فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:82
فهرست مطالب:
تقدیم به:
سپاس و قدردانی:
فصل اوّل:
مقدمه:
مقاومت به خشکی:
فصل دوّم:
کلیات:
مقاومت در برابر خشکی:
تنظیم اسمزی:
کشسانی سلولی :
گریز از خشکی :
تحمل خشکی:
اندازهگیری استرس ناشی از خشکی:
اصلاح گیاهان به منظور مقاومت در مقابل استرس:
اثرات خشکی روی رشد و محصول:
اثرات استرس خشکی روی فرا ساخت:
انتخاب پروژنیهای مقاوم به خشکی و شوری چغندرقند در مرحله جوانه اولیه:
برآورد وراثتپذیری بعضی از خصوصیات مقاومت به خشکی در مراحل اولیة رشد هفت واریتة گندم پائیزه:
بررسی و تعیین تحمل ارقام گندم نسبت به خشکی:
کشت پاییزه، زمستانه نخود: رهیافتی بر افزایش طول دوره رشد رویشی و زایشی در مناطق نیمه گرم و کاهش اثرات وقوع خشکی و گرما به موجب فرار از خشکی:
شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی در سویا با استفاده از شاخصهای تحمل:
اثرات پیش تیمار بر ویگور بذر کلزا در شرایط تنش خشکی:
بررسی اثر تنش خشکی بر فعالیت و ظهور ایزوآنزیمهای آنزیم پراکسید از در دو رقم گندم:
اثر تنش خشکی بر جوانه زنی و رشد گیاهچه 9 رقم شبدر زیر زمینی :
تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ارقام تجارتی سویا :
بررسی اثر تنش خشکی بر روی عملکرد ارقام مختلف جو بهاره :
مطالعه پایداری عملکرد در لاین های پیشرفته گندم نان سواحل خزر تحت شرایط تنش خشکی اول فصل و آخر فصل زراعی و ارزیابی شاخص های گزینش برای خشکی:
بررسی پاسخ نسل های مختلف گزینش شده چغندرقند به تنش شوری و خشکی:
بررسی و تعیین تحمل ارقام و لاین های جو نسبت به تنش خشکی آخر فصل در منطقه گرم:
بررسی واکنش سویا به تنش خشکی و مقادیر مختلف فسفر :
بررسی الگوی تغییرات عملکرد و اجزا عملکرد دانه سویا در شرایط تنش خشکی:
اثرات تنش خشکی و مقادیر روی و فسفر بر غلظت و کل جذب عناصر در ذرت:
اثرات تنش خشکی و مقادیر روی و فسفر بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ذرت:
اثرات تنش خشکی و مقادیر فسفر و روی بر توزیع عمودی سطح برگ و نفوذ نور در سایه انداز ذرت:
بررسی مقاومت به خشکی لاینها و ارقام گندم مناطق سرد کشور:
استفاده از شاخص های مورفو – فیزیولوژیکی برای غربال منابع مقاومت به خشکی:
بررسی روابط آبی نژادهای مختلف گندم برای بررسی مقاومت به خشکی:
معرفی بهترین شاخصهای مقاومت به خشکی در ژرم پلاسمهای گندم نان مناطق خشک و نیمه خشک کشور:
ارزیابی معیارهای مقاومت به خشکی و گزینش ژنوتیپ های مقاوم در ذرت:
بررسی مقاومت به خشکی لاینهای جاگزینی بین واریته ای گندم در شرایط عادی و تنش خشکی:
نقشه یابی SQTL های کنترل کننده فرار از خشکی در خردل وحشی:
فصل سوم
نتایج و پیشنهادات:
فصل چهارم:
فهرست منابع
منابع فارسی
به ترتیب حروف الفبا
منابع مورد استفاده:
فصل اوّل:
مقدمه:
به نقل از جواهر سهل نهرو آمده «مضحک است که برای انسان گرسنه و در حال مرگ از فرهنگ سخن بگویی: انسان گرسنه کمر میگوید و یا گرسنگی کفر میآورد». همچنین معروف است که میگویند کسی که 24 ساعت گرسنه باشد جنگ و آدمکشی راه میاندازد. بنابراین فرق بین صلح و هرج و مرج در بسیاری از کشورها ناشی از چند روز بدون غذا ماندن است. مسئله گرسنگی از ابتدای ظهور بشر وجود داشته و شکی نیست که علت اصلی مهاجرتها، دسترسی به منابع غذایی بوده است. در تمام دنیا و در هیچ زمانی خاطر انسان از گرسنگی و کم غذایی آسوده نبوده است و هنوز هم با پبشرفتهائی که از لحاظ فناوری و علوم حاصل شده و با وجود همکاریهای بینالمللی باز هم گرسنگی در میان دشمنان تاریخی بشر از قبیل جنگ، آفات و بیماریها و غیره مقام خود را حفظ کرده و ثبات اجتماعی آدمی را متزلزل نموده است.
