فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:49
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
نگرش دینی
سنجش نگرش مذهبی
سنجش دینداری جوانان
مروری بر پژوهشهای مشابه
نتایج یافتهها نشان میدهد که:
نتایج
توزیع فراوانی نگرش دینی دانشآموزان
نتیجهگیری
منابع
چکیده
این تحقیق به منظور تبیین وضعیت روشهای تدریس و ارزشیابی معلمان دروس دینی دبیرستانهای ناحیة2 شهر کرمان و نگرش و رفتار دینی دانشآموزان دبیرستانهای مذکور انجام گردیده است. ابزار جمعآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است که 34 سؤل آن مرتبط با سنجش روشهای تدریس، 26 سؤل مرتبط با سنجش روشهای ارزشیابی معلمان، 32 سؤل مرتبط با سنجش نگرشی دینی و 7 سؤل مرتبط با سنجش رفتار دینی دانشآموزان طراحی وتنظیم گردید. جامعة آماری تحقیق، کلیه معلمان دروس دینی و دانشآموزان مقطع متوسطه ناحیة 2 شهر کرمان و حجم نمونه شامل کلیه معلمان دروس دینی و 307 دانشآموز بوده است که به روش نمونهگیری خوشهای انتخاب گردیدند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که نمرة روش تدریس و ارزشیابی معلمان خوب (یا مطابق با ضوابط و موازین روشهای تدریس و ارزشیابی یعنی 4 از 5) میباشد. همچنین میانة متغیر نگرش دینی دانشآموزان دبیرستانها بین 4 و 5 (خوب و عالی) قرار دارد. در حالیکه، میانه متغیر رفتار دینی برابر3 (متوسط) میباشد.
کلید واژهها: روش تدریس، روش ارزشیابی، نگرش دینی، رفتار دینی، معلم، دانشآموز، دبیرستان
مقدمه
معلم و شاگرد، دو عنصر اساسی نظام تعلیم و تربیت به شمار میروند، روشهای تدریس و ارزیابی معلمان از شاگردان نیز اصلیترین وظیفة آموزگاران است.
این موضوع، آنگاه اهمیت دوچندان مییابد که آموزگاران دروس دینی، رسالتشان را در قبال شاگردانی که مقطع بسیار حساس و بحرانی نوجوانی را سپری میکنند، مد نظر داشته باشد. چنین رسالتی، در قالب ظهور نگرشها و رفتارهای دینی خاص در نوجوانان و جوانان دانشآموز، تجلی مییابد.
آگاهی از وضعیت موجود روشهای تدریس و ارزشیابی آموزگاران دروس دینی و نگرش و رفتار دینی دانشآموزان ـ که آرمان اصلی این پژوهش نیز هست ـ میتواند به نوعی بیانگر فاصله وضعیت موجود با وضعیت مطلوب بوده و راه را برای برنامهریزی سنجیدهتر و دقیقتر در جهت سوق دادن به وضعیت مطلوب، هموار سازد. نگاهی گذرا به وضعیت موجود در جامعه اسلامی معاصر و فقدان پژوهشهای دقیق، لزوم و ضرورت انجام اینگونه پژوهشها را افزونتر جلوه میدهد. در این نوشتار برآنیم تا به بررسی و تحلیل موارد ذیل بپردازیم و در واقع، مسیر را برای برنامهریزی دقیقتر، هموار سازیم:
1. نگرش دینی دانشآموزان دبیرستانها؛
2. رفتار دینی دانشآموزان دبیرستانها؛
3. روشهای تدریس و ارزشیابی آموزگاران دبیرستانها؛
4. آیا میان روشهای تدریس و ارزشیابی آموزگاران زن و مرد دبیرستانها تفاوت وجود دارد؟
5. آیا میان روشهای تدریس و ارزشیابی آموزگاران دبیرستانها در پایههای تحصیلی گوناگون تفاوت وجود دارد؟
6. آیا میان نگرش و رفتار دینی دانشآموزان پسر و دختر دبیرستانها تفاوت وجود دارد؟
7. آیا میان نگرش و رفتار دینی دانشآموزان در پایههای گوناگون تحصیلی تفاوت وجود دارد؟
روشهای تدریس و ارزشیابی
هر کس که به نوعی با مقوله تدریس در هر سطحی سر و کار داشته باشد میداند که کسب آگاهیهای افزونتر نسبت به روشهای تدریس، میتواند در بهبود اثربخشی تدریس، نقش چشمگیر داشته باشد.[81]
آشنایی با روشها و فنون تدریس و بهکارگیری آنها موجب میشود که هدفهای آموزش و پرورش به آسانی و در مدت زمانی کوتاهتر تحقق یابند.[82] شناخت نسبت به «روشهای کلی تدریس»، «روشهای اختصاصی در هر درس»، «روانشناسی تربیتی»، «روانشناسی رشد»، «شیوههای نوین ارزشیابی»، «کاربرد مواد آموزشی» و «فنون کلاسداری»، بر هر آموزگاری لازم، بلکه واجب است تا بتواند وظیفه خطیری را که بر عهده گرفته است، به شایستگی انجام دهد. ناآشنایی با این علوم و فنون سبب میشود [آموزگار] بیآنکه بداند، صدمات و لطمات جبرانناپذیر به روح و روان فراگیران خود وارد آورد، بهویژه اگر توجه کنیم که هر [آموزگاری] در عین حال، مربی کودکان و نوجوانانی است که در بهترین سالها و در مناسبترین شرایط فکری و روانی، در اختیار او قرار گرفتهاند و بر اوست که به تربیت و پرورش آنها بپردازد و آنها را برای زندگی سعادتمندانه و بنای جامعهای مترقی آماده سازد.[83]
