دانلود مقاله گنبد سلطانیه

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله گنبد سلطانیه دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:130

فهرست مطالب:

اوضاع جغرافیایی شهر سلطانیه
توصیف کلی بنا
اهمیت تشخیص زمان در گنبد سلطانیه و نحوه خواندن ساعت :
کلیاتی در باره پی بنا :
بررسی سلطانیه در متون تاریخی و سفرنامه ها
تجزیه الامصار  و ترجیه الاعصار
نفایس الفنون فی عرایس العیون:
تاریخ گزیده :
نزهه القلوب :
ذیل جامع التواریخ :
روضه الصفا :
تاریخ حبیب السیر :
هفت اقلیم :
تاریخ آل مظفر :
سفرنامه کلاویخو :
سفر نامه دیولافوآ :
سفرنامه اولئاریوس :
سفرنامه تاورنیه :
سفرنامه فریز
سفرنامه سولتیکف :
یک سال در میان ایرانیان :
ایران امروز :
بستان السیاحه :
جغرافیای سیساسی کیهان :
تاریخ مغول :
جغرافیای تاریخی ایران :
پیشینه تاریخی منطقه سلطانیّه :
مطالعات درباره ورودی اصلی گنبد
وجه تسمیة سلطانیّه :
  ارگ سلطنتی سلطانیّه :
  مدرسه :
  درالضّیافه :
  گنبد سلطانیّه :
  عملکرد و فلسفه وجودی گنبد سلطانیّه :
 توصیف های عمومی بنا :
 ورودی گنبد سلطانیّه :
  جرزهای هشتگانه :
  فضای گنبد خانه :
  تربت خانه :
 سردابه :
  مناره :
گنبد :
تنوع در تزئینات :
تکنیک تهیه و مواد بکار رفته :
چسبهای حیوانی که احتمالاً بکار برده شده است :
چسبهای حیوانی که احتمالاً بکاربرده شده است  :

اوضاع جغرافیایی شهر سلطانیه

الف. موقعیت

شهر سلطانیه در محدوده سیاسی استان زنجان به فاصله 37 کیلومتری شهر زنجان (مرکز استان ) قرار گرفته است . این شهر در فاصله 4 کیلومتری جاده ترانزیتی   (تهران ،زنجان، تبریز ، بازرگان ) واقع شده و شبکه خط آهن نیز به لحاظ بعد مسافت (5 کیلومتر) در شبکه تحرکاتی این شهر نقشی ندارد. عنوان شهر از سال 1344 اطلاق گردیده و به این ترتیب شهر سلطانیه، مرکز بخش به همین نام از توابع شهرستان ابهر محسوب شده است. این منطقه از شمال به بخش طارم علیا، از غرب به بخش حومه از شهرستان زنجان، از جنوب به شهرستان خدابنده به شهرستان ابهر محدود و 940 کیلومتر مربع وسعت دارد. این بخش دارای 7 روستای عمده با جمعیتی بالاتر از 1000 نفر و 26 روستا با جمعیتی کمتر از 1000 نفر است و جمعاً 26989 نفر جمعیت دارد.

ب. فعالیت های اقتصادی:

بر اساس مطالعات سرشماری سال 1375 در بخش سلطانیه 60 درصد در بخش کشاورزی 30 درصد در بخش صنایع و 10 درصد در بخش خدمات، در فعالیتبوده اند. من حیث المجموع این منطقه علیرغم دارا بودن ظرفیت های لازم در توسعه اقتصادی، به لحاظ نابسامانی های حاکم بر امور مربوط به تولیدات کشاورزی، از نظر اقتصادی عقب مانده است. اراضی قابل کشت این منطقه عموماً از زمینهای درجه 2 و درجه 3 تشکیل گردیده و آب مورد نیاز از طریق 54 حلقه چاه عمیق و 107 رشته قنات تامین می شده که امروزه تنها 38 قنات قابل بهره برداری است و در وضعیت فعلی دامداری در سلطانیه با روش سنتی و با وجود چمن سلطانیه از رونق نسبی برخوردار است.

چمن طبیعی سلطانیه قسمتی از فلات زنجان را در برگرفته و این فلات از فاصله گرفتن دو رشته ارتفاعات موازی که در جهت شرقی- غربی ممتداند، تشکیل گردیده است.

ارتفاعات شمالی شامل کوههای طارم از رشته جبال البرز در خط مستقیم و رشته ارتفاعات جنوبی واقع در این ناحیه که به رشته کوههای سلطانیه معروف است، از شرق به غرب از حدود صائین قلعه از کوههای شمالی فاصله گرفته و در طول 30 کیلومتر در محل شهر سلطانیه به حد اکثر پهنای خود حدود 17 کیلومتر می رسد. ادامه این حرکت در نزدیکی روستای یوسف آباد و بناب به حداقل و فاصله کوهها به 3 کیلومتر رسیده است. معابر آذربایجان، قفقاز، گیلان، همدان و خراسان در این فلات به وسعت تقریبی 350 کیلومتر مربع واقع شده است.

چمن معروف سلطانیه با وسعت تقریبی 35 کیلومتر مربع و به طول 20 کیلومتر و به عرض متوسط 2 کیلومتر در قسمت جنوبی این فلات گرفته است.

در وضعیت موجود سلطانیه از طریق 7 شاخه راه ارتباطی که اساساً منطبق بر راههای تاریخی می باشد، با اطراف و روستاهای حوزه نفوذ در قالب آموزشی، درمانی، خدماتی و اداری در حد ضعیف دایر و ضعف این رابطه به لحاظ وجود مراکز جمعیتی قویتر در اطراف از جمله شهرستان ابهر در شرق به فاصله 57 کیلومتر و شهرستان خدابنده در جنوب به فاصله 40 کیلومتر و شهر زنجان در غرب آن به فاصله 35 کیلومتر تشدید شده است.

ج. موقعیت چمن سلطانیه در منطقه:

این چمن مرتفع ترین نقطه فلات زنجان و ابهر است. (به ارتفاع 1800 متر) با وجود رشته کوههای واقع در جنوب و شمال آن و همچنین با مطالعه در دیاگرام های جوی، می توان این منطقه را در ردیف مناطق با آب و هوای استپی سرد قرار داد. به عبارت دیگر این ناحیه دارای تابستانهای معتدل، تا نسبتاً گرم و زمستانهای سرد است.

متوسط باران در این منطقه 320 میلیمتر در سال بوده و نزول آن در فصلهای پاییز و بهار است. مدت یخبندان در آن طولانی، و در حدود 5/4 ماه در سال گزارش شده است.

وجود چمن مسطح سلطانیه، قرار گرفتن کوههای اطراف، ارتفاع محل، منطقه را در ردیف نواحی بادخیز قرار داده و جهت وزش بادهای غالب از جنوب غربی و شمال شرقی است که در ماههای مرداد، شهریور، بهمن و اسفند شدت می یابد.

شیب عمومی ناحیه از جنوب به شمال و از شرق به غرب است. من حیث المجموع شیب شهر سلطانیه بسیار کم و در بعضی نقاط به حد صفر رسیده است. از طرف دیگر منابع آب منطقه به لحاظ ساختارهای زمین شناسی و میزان بارندگی، سطح آبهای زیرزمینی را در حد بالا نگه داشته، به طوری که ارتفاع آب در اراضی جنوبی سلطانیه در عمق 5 متری و در اراضی شمال 3 متر و چمن سلطانیه در 1 متری قرار دارد. این وضعیت موجب ایجاد مراتع سرسبز و چمن در منطقه بوده است.

هـ مطالعات جمعیتی:

در وضعیت فعلی بر اساس مطالعات نتایج سر شماری های عمومی سالهای 1335 تا 1365 روند تحولات جمعیتی شهر سلطانیه سیر نزولی داشته است.

لازم به توضیح است که درصد رشد جمعیت شهر سلطانیه در سالهای آماری در مقایسه با میانگین رشد جمعیت در مناطق شهری بسیار ناچیز بوده است.

  توصیف کلی بنا

بنای تاریخی گنبد سلطانیه در نزدیکی زنجان واقع شده ، دشتی که گنبد در آن قرار دارد حدود 2000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . بنای عظیم گنبد سلطانیه در بیم سالهای 675 و 685 هجری قمری صورت می پذیرد و به عبارت دیگر کار ساختمان آن مدت 10 سال به طول می انجامد .

قصداز بنای چنین گنبد با شکوهی آن بود تا مرقد مطهر حضرت علی (ع)‌ را به آنجا منتقل سازند . علت این کار شیعه شدن سلطان محمد خدابنده و گرایش او به اما علی بود شاید به اعتباری گنبد سلطانیه را بتوان اولین اولین اثر هنری شیعه در کشور ایران دانست .

بعد از اتمام بنا به علت مخالفت علماء دین با این عمل سلطان محمود خدابنده از انجام کاری که به آن مصمم بود منصرف گشت .

این بنا در نمای خارجی و داخلی حالت تظاهری دارد . ارتفاع آن 46 متر و قطر دهانه گنبد آن 26 متر می باشد . اساس طرح بنا بر عدد 8 قرار دارد و معلوم نیست که این عدد به چه منظوری انتخاب گردیده است . زیرا عدد 8 عدد مقدسی مانند 7 و 12 که به احتمال الهامی از خورشید است نمی باشد .

شاید که انتخاب عدد 8 به علت ساختن ساعت آفتابی یا ایستایی فوق العاده اش بوده است . آنچه در این بنا مانند بناهای دیگر اسلامی بچشم می خورد حالت تمرکزی است که این هشت ضلعی در مرکز مجموعه بنا دارد .

در این اثر روابط معماری در دو جهت افقی و عمودی حل گردیده است . طبق معمول حرکت عمودی بر عهده منارها قرار دارد . بنابراین دو نوع منار می باشد . یکنوع منار پنهان که در داخل اسکلت بنا قرار دارد و نوع دوم که در قسمت فوقانی به صورت گلدسته خودنمایی می کند.

دربنای سلطانیه حرکت افقی در چهار سطح می باشد که ارتباط آنها توسط اجزاء عمودی که قبلاً توضیح داده شده برقرار گردیده است . در قسمت هم کف برای قرار دادن مرقد حضرت علی در نظر گرفته شده بود فضای بسیار وسیعی قرار دارد که برای طواف و اجزاء مراسم خاص مذهبی از آن استفاده می گردید .

سطح دوم که در هریک از اضلاع هشت ضلعی ایوان را ایجاد کرده و به وسیله راهرو پوشیده ای با هم در ارتباط می باشند ، به احتمال برای استقرار خانم ها جهت دیدن مراسم مذهبی تعبیه گردیده است . سطح دوم عبارت است از غرفه هایی شبیه طبقه دوم که بر روی نمای خارجی بنا ایجاد شده و دشت پیرامون در برابر آنها با زیبایی خاص گسترده شده است.

این غرفه ها به احتمال محل جمع شدن علماء و طلاب دینی بوده است .

در دوران صفویه این غرفه ها رابه اطاق تبدیل ساخته اند و از آنها برای محل سکونت طلاب استفاده کرده اند . در تعمیرات اساسی گنبد سلطانیه این دیوارهای افزوده را که سبب سنگین شدن اسکلت بنا شده بود برداشتند و آنرا به صورت نخستین آن باز گرداندند .

سطح چهارم عبارت است از پشت بام . در این محل فضای مناسبی برای انجام حرکت آزاد در اطراف ، گنبد وجود دارد . از این فضا برای تعمیر گنبد یا ریختن برف استفاده می شده است .

این بنا دارای هشت موذنه بوده که تمام آنها خراب شده است . این موذنه ها برای پخش صدار اذان و خبر بطور یکنواخت در تمام شهر با چند نفر موذن تعبیه گردیده زیرا در صورت بودن یک منار به علت وجود گنبد صدابه تمام شهر نمی رسید .

اهمیت تشخیص زمان در گنبد سلطانیه و نحوه خواندن ساعت :

مقید بودن مسلمان به تشخیص دقیق زمان برای انجام مراسم مذهبی را می توان سبب ایجاد ساعت آفتابی در اسکلت این بنا دانست . باین طریق که اگر نور از سوراخ گنبد اصلی بتابد زمان اذان ظهر است . نوری که از پنجره های بزرگ می تابد مبین ساعت و نور پنجره های کوچک حدود دقیقه را مشخص می ساخت به احتمالی طرح 8 ضلعی بنا نیز به خاطر ایجاد چنین ساعتی بوده است . بدون شک کشف و پیاده کردن علمی این مطلب بسیار قابل اهمیت است که متاسفانه تاکنون توجهی بدان نشده است . در شب هم به یاری بعضی از ستاره ها که از این پنجره ها دیده می شدند زمان را مشخص می کردند .