دانلود پایان نامه نقش مسیحیان عرب در گسترش نفوذ فرهنگی غرب به دنیای عرب

اختصاصی از یارا فایل دانلود پایان نامه نقش مسیحیان عرب در گسترش نفوذ فرهنگی غرب به دنیای عرب دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:312

فهرست مطالب:
عنوان                                            صفحه
طرح تحقیق     1
مقدمه     7
بخش اول : ریشه ها و زمینه های تاریخی نفوذ فرهنگ غرب بر جوامع عربی     10
پیشگفتار     11
فصل اول : عوامل نهضت ادبی     15
پیشگامی مصر     16
وضع شام     18
1-    مدارس     24
1-1-    لبنان     24
1-2-    مصر     25
1-3-    سایر بلاد عربی     25
2-روزنامه  و مجلات     25
2-1-مصر     25
2-2- لبنان     26
3-چاپ و چاپخانه     26
4- کتابخانه     27
5- انجمن های علمی و ادبی     27
6- ارتباط و تماس مستقیم با غرب     27
7- ترجمه داستان های غربی     32
7-1- سیر تحول داستان نویسی در مصر تا جنگ جهانی دوم     39
7-2- نقد و بررسی سیر تاریخی داستان نویسی در ادبیات نوین     53
8- نمایشنامه     59
9- سینما     60
فصل دوم : شرق شناسی     61
1-    مفهوم شرق شناسی     62
1-1-    معنای لغوی استشراق     62
1-2-    معنای اصلاحی استشراق    63
2-    پدیده مشرق شناسی     64
3-    شرق شناسی     66
4-    شرق به عنوان «غیر»    67
5-    نمونه های بارز صورت نمایشی شرق     69
6-    سیاست و شرق شناسی     70
7-    یونان گرایی و مسیحیت  به عنوان اجزای بنیادین میراث شرقی ها     70
8-    شرق شناسی وارونه     71
9-    بومی گرایی     72
نقد و نظر    73
بخش دوم : مکاتب ادبی معاصر     77
فصل اول : مکاتب ادبی غرب     78
1-    سیر تحول تاریخی مکاتب ادبی غرب     79
2-    مکاتب ادبی مغرب زمین     83
2-1- کلاسیک     85
2-2- کلاسیک جدید     88
2-3- رومانتیسم     91
2-4- پارناسیسم     96
2-5- رئالیسم     100
2-6- رئالیسم سوسیالیستی     102
2-7- سوررئالیسم     102
2-8- سمبولیسم     103
2-9- اگزیستانسیالیسم     106
2-10- دادائیسم     110
فصل دوم شعرعربی و مکاتب ادبی غرب     112
1-    شعر عربی قدیم     113    
1-1-    مکتب «عمود الشعر»    114    
1-2-    مکتب نوپردازان     115    
1-3-    مکاتب عربی قدیم     116    
1-3-1 – مکتب صنعت     116    
1-3-2- مکتب تصنیع     117    
1-3-3- مکتب تصنع     117    
2-    شعر عربی معاصر    118    
2-1-    کلاسیک نوین در شعر عربی معاصر     119    
2-2-    رومانتیسم در شعر عربی معاصر    121
2-3-    رئالیسم در شعر عربی معاصر    125
2-4-    سوررئالیسم در شعر عربی معاصر    126
2-5-    سمبولیسم در شعر عربی معاصر    127
2-6-    اگزیستانسیالیسم در شعر عربی معاصر    132
2-7-    پارناسیسم در شعر عربی معاصر    134
2-8-    دادائیسم  در شعر عربی معاصر    135
فصل سوم : گرایش به تامل در ادبیات عرب     136
1-    ریشه های گرایش به تامل در دوره معاصر     137
1-1-    احساس حقارت     137
1-2-    بحران ها     139