هدف نهایی یک نفر کشاورز پیوسته آن است که عملیات زراعی را در یک منطقه بخصوص طوری با عوامل آب و هوایی، خاکی و گیاهی متناسب سازد که بتواند محیط لازم برای تولید حداکثر محصول را فراهم نماید. روشن است که تأمین محیط مناسب برای تولید حداکثر محصول به روابط متغییرهائی چون خصوصیات مختلف و متفاوت خاک زراعی، نوع محصول تولیدی و آب و هوائی بستگی دارد. ساخت، بافت، عمق، نفوذپذیری، زهکشی، قدرت نگهداری رطوبت، حاصلخیزی، شوری، حرارت و سطح سفرة آب، معدودی از متغییرهای خاک زراعی؛ جنس، گونه، واریته، طرز ریشه دوانی و ریشه زائی، تراکم بوته در واحد سطح، صفات مقاومت به خشکی، سرما، گرما و طول فصل رشد برخی از متغییرهای گیاهی و بالاخره مقدار و توزیع بارندگی، رطوبت نسبی هوا، شدت باد، نور و حرارت، اختلاف شبانه روزی حرارت، طول روز، طول فصل زراعی نیز از جمله متفییرهای آب هوائی بشمار میروند.
اما فقط معدودی از این متغییرها مستقل از همدیگر عمل میکنند، بسیاری از آنها غیر مستقل و وابسته بهم میباشند یعنی که هر گونه تغییر در یکی از این متغیرها موجب تغییر یا تغییرات قابل ملاحظه در بسیاری از عوامل دیگر میگردد و ناچار استعداد محصول دهی اراضی و سطح قابل کشت بطور چشمگیری تغییر مییابد. بنابراین، با توجه به اثر متقابل پارهای از این متغییرهای محیطی بر روی همدیگر، بخصوص متغیرهای آب و هوائی، نه تنها تولید حداکثر محصول امکانپذیر نمیشود بلکه بخش عمدهای از سرزمینهای کشور ما و همچنین بسیاری از کشورهای جهان بصورت اراضی خشک و نیمه خشک درآمده و یا غیر قابل کشت باقی میمانند و نتیجتاً سطح اراضی قابل کشت و عملکرد تحقیقاتی محصولات زراعی کاهش مییابد.
مقاومت به خشکی:
بعضی از گونههای گیاهان بهتر از دیگران میتوانند در محیطهای زیست که اغلب کمبود آب وجود دارد یا متداول است زنده مانده و رشد کنند. این استعداد زنده ماندن طی دورههای خشکی بدون آسیبپذیری یا اندکی آسیب دیدن مقاومت به خشکی نامیده میشود. همه گونههای گیاهان دائمی بومی نواحی نیمه خشک کم و بیش مقاوم به خشکیاند. این امر در مورد آن گونههائی که بومی محیطهای زیست محلی که به عللی، حتی در آب و هوای مرطوب هم، خشکند صادق است. گونه یا ارقام گیاهان مقاوم به خشکی در اقتصاد کشاورزی بعضی از نواحی معین از قبیل دیمکاریهای شمال غرب آمریکا مهمند. بعضی از ارقام معین گیاهان زراعی خیلی بیشتر از ارقام دیگر همان گونه در نواحی خشک پر محصولند. نمونه آنها ارقام گندم امر و دوروم است.
اغلب ارقامی را که در نواحی خشک از قبیل صحراهای جنوبی غربی ایالات متحده و مکزیک یا در محیطهای زیست خشک محلی رشد میکنند می توان به سه گروه، (1) کمزهای، (2) گوشتیها، و (3) پر طاقت به خشکی طبقهبندی کرد.
کمزیها ترکیب مهم پوشش سبزینه نواحی نیمه خشکی هستند که این نواحی فصول بارانی معین و مشخص دارد. با فرا رسیدن باران بذور این گونهها سبز میشود.
