فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:188
مقدمه :
لغت یونانی مس کوپروم می باشد . مس اولین بار در جهان در محلی بنام تل ابلیس که در حال حاضر دهکده متروکی است بدست ایرانیان قدیم ذوب شده است . امروزه مس دارای اهمیت فراوانی در شاخه های صنعتی می باشد . بیشتر معادن مس در ایالات متحده آمریکا ، شیلی ، رودزیا ( زیمباوه ) کنگو، روسیه شوروی ، فیلیپین ، استرالیا ، ژاپن ، یوگسلاوی ، فنلاند ، ترکیه و بالاخره ایران قرار گرفته اند . اغلب معادن مس ایران در نواحی سبزوار ( معدن مس عباس اباد) و نزدیک زنجان ( معدن رشید آباد) و کرمان ( معدن سر چشمه ) یافت می شود که اکثر بر روی کمربندی از معادن مس دنیا واقع هستند .
مس در طبیعت بصورت مس خالص ، سولفیدی یا اکسیدی موجود است . مس طبیعی به حالت آزاد بصورت توده های بزرگ یا به شکل ذرات پراکنده در سنگهای آذرین در قشر زمین بوجود آمده است . در واقع این نوع مس در طبیعت زیاد نیست . فقط در بعضی نقاط مانند نواحی دریاچه سوپر یور در ایالات متحده آمریکا ، در کشورها بولیوی ، چین ، شیلی و ایران ( انارک) دیده شده است . چنین مسی اگر بصورت توده ای باشد بیش از 92% و اگر بشکل ذرات پراکنده باشد در حدود 1.5-1 % میباشد . مواد کانی اکسیدی بیشتر در قشری از زمین که نزدیک به سطح است پیدا می شوند و در نتیجه تغییرات جوی و واکنشهای شیمیایی که در رگه های سولفیدی مواد کانی مس صورت می گیرد بوجود می آید از طرف دیگر آبهای طبیعی که حاوی CO2 می باشند بر روی مواد کانی سولفید عمق 100 متری نفوذ کرده و بتدریج آنها را به کربنات ، اکسید ، سولفات و گاهی اوقات آنها را به سیلکات مس تبدیل می کند . مواد کانی سولفیدی که مهمترین ماده اصلی مس را تشکیل می دهد در حدود 95% از محصولات مس دنیا را شامل می شود . مس در پوسته زمین به صورت مینرالهای سولفوری چون کالکوپیریت CuFeS2 ، بورنیت Cu5FeS2 و کاکوزیت Cu2S ظاهر می شود . مقدار درصد مس در این مینرالها نسبتا کم است و معمولا مواد کانی مس حاوی 5/0 % Cu ( در معادن روباز) و CU 2-1% ( در معادن زیر زمینی ) می باشد مس همچنین به صورت مینرالهای اکسیدی ظاهر می شود ( مثل : کربناتها ، اکسیدها ، سیلیکاتها و سولفاتها ) ولی به محتوای مس کمتر . مس محتوای این مینرالها معمولا به روشهای هیدرومتالوژی استخراج می شود .
1- آشنایی با مکان علمی کارآموزی
1-1- جغرافیا
1-1-1- موقعیت جغرافیایی استان کرمان
استان کرمان دومین استان پهناور کشور بعد از استان خراسان با مساحتی حدود 714/181 کیلومتر مربع حدود 11% از وسعت کشور ایران اختصاص داده است . پهنه وسیع یادشده بین 26 درجه و 29 دقیقه تا 31 درجه و 57 دقیقه عرضشمالی و 54 درجه و 20 دقیقه تا 59 درجه و 34 دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ قرارگرفته . حد شمالی استان کرمان ، استانهای خراسان و یزد - حد جنوبی آن استان هرمزگان - حد شرقی آن استان سیستان و بلوچستان و حد غربی آن استان فارس میباشد .
حداکثر پهنای این استان در بخش شمالی 480 کیلومتر و حداقل آن در بخش جنوبی تا 80 کیلومتر متغیر است . بههرحال عرض متوسط استان 250 کیلومتر و فاصله بین حد جنوبی و شمالی ( طول استان ) برابر 660 کیلومتر میباشد .
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری ، استان کرمان دارای 11 شهرستان ، 49 شهر ، 35 بخش ، 141 دهستان و 14271 پارچه آبادی میباشد . بلندترین ارتفاعات استان ، کوههای جبال بارز ، لالهزار ، هزار و جوپار با حداکثر 4465 متر و پایینترین نقاط استان ، دشتهای شهداد و جازموریان با ارتفاع بین 300 تا 400 متر از سطح دریا میباشد . میزان بارندگی از 25 میلیمتر در دشتهای گرم و خشک تا 300 میلیمتر در ارتفاعات ، متغیر است .
