کار تحقیقی عسر و حرج در طلاق

اختصاصی از یارا فایل کار تحقیقی عسر و حرج در طلاق دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:70

فهرست مطالب:
                                                                                             عنوان                                                                                صفحه
سرآغاز ....................................................................................................................................1
مقدمه ......................................................................................................................................2
بخش اول-  مبانی و ارکان قاعده عسر و حرج
فصل اول- کلیات ..............................................................................................................4
مبحث اول- تعاریف عسر و حرج ........................................................................................5
-تعاریف لغوی ........................................................................................................................5
-تعاریف حقوقی .....................................................................................................................6
-تعریف و موارد عسر و حرج در قانون مدنی و سایر قوانین ایران ........................................7
فصل دوم – مبانی و ارکان قاعده عسر و حرج .........................................................8
مبحث اول – کتاب.................................................................................................................9
مبحث دوم – سنت ..............................................................................................................11
- روایت عبدالعلی مولی آل سام ...........................................................................................12
-حدیث مشهور نبوی ووصایای پیامبر ..................................................................................12
- روایت زواره ......................................................................................................................13
- العسریفسد الاخلاق, سهل یدر الارزاق ..............................................................................14
مبحث سوم – اجماع ...........................................................................................................15
مبحث چهارم – عقل ...........................................................................................................16
- بنای عقلا ...........................................................................................................................16
- قاعده لطف ........................................................................................................................18
فهرست مطالب
عنوان                                                                                               صفحه
بخش دوم- مصادیق عسر و حرج درماده 1130ق.م
 فصل اول- تحلیل اصلاحات قانونی ماده 1130ق.م ..............................19
مبحث اول- موارد درخواست طلاق از سوی زوجه قبل از اصلاحات.................20
مبحث دوم - سیر تحول م. 1130ق.م ....................................................................22
-تفسیر م. 1130 ق.م مصوب 1314 .........................................................................22
-اولین اصلاحیه در سال 1361 وورود قاعده عسر و حرج .......................................26
1-مبنای فقهی اصلاح م. 1130ق.م ...........................................................................26
2-دایره شمول عسر و حرج در م. 1130...................................................................28
3- معیار تمییز عسر و حرج در م. 1130...................................................................28
4- مصادیق عسر و حرج زوجه در م. 1130 ............................................................29
مبحث سوم- آخرین اصلاحیه م. 1130قانون مدنی ...............................................30
-علل اصلاح م. 1130 در سال 1370 .......................................................................31
1- جواز رجوع زوجه به محکمه مقید به اثبات عسر و حرج زوجه ........................31
2- نتیجه مثبت و منفی ماده ......................................................................................31
- اصلاحیه م.1130 در سال 1370 ............................................................................32

فصل دوم - مصادیق عسر و حرج زوجه و درخواست طلاق به استناد آن...............................................................................................................33
مبحث اول- شرایط و محدوده اعمال م.1130اصلاحی 1370.............................33
- موجود بودن سبب عسر و حرج در زمان درخواست طلاق ..................................33

فهرست مطالب
عنوان                                                                     صفحه

- محدودیت اعمال م. 1130 ق.م به عقد نکاح دائم......................................34
- احراز عسرو حرج توسط دادگاه ................................................................35
مبحث دوم – عناوین موضوعی عسر و حرج در م.1130  ق.م و تبصره الحاقی به آن در سال1381...........................................................................36
- تقسیم بندی عناوین عسر و حرج ..............................................................39
1- عسر و حرج در نتیجه عوامل طبیعی .......................................................39
الف-عسر و حرج زوجه در نتیجه اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر....39
ب- عقیم بودن زوج و عسر و حرج حقیقی زن ...........................................42
ج- جلوگیری از بچه دار شدن زن و عسر و حرج زوجه .............................43
د- ابتلا زوج به بیماریهای صعب العلاج .......................................................44
2-عسر و حرج در نتیجه عوامل خارجی ......................................................45
الف – حبس قطعی و طولانی زوج ...............................................................46
ب- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج .......................................................47
ج- سوء رفتار زوج و عسر و حرج زوجه ....................................................49
3- عسر و حرج شخصی و موقعیت زوجه ...................................................51
الف –استنکاف یا عجز شوهر از پرداخت نفقه و عسر و حرج زن ...............51
ب- طلاق با وکالت زن .................................................................................54
مبحث سوم – نکاتی در مورد م. 1130 اصلاحی 1370 ............................58


فهرست مطالب
عنوان                                                                          صفحه                 
- اجرای م.1130 ق.م در موضوعات مواد 1029 قبل از چهار سال وم. 1129 ق.م بدون نیاز به مقدمات ..............................................................................59
- امکان تحقق عسر و حرج قبل از تمکین خاص و پیش از عروسی و اسکان مشترک ..........................................................................................................60
- ضرورت وجودی م. 1130 ق.م .................................................................62
- نتیجه گیری و پیشنهاد ................................................................................63

 سرآغاز:

پس از اینکه این افتخار نصیب اینجانب شد که جزء کارآموزان کانون وکلای دادگستری مرکز قرار گیرم با کار تحقیقی تحت عنوان عسر و حرج در طلاق موافقت گردید که در حال حاضر جز مهم ترین مسائل و معضلات جامعه به شمار می آید.
اینجانب تلاش نموده ام با جمع آوری مطالب و نظرات گوناگون و مطالعه پرونده های مربوط و تجربیات بسیار اندک، اما مفید در این مدت کار تحقیقی در حد توانایی خود ارائه نمایم.
اما مشکل اساسی در انجام تحقیق این می باشد که متاسفانه در کشور ما امکان دسترسی به آمار و ارقام حقیقی به سهولت امکانپذیر نمی باشد، چه با در اختیار داشتن این آمار و هم چنین تجربه عملی، محقق از دایره محدود کتاب و جزوه فراتر می رود و بیشتر به مسائل عملی می پردازد، و اینکه چه قوانینی تا کنون سودمند بوده و چه قوانینی باعث سردرگمی و ازدحام در دادگاه ها شده اند و با توجه به این مسائل محقق می تواند راهکارهای مناسب و موثری برای حل معضل ارائه نماید و از تکرار مکررات بپرهیزد.
با این حال امید است در سالهای آینده، سیستم اطلاع رسانی از سطح وسیع تری برخوردار گردد و با حمایت کانون محترم وکلا و قوه قضائیه، کارآموزان و وکلا ارتباط بیشتر و بهتری با دادگاهها برقرار نمایند.
با تمام کاستی ها، امید است که این کار تحقیقی مقبول طبع و مورد پسند قرار گیرد.
مقدمه :
خانواده محل آرامش اعضاء خانواده می باشد و زمانی امنیت و آرامش در آن برقرار است که دو عضو اصلی سازنده خانواده، پدر و مادر، این امکان را با کمک یکدیگر و دیگر اعضاء آن فراهم نمایند، لذا زمانی که خانواده تبدیل به کانون درگیری و جهنمی سوزان می گردد، آتش آن دامنگیر تمام افراد خانواده می شود و نتایج منفی آن جامعه رانیز تحت تاثیر خود قرار می دهد، زیرا همان طور که می دانیم جامعه سالم نیازمند خانواده سالم می باشد و زمانی که خانواده ها از لحاظ روحی و فکری و اقتصادی دچار معضل می گردند، باید مطمئن باشیم که پایه های سلامت کل جامعه در حال سست شدن می باشند.
اما یکی از راه حل های شرعی و قانونی، زمانی که ادامه زندگی برای هر یک از زوجین مقدور نباشد، طلاق می باشد که طرفین با طی مراحل قانونی می توانند از یکدیگر جدا شوند.
در هریک از کشورها با سیستم های قضایی متفاوت، برای اینکه زن و مردی که ازدواج رسمی نموده اند از یکدیگر جدا شوند، مراحل قانونی وجود دارد. اما نکته مهم، چگونگی این مراحل قانونی می باشد.
در بعضی از کشورها مراحل ازدواج و طلاق به آسانی و فقط با ثبت واقعه انجام می پذیرد، ولی در برخی کشورها این مراحل قانونی به حدی دشوار و پیچیده می باشد که این مسأله، یک معضل اجتماعی جلوه می نماید و کشور ما نیز جزء این دسته از کشورها قرار گرفته است.  
در کشور ما، مرد هر گاه اراده کند می تواند زن را طلاق دهد و نیازی به موافقت زن ندارد و می تواند بدون هیچ مخالفت قانونی زن را مجبور به طلاق نماید که البته اجرای این حکم منوط به شرایطی می باشد که باید کلیه حقوق قانونی زوجه را بپردازد ، اما برای فرار از دین در این موارد، امروزه راه حل های بسیاری معمول گردیده، از جمله: ثبت اموال به نام شخص دیگر و جمع آوری شهود و اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن با مبالغ بسیار ناچیز و ... که معمولاً در دادگاهها سخت گیری چندانی در این مورد اعمال نمی گردد و برعکس زمانی که زوجه اراده طلاق می نماید و تنها راه آن اثبات عسر و حرج خود می باشد، دادگاه چنان عرصه را بر وی تنگ می نماید و انواع مدرک مستدل و گواهی های معتبر مطالبه می نماید که تنها راه زوجه را برای رهایی، تبدیل به هفت خوان رستم می نماید.
مبحث ما بیشتر در همین مورد یعنی بررسی قاعده نفی عسر و حرج می باشد. از مصادیق این قاعده استیصال زوجه از ادامه زندگی زناشویی است. یعنی ادامه زندگی زناشویی به حدی برای وی مشقت بار شود که نوع زنان در چنین شرایطی نتوانند به زندگی زناشویی خود ادامه بدهند و زوج نیز حاضر به طلاق نباشد.
بنابراین هر چند بنا به حکم اولیه اسلام، طلاق منحصراً در دست مرد است," طلاق بید من اخذ بالساق" و تنها در صورت تمایل زوج بر طلاق، این کار عملی است ولی به مقتضای قاعده لاحرج انحصار امر طلاق به ید مرد منتفی می گردد و دادگاه شرعاً ابتدائاً زوج را اجبار به طلاق می کند و چنانچه زوج نپذیرفت، برای جلوگیری از مشقت و حرج، ایقاع طلاق می کند. از این رو با استدلال به قاعده لاحرج شرطیت انحصار امر طلاق در دست زوج، ساقط می شود.
اما اینکه قاعده عسر و حرج در طلاق چگونه وارد قانون ما شده است، چه مراحلی را تاکنون پیموده و خود این قاعده با چه موانع و مشکلاتی در جامعه و قانون ما برخورد کرده و سایر مسائل مربوط به آن، مباحثی می باشد که در ادامه این تحقیق مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
بخش اول
مبانی و ارکان قاعده عسر و حرج