و تمام دوره زندگی گیاه ظرف چند هفته کامل میگرددو بذور محصول جدید در دورههای خشک تا بارندگی فصل بعد زنده میماند. اینچنین گیاهان “گریزان از خشکی” نامیده شدهاند. مقاومت این گیاهان به خشکی از گیاهان یکساله مرطوب پسند بیشتر نیست.
گوشتیها بخش قابل توجهی از پوشش سبز اغلب نواحی نیمه خشک را تشکیل میدهد و اغلب در نقاط محیط زیست خشک از قبیل تپههای شنی یا کنار ساحل در نواحی مرطوب یافت میشود. برجستهترین گوشتیهای نواحی نیمه صحرائی آمریکا بیشتر به خانواده کاکتوس Cactaceae تعلق دارد. تیرههای مهمتر دیگرگیاهان که شامل تعدادی گونههای گوشتی هستند عبارتند از: تیره فرفیون تیره سوسن تیره گل ناز ایزوآسه و تیره گل خورشیدی .
گوشتیها نه تنها از نظر ساختمان بلکه از نظر متابولیسم و همچنین اقتصاد آب نیز گروه مشخصی از گیاهانند. گونههائی که عادت رشدی گوشتی دارند میتوانند دورههای خشک را زنده بمانند زیرا مقادیر نسبتاً زیادی آب در بافتهای درونی ساقههای گوشتی یا (در بعضی از گونهها) در برگهای گوشتی آنها جمع میشود. در بسیاری از گوشتیها بشره نسبتاً ضخیم و اینکه روزنهها معمولاً فقط در شب بازند، عوامل مهمی است که به این گونهها امکان می دهد که آب را حفظ کنند. بسیاری از کاکتوسها می توانند با این آب ذخیره ماهها زندگی کنند حتی اگر با ریشه از خاک درآورده شده باشند.
تعدادی از گونههای گیاهان که یونجه و درخت کهور آمریکائی نمونههای بارز آن است می توانند در نواحی خشک زندگی کنند زیرا سیستمهای ریشه عمیق که گاهی به سفره آب میرسد به وجود میآورند.
هیچ یک از دسته گیاهان را که تا به حال شرح داده شد نمیتوان به عنوان مقاوم به خشکی حقیقی به شمار آورد، یعنی سلولهای آنها بتواند کاهش فاحش در محتویات آب را برای مدت طولانی بدون آسیبپذیری تحمل کند. این امر فقط در مورد گونههائی که معمولاً “به عنوان” پر طاقت به خشکی شناخته شدهاند صادق است. یک نمونه فوقالعاده چنین گونه گیاهان عالی، بوتة لار آدیواریکاتا است، که فراوانترین گیاه در نواحی بزرگ نیمه خشک جنوب آمریکا و شمال مکزیک است. این گونه در هر دو فصل مرطوب و خشک، برگ یکسانی دارد. طی دورههای خشکی میزان آب در برگهای این گیاه بعضی اوقات کمتر از 50 درصد وزن خشک آنهاست. از طرف دیگر محتویات آب برگهای اغلب گونههای مرطوب پسند چوبی معمولاً 100 تا 300 درصد وزن خشکشان است.
بعضی از گونه گیاهان، مخصوصاً بسیاری از خزهها، گلسنگها، جلبکها عملاً میتوانند طی دورههای خشک تقریباً به میزان وزن خشک کاهش یابند، معذالک زنده مانده و حیات خود را وقتی آب کافی در اختیارشان قرار گرفت به طور سریع از سرگیرند. بذر بسیاری از گونهها مقاوم به خشکی است بدین معنی که آنها ممکن است تقریباً به وزن خشک درآیند بدون آنکه زنده ماندن خود را از دست بدهند.
بیشک پارهای ویژگیهای رفتاری و ساختمانی گیاهان نواحی خشک تا حدودی به توانائیشان در زنده ماندن در محلهای خشک کمک میکند. بسیاری از این قبیل گونهها برگهای نسبتاً کوچکی دارد، در گونه های دیگر با فرا رسیدن فصل خشک برگها می ریزد. از نظر تشریح، برگ بسیاری از گیاهان خاص محیط زیست خشک با یک ضخیم و بافت اسکلرانشیم هیپودرمی مشخص میگردد.