فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:36
چکیده:
دشوارترین دوران فرزندان دوره بلوغ (نوجوانی) است که سختی آن بر شانههای فرزند و والدین سنگینی میکند. نوجوانی دوران و مرحله پرکشمکش و دشوار زندگی است. زیرا نوجوانان با تغییرات جسمانی، جنسی، روانی، و شناختی در رفتار و کردار و بیان او نیز تغییر کلی حاصل میشود. در این دوران نوجوان پرسشهای مهمی مطرح میکند «من کیستم» ، «چه باید باشم» و ... . دوران نوجوانی در جوامع سادهتر کوتاه و در جوامع پیشرفته صنعتی طولانی تر است.
یکی از جنبه های نوجوانی که همگانی است و آن را از مراجل دیگر رشد مجزا میکند، آن تغییرات جسمانی و روانی بلوغ است که از ابتدای این دوره هویدا میگردد و سن جنس او آشکار میشود. با ازدیاد هورمونها و تظاهر و بروز آنها در دختران، با بزرگ شدن تخمدانها و سینهها و خودنمایی و تظاهرات زنانه و قاعدگی و بزرگ شدن لگن، و در پسرها با بزرگ شدن بیضهها و درآوردن ریش و آرایش خاص حاصل میگردد. اوج رشد در پسرها حدوداً سیزده سالگی و در دختران یازده سالگی میباشد، ولی در بعضی جوامع دختران از نه سالگی آثار بلوغ در آنان دیده میشود .
عوامل زیر میتواند دلیل آن باشد:
1) جنس : همان تغییرات بدنی است که تظاهر آن در دختران در مقایسه با پسران یک تا سه سال زودتر اتفاق میافتد و تغییرات بدنی متفاوتی دارند.
2) وراثت ژنتیک: این عامل به خوبی در مورد عادت ماهانه دختران مشاهده میشود. اگرچه ممکن است دختران بین یازده تا چهارده سالگی این مرحله را تجربه کرده، اما سن عادت ماهانه در برخی از دختران نه تا هجده سالگی در نوسان باشد و خواهران دو قلو عادت ماهانه را به طور متوسط با سیزده ماه فاصله از یکدیگر شروع میکنند و دوقلوهای هم شکم یکسان به طور متوسط تنها حدود سه ماه با یکدیگر فاصله دارند.
3) جغرافیایی و محیط زیست و فرهنگی: سن بلوغ با توجه به کشورها و نژادها، حتی گاهی شهرها، با هم تفاوت داردو هرچه منطقه جفرافیایی خشکتر و یا گرمتر باشد، سن بلوغ زودتر آغاز میشود .
4) ساختمان بدن: در افراد کوتاه و چاق دوره بلوغ زوتر از اشخاص بلند و لاغر شروع میشود. زیرا به تراکم مقدار چربی بدن بستگی دارد که مثلا دختران باید در حدود 45 کیلوگرم برسند .دخترانی که لاغرتر هستند یا ورزشکارند سن بلوغشان دیرتر شروع میشود.
5) تغذیه و سلامت: کیفیت تغذیه و بهرهمندی از ویتامینهای لازم برای بدن موجب میشود که سن بلوغ زوتر شروع میشود .
6) روابط عاطفی و اجتماعی : هرچه در خانوادهها نگرانی و ناراحتی و هیجانات روانی بیشتر باشد، سن بلوغ دختران زودتر آغاز میشود و این امر در پسران دیرتر انجام می پذیرد.
7) رشد ناگهانی: عدهای از جوانان بر اثر شرایط خاص، رشد فوری پیدا کرده، قدشان بلند میشود و پاها بزرگ و باریک میگردد. از سن ده تا چهارده سالگی یک دختر متوسط حدود 17 کیلوگرم وزن و 25 سانتی متر به قد او اضافه میشود.
8) رشد اندامهای داخلی: در نوجوانان ششهایش افزایش مییابد وضربان قلبش در ده سالگی 92 ضربه و در هیجده سالگی به 82 ضربه تقلیل مییابد. مقدار وزن برای نوجوان در این سن از ضروریات است که بدنی سالم و نیرومند داشته باشد.
9) امور جنسی: تغییرات فیزیکی موجب تغییرات جنسی شده و اندامهای جنسی تحیریک پذیری قابل ملاحظهای قابل ملاحظهای پیدا میکند. به طوری که در پایان دورة بلوغ نوجوان از پیشرفت جنسی قابل ملاحظهای برخوردار میشود . شکل بدی دختران و پسران نوجوانان و جوان با دوره کودکی قابل مقایسه نمیباشد و با بزرگ شدن اندامها و رشد موی صورت یا زیر بغل و صفات ثانویه جنسی واکنش آنان در برخورد با جنس مخالف و حرکات پدر یا مادر یا خواهر و احساس غیرت و ... دراو غلیان مییابد و عوامل عاطفی و احساسی رشد مییابد.
