فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:33
فهرست مطالب:
مقدمه:
هزینه های آموزشی Cost per student
هزینه های بخش دولتی
هزینه های بخش خصوصی
درآمدهای از دست رفته
منافع سرمایه گذاری در آموزش
منافع فردی و غیر مستقیم سرمایه گذاری
منافع اجتماعی سرمایه گذاری در آموزش
تحلیل هزینه- فایده در آموزش
فایده عملی از تحلیل هزینه – منفعت
دیدگاه آینده نگری
دیدگاه برنامه ریزان آینده گزین
الف) الگوی برنامه ریزی عقلایی Rational Model
ب) الگوی برنامه ریزی تعاملی Interactional model
مدل
انواع مدل های برنامه ریزی آموزش و پرورش از نظر دامنه
مدل های برنامه ریزی در سطح نظام آموزشی
مدل های برنامه ریزی بیرونی توسعه آموزشی
مدل اقتصادی برنامه ریزی آموزشی
مدل چسواس: روشهای برنامه ریزی آموزشی برای کشورهای در حال توسعه
مدل آسیایی توسعه آموزش و پرورش
نتیجه گیری
منابع
مقدمه:
برنامه ریز آموزشی باید مطلع از هزینه های آموزشی (سرمایه ای و جاری) الگوها و مدل های برنامه ریزی آموزشی باشد.
توجه برنامه ریز آموزشی به مجموع مخارج (هزینه های سرمایه ای و جاری) که کنترل آن سهل هم نیست ضروری است. مسئولیت برنامه ریز در پیش بینی مخارج طی پنج یا ده سال آینده با در نظر گرفتن حقوق معلمان کادر اداری، هزینه نگهداری ساختمان و تجهیزات و تجدید وسایل استهلاکی در آزمایشگاه ها و کارگاه ها و ... نشان میدهد که بین هزینه های سرمایه ای و هزینه های جاری رابطه مستقیم وجود دارد.
با توجه به انواع دیدگاه ها و نگرش هایی که نسبت به برنامه ریزی وجود دارد. الگوهای عرضه برای برنامه ریزی بطور عام و برنامه ریزی آموزشی به طور خاص نیز متفاوت است.
برنامه ریزی آموزشی دانشی است که از علوم مختلف چون اقتصاد، جمعیت شناسی،آمار، علوم تربیتی بهره می گیرد، اصطلاحاً علمی میان رشته ای است، همین امر موجب تفاوت تعریف از این علم میشود.
به طوری که تعریف کسانی که بیشتر به تاثیر اقتصاد گرایش دارد با تعریف کسانی که مثلاً به روابط اجتماعی یا تاریخ گرایش دارند متفاوت است. بر این اساس تفاوت تعریف ها و الگوهای مختلفی برای برنامه ریزی آن عرضه شده است.
که در این مجموعه به برخی از الگوها و مدل های برنامه ریزی آموزشی اشاره خواهد شد.
واژگان کلیدی:
هزینه های آموزشی (Costper student): هزینه های آموزش و پرورش شامل هزینه های جاری و سرمایه ای است.
هزینه های جاری (Current expenditure): مانند حقوق کارکنان و اداری هزینه های تعمیر و نگهداری ساختمان های آموزشی و اداری- هزینه های مواد مصرفی و همچنین هزینه های کمکی مربوط به چاپ کتاب درسی، هزینه های برگزاری امتحانات فعالیت های فوق برنامه و ...
هزینه های سرمایه ای (Capital expenditure): مانند بهای زمین، ساختمان های آموزشی و اداری وسایل تجهیزات. آزمایشگاهی و کارگاهی، میز و صندلی وسایل دیداری و شنیداری دیگر کالاهایی که می توان بیش از یک بار مصرف کرد.
الگو یا مدل (Model): مدل به زبان ساده الگویی است به مقیاس کوچک از واقعیت که بر اساس پیش فرض هایی بنا شده است.
هزینه های آموزشی Cost per student
هزینه های آموزش و پرورش شامل هزینه های جاری و سرمایه ای است چون قسمتی از این هزینه ها از محل اعتبارات بخش دولتی و قسمتی دیگر به وسیله بخش خصوصی، یعنی مردم تامین میشود از این رو هزینه های آموزشی را می توان بر حسب منبع تامین آنها، به هزینه های بخش دولتی و هزینه های بخش خصوصی تقسیم و آنها را به ترتیب بررسی کرد.
