهان زنده می کند. مفهوم محیط زیست، شهر و شهرسازی و تمام آنچه را که از این پدیده می شناسیم، در برمی گیرد.
شهر یکی از پدیده های بشری در محیط زیست به منظور اسکان، تأمین معیشت، داشتن روابط اجتماعی و اقتصادی و مانند آنهاست ولی اولین آن نمی باشد. انسان خود محیط سکونتش را فراهم کرده و خود به ایجاد و نحوه زندگی در آن اقدام نموده است. احساس لزوم تثبیت در یک نقطه به زندگی در کنار یکدیگر و لازم ملزومات آنها، انسان را بر آن داشته است که هماهنگ با محیط طبیعی و داده های ساختمانی محیط اطراف خود، به ایجاد مسکن دست بزند. ده نشینی و شهرنشینی، یکی از اقسام نحوه زندگی بشر بر سطح زمین و به عنوان استقرار ثابت بشر در محیط زیست است. بنابر نظر بسیارب از صاحبنظران و خاصه جغرافیدانان، نحوه زندگی بشر و سکونت او، دارای دو تقسیم بزرگ کوچ نشینی و یکجا نشینی است که اهم آنها بقرار زیر است:
از دیدگاه دیگر، نحوه استقرار انسان در کره زمین بر اساس زندگی در مساکن متحرک، مساکن نیمه متحرک و مساکن ثابت استوار است. زندگی ثابت و ایجاد ده همراه با کشاورزی آغاز می شود، که از شرایط اولیه آب کافی، خاک مساعد و موقعیت مناسب بوده است. ایجاد و پراکندگی روستاها و استقرارشان در نقاط مختلف، افزایش مبادلات و تولیدات کشاورزی و عوامل دیگری که اشاره خواهد شد، منجر به پیدایش نوع دیگری از زندگی یکجانشینی یعنی شهرنشینی شده است.
در حال نیز، با آنکه شهرنشینی روزبروز در حال توسعه است، ولی هنوز قسمت اعظم جماعات انسانی در سراسر دنیا در روستاها زندگی می کنند. اهمیت توجه به روستاها کمتر از اهمیت توجه به شهرها نیست. وجود روستاها از شرط اصلی شهرنشینی و تأمین کننده مواد کشاورزی و دامی آن است.
اجتماع انسانها در هر مکان و در هر زمان و بهر منظوری که بوده باشد، تحت تأثیر روابط آنها با یکدیگر و همچنین با سایر جوامع بوده است. همچنانکه شهر جزئی از حوزه محیط زیست است روستا نیز جزء دیگر آنست. شهر و روستا هر دو بر یمدیگر تأثیر می گذارند، و محیط نیز هر دو موثر است.
توجه به پدیده روستا در قالب هر برنامه ریزی منطقه ای از اولویت و اهمیت خاصی برخوردتر است به عباذت دیگر، نمی توان به شهرها توجه داشت و به ادامه راه حلهای مناسب برای رفع مشکلات و نواقص آنها پرداخت، بدون آنکه به محیط اطرافشان و حوزه های نفوذی متقابل بین شهر و روستا توجه داشته باشیم. در عین آنکه تکنیک شهرسازی به منظور بهبود شهرها از دیدگاههای مختلف مختلف شهری بکار گرفته می شود، پا بپای آن لزوم نوسازی و بهسازی روستاها از جهات مختلف نظیر: بهبود مسکن، ساختمان، سیما و بافت روستا، تاسیسات عمومی، کشا.رزی، دامداری، بهداشت و درمان، آموزش، اقتصاد و مانند آنها، براساس نحوه زندگی اجتماعی و خصوصیات طبیعی و منطقه ای که روستاها در آن قرار دارند، کاملاً حس می شود.