فصل اول- کلیات
قاعده نفی عسرو حرج از "قواعدی است که فقها در موارد فراوان به آن استناد کرده و به موجب آن به نفی تکالیفی که مستلزم عسر و حرج برای مکلف است حکم صادر کرده اند. استناد به این قاعده، اختصاصی به باب خاصی از ابواب فقه ندارد، بلکه در مباحث مختلف اعم از عبادات و معاملات بدان تمسک شده است .
اهمیت قاعده نفی عسرو حرج تا بدانجاست که در فقه اسلامی کاربرد زیادی داشته است و آیات و روایات متعددی که در خصوص قاعده وجود دارد، مبین چنین منزلتی است: " قاعده لاحرج نیز از قواعد معروف اسلامی است ودر تمامی ابواب فقه-عبادات، معاملات، سیاست- جاری می شود ."
قاعده نفی عسر و حرج در حقوق خارجی نیز تحت عنوان دیگری به کار رفته است و کاربرد موضوعی آن در جهات مختلف نقش حساس و مهم آن را برجسته می سازد:" در حقوق بین الملل و نیز حقوق داخلی بسیاری از کشورها نظریه ای تحت عنوان نظریه تغییر اوضاع و احوال" یا "نظریه حوادث پیش بینی شده" مطرح است که شباهت زیادی با قاعده نفی عسر و حرج در فقه و حقوق اسلامی دارد ..." نظریه مذکور عبارت است از امور غیر قابل پیش بینی به مفهوم خاص آن است و منظور، بحران های اقتصادی و یا وقوع پدیده های اقتصادی غیر قابل پیش بینی است که توان مالی قرار داد را بر هم زند و در نتیجه اجرای آن را برای متعهد دشوار وبسیار گران می سازد . امور غیر قابل پیش بینی به طور مطلق اجرای قرارداد را مطلقاً ناممکن نمی سازند, بلکه سبب به هم خوردن موازنة مالی و اقتصادی قرارداد شده و در نتیجه تعهدات طرف قرارداد شدت یافته واجرای آن به طور غیر قابل پیش بینی گران تمام می شود .
تغییرات باعث دگرگونی احوال یک طرفه ودر نتیجه ایجاد مشقت وحرج می گردد که در نتیجه آن طرف متعهد می تواند از انجام تعهد سرباز زند. البته در این مورد باید تمام شرایطی که برای حادثة پیش بینی نشده ضروری است,رعایت شود. به عنوان مثال, خود فرد آن را ایجاد نکرده باشد .قابل ذکر است که در برخی نظام های حقوقی مثل  فرانسه تئوری پیش بینی نشده یا عسر و حرج در حقوق تعهدات مردود اعلام شده است و اصول کلی تعهدات و التزام طرفین به انجام تعهدات قراردادی همچنان معتبر و پا بر جاست, اما در کشورهایی مثل آلمان و سوییس این تئوری پذیرفته شده است؛اما موضوع بحث این بخش تحلیل و توضیح مبانی و ارکان عسر و حرج زوجه در فقه اسلامی است که قانون ما نیز برگرفته از آن می باشد, لذا به توضیح مباحث آن  می پردازیم:
مبحث اول- تعاریف عسرو حرج
-تعاریف لغوی
عسر به مصدر معنای "تنگدستی" فقر و نداری، سختی و فشار و دشوار شدن، دشواری،تنگی " و اسم مصدر عسر، عسرت به همان معنای تنگی، سختی و دشواری است.
حرج، اسم و به معنای تنگی و فشار، جای تنگ، مکان تنگ و پردرخت و نیز به معنی گناه، بزه، چنانکه گویند حرجی بر او نیست، یعنی گناه و اعتراضی بر او نیست .
درالمنجد در رابطه با واژه عسر آمده است:
" عسر الغریم، بدهکار را زیر فشار قرار داد. به او سخت گرفت، (عسر) الزمان، روزگار سخت شد (عسر) علی فلان، با فلانی مخالفت کرد(عسر) علیه ما فی بطنه، شکمش کار نکرد. عسر با کسر و ضم و فتح به کار رفته و به معنای سخت شد، مشکل شد، دشوار شد، می باشد ."