فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:85
فهرست مطالب:
مقدمه 1
فصل اول: 4
پارک سازی 4
پارک های جنگلی 5
پارک های ملی 6
پارک های گیاه شناسی 6
پارک های وحش 9
پارک های نمایشگاه ها 9
پارک های ورزشی 10
پارک های عمومی 10
خیابان های مخصوص عابرین پیاده 12
3- تشکیلات تزئیناتی 14
4- تشکیلات رفاهی و تفریحی 16
پارک های منظم 22
پارک های نامنظم 23
پارک های مختلط 24
پارک فانتزی 25
پارک های مدرن 25
فصل دوم: 27
گیاهان پوششی 27
پیچکها 38
درختان همیشه سبز، مخروطیان 40
فصل 3 : طراحی شیب بندی و شکل زمین 43
پارک گس ورکس 43
پارک المپیک 45
وست پارک: 47
فصل چهارم: 50
محیط زیست 50
آلودگی محیط زیست 51
اثرات آلودگی هوا 51
اثرات هوای آلوده بر روی خاک 52
اثرات هوای آلوده بر روی گیاهان 52
اهمیت فضای سبز در شهرسازی 53
موقعیت جغرافیایی و ویژگی های طبیعی 55
مسائل زیست محیطی تهران به عنوان یک منطقه کلانشهری 58
تمرکز گرایی در تهران 59
فضای سبز شهر تهران 60
فصل پنجم 64
فضاس سبز 64
بررسی پوشش گیاهی به روش سنجش از دور 72
تجزیه و تحلیل وضعیت فضای سبز تهران 81
منابع و مآخذ: 83
مقدمه
محیط زیست انسانی دارای مفهوم جامعی است از مجموعه تاثیرات عوامل بیرونی و درونی و روابط متقابل آنها که تعادل بیولوژیک را سبب می شود. لذا چگونگی روابط انسانها با محیط، نحوه برقراری و تاثیر پذیری خصوصیات اکوسیستم ها در کیفیت احساسی روانی انسان ها خود بحث مستقل و جامعی است که امروزه یکی از انشعابات علوم انسانی را پدید آورده است. در هر حال برای ایجاد ارتباط با محیط، انسان سعی بر آن دارد در شناسایی و ارزش یابی طبیعت متغییر، به نحوی رسوخ کرده و بر آن اثر گذارد. تاثیر پذیری انسان ها از محیط نامطلوب نامناسب زندگی خویش، موجب بروز تخیلاتی از آن و پروراندنش در ذهن شده است.
گاهی این تخیلات به گونه ای است که جا و مکان خاصی ندارد و منحصراً زائیدة نارسایی های محیط می باشد. این افکار نقش تخریب یا سازندگی و دخل و تصرف در محیط طبیعی را سبب می شود. بدیهی است برای به اجرا در آوردن این گونه افکار، برنامه ریزی هایی در مناطق از جنبه فیزیکی و اقتصادی مورد نیاز است.
جنبه های فیزیکی این مسئله مربوط به جزئیات فضای سبز مناطق مورد نظر از آغاز تا اختام برنامه ریزی می باشد.
از نظر اقتصادی نمونه های از قبیل: ایجاد تحرک های اصولی در موارد مختلف و روابط انسان ها بجای می گذارد.
مجموعه این دو عامل دوچرخه روابط حیاتی انسان به صورت جابجایی، سازندگی . سالم سازی محیط صنعتی به طور چشمگیری موثر است در طول تاریخ نشان داده شده است که گردهمایی انسان ها مسئله ای جز پناه جویی در خانه های کوچک و تقریباً بدون روزنه برای حفاظت در مقابل تغییرات جوی، یا دشمنان خارجی نبود. ولی امروز شهرنشینی و شهرسازی، پدیده ای زنده و متغیر می باشد.
این تحرک وزنده بودن خود بازدهی به همراه دارد که شامل، سمومات فضاهای شهری و صنعتی است. بنابراین فضای سبز نقش همانند ریه های شهر را دارد که عمل تنفس را آسان تر و مسیر می سازد.
امروز با گسترش سریع شهرها، و زادو ولد آسمان خراش ها، افزایش سرمام آور جمعیت ها، مناطق صنعتی و وجود ماشین های سوختنی متنوع، نیاز به اکسیژن و هوای تمیز را ایجاب می نماید . لذا، به نظر می رسد، کمبود منحصراً از طریق ایجاد فضای سبز و احداث پارکها مقدور است. لوکوبوزیه در ضمن تجزیه و تحلیل محیط انسانی، برای وجود فضای سبز در شهرها اهمیت بسیاری قائل شده است.
لوکوبوزیه بر این عقیده است که از هر ده واحد مورد نظر برای سکونت، باید نه واحد آن فضای سبز باشد. زیرا نیاز به فضای سبز و پارک های مشجر در شهرها نه تنها از لحاظ فیزیولوژیک غیر قابل تردید است. بلکه از نظر روانی نیز دارای اهمیت خاصی می باشد.