1-3-    تهاجم فرهنگی     141
1-4-    حس نوگرایی     142
1-4-1- نزاع قدیم و جدید     142
نقد و نظر     144
1-5- مهاجرتها    144
2-    شعر تاملی و مکاتب ادبی غرب     147
نقد و نظر     149
2-1-    آیا تامل به معنی قطع رابطه با مسایل بیرونی است ؟    150
بخش سوم : گرایش های نوین ادبیات عربی     152
فصل اول : گرایش های نوین شعر عربی معاصر     153
1-    گرایش های نوین موضوعی     155
1-1-    حماسه     156
1-2-    نمایشنامه منظوم     158
1-3-    قصه     162
1-4-    اسطوره     163
2-    تحولات موسیقی و ساختار شعر عربی     167
2-1-    شعر منثور     168
2-2-    شعر آزاد    169
2-3-    شعر مدور    170
2-4-    قصیده کلی     172
2-5-    شعر درامی (نمایشی)    173
فصل دوم :‌گرایش های نوین نثر عربی معاصر    174
1-    قصه در ادب عربی معاصر     178
2-    سیره نویسی     180
3-    نمایشنامه نویسی     181
بخش چهارم : سیری در اندیشه مسیحی عرب     183
فصل اول: اندیشه ادبای مسیحی عرب     184
1-    ادبای مهجر    185
1-1-    جبران خلیل جبران     185
1-1-1-    اسلوب ادبی جبران     185
1-1-2-    شرق و غرب از نظر جبران     191
1-1-3-    واقع گرایی جبران     195
1-2-    میخائیل و نعیمه     196
1-2-1-    اسلوب ادبی نعیمه     196
1-2-2-    عوامل موثر بر افکار نعیمه     198
1-2-3-    شرق و غرب از نظر نعیمه     201
1-3-    ایلیا ابوماضی     204
1-3-1-    شرق و غرب  از نظر ابوماضی     204
1-4-    دیانت و رجال مذهبی در ادب مهجر    205
1-5-    مقایسه باورهای دینی مهجر     207
1-6-    زن در ادب مهجر     208
1-7-    عرف و سنت تحمیلی ،‌ازدواج اجباری     208
2-سایر ادبا     211
2-1- نجیب عازوری     211
2-2- شبلی شمیل     213
2-2-1- شعر شمیل  در ستایش حضرت محمد (ص) و قرآن    215
2-2-2-سخن شبلی شمیل درباره امام علی بن ابی طالب (ع)    216
2-3-نسیب عریضه و سبک شعری تازه     216
فصل دوم :‌تاثیر ادبای مسیحی عرب بر جهان عرب     217
1-    اندیشه ها و جنبش های نوین سیاسی – اجتماعی     218
1-1-    راههای نفوذ فلسفه روشنگری فرانسه و اندیشه های انقلاب فرانسه
 در خاور عربی     222
1-2-    کوشش عملی ادبا     232
1-3-    کشورهای عربی     235
1-4-    انجمن های روشنگری فرهنگی در سوریه     237
2-    داستان     242
2-1-    انگیزش منفی به دین وتمسخر مظاهر آن و طرح ارزش های ضد دینی     245
2-1-1- خودکشی     250
2-1-2- اعتراف     254
2-2-    اهتمام به غریزه ممنوعه جنسی و توصیف صحنه های تحریک آمیز    255
2-3-    استعمال گویش محلی و تضعیف زبان فصیح عربی     266
2-4-    واقع گرایی در داستان     268
3-    تاریخ     280
نقدو نظر     280
4-    زبان شناسی     283
فصل سوم : اندیشه ادیب مسلمان     286
1-    طه حسین     288
1-1-    آثار ادبی طه حسین     288
نقد و نظر     299
چکیده     301
خلاصه البحث     303
منابع     305

چکیده:
در دوره معاصر جهان عرب بویژه مقطع زمانی سالهای 1800 تا 1950 میلادی یکی از واقعیتهای غیر قابل انکار، نقش ادبا و فرهنگ سازان مسیحی عرب در تولید، توزیع مفاهیم ومضامین و رواج برخی مکاتب ادبی و نیز انتقال فرهنگ غربی از این راهها به جهان عرب است. کاوش در سه سطح عرصه ها و زمینه های فرهنگی از جمله نهادهای فرهنگی، مجامع ادبی و نیز شناخت قالب ها و ساختارهای ادبی نشان می‌دهد: پدیده سلطه گرایی غرب نسبت به شرق و بویژه کشورهای عربی که اولین حوزه نفوذ و مداخله غرب به شرق بوده، واقعیتی انکار ناپذیر است چنانچه از چالشهای عمیقی بویژه در جریان جنگهای صلیبی میان کشورهای اروپایی و مسلمانان حوزه مدیترانه جریان داشته است. اما از آغاز دوره رنسانس و پس از انقلاب صنعتی این رویارویی به جای آنکه شکل دینی و ایدئولوژیک داشته باشد حیثیتی توسعه طلبانه و سلطه خواهانه داشته است از آن پس زوال امپراتوری عثمانی به عنوان بهترین ساختار سیاسی اجتماعی در میان جوامع اسلامی- عربی که در اثر دو عامل ضعف و سستی درونی ساختار این امپراتوری و اقتدار اروپاییان حاصل آمد، ما حصل سالهای طولانی مبارزه فرهنگی، نظامی و سیاسی دول استعمارگر بوده است که در حوزه فرهنگی، شناخت قالبهای ادبی همچون شعر، نثر، داستان، نمایشنامه، موسیقی و سرانجام پی جویی مضامین و مقاصد نهفته در این قالب ها بر پایه درک مکاتب و اسلوب ها و سبکهای تبلیغ شده از سوی غربیان یا حامیان داخلی آنها در کشورهای عربی در دو قرن پایانی هزاره دوم میلادی می تواند در شناخت حوزه وسیع، عمق تاثیر و نقش بسیار موثر عوامل واسط در انتقال، ترویج و یا اشاعه آموزه ها و ارزشهای غربی در مجامع عربی سودمند باشد. در این میان هرچند در تاریخ معاصر عرب کم نیستند ادبا و نویسندگان مسیحی مسلک که در رویارویی با فرهنگ غربی بر هویت عربی خود تاکید کرده و به گونه ای وانمود کرده اند که عرب مسیحی هستند و نه مسیحی عرب اما حتی در میان این عده نیز به هر حال مسیحیت بعد اساسی هویت آنان بوده است و بی تفاوتی و بی‌توجهی آنان را نسبت به هجوم فرهنگ غرب به ارزشهای اسلامی که عنصر غالب در فرهنگ و ادب عربی می باشد، موجب شده است که حتی اگر فرض کنیم رویکرد آنها نسبت به فرهنگ اسلامی خصمانه و معارضانه نبوده است باز در گسترش اباحه‌گری بی تاثیر نبوده اند. با این همه این سخن بدین معنا نیست که در میان ادبای مسیحی عرب افرادی که با تلاش و کوشش خود به رشد و غنای فرهنگ جوامع عربی کمک کرده اند نادرند و باز این سخن بدین معنا نیست که ادبای مسلمان در انتقال فرهنگ غربی یا ترویج مکاتب، اسلوبها مضامین قالبها و ارزشهای غربی در آثار ادبی خود هیچگونه نقشی نداشته اند و باز این سخن منکر جنبه های مثبت و ارزشهای تمدنی و پیشرفتها و نوآوریها و دستاوردهای ارزشمند فرهنگ غربی نیست. در هر حال ادبای مسیحی عرب با بهره گیری از موسسات فرهنگی آموزشی و رسانه ای در دوره معاصر که عوامل نهضت ادبی قلمداد شده اند در گسترش فرهنگ غرب به جوامع عربی از طریق اشاعه ادبیات عربی موثر بوده اند.