هزینه های بخش دولتی
هزینه های بخش دولتی را می توان به سه دسته تقسیم کرد که عبارتند از:
-هزینه های جاری مانند حقوق کارکنان و اداری، هزینه های تعمیر و نگهداری ساختمان های آموزشی و اداری، هزینه های مواد مصرفی و همچنین هزینه های کمکی مربوط به چاپ کتاب درسی، هزینه های برگزاری امتحانات، فعالیت های فوق برنامه و ...
-هزینه های سرمایه ای شامل بهای زمین،ساختمان های آموزشی و اداری،وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی، میز و صندلی، وسایل دیداری و شنیداری و دیگر کالاهایی که می توان بیش از یک بار از آنها استفاده کرد.
علاوه بر این دو هزینه، تحلیل گران از نوع دیگری هزینه یاد می کنند که معمولاً در اسناد و مدارک دولتی ذکری از آنها به میان نمی آید این نوع هزینه ها را هزینه فرصت های از دست رفته می نامند برای روشن شدن مفهوم هزینه فرصت از دست رفته مثالی آورده میشود.
هنگامی که ساختمانی بوسیله دولت برای تاسیس مدرسه اختصاص می یابد،بخش های دیگر جامعه از استفاده آن محروم میشوند یعنی احتمال اینکه از این ساختمان مثلاً به عنوان بیمارستان استفاده شود از بین میرود در نتیجه از سایر موارد استفاده از آن به نفع مدرسه صرفنظر میشود. بنابراین تخصیص منابع با آموزش به معنای این است که دیگر از این منابع نمی توان برای سایر فعالیت های مثلاً تولیدی استفاده کرد. در نتیجه درآمدی که از این نوع فعالیت های تولیدی می توانست حاصل شود از دست رفته است.
«بر این اساس از دید اقتصادی کلیه استفاده های احتمالی یک کالا یا خدمات، هزینه فرصت های از دست رفته نامیده میشود»
طبق الگوی هزینه- فایده نظام تعلیم و تربیت مجموعه ای از درون داده ها مانند اوقات معلمان کتابها، کالاها و خدمات گوناگونی را دریافت می کند و آنها را به برون دادها تبدیل میکند از این رو در تحلیل سودمندی هزینه های آموزشی، ارزش پولی هر یک از درون دادها،به قیمت ثبات محاسبه میشود، مثلاً برای تعیین ارزش وقت معلمان به عنوان یک درون داد حقوقی که به معلمان پرداخت میشود ملاک محاسبه قرار می گیرد.
«ارزش کالاهای مصرفی مانند آب، برق و غیره بر اساس مقدار پولی که برای آنها خرج میشود تعیین میشود. ارزش ساختمان ها و تجهیزات آموزشی بر اساس هزینه فرصت از دست رفته و با استفاده از استهلاک برآورد میشود مثلاً چنانچه عمر یک ساختمان آموزشی سی سال فرض شود، هزینه سرمایه ای ساختمان در طول سی سال محاسبه میشود. تا ارزش ساختمان بدست آید.
چنانچه ساختمان اجاره ای باشد اجاره سالانه اش معرف ارزش سرمایه ای آن خواهد بود. اما در مواردی که دولت ساختمان را یک جا خریده باشد، چون سرمایه موجود صرف خرید ساختمان شده است و این سرمایه جای دیگر به کار گرفته نشده از این رو متحمل نوعی هزینه فرصت از دست رفته شده است. پس در اینجا باید هزینه فرصت از دست رفته را به کمک نرخ بهره ای که به این سرمایه تعلق می گیرد محاسبه کرد.
هزینه های بخش خصوصی
علاوه بر قسمتی از هزینه های آموزشی که بوسیله دولت پرداخت میشود مقداری هم از هزینه های آموزشی به وسیله بخش خصوصی، یعنی عمدتاً خانواده ها تامین میشود. هزینه هایی که بوسیله خانواده ها تامین میشود عبارتند از:
هزینه های مستقیم، مانند خرید کتاب و نوشت افزار، شهریه و مخارج رفت و آمد و ...
هزینه های غیر مستقیم مانند درآمد از دست رفته:
معمولاً برای برآورد خارجی که مستقیماً خانواده ها می پردازند باید سراغ آنها رفت و اطلاعات لازم را در این خصوص از آنان کسب کرد. چون نظر خواهی از خانواده ها درباره هزینه تحصیلی فرزندانشان کاری وقت گیر و در عمل دشوار است. تحلیل گران هزینه های آموزشی، اقدام به نمونه گیری از خانواده ها میکنند و پرسشنامه هایی که منعکس کننده هزینه های آموزشی سالانه خانواده میباشد. در اختیار آنان قرار میدهند تا خانواده ها با تخمین هزینه های آموزشی سالانه فرزندان خود تحلیل گران را در برآورد هزینه های آموزشی کمک کنند.