با توجه به تحولات جامعه، نقش تعلیم و تربیت در جهان امروز، پرورش هر فرد و آماده ساختن او برای مشارکت مؤثر در فعالیتهای زندگی میباشد. به دیگر سخن، آموزش و پرورش، باید امکانات پرورش استعدادها و تواناییهای کلی دانشآموزان را تا حداکثر ظرفیتی که دارند فراهم سازند تا بتوانند نقش خود را در جامعه متحول و پیچیده، به نحو مطلوب ایفا کنند. پیداست در چنین شرایطی، نقش آموزش و پرورش و بالطبع نقش امتحان یا ارزشیابی و نیز شیوههای تدریس مطالب به شاگردان تغییر میکند.[84]
نگرش دینی
برخی از دانشمندان علوم اجتماعی، دینداری یا وابستگی به مذهب را دارای حداقل دو بعد «اجرای فرایض مذهبی» و «اعتقادات مذهبی» دانستهاند، که اجرای فرایض مذهبی مثل نماز، روزه و...، به وسیله مشاهدات علمی آشکار خواهد شد و اعتقادات مذهبی، از راه پاسخ به پرسشهای عقیدتی، مکشوف خواهد شد.[85]
از دیدگاه آلپورت[86] جهتگیری مذهبی، به دو صورت «درونی» و «بیرونی» میباشد. وی قابل قبولترین روش متمایز کردن این دو قطب مذهب را این میداند که بگوییم شخصی با «مذهب بیرونی» مذهبش را به کار میگیرد. در صورتی که، شخص دارای «مذهب درونی» با مذهبش زندگی میکند. بر اساس نظر «آلپورت» مذهب درونی، مذهبی فراگیر، دارای اصول سازمانیافته و درونی شده است که خود، غایت و هدف است، نه وسیلهای برای رسیدن به هدف شخصی. ولی فردی که جهتگیری مذهبی درونی دارد، با مذهبش زندگی میکند و مذهبش با شخصیتش یکی میشود. در حالی که، شخصی که جهتگیری مذهبی بیرونی دارد، مذهبش با شخصیت و زندگیاش تلفیق نشده است و برای او، مذهب وسیلهای است که برای ارضای نیازهای فردی از قبیل امنیت، مورد استفاده قرار میگیرد.
سنجش نگرش مذهبی
از طریق ابزارهای گوناگونی میتوان نگرش مذهبی و دینداری افراد را اندازهگیری کرد که این ابزارها به نام سازندههای آنها ساخته شده است و مهمترین آنها عبارتند از:
1. پرسشنامه درونسویی و برونسویی: آلپورت و راس این مقیاس را تعبیه کردند. آلپورت، روانشناس برجسته آمریکایی در گسترههای شخصیت و روانشناسی اجتماعی است. وی عمیقاً دیندار بود، بهویژه در مورد نقش دین در زندگی، مطالعه کرد و از پژوهشگرانی است که تلاش میکند در مورد دینداری، نظریهپردازی کند. وی به کمک «راس» موفق به ساخت پرسشنامهای برای سنجش جهتگیری دینی شد که این مقیاس، دارای20 ماده است و دارای دو زیر مقیاس 1 ـ 9 سؤالی (جهتگیری درونی) و 2 ـ 11 سؤالی (جهتگیری بیرونی) میباشد.[87]
2. مقیاس نگرش مسیحیت (1976): این مقیاس، توسط «فرانسیس» ساخته شد. این پرسشنامه بر مبنای مقیاس لیکرت پنج درجهای ساخته شده و نگرش افراد مسیحی را نسبت به مسیحیت میسنجد.
3. مقیاس شفارد: این پرسشنامه، توسط «باست» و همکاران در سال (1981) ساخته شد.[88] این مقیاس بر مبنای شیوه نمرهگذاری لیکرت و به منظور تمایزگذاری بین مسیحیان و غیر مسیحیان تهیه شده است. هر ماده از این مقیاس، با توجه به نقش کتاب مقدس تدوین شده است. این مقیاس تنها در دین مسیحیت کاربرد دارد.
4. پرسشنامه فرافکن احمدی علوان آبادی (1352): این پرسشنامه بر مبنای اصول فرافکن تهیه شده که شامل 20 سؤال کاملکردنی و 5 سؤال حکایت به منظور مقایسه طرز فکر مذهبی دانشآموزان دبیرستانهای اسلامی و غیر اسلامی تهران تهیه شده است.
5. پرسشنامه نگرش مذهبی گلریز (1353): این پرسشنامه دارای 25 سؤال و دو پاسخ است، هر کدام از پاسخها بار خاصی دارد که بعد از نمرهگذاری، نگرش مذهبی فرد اندازهگیری میشود. پایایی این آزمون از طریق همبستگی با آزمون آلپورت به دست آمده و برابر با 80% گزارش شده است. از آن زمان تا کنون، بیشتر مطالعاتی که در زمینه نگرش مذهبی در ایران صورت گرفته، از این پرسشنامه بهره گرفتهاند.