فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:167
فهرست مطالب:
فصل اول: ایمنسازی محیط چاپخانه
1-1 استاندارده400ای ایمنسازی 1
1-2 آمادهسازی مکان نصب دستگاهها 4
1-3 نورپردازی 9
1-4 سیستم تهویه 20
1-5 رنگ کارگاهها و تجهیزات کارگاهی 23
1-6 ایمنی پلکانها 24
1-7 ایمنی و مسائل الکتریکی 26
فصل دوم: رعایت اصول ایمنی
2-1- وظایف مدیر چاپخانه 27
2-2- وظایف سرکارگران 28
2-3- وظایف نمایندگان مدیریت 29
فصل سوم: حریق در چاپخانه
3-1- آتش و مواد آتشگیر در چاپخانه 32
فصل چهارم: مبارزه با آتشسوزی
4-1 تقسیمبندی مواد اطفاء حریق 42
4-2- چگونگی مهار آتش 43
فصل پنجم: ماشینهای چاپ
5-1- تحویلگرفتن ماشین چاپ و مواد 54
5-2- ماشینهای چاپ فلسکو 59
5-3- چاپ برجسته 61
5-4- ماشین برش 64
فصل ششم: وسایل شخصی
6-1- لباس کار 69
6-2- کفش 71
6-3- ماسک 71
6-4- ایمنی هنگام جابهجایی اجسام 73
فصل هفتم: بررسی حوادث ناشی از کار
7-1- طبقهبندی حوادث 75
7-2- عوامل ششگانه وقوع حوادث 76
7-3- بررسی یک حادثه 77
7-4- تحقیقات و آمار حوادث ناشی از کار 79
7-5- جنبههای روانی و فیزیولوژیکی پیشگیری از حوادث 82
فصل هشتم: اصول بهداشتی در محیط چاپخانه
8-1- آلودهکنندههای هوا در محیط چاپخانه 107
8-2- ورود ناخالصیهای هوا به بدن 108
8-3- تأثیر ناخالصیهای هوای محیط چاپخانه در بدن 109
8-4- تهویه در چاپخانه 110
8-5- اثر ذرات مضر از راههای تنفسی 111
فصل نهم: اثرات صدا در چاپخانه
9-1- اثر صدا روی کارکنان 114
فصل دهم: مشکلات بهداشتی در چاپ برجسته
10-1- فلز سرب 121
فصل یازدهم: تغذیه کارکنان
11-1- کمیت غذاها 125
11-2- کیفیت غذاها 131
11-3- مشکلات تغذیهای کارگران 143
11-4- راههای حذف مشکلات غذایی کارگران 144
فصل دوازدهم: رعایت اصول بهداشت کار با مواد شیمیایی
12-1- مواد سمی 147
12-2- داروهای شیمیایی 149
فصل سیزدهم: کاربردهای خاص مرکبهای چاپی
13-1- مرکبهای پوشنده مواد غذایی 153
13-2- مرکبهای پوشنده اسباببازیها، موادها و ابزار گرافیکی 160
13-3- مرکبهای چاپی برای استفاده از خنداندن بچهها 161
13-4- مرکبهای پوشنده درمانپذیر بار الکترون و اشعه فرابنفش 163
منابع و مآخذ
همراه با تصاویر
مقدمه
مسئله ایمنی، بهداشت و سلامت شغلی از جمله موضوعاتی است، که همواره مورد توجه بشر بوده و در جهان صنعتی امروز، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
از آنجا که صنعت چاپ سابقهای دیرینه در کشور ما دارد و پیش از بسیاری از صنایع دیگر جای خود را در میان صنایع باز کرده، بنابراین انتظار میرود، از نظر رعایت ایمنی، و بهداشت سلامتی شغل، رعایت استانداردهای حرفهای نیز نسبت به صنایع دیگر، از موقعیت بهتری برخوردار باشد. اما با مراجعه به چاپخانههای مختلف، این نکته جلب توجه می کند که حتی در پیشرفتهترین و مجهزترین چاپخانههای کشور، نکاتی که به ایمنی و بهداشت افرادی که در این محیطها زندگی میکنند و به سهولت و کمترین هزینه میتوان رعایت نمود، توجه نمیشود. از آنجا که کارگران رکن اصلی چاپخانهها را به عهده دارند، میبایست تمهیداتی برای پیشبرد اهداف و بازدهی بهینه در جهت کسب سودآوری و درآمدزایی برای چاپخانهداران و مدیران و رفاه و امنیت و سلامت کارگران و کارکنان چاپخانهها در نظر گرفت.