توزیع و گستره مکاتب و نحله های ادبی غربی در جوامع عربی از جمله عوامل موثر در ایجاد گفتمان های ادبی و فضا سازی برای تولید آثار ادبی در چارچوبه وارد شده از دنیای غرب بوده است. در این پژوهش نشان داده شده است که نقش مسیحیان عرب در گسترش نفوذ فرهنگی غرب به دنیای عرب قابل توجه و بسیار گسترده بوده و اگرچه در موارد بسیاری به عنوان تقویت کننده و ترویج دهنده و تسریع کننده انتقال فرهنگ غرب به دنیای عرب بوده اند اما از آن رو که اولاً همه جنبه های فرهنگ غرب منفی نیست و ثانیاً برخی از آنها بر هویت عربی خود تاکید داشته اند نقش مثبت و منفی مسیحیان عرب را در ادبیات معاصر عربی در پی داشته است به علاوه مسیحیان عرب از آن رو که شعر و داستان رواج و نفوذ فراوانی در میان خوانندگان و علاقه‌مندان جوامع عربی داشته است به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه توجهی ویژه به این دو قالب داشته و مطالعه اثر مسیحیان عرب در بهره گیری از این دو قالب ادبی نشان دهنده تاثیر بارزتر و با حوزه و گستره وسیع تر شعر و داستان در چارچوب مورد پژوهش از سوی ادبای مسیحی عرب می باشد.
کلید واژه ها: ادبای مسیحی، دوره معاصر، فرهنگ غرب، مکاتب، شرق شناسی
 
خلاصه البحث:
دورالادباء النصاری فی ادب العصر الحدیث دور هام یبهر الابصار. معظم رواد الادب هم الادباء النصاری الذین فی آثارهم المفاهیم و المضامین الجدیده فی الادب العربی و بعض المکاتب الادبیة الغربیة و الثقافة الغربیة.
تبادل الافکار و التشاوربین الثقافات هوامر تاریخی. الحضاره الانسانیة هی نتیجة مساعی جمیع العلماء و الادباء و الخطباء الذین حاولوا لغناء التراث الثقافی الانسانی علی قدر شانهم و دورهم فی المجتمع.
کان یونان مهداً للفلسفه و الفن و له اثر کبیر علی الحضارة الشرقیة. فاخذ المسلمون الفلسفة الیونانیة و ترجموا الکتب الیونانیة ثم اضافوا علیه تعالیم الشریعة الاسلامیة. فاخذ علماء الغرب الفلسفة الاسلامیة من العلماء المسلمین و اکتسبوا کثیراً من العلوم و الصناعات الشرقیة و المعارف الاسلامیة.
لاشک هذه التبادلات العلمیة و الفنیة لها نزعات فکریة و الثقافیة و الادبیة التی شارک فیها الادباء و العلماء من الغرب و الشرق.
لکن الغرب حاول الاستیلاء علی الشرق و البلاد العربیة خاصة کمانری الحروب الصلیبیة و الاصطدام العنیف بین الدول الغربیة و بین المسلمین ضواحی البحر الابیض المتوسط.
بعدالثورة الصناعیة اصبحت الدول الغربیة ذات قدرة علمیة عسکریة و سیاسیة. فحاولت الاستیلاء السیاسی العسکری و اخیراً الثقافی علی الدول الشرقیة.
فتغلغل الاستعمار فی الدول الشرقیة و اغار التراث الشرقی فی جمیع مجالات الاقتصادی و الثقافی و الادبی. فلانری التعایش السلمی السابق بین الغرب و الشرق فی هذا الطور. بل نستطیع ان نسمیه السیطرة السیاسیة و الاستیلاء العسکری و الهجمة الثقافیة.
فی هذا المجال دور النصاری دور عظیم و لهم اثر کبیر لاشاعة الافکار الغربیة و تبشیر الآراء المسیحیة و العقائد العلمانیة. فاستفاد العلماء و الادباء النصاری من الادب العربی و مهدوا الارضیة لسیطرة الثقافة الغربیة و لیس هذا الامر من باب الصدفة.