نکته قابل توجه این است که بعضی نوجوانان و جوانان بلوغ زودرس یا دیررس دارند و هر یک از این عوامل میتواند نگران کننده باشد و نوجوانان با هیجانهای خاصی روبه رو شوند. اصولاً بلوغ زوتر برای دختران موجب هراس بیشتر از دیررسی میشود. زیرا آنان هنوز از نظر اجتماعی رشد کافی و اطلاعات لازم در این باره نیاموختهاند و والدین باید فرزندانشان را در این خصوص حتماً راهنمای کنند.
«استانلیهال» روانشناس معروف بلوغ میگوید: «بلوغ دوران طوفان و فشار است». نوجوانان در این دوره با توجه به تغییرات جسمی و روحی از نوعی تضاد استفاده میکنند. بعضی ضمن خودخواهی با نوع پرستی ویا با علاقه به همکاری آن دوستان به نوعی تنهایی علاقه مند میشوند که باید مراقب این گوشه گیری نوجوانان بود.
به قول «روسو» :«دوران بلوغ تولدی مجدد میباشد» زیرا وقتی نوجوان به دوة بلوغ می رسد مانند این است که شخص دیگری با ویژگیهای بدنی و روانی متفاوتی دارد در او به وجود میآید. جنبه های انفعالی و عاطفی شخصیت به سرعت گسترش مییابد و تمام شخصیت نوجوان را فرا میگیرد و افق فکری او از علاقه و رغبت گسترش یافته و حیات روانی که کم و بیش ظهور کرده در اعمال و افعال فکری او از را علاقه و رغبت گسترش یافته و حیات روانی که کم و بیش ظهور کرده در اعمال و افعال وی به صور گوناگون بروز و جمع میشود. رفتارش به سرعت فردی و شخصی میگردد و چون حالت هیجانی نوجوان غنیتر میشود گاهی به صورت حساسیت زود رنج بروز مینماید. به طوری که بدن و سر و ضع خود توجه میکند و از حجب و حیای خاص بهره میگیرد اولین نشانههای مخالف شدید با والدین در همین موقعیتها بروز میکند که این پرخاشگریها یا مخالفتها تماماً ناشی از عصیانگری او نیست بلکه نشانهای از میل به تشخص طلبی او میباشد که مایل است خود را از دیگران متمایز و شاخصتر سازد.
متاسفانه والدین در این باره اغلب سکوت میکنند و آموزش بلوغ را نوعی گستاخی میپندارند. در حالی که نوجوانان در چنین شرایط بحرانی که تولدی دیگر مییابند و پلی بین کودکی و نوجوانی را طی میکنند نیاز مبرم به راهنمایی و ارشاد دارند زیرا با توجه به پیشرفت فن آوری و آگاهی از طرفین رایانه و تلویزیون و ماهواره امکان سقوط نوجوان فراوان است.
والدین میلیونها تومان برای خوراک و پوشاک و گردش فرزندشان با میل و رغبت هزینه میکنند، ولی در رابطه با آموزش امور جنسی شانه خالی میکنند. در حالی که چندان هزینهای ندارد بلکه به نوعی شهامت، علاقهمندی، و قدرت بیان نیاز دارد. فرزندانشان خواسته یا ناخواسته از طریق رایانهها و ماهوارهها بمباران جنسی میشوند پس وظیفه والدین و مربیان کمک به نوجوانان و فرزندانشان میباشد که در این باره آموزش لازم را به آنها بدهند. زیرا نوجوانانی که اطلاع قبلی از تحول بلوغ نداشته باشند و تنها شایعات و کنایههای مبهمی را شنیده باشند، به آشفتگی و پریشانی و نگرانی دچار میشوند و ممکن است از شدت وحشت هیجانات بلوغ، راه خطا را پیش گیرند. سکوت والدین و مربیان در این باره بر وحشت آنان اضافه میکند و پرسشهای بی شمار آنان را بی پاسخ میگذارد و به حس اعتماد متقابل نوجوانان صدمه حتمی میزند. زیرا نوجوان به خوبی مشاهده میکند از رشد بدنی قابل قبولی برخوردار شده است به طوری که پسران از نظر قد عرض اندام میکنند، ولی دختران از بیان مقدار وزن گریزان میشوند و از اینکه والدین و مربیان چون کودک به آنان نگاه میکنند، عصبانی و آزرد خاطر میشوند و کشمکش بین این دو نسل آغاز میشود.
نوجوانان در سن بلوغ از دستور گرفتن، به خصوص اگر خانواده پدر یا مادر سالارانه باشد، بیزار میشوند. حتی با هم سالان یا خواهران و برادران بر سر مسائل گوناگون نزاع و مشاجره میکنند و به سخن کسی وقعی نمی گذارند.