اگرچع از نقطهنظر منابع اجتماعی مسئولیت پشتیبانی و حفظ جان نیروی انسانی چاپخانهها با صاحبان آنها میباشد، لکن هر فرد برای برخورداری بیشتر از زندگی در محیطی که اکثر عمرش را به منظور کار میگذراند، خود نیز باید به مسئله ایمنی و بهداشت صنعتی توجه نماید، تا هم از این راه در حفظ سلامت خود کوشا بوده و هم با آمادگی بیشتر بازده و محصولی که باید در نتیجه فعالیت او عرضه شود سهم مؤثری داشته باشد. اینک با توجه به فقدان منابع آموزشی در زمینه ایمنی و بهداشت در چاپخانهها بر آن شدیم تا در حصول به این هدف حیاتی مبادرت به نوشتن مطالبی در زمینه ایمنی و بهداشت در صنعت چاپ نماییم تا کمکی به مدیران کارمندان ، کارگران و دانشجویان صنعت چاپ که در آینده نزدیک مهرههای مؤثر و در خشان چرخه عظیم صنعت چاپ ایران عزیز خواهند بود، در حفظ و سلامت محیط این صنعت بکوشند و با آگاهی کامل از حوادث در این محیطها، وارد میدان فعالیت در اجتماع گردند.
فصل اول: ایمنسازی محیط چاپخانه
در ساخت ساختمانهایی که در آنها کارگاههای چاپ احداث میشود باید از نظر وسعت و مقاومت ساختمان و نیز اصول کامل مهندسی ساخت (قوانین ایمنسازی) کاملاً رعایت شود. در این زمینه باید از قبل مشخص باشد که کدام قسمت برای چه کاری در چاپخانه مورد استفاده قرار میگیرد چه کسانی و در چه ساعاتی در آن مشغول به فعالیت خواهند بود. و تردد افراد و سنگینی دستگاههای چاپ و اشیاء (ثابت و متحرک) به چه میزان است.
کارشناسان برق و تاسیسات تعداد چراغها و پریزها و مسیر کابلکشی قطر لولههای آب و فاضلاب و مسیر آنها و سیستم تهویه و غیره را طراحی کرده و برای هر کدام از آنها نقشههای ویژه مهندسی تهیه میکنند. این نقشه در مواقع ضروری که نیاز به حفظ سیستم ایمنسازی است مورداستفاده قرار میگیرند.
1-1 استانداردهای ایمنسازی
در این میان آنچه مسلم است این که طراحی معماری یک منزل مسکونی با یک بیمارستان یا شرکت مهندسی یا کارگاه ریختهگری هتل و غیره با یک چاپخانه فرق بسیار دارند، اما همه ساختمانها در یک اصل مشترکند و آنهم اصل توزیع منطقی فضا، آسایش کارکنان و آسانی عملیات و امکان تغییر یا گسترش نسبی در وسایل و تجهیزات و غیره در آن پیشبینی شده است. رعایت اصول مهندسی و امینسازی در چاپخانهها از اهمیت خاصی برخوردار است. در زیر مواردی که مستقیماً در تولید و کیفیت کار چاپی ناشی از رعایت اصول ایمنی تأثیر زیادی دارند را به اختصار توضیح میدهیم.
یکی از استانداردهای ایمنسازی استاندارد روشنایی فضا میباشد. جدول (1-1) میزان روشنایی متوسط تولید شده برای کارگاههای چاپ را توضیح میدهد.
جدول (1-1) حدود میزان روشنای استاندارد ر محیط چاپخانهها
استانداردسازی سیمکشی:
چاپخانهای که به خاطر غیراستاندارد بودن سیمکشی از مسیرهای متفرقه سیمکشیهای نادرست کرده باشد هم در خطر حادثه است و هم بر سر راه کارگران و جابهجایی وسایل مانع ایجاد کرده است.
1-1-2 استانداردسازی فضا و نور: وقتی فضا و نور کافی در محل نباشد هم کنترل کیفیت تولید دشوار میشود و هم کارکنان خیلی زود خسته میشوند و راندمان کار کاهش پیدا کرده و متحمل زیان خواهید شد.
در چاپخانهای که استاندارد ارتفاع سقف رعایت نشده است غبار کاغذ و بخار مواد در فضا شناور میماند که بر سلامت کارکنان و در نتیجه راندمان کارگران اثر میگذارد. در شکل زیر میتوانید عدم استاندارد ارتقاء سقف را در یک چاپخانه ملاحظه فرمایید.
شکل (1-1) غیراستانداردبودن ارتفاع را نشان میدهد
عکس شماره (1-1)
1-2 آمادهسازی مکان نصب دستگاهها:
هر ماشین چاپ متناسب با اندازه و ابعاد، حجم تولید، سیستم آمادهسازی و راهاندازی، چگونگی تعمیر و سرویس، پرسنل موردنیاز و غیره به فضای معین نیاز دارد که جهت حصول این امر به نکات زیر باید توجه داشت.
1-2-1 فضای کارگاه: این فضا را طوری طراحی میکنند که پالتهای کاغذ در کنار آن قرار گیرد جا برای برداشتن و برزدن کاغذ باشد، تعویض تختهها و حمل فرمهای چاپی از کنار آن به آسانی صورت گیرد و اپراتورها به راحتی بتوانند دور ماشین بچرخند و به کیفیت کالا نظارت داشته باشند و خلاصه هیچ عامل دست و پاگیر که موجب تأخیر در کار تولید و یا کندی حرکت باشد دیده نشود.
باید در محلی قرار گیرد که مناسبترین فاصله را با خروجی کارگاه داشته باشد و در معرض آفتاب شدید نباشد. مواردی دیده شده است که ماشینها پشت شیشه و در معرض آفتاب بوده که پس از چند ساعت توقف کرده است. علاوه بر این طراحی محل دفتر سفارشات و محل استراحت، نهارخوری، حمام، سرویس بهداشتی، برای کارگران میبایست با سلیقه هر چه بهتری طراحی شود. متأسفانه بسیاری از مدیران چاپخانهها به این امور کم توجه دارند، در صورتی که شرایط محیطی مطلوب برای کارکنان تأثیر بسیار مطلوبی بر تولید خواهد داشت.
باید متذکر شویم که بسیاری از این مشکلها به علت محدودیتهای مالی است و مواردی وجود دارد که به علت کوتاهی کردن و بیتوجهی به اصول استانداردهای طراحی چاپخانهها کوششی جهت برنامهریزی معقول انجام نمیپذیرد. به عنوان مثال در برخی از چاپخانهها برای سادهترین کارها مثل جابهجایی چند بند کاغذ و هلدادن اشیاء مزاحمتی برا ی کارگران مشغول به کار روی ماشینهای دیگر میباشد.
شکلهای شماره (1-2) و (1-3) فقدان فضای مطلوب و چیدمان مناسب را نشان میدهند.
شکل شماره (1-2)فقدان فضای مطلوب و چیدمان مناسب در سک کارگاه صحافی
شکل شماره (1-3) عدم چیدمان مناسب در سک کارگاه حروفچینی
بیاعتنایی به اصول علمی استانداردهای طراحی باعث شده تا بعضی از کارگاههای چاپ نتوانند حتی یک جک سوسماری برای انتقال کاغذ داشته باشند، نه به این خاطر که توان خرید آن را ندارند بلکه به این دلیل که امکان چرخش جک در کارگاه نیست و کارگران باید دهها بند کاغذ را در روز جابهجا کنند. این کار باعث میشود تا از کارگر انرژی زیاد به هدر رود و به بیماریها یی از جمله کمردرد مبتلا شود، وانگهی ممکن است باعث صدمهدیدن کاغذها بشود و در نتیجه افت تولید را به همراه خواهد داشت. در چاپخانهای که راه مناسب جهت رفت و آمد تعبیه نشده است امکان زیادی دارد که ظرف مرکب واژگون شود این خود باعث به هدررفتن و کثیفشدن کارگاه و اتلاف وقت کارگر و خستگی روحی او میشود. اگر ماشین برش در مکان مناسبی قرار نداشته باشد، هر روز با حجم زیادی از کاغذ و کناره پوشال و فرم چاپی مواجه هستند که ناچاراً باید چند نوبت در کارگاه بچرخند و این باعث به هدررفتن وقت وانرژی و سرمایه چاپخانهدار خواهد شد.
1-2-2 مشخصات فنی ماشینآلات: تأسیس یک چاپخانه به طور اصولی نیازمند در نظرگرفتن عوامل و پارامترهای فنی خاصی است که پیشبینی آنها بر ایجاد تسهیلات در گردش کار باعث جلوگیری از صرف هزینههای اضافی بعدی خواهد بود.
با توجه به اطلاعات فنی ماشینآلات چاپ و احتساب فضای لازم برای هر ماشین و زیرسازی مناسب و قرارگیری محل صحیح نصب ماشینها و در نظرگرفتن سالنها و انبارهای لازم و قسمتهای مختلف اعم از دفاتر اداری و غیراداری مسائلی است که باید توسط کارشناسان مربوطه به دقت بررسی شود. یک مدیر چاپخانه باید در زمان گسترش چاپخانه یا انتقال آن به مکان دیگر که ماشینآلات جدیدی را قرار است به سیستمهای موجود در حال کار اضافه کند. لازم است با متخصصین فن در جهت چگونگی شکلگیری این تغییرات مشورت کند و طرح مناسب را دریافت و اجرا نماید، چه بسا مشاهده شده که پس از گذشت چند ماه از نصب و کار یک ماشین جدید شرایطی به وجود آمده است که اجباراً محل نصب آن مجدداً تغییر کرده و این امر نه تنها به امر تولید چاپخانه وقفه ایجاد میکند بلکه هزینههای اضافی و (سربار) را در بردارد.
معمولاً کارخانجات سازنده ماشینآلات صنایع چاپ و تکثیر، خدماتی در اختیار خریداران دستگاههای چاپ قرار میدهند که ارائه طرحهایی مربوط به تأسیس چاپخانه و یا حتی تعیین بهترین محل نصب یک ماشین در چاپخانه و سیستم تهویه لولهکشی، نور، صداگیری و مسایل مختلف ایمنی را شامل میگردد.
بنابراین به چاپخانه داران توصیه میشود که هنگام خرید ماشین و یا جابهجایی و تغیر مکان و یا تأسیس محل جدید این سرویس ارزنده را از نمایندگیهای مربوطه طلب کنند. در زیر جهت اطلاع بیشتر شما یکسری نکات در زمان نصب یا استفاده از دستگاهها را ذکر میکنیم:
1- سطح زمین محل کار را در اطراف هر ماشین با مصالح ساختمانی که از لیزخوردن اشخاص جلوگیری نماید، بپوشانید.
2- منطقه حفاظتی (خطر) تجهیزات و ماشینها را به وسیله زنگ مشخص مینمایند.
3- برای ماشینها کلیدهایی از نوع بیخطر انتخاب کرده و در جایی از ماشین نصب مینمایند که از تماس اتفاق آن با عابرین جلوگیری به عمل آید.
4- حفاظت جهت پوشاندن قسمتهای خطرناک ماشین اجباری است.
1-3 نورپردازی:
حال که دستگاههای چاپ در مکان مناسب خود قرار گرفتند مهمترین عامل هنگام کار، روشنایی مناسب برای کارکنان میباشد، زیرا یک نورپردازی صحیح از خستگی چشم کارگر کاشته و باعث میشود تا در تفکیک رنگها برای یک کار چاپی مناسب فشار کمتری به چشمهای خود وارد سازد. شکل (1-4) یک چاپخانه با نورپردازی مناسب را نشان میدهد. بنابراین به یک نورپردازی مناسب نیاز داریم.
به طور کلی نورپردازی به دو نوع تقسیم میشوند که عبارتند از: نورپردازی خورشیدی (طبیعی) و نورپردازی مصنوعی (الکتریکی)
1-3-1 نورپردازی خورشیدی: در چاپخانهها باید یک سری نکات را در اصول نورپردازی خورشیدی رعایت کرد که عبارتند از:
الف) ویژگی نصب پنجرهها: پنجرههای چاپخانه بایستی طوری قرار گرفته باشد که امکان استفاده از روشنایی غیرمستقیم نور خورشید مقدور باشد. در پنجرههای جنوب و غربی چاپخانه از شیشههای مات استفاده میشود. زیرا این شیشهها از نور زیاد و خیرهکننده در داخل چاپخانه که باعث انعکاسی شدید و خستگی چشم میشوند جلوگیری میکند.
ب) طول پنجرهها: طول پنجرهها باید در حدود 20 الی 25 درصد طول کف چاپخانه باشد تا نور مورد استفاده مناسبی را تشکیل دهد.
1-3-2 نورپردازی مصنوعی (الکتریکی): بالارفتن تکنولوژی چاپ و احتیاج روزافزون به راندمان بیشتر برای تأمین احتیاجات مصرفکنندگان ایجاب میکند، که کار بیشتر در مکانهای بسته در مدت شب و روز ادامه داشته باشد، بنابراین نور الکتریکی به تدریج جایگزین روشنایی روز میشود. مسئله روشنایی، امروز برای محیط چاپخانهها اهمیت بخصوص پیدا کرده است، چرا که کمبود روشنایی در محیط کار علاوه بر ایجاد خستگی اعصاب صدمات دیگری به سلامتی و بینایی کارگران و کارکنان وارد میآورد یک شخص در مدت شبانهروز در حدود 16 ساعت از چشمهای خود استفاده مینماید و شصت درصد فعالیت ماهیچههای چشم جهت رساندن پیامهایی به مغز است.