فی بدایه الامر ارسلت الدول الاروبیة الی البلاد الشرقیة المستشرقین الذین حاولوا کثیرا لاحیاء التراث الشرقی ثم کتبوا آثارا متعددة و کتبا متوفرة فی مجال التاریخ و الادب و لهم آراء نقدیة تنظر الی التراث الشرقی نظرة دقیقة.
لکن نری بعض المستشرقین الذین لهم آراء تخالف عقائد الادباء العرب و القیم الشرقیة و الموازین الاسلامیة. فیشکون فی صحة بعض التراث العربی و یهاجمون علی العقائد الاسلامیة و الروایات التاریخیة المقدسة لدی المسلمین. ویؤرخون الکتب التاریخیة من منظر مسیحی یری اثر الغرب و العلوم الیونانیة علی العلوم الشرقیة فقط.
و نشاهد بعض المستشرقین یحرضون علی استعمال اللهجات العامیة بدلاً من اللغة العربیة الفصحی التی هی العامل الهام لوحدة الدول العربیة. فهکذا یخدم للدول الاستعماریة الغربیة التی تسرها التفرقة فی البلاد الشرقیة و البلاد الاسلامیة خاصة.
لعب الادباء النصاری دورا اساسیا فی اشاعة آراء هولاء و الثقافة الغربیة فی البلاد العربیة. یری الادیب المسیحی نفسه قریبا من الغرب و الآراء الغربیة بواسطة دینه و ایضا یری نفسه قریبا من المسلمین بما انه العرب. فیقوم بدور الوسیط بین الثقافة الغربیة و الثقافة الاسلامیة و افضل امکانیاته هو الادب العربی فینقل الثقافة الغربیة من خلال المکاتب الادبیة الجدیده، المفاهیم و المضامین البدیعة، الشعر، النثر، النصوص الادبیة، القصة، المسرحیة، النقد الادبی، القوامیس، الصحافة، المعاهد الاهلیة العلیاء فی ارجاء القطر، الجمعیات العلمیة، الترجمة، الکتب التعلیمیة للمدارس فی مجال الصرف و النحو و العروض و الانشاء و... فیتاثر البلاد الغربیة الاسلامیة من آراء ادبائها النصاری اثرا هاما و یحتذی حذوهم الادباء المسلمون فی آثارهم الادبیة و آرائهم النقدیة. فنری بعض الادباء المسلمین الذین لهم دورهام فی المجتمع العربی و هم یرون الثقافة العربیة عامة و الثقافة المصریة خاصة اقرب الی الثقافة الغربیة الیونانیة بالنسبة الی الثقافة الفارسیة و الثقافات الاسلامیة الاخری.
فی هذا المجال نری بعض الادباء النصاری المتاکدین علی کونهم عربا مسیحیا و لا مسیحیا عربا. فلیس فی افکارهم و آثارهم عناد بالنسبة الی الاسلام. لکن نری فی آثار هولاء ایضا الجوهرة المسیحیة هی الغالبة. فعلی الاقل لایهمهم زوال العقائد الاسلامیة التی هی اساس الادب العربی.
وکلا منا هذا لیس بمعنی عدم وجود ادیب مسیحی عرب یحاول لنمو الثقافة العربیة و یساعد غنائها. و ایضا لیس بمعنی نفی وجود ادیب مسلم یحاول لاشاعة الثقافة الغربیة فی البلاد العربیة من خلال آثاره الادبیة و المفاهیم و المضامین الغربیة التی یطرحها فی الشعر و النثر و المقالة و القصة و المسرحیة و الکتب النقدیة و التاریخیة و ایضا نحن لا ننکر جمیع القیم الحضاریة للغرب و تطوره العلمی و تقدمه الصناعی و خصائصه الایجابی.

مقدمه
این تحقیق از یک مقدمه و چهار بخش تشکیل شده است که هر یک از بخش ها نیز به فصول مختلف و فصول نیز به مباحث متعدد تقسیم شده است.
در بخش اول زمینه ها و عرصه های نفوذ فرهنگ غرب را بیان نموده ، نفوذ فرهنگ غرب را بر جوامع عربی از طریق تاثیر بر ادبیات عربی بررسی خواهیم کرد.
همچنین نقش موسسات فرهنگی آموزشی و رسانه ای در دوره معاصر به عنوان عوامل نهضت ادبی و زمینه ساز الگوبرداری بی حد و مرز از ادبیات غرب در ادبیات عربی و در نتیجه نفوذ فرهنگ غرب در جوامع عربی را مورد بررسی قرار خواهیم داد. لازم به ذکر است نام «عرب» ،‌ملت های بسیاری را در بر می گیرد. ولی در این پایان نامه ، بیشتر به مصر و آن بخش از شام (یا به اصطلاح نویسندگان اروپایی «سوریه جغرافیایی» که امروزه به نام سوریه و لبنان شناخته شده است نظر خواهیم داشت.
در این باره که چرا مصر و شام ، پیشگام جنبش عرب بوده اند در بخش نخست ، سخن خواهیم گفت.
در بخش دوم مکاتب ادبی وارد شده در ادبیات عرب معاصر را مطرح نموده، خواهیم گفت توزیع و گسترش مکاتب ادبی غربی بر جوامع عربی از جمله عوامل موثر در ایجاد گفتمان های ادبی و فضا سازی برای تولید آثار ادبی در چارچوبه وارد شده از دنیار غرب بوده است.
شایان ذکر است شناخت ادبیات معاصر عرب بدون شناخت ادبیات معاصر غرب غیر ممکن بوده و اثبات فرضیه های این تحقیق و نیز بررسی نقش مسیحیان در انتقال فرهنگ و ادبیات غرب به ادیات عرب بدون طرح مبانی نظری غرب و مکاتب ادبی آن ناممکن می نماید.
در بخش سوم نمودها و جلوه های غرب گرایی در گرایش های نوین ادبیات عرب را بیان نموده ، به صورت اجمالی گرایش های نوین شعر و نثر را در دوره معاصر بررسی خواهیم کرد.
همچنین در این بخش به این مساله اشاره خواهیم کرد که از دوره جاهلی تاکنون، این چنین تاثیر پذیری ادبیات عرب از ادبیات و فرهنگ دیگر بی سابقه بوده و بیشترین تاثیرپذیری چه در قالب و شکل و چه در محتوا و مضمون متعلق به این دوره است به گونه ای که قافیه، بحر، سبک ،‌نحو، عروض و … قدیم در حد چشمگیری از بین رفته و از سوی ادبای معاصر مطرود می گردد.
در بخش چهارم به مهمترین تاثیرات و نمونه های تاثیر گذاری برخی از ادبای مسیحی معاصر عرب بر ادبیات معاصر خواهیم پرداخت.
همچنین خواهیم گفت مسیحیان عرب از آن رو که شعر و داستان رواج و نفوذ فراوان  در میان علاقمندان جوامع عربی داشته است. به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه توجهی ویژه به این دو قالب داشته اند.
در این بخش همچنین به نقش مسیحیان در به وجود آمدن شیوه های نقد جدید و نگارش تاریخ ادبیات ،‌نحو،‌قاموس و…. در دوره معاصر به سبک غربی اشاره خواهیم نمود.
همچنین به تاثیر پذیری مسلمانان از مسیحیان عرب و نیز تاثیر پذیری آنان از فرهنگ غرب خواهیم پرداخت.