دکتر الکسین کارل در کتاب « این انسان ناشناخته» چنین اظهار می کند « شاید وجود عدم تعادل روانی برای تمدن بشری خیلی خطرناک تر از بیماریهای عضوی و عفونی باشد» و همین تمدن است که سعی در گسترش سلامتی مصنوعی بر پایه واکسن، سرم و ویتامین ها می کند و غافل از یافتن راه حل های اصولی، منطقی و بهداشت سیستم عصبی و تعادل انسان می باشد به قول لوکوبوزیه انسان باید در محیطی زندگی کند که که واجد عوامل زیر باشد:
هوای تمیز، سکوت، آرامش قلبی، رفع کامل گرد و غبار، حفاظت کامل در مقابل سرو صدای خارجی، برخورداری از آفتاب، روشنایی طبیعی و قابل تنظیم، تجدید بنای محیط طبیعی، هوای زنده، سبزی و آسمان:
بنابراین عدم ارتباط مستقیم روزانه انسان با فضای آزاد، سروکار داشتن با کارهای یکنواخت در محیط بسته، انسان را در مقابل بیماریهای روانی ناتوان می گرداند. طبق آمار موجود هم اکنون بیش از ده میلیون نفر در ایالات متحده و در ایران چهار میلیون نفر گرفتار ناراحتی های روانی ناشی از زندگی ماشینی تخمین زده می شود (روزنامه کیهان مهرماه 1356) با توجه به ارقام و آماری که از کشورهای مختلف جهان ارائه می دهند، انسان دیگر در مقابل بیماریهای واگیردار کمتر محکوم به ضعف و مرک و میر است.
آنچه که او را پای در می آورد بیماریهای روانی است که در اثر زندگی ماشینی تراکم و فشردگی آلودگی محیط زیست به وجود می آید.
نتیجتاً تمدن صنعتی زائیده تکنولوژی مدرن، تنها ارمغان واقعی آن، تبدیل انسان ها به حیوانات ظاهراً اصلی و آزمایشگاهی است»
طبیعت واقعی انسان نیاز به فضای سبز و باز و آزاد و امروزه این کشش با تجارت علمی به ثبوت رسیده است.
رنگ سبز از نظر روان شناسی اثر آرام بخش بر اعصاب دارد و به همین دلیل رنگ سبز را برای اطاق های بیمارستان توصیه می کنند.
این نکته را می توان در هنگام گردش در خیابان و رسیدن به یک پارک جنگلی بزرگ و سبز احساس کرد. زیرا با مقایسه پارک و ساختمان های اطراف خیابانی می بینیم، پارک چه اثر روحی آرام بخش درما به جا می گذارد. بنابراین احداث پارکها و فضاهای سبز یکی از عوامل اصلی بسیار مهم و سازنده محیط انسانی است.
در ایران باستان رهبران سیاسی و مذهبی، مردم را به حفظ و نگاه داری گیاهان تشویق و ترغیب می کردند، این خود مولل این مدعاست. در این مورد گفتاری باقی است که زندگی جاودانه انسان های نیکوکار پس از مرگ به صورت درختان کهن سال و زیبا تجلی می کند. در کتاب اوستا آمده است. که روزی زرتشت از اهورا مزدا می پرسد برای بهتر زیستن خلق و خوشبختی آنها چه باید کرد و چه قومی خوشبخت تر است؟ اهورا مزدا جواب می دهد: جامعه ای که مردمانش درخت مثمر به کارند و زمین های بایر را به سرزمین های بزرگ کشاورزی و گله داری تبدیل کنند؟ گرایش و گسترش مردم ایران به درخت آن چنان بوده که برخی درختان مانند سرو از احترام بسیاری برخوردار و برآن نذرها می کردند. در این مورد کوروش و داریوش مزامین بسیاری صادر کرده اند.
به عنوان مثال در نامه ای داریوش به حاکم گوداتس می نویسد من رنیت شما را در بهبود بخشیدن کشور به وسیله انتقال و کاشت درختان میوه دار آن سوی فرات در بخش علیای آسیا تقدیر می کنم.
حجازی در تاریخچه مصرف چوب چنین آورده است: خشایار شاه هنگام لشکرکشی به آسیای صغیر حفاظت و نگاه داری مناطق جنگلی و جنگل های سرو را به گارد سلطنتی خود سپرد و با این اولین منطقه حفاظت شده دنیا را چند سال قبل از میلاد مسیح بنیاد نهاد.
پس از استیلای اعراب و گسترش اسلام در سرزمین ایران، مطابق دستورات رسول خدا (ص) حفظ و حراست ، حمایت گیاهان و محیط زیست همچنان ادامه یافت. حضرت محمد (ص) می فرمایند: نزد من شکستن شاخه درخت به منزله شکستن بال فرشتگان است.
باتوجه به مطالب فوق که به اختصار آمده است، اهمیت گیاