فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:43
فهرست مطالب:
چکیده
1- مقدمه :
1-1- کلیات :
1-2- هدف تحقیق
1-3- اهمیت تحقیق
1-4- وضعیت جغرافیایی و طبیعی شهرستان جهرم
1-4-1- جمعیت
1-4-2- صنایع دستی
1-5- قدمت تاریخی و وجه تسمیه
1-6- آثار تاریخی و باستانی شهرستان جهرم
آثارقبل ار اسلام :
1-6-1- قلعه گبری
آثار بعد از اسلام :
1-6-2- قلعه تبر
1-6-3- مسجد جامع
1-6-4- قدمگاه
1-7- خرما ومرکبات در شهرستان جهرم
1-8- وضعیت فرهنگی
1-9- بررسی تحقیقات گذشته
1- 10- روش تحقیق
1-11- گویشوران
1-12- نحوه ی جمع آوری پیکره زبانی (corpus)
در پایان برای جمع آوری داده ها از روش های زیر استفاده خواهد شد :
1-13- قالب تجزیه و تحلیل آوایی
فصل دوم
2- دستگاه آوایی
2- دستگاه آوایی
2-1- مقدمه
2-2- فهرست واج ها
جدول 2-1- همخوان های عربی خمسه
جدول 2-2- واکه های ساده عربی خمسه
جدول 2-3- واکه های مرکب عربی خمسه
2-3- همخوان ها
2-3-1- همخوان های انسدادی ( انفجاری ، بندشی )( Stop (
2-3-1-1- /p,b/
2-3-1-2- /t ,d/
2-3-1-3-/k,g/
2-3-1-4- /?/
2-3-1-5- /q/
2-3-2- همخوان های سایشی (fricatives)
2-3-2- 1-/s,z/
2-3-2-2- /š,ž/
2-3-2-3-/f,v/ :
2-3-2-4-/x/
2-3-2-5-/h/ :
2-3-2-6- /؟/ћ,
2-3-3- همخوان های انسدادی – سایشی (انسایشی)( affricate)
2-3-4- همخوان های لرزشی (trill) ( غلتان (roll))
2-3-5- همخوان های روان (liquid)
2-3-5-1-/y,l/
2-3-6- همخوان های خیشومی (غنه ای) (nasal)
2-3-6-1-/n,m/
2-3-7- ویژگی های کلی همخوان های گویش عربی خمسه
2-4- واکه ها (vowels)
2-4-1- دسته بندی واکه های گویش عربی خمسه
به طورکلی تقسیم بندی واکه هادر گویش مورد نظر به صورت زیرمی باشد :
الف) بر اساس ارتفاع زبان دردهان
پ) بر اساس شکل لبها
2-4-2- توصیف آوایی واکه های گویش عربی خمسه
2-4-2-1- /i/ : پیشین ، افراشته (بسته) ، گسترده
2-4-2-3- /e/ , /e:/ : پیشین ، میانی (نیمه باز) ، نیم گسترده
2-4-2-4-/a:/,/a/ : پیشین ، افتاده (باز) ، گسترده
2-4-2-5- /â/ : پسین ، افتاده (باز) ، گرد
2-4-2-6-/o/ و/o:/ پسین ، میانی(نیمه باز) ، گرد
2-4-3- واکه های مرکب (Diphthong)
2-6- ساختمان هجا (syllable structure)
براین اساس فرمول ساختمان هجاها درگویش مورد نظر ویژگیهای زیر را دارد :
2-6-1- ساختمان هجای CV
2-6-2- ساختمان هجای CVC
2-6-3- ساختمان هجایCVCC
2-7- پدیده های زبرزنجیری
2-7-1- نواخت
2-7-2- آهنگ
2-7-3 - تکیه
- تکیه درافعال برحسب صورت خاص فعلی تغییر می کند :
2-8- فرآیندهای واجی(phonological processes)
2-8-1- همگون سازی (assimilation)
2-8-3- حذف (ellipsis)
2-8-4- قلب (metathesis)
2-8-5- خنثی شدگی (neutralization)
چکیده
بررسی زبان شناختی گویش عربی خمسه از جنبه های آواشناسی و واج شناسی در شهرستان جهرم
تاثیرونفوذ زبان فارسی و عوامل اجتماعی – زبانی متعاقب آن ، حیات گویش های منطقه ای موجود در سراسر کشور ما را تهدید می کند . در این میان ، مطالعه زبان شناختی این گویش ها و تلاش در ثبت و تدوین قواعد حاکم بر آنها می تواند زوال فوری و قطعی این گویش ها رامانع شود .
تحقیق حاضر تلاشی ناچیز و قدمی کوتاه درجهت هدف فوق می باشد . این تحقیق اولین توصیف زبانشناسی از جنبه های آوا شناسی و رواج شناسی گویش عربی خمسه درشهرستان جهرم است که خود گونه ای از زبان عربی معیار می باشد . علیرغم سابقه تاریخی طولانی ، این گویش از هر گونه تحقیق و بررسی زبان شناختی محروم بوده است .
گویش مورد بررسی تفاوت بسیار زیادی با عربی معیار و همچنین شباهت کمی هم به فارسی معیار دارد . قابل ذکر است که نحو این گویش شبیه به فارسی ولی صرف افعال و ضمایرآن شبیه به عربی معیاراست . حدود 80 در صد از واژگان آن شبیه به عربی معیار است ولی برعکس عربی هیچ نشانی از مثنی دراین گویش به چشم نمی خورد .
یکی از خصوصیات مهم گویش عربی خمسه وجود تمامی حروف ، واجها و اصوات فارسی حتی حروف
(گ ، چ ، پ ، ژ) که در عربی استاندارد وجود ندارد ، درآن می باشد . گویشوران عربی خمسه دراصل عشایر کوچ نشین بوده اند .
که در حال حاضر در مناطق مختلف کشور از جمله استان فارس ساکن و عده ای هنوز طبق عادت دیرینه خود چادر نشین می باشند . اینان اصل و نسب خود را به عربهای بادیه نشین عربستان می رسانند که در اوایل اسلام بعد از فرو پاشی سلسله ی ساسانیان به ایران مهاجرت کرده و در آنجا ساکن شده اند .
زبان پدیده ای اجتماعی است که همواره به عنوان موضوعی مهم مورد توجه انسان درسراسر تاریخ بوده است . در دوران کنونی نیز بررسی زبان از دیدگاه های نظری و کاربردی گوناگون بیش ازپیش گسترش یافته و در نتیجه به نوبه ی خود در عمق بخشیدن به دانش انسانی بسیار مؤثر بوده است (مشکوه الدینی1373)
عطاری (1359) معتقد است که زبان ها و لهجه های ایرانی گنجینه هایی هستند که همچون بستر رودخانه ها رسوبات فرهنگی قرن های تاریخ را در خود دارند و معتقد است که با مطالعه ی علمی ، گردآوری وثبت و ضبط واژه ها ، ترکیبات ، اصطلاحات ، مثلها ، تکیه کلامها ، افسانه ها ، ادبیات کتبی و شفاهی و با تدریس دستور آنها می توان افزون بر پاسخگویی به ضرورتهای دیگر ، آنها را در جریان پویایی زبان وارد کرد ومواد خام ارزشمندی برای سایر پژوهش های زبانی فراهم آورد .
گویش شناسی و بررسی گویش ها ، در واقع ثبت و ضبط انواع گویش ها و بررسی آنها از دیدگاه زبان شناختی می باشد . ماهیت نظام مند گویش های منطقه ای براین نکته تاکید می کند که گونه های غیر معیار نیز همانند برابر معیار یا رسمی خود ، نظام مند می باشند . از آنجایی که زبان ها و گویش های محلی تحت تاثیر و نفوذ زبان رسمی به سرعت در حال از بین رفتن هستند ، شناسایی و تدوین اصول حاکم بر گویش ها علاوه بر اینکه حفظ میراث فرهنگی یک ملت است ، می تواند عاملی برای شناخت اقوام مختلف از جهت سابقه تاریخی آنها نیز باشد و دستگاه های رسمی چون فرهنگستان ها را از وضع واژه های جدید بی نیاز سازد .
هم چنین در تاکید بر اهمیت ثبت و ضبط گویش ها و زبان ها یار محمدی (1375) معتقد است که اگر زوال زبان ها با وضع فعلی ادامه یابد ، در قرنی که در پیش رو داریم همه ی زبانها یی که کمتر ازنیم میلیون گویشور دارند ، نابود می شوند .
هدف این رساله بررسی و توصیف زبان شناختی گویش عربی خمسه (Arabi-e-khamse) می باشد تا آنجائیکه پژوهشگراطلاع دارد نبود . هرگونه تحقیق علمی و زبانشناختی و ثبت نشدن ادبیات و نمونه های نوشتاری گویش عربی خمسه و هم چنین تغییر و تحول چشمگیر و به دنبال آن احتمال زوال و نابودی این گویش ، از عوامل اصلی نگارش این رساله به شمار می رود .
شهرستان جهرم با سابقه تاریخی طولانی ، که تاسیس آن به پیش از سده سوم قبل از میلاد بر می گردد (ناصر کرمی1381) متاسفانه مورد تحقیق و بررسی آنچنانی قرار نگرفته است و با وجود دارا بودن گویش های گوناگون از جمله جهرمی ، عربی ، ترکی و لری تحقیقات علمی چندانی بر روی آنها انجام نشده است .
گویش عربی خمسه بنا به گفته گویشوران آن گویش از عربی معیار است .
البته تفاوت بسیار زیادی با عربی معیار و همچنین شباهت کمی هم به زبان فارسی معیار دارد : پس به این نتیجه می رسیم که این گویش تقریبا گویش بینابین فارسی و عربی می باشد بدلیل اینکه نحو آن شبیه فارسی ولی صرف افعال و ضمایر آن شبیه به عربی می باشد . حدود80 درصد از واژگان شبیه به عربی ولی برعکس عربی ، در زمینه دستور هیچ نشانی از مثنی در این گویش به چشم نمی خورد و در صرف افعال و ضمایر فقط به مفرد وجمع توجه می شود .
یکی از خصوصیات مهم این گویش وجود تمام حروف ، واج ها و اصوات فارسی حتی حروف ( گ ، چ ، پ ، ژ) در آن می باشد .
به دلیل مجاورت و همنشینی گویشوران با فارسی زبانان و دیگر گویش ها ی موجود درشهرستان جهرم این گویش دستخوش دگرگونی زیادی شده است وبیم آن می رود که درسالهای آینده مرگ این گویش حتمی باشد .
از آنجا که ایرانیان به حفظ آداب ورسوم ونگهداری سنت های دیرینه ی خود معتقد هستند ، لذانگارنده برآن است تا برای اولین بار به بررسی علمی و زبانشناختی گویش عربی خمسه در شهرستان جهرم بپردازد . و از فرهنگ ، آداب و رسوم و ضرب المثل های این گویش هم مثال هایی در این رساله آورده خواهد شد .
در نهایت اهداف این رساله را میتوان به صورت زیر تقسیم بندی کرد :
دراین تحلیل ازالگوهای موجود در کتاب آواشناسی زبان فارسی نوشته ی یداله ثمره(1364)
استفاده خواهد شد و همچنین یار محمدی (1364) و مشکوه الدینی (1370) هم مورد توجه قرار می گیرد .
1-3- اهمیت تحقیق
زبان موجودی است زنده که در طی گذر زمان درحال تغییر است ؛ رشد می کند ؛ دگرگون می شود وگاهی هم می میرد . پس بر ما انسانها لازم است که با ثبت ، نگارش و بررسی این پدیده اجتماعی لااقل از مرگ تدریجی بعضی از گویش ها جلوگیری کنیم .
اگر تاریخ فرهنگ و دانش آدمی را ورق بزنیم می بینیم که بررسی زبان به صورت موضوعی مهم مورد توجه بشر بوده است و در طول دوران متفاوت ودر سرزمین های گوناگون از جنبه های مختلف به این پدیده ی مهم پرداخته اند .
تنها عاملی که انسان را از دیگر موجودات برتر و بالاترمی نماید ، همان زبان اوست که برای ارتباط با همنوعان خود بکار می رود . بنابر گفته ی کراوس (1992) تعداد زبان های دنیا بالغ بر 6000 زبان می باشد که به طور قطع و یقین تعداد لهجه هاوگویش ها بیشتر از این تعداد می باشد . در حال حاضر بین 20 تا 50 درصد از این زبان ها وگویش ها توسط نو زبانان مورد استفاده قرار نمی گیرد و بسیاری از آنها حتی یک گویشور هم ندارد ؛ بعبارت دیگر این زبانها و گویش ها درحال نابودی و از بین رفتن می باشند .
رابینز(1988) معتقد است که : منشاء و اصل تمام زبانها یک زبان بوده است و یک بررسی مجمل و کوتاه از تاریخچه ی زبانشناسی نشان می دهد که از شروع تمدن بشری ، انسان ها ازشاخه شاخه شدن زبان وانشعاب و تقسیمات آن به لهجه های متفاوت مطلع بوده اند . عده ای براین عقیده هستند که اگر تمامی ساکنان کره ی زمین به یک زبان سخن بگویند و زبان های متفاوتی دردنیا نباشد ، ساکنان زمین ارتباط بهتری با یکدیگر برقرار می کنند و اختلافات و مشاجرات هم بالتبع کمتر خواهد شد .
یار محمدی (21 : 1374) در این مورد می گوید : " اگر روزی همه ی مردم یک جور حرف بزنند و یک جور فکر کنند و تنوع وجود نداشته باشد ، آن روز پایان عمر زایای بشر است و دیگر خلاقیتی وجودنخواهد داشت . " وی زبان وگویش را آیینه ی تمام نمای جهان بینی و فرهنگی انسان ها می داند که طبق عقاید سپیر و ورف ، زبان هر قوم طرز نگرش آن قوم به جهان اطراف خود درگذشته و حال را نشان می دهد . پس نابودی یک زبان وگویش ، نابودی فرهنگ گویشوران آن زبان وگویش میباشد که بدنبال آن نابودی بخشی ازمیراث فکری بشررا به دنبال خواهد داشت . شناخت گویش های گوناگون و مطالعه و بررسی و ضبط گویش ها علاوه بر اینکه به جلوگیری از زوال فکر و فرهنگ جامعه بشری کمک می کند ، می تواند در برقراری تعادل در اکوسیستم فرهنگی انسان ها مؤثرباشد . علاوه بر آن می توان از واژگان گویش های مختلف امر معادل سازی در برابر واژگان بیگانه سود جست .
امید می رود که گردآوری و توصیف علمی این گویش در شناخت ماهیت و روند تغییرات گذشته ی زبانی و بازسازی زبان های کهن ایرانی مؤثر بوده و بتواند بخشی از مشکلات واژگانی و دستوری زبان را حل نماید و گره گشای پژوهش های زبانی آینده ما نیز باشد .
از کاربردهای دیگر این تحقیق ، یکی روشن شدن بنیاد واژه ها و چگونگی تطور لفظی و معنوی آنها در طول قرون است و دیگری فراهم آوردن ذخیره ی گرانبهایی از لغات و اصطلاحات مربوط به این گویش می باشد که می توان از نتایج این تحقیق در تهیه ی فرهنگ لغات و اصطلاحات محلی بهره برد .
در پایان این تحقیق با نیت خدمت به زبان و فرهنگ گویشوران عربی خمسه انجام خواهد گرفت و ثبت و بررسی این گویش می تواند در گسترش شبکه محلی شناخت فرهنگ و زبانی مؤثر واقع شود . این تحقیق می تواند مقدمه و منبعی برای سایر زبانشناسان که علاقمند به بررسی گویش های ایرانی هستند، باشد .