 
بخش اول:
ریشه ها و زمینه های تاریخی نفوذ فرهنگ
غرب بر جوامع عربی

 
پیشگفتا ر
تبادل میان فرهنگ ها ، از جمله واقعیت های غیر قابل انکار تاریخی است . از زمان شکل گیری تمدن های باستانی در کنار رودخانه های  بزرگ در چین و خاور میانه و یونان وروم ارتباط فرهنگی همزمان با تبادلات اقتصادی و سیاسی ، شکل دهنده بخش مهم و ماندگاری ازتاریخ حیات فرهنگی بشر بوده است . اگرچه تأثیرات هریک از تمدنها به یک اندازه نبوده و یا دیر پایی این تأثیر ها به یک میزان نبوده است ، ولی آنچه مسلم است این که تمدن بشری میراث مشترک تاریخ حیات بشر و محصول نبوغ ، تلاش و کوشش همه دانشمندان ، اندیشه وران ، ادیبان و سخنوران است که هر یک در دوره ای خاص و به فراخور توان ، حال و مقام خود بر غنای میراث فرهنگی بشری افزوده اند .
در باره تاریخچه و ریشه های نفوذ واحد فرهنگی و جغرافیایی که امروز به نام غرب شناخته می شود بر مجموعه مشرق زمین ، تا کنون پژوهش ها و آثار بی شماری به رشته تحریر در آمده است . یونان باستان به عنوان مهد شکل گیری تمدن غربی با فلسفه ، هنر و شعر حماسی خود که برخی از آثار آن دوران هنوز اعتبار خود را حفظ کرده‌اند تأثیر غیر قابل انکاری بر تمدن شرقی داشته است . صد البته جهان شرقی این تأثیرات را با افزودنی ها و الحاقاتی به غرب باز تابانده است .
مورخان آغاز نهضت ترجمه در قرون اولیه اسلام را به فرزند یزیدبن معاویه نسبت می دهند که علاقه وافری به ترجمه و برگرداندن کتب یونانی داشت . به دنبال اوج گیری نهضت ترجمه آثار یونانی و اسکندرانی به تدریج زمینه های شکل گیری فلسفه اسلامی فراهم آمد . اما در صحنه ادب و هنر نیز تبادل فرهنگی میان ایران و یونان ، میراثی را فراهم آورد که دستگاه حکومتی امویان و عباسیان از آن بهره ها بردند . به ویژه دردوره عباسیان بهره گیری از الگوی حکومتی ایرانی از یکسو و حمایت از ترجمه آثار یونانی برای ترویج فلسفه در برابر شریعت اسلامی باعث بسط نفوذ سیاسی ایران وتأثیر فرهنگی یونان بر دستگاه عباسی شد .
اگرچه در ایران مقاومت های زیادی در برابر فرهنگ عربی و نه اسلامی صورت گرفت و با شاه کار فردوسی یعنی شاهنامه زبان فارسی حفظ شد ، اما در دیگر فتوحات عباسیان در خاور میانه و شمال آفریقا و حتی اندلس نفوذ زبان عرب فراگیر شد .
در این میان نکته در خور توجه آن است که به دنبال جنگ های داخلی در یونان باستان و افول فلسفه و تمدن یونانی ، برخی از مهمترین اندیشمندان یونان به همراه مسیحیان اندیشمند در اسکندریه یعنی شهری که اسکندر مقدونی در مصر بر پاکرده بود به احیای فلسفه به سبک جدید پرداختند .
مکتب فلسفی که اندیشمندان این دوره به ویژه تحت تأثیر و با نقش آفرینی بزرگان مکتب نو افلاطونی بویژه افلوطین شکل داده اند ، زمینه های اولیه پیوند مسیحیت با فلسفه را فراهم آورد. میراث به تدریج از اسکندر یه به حران و انطاکیه منتقل شد و از آن جا به بغداد ، یعنی مرکز خلافت اسلامی راه پپدا کرد . فارابی اندیشمند بزرگ ایرانی با اقتباس و شرح آثار ارسطو به ویژه فن شعر ، از یک سو از استادان مسیحی خود و از سوی دیگر از ترجمه آثار یونانی به یادگیری فلسفه یونانی البته با قرائت نو افلاطونی و اسکندرانی آن پرداخت . مقصود از این مطالب آن است که جغرافیای تبادل فرهنگی ایران و یونان و حکومت عباسی با فرهنگ مسیحی باز شناسانده شود .
  در قرون وسطی عمدتاً این فلاسفه واندیشمندان اسلامی بودند که برغرب سایه انداختند . ابن رشد فیلسوف بزرگ اسلامی منشأ عقلی گرایی درقرون وسطی غرب محسوب می شود « دانشمندان عرب به عنوان ناقل فکر باستانی برای مغرب زمین قرون وسطی الهام بخش عمده بودند . جهان غرب کتب اعراب و شرح و تفسیر آن ها را مورد بهره بر داری قرار داد »
با وجود تأثیر پذیری پیدا و پنهان مهمترین اندیشمندان قرون وسطی از اندیشمندان اسلامی ، آغاز جنگ های صلیبی و از دست رفتن فتوحات امپراتوری اسلامی در اندلس و اسپانیا عرصه را به روالی معکوس مبدل ساخت . جنگ های طولانی صلیبی اوج بر خورد تمدن اسلامی – مسیحی درطول تاریخ شمرده می شود .
شک نیست که این بر خورد ها به همراه خود نزاع های فکری فرهنگی و ادبی را نیز به دنبال داشته و نگرش جهان اسلام را به اروپا و فرنگ و درمقابل رویکرد دنیای غرب را به جهان اسلام تحت تأثیر قرار میداده است . با وجود این آغاز دوران جدیددر اروپا وزوال حاکمیت کلیسا و نیز پیدایش مدرنیته ، اقتدار جهشی غرب را در بعد علمی ، سیاسی و نظامی موجب شد . استعمار کهن در شکل فتح سرزمین ها و کشور ها از سوی استعمار گران اروپایی تاریخی تلخ را رقم زد که غارت میراث اقتصادی ، فرهنگی و ادبی جهان اسلام را درپی داشت .
با این همه نمی توان از تأثیر یکسویه وسراسر مغرب زمین و مدرنیته بر فرهنگ ، تمدن ، ادب و هنر اسلامی سخن نگفت . مسلم آن است که هر فرهنگی در تبادل وداد و ستد با دیگر فرهنگ ها غنا ، محتوا و بالندگی پیدا می کند ، اما آن جا که فر هنگ، سیطره نظامی و استیلای اقتصادی را در چارچوب استعمارکهن و نوین دنبال می کند نمی توان از تبادل فرهنگی به مفهوم واقعی کلمه سخن گفت .
اگر امروزه با گسترش پدیده جهانی سازی شاهد اوج گیری دوباره و فراگیری گسترده غربی سازی جهان در همه شئونات فرهنگی ، هنری و جلوه های زندگی هستیم ، اما نقطه آغاز جدی این حرکت را باید پس از انقلاب فرانسه و به گونه ای پس از آغاز استعمار کهن از طریق فتح و اشغال سرزمین ها و ترویج فرهنگ و تمدن غربی جستجو کرد . در این میان نقش مسیحیان سرزمین های عربی مهم و اثر گذاربوده است که به طور مستقل یا به نیابت از هم کیشان اروپایی خود به گونه ای عرصه های ادبی و هنری را برای اشاعه تفکر و فرهنگ غربی مسیحی و سکولار مورد بهره برداری قرارداده اند .
نکته دیگر، آن که زوال نوآوری ،‌رکورد ،‌رخوت، عقب ماندگی و انفعال در جامعه عربی پویایی و تحرک را ا زادب عربی گرفته بود که این موضوع  بی گمان در فراهم شدن شرایط تاثیرپذیری از مضامین غربی در قالب شعر ، داستان ،‌نمایشنامه ، و… موثر است. ضمن آن که تا قبل از انقلاب صنعتی نیز کشور های شرقی از پیشرفت درخور توجهی در زمینه های علوم و فنون برخوردار بودند ، اما انقلاب صنعتی و قبل از آن آغاز کشور گشایی های امپراتوران اروپایی بود که موازنه دیرین را به هم زد و زمینه سیطره سیاسی فرهنگی دول اروپایی را فراهم آورد .