جمعیت استان کرمان 2230000 نفر است که از این تعداد 51/45 درصد در نقاط شهری ، 57/50 درصد در نقاط روستایی بودهاند و 92/3 درصد از این جمعیت غیر ساکن بودهاند . نرخ رشد دهه 65- 1355 در استان 1/4 ، که در نقاط روستایی 6/2 و در نقاط شهری 1/7 بودهاست . ( علیرغم بالا بودن میزان موالید در نقاط روستایی افزایش مهاجرت در این دهه از روستاها به شهرهای استان باعث بالارفتن نرخ رشد نقاط شهری گردیدهاست . )
موقعیت جغرافیایی معدن مس سرچشمه
معدن مس سرچشمه در 160کیلومتری جنوب غرب کرمان و50 کیلومتری جنوب رفسنجان قرار دارد . ارتفاع این ناحیه ازسطح دریا بهطور متوسط2600متر و بلندترین نقطه آن 3000 متر است .
1-1-2 مناطق مسکونی
شهرهای استان عبارتنداز : بافت ، بردسیر ، بم ، جیرفت ، راور ، رفسنجان ، زرند ، سیرجان ، شهربابک ، کرمان و کهنوج .
مرکز استان کرمان شهر تاریخی کرمان است . شهر کرمان بر حاشیهای بلند از کویر لوت قرارگرفتهاست . این شهرستان با مساحتی حدود 202/44570 کیلومترمربع در دل دشت کرمان واقع شدهاست .
شهر کرمان از جنوب به ماهان و جوپار ، از شمال به زنگیآباد و ارتفاعات بادامویه ، از شرق به شهداد و از غرب به دشت رفسنجان محدود میباشد .
این شهرستان شامل 12 مرکز شهری بهنامهای « باغین ، جوپار ، چترود ، راین ، زنگیآباد ، شهداد ، کاظمآباد ، ماهان ، گلباف ، محیآباد و اختیارآباد » است و بر اساس آخرین آمار سال1357 و با توجه به ضریب افزایش جمعیت در حال حاضر 647437 نفر جمعیت دارد که 97784 نفر آن را جمعیت روستایی و 549653 نفر جمعیت شهری تشکیلمیدهد .
بافت :
شهرستان بافت با 561/12813 کیلومتر مربع وسعت در دامنه کوههای لالهزار در حدفاصل 156 کیلومتری کرمان بین شهرستانهای سیرجان ، کرمان و بندرعباس واقعشدهاست . این شهرستان با داشتن دو قسمت متمایز گرمسیر و سردسیر ، محل ییلاق و قشلاق عشایر کرمان میباشد . شهرستان بافت در میان ادامه رشتهکوههای هزار و بلندیهای جبال بارز محصور است و عمدهترین معادن استان را در خود جای دادهاست .
این شهرستان شامل بخشهای مرکزی ، رابر و ارزوئیه میباشد و 131000 نفر جمعیت (1379) دارد .
بردسیر :
بردسیر با 061/6324 کیلومترمربع مساحت و با آب و هوایی نسبتاً سرد و معتدل و منطقهای کوهستانی در مرکز جغرافیایی استان کرمان واقع شدهاست . کشت چغندر در این شهرستان موجبات تأسیس کارخانه قند بردسیر را فراهم نمودهاست .
این شهرستان شامل بخش مرکزی و 70000 نفر جمعیت دارد .
بم :
شهر تاریخی و سیاحتی بم با مساحت 47/19424 کیلومترمربع در فاصله 183 کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد . بم کلمهای فارسی است بهمعنی « آوای درشت و خشن » . سیمای استوار ارگ در قلب شهر و نخلستانها جلوهای خاص بهظاهر شهر دادهاست .
شهرستان بم بر سر راه ترانزیت ایران- پاکستان قرار دارد .
وجود مجموعه ارزشمند و دیدنی ارگ جدید در این شهر ، چهره بم را دگرگون کرده و بهآن حال و هوای دیگری بخشیده .
این شهرستان شامل بخشهای مرکزی ، ریگان ، نرماشیر ، فهرج ، رستمآباد و بروات میباشد و 233103 نفر جمعیت دارد .
جیرفت :
شهرستان جیرفت با مساحت 619/13798 کیلومترمربع ، که بهدلیل موقعیت خاص جغرافیایی به هند ایران معروف است ، در فاصله 231 کیلومتری شهر کرمان واقع شده و از شمالشرقی به شهرستان بم ، از مغرب به بردسیر و بافت ، از جنوب به کهنوج و از مشرق به استان سیستان و بلوچستان محدود میشود .
بهرهبرداری از سد 435 میلیون مترمکعبی منطقه که بر روی رودخانه هلیل احداثشده ، وضعیت این دیار را متحول ساختهاست . بافت قالی ، گلیم ، جاجیم و چادرشب نیز از دیر زمان در این شهرستان رایج بودهاست . این شهر که در تاریخ به « گدروزی ا» یا « کمادین » معروف است ، دارای سابقه تاریخی بسیار کهن بوده که بر اساس کاوشهای باستانشناسی بیش از 7000 سال قدمت دارد و محل گذر اسکندر نیز میباشد . دشت دقیانوس در این شهر قرار دارد .
این شهرستان دارای بخشهای مرکزی ، جبال بارز ، عنبرآباد و ساردوئیه میباشد و 269588 نفر جمعیت (1381) دارد .
رفسنجان :
این شهرستان با مساحت 498/10687 کیلومترمربع در فاصله 102 کیلومتری غرب کرمان ، بین شهرستانهای یزد ، سیرجان، بردسیر ، شهربابک و کرمان واقع شدهاست .
رفسنجان از دو کلمه فارسی باستان « رفسن » بهمعنی « مس » و پسوند « گان » یا « کان » بهمعنی معدن ساختهشده است . بعد از ظهور اسلام حرف « گ » به « ج » مبدل شده و بهصورت امروزی درآمده است .
اکثر سرزمینهای این منطقه زیر کشت پسته ( طلای سبز ) قرار دارند .
این شهرستان شامل بخشهای مرکزی ، نوق ، کشکوئیه و انار میباشد و جمعیت آن با نرخ رشد 5/2 درصد ، در حال حاضر 280000 نفر برآورد گردیدهاست .
سیرجان :
شهرستان سیرجان با 811/13552 کیلومترمربع مساحت ، از شهرهای مهم استان میباشد که بر سر راه ترانزیت ( آسفالته- راهآهن ) کشورهای آسیای میانه به بندرعباس قرار دارد .
حدود بیست اثر تاریخی و فرهنگی در آن ثبت شدهاست که از جمله آنها میتوان از « قلعهسنگ و امامزاده علی » در حومه شهر و و آرامگاه « شاه حمزهالرحمان » در تکیه چهارگنبد نام برد . سیرجان روزگاری مرکزیت استان کرمان را دارا بوده و تاریخی پر از فراز و فرود دارد . این شهرستان شامل بخشهای مرکزی و پاریز میباشد و 228108 نفر جمعیت دارد .
1-1-3- راههای ارتباطی
بهطور کلی راههای ارتباطی به معدن مس سرچشمه دو راه میباشد :
الف ) رفسنجان - سرچشمه
ب ) سیرجان - سرچشمه
مسیر سیرجان به سرچشمه خود شامل دو مسیر جداگانه میشود که یکی از پاریز عبور میکند که نزدیکتر است و دیگری از خاتون آباد رد میشود که مسیری دورتر از مسیر اول میباشد . شکل1-1 نقشهی راهها و مسیرهای کل استان کرمان و نیز مسیرهای منتهی به معدن مس سرچشمه را نشان میدهد .
1-1-4- آب و هوا
آب و هوای استان کرمان بهطور کلی گرم و خشک میباشد و میزان بارندگی از 25 میلیمتر در دشتهای گرم و خشک تا 300 میلیمتر در ارتفاعات ، متغیر است .
هوای سرچشمه بهعلت ارتفاع زیاد ( حدوداً 2600 متر بالاتر از سطح دریا ) خشک و کوهستانی میباشد و زمستانهای بسیار سرد و تابستان نسبتاً خنکی دارد .
بارندگی در این منطقه کم میباشد و در فصل بهار و پاییز معمولاً بهصورت رگبار و تگرگ میباشد ولی در زمستان بارش سنگین برف را داریم که این برف حتی تا اواسط بهار نیز در ارتفاعات باقی میماند .
1-1-5- کشاورزی
همت تلاشگران کرمانی ، در عرصه کشاورزی موجب شده تا این استان بیشترین صادرات غیر نفتی کشور را بهخود اختصاص داده و در بازارهای جهانی ، به جایگاه رفیعی نزدیک شود .جدول 1-1 سطح زیر کشت و تولید محصولات عمده استان را نشان میدهد ...
منابع
1) گزارشکار آشنایی با صنایع مس سرچشمه /تهیه : مختاری نیا ، محمودیزدانی ، امام علی ژیان ، احمد ثابت مقدم / سال 1377
2) گزارشکار مس سرچشمه / خانم زید آبادی / سال 1377
3) پایان نامه : بررسی مجتمع مس سرچشمه و تحلیل نتایج انفجار / تهیه : علیرضا فرامرزی ( کارشناسی ارشد ) / سال 1377
4) جغرافیای کامل ایران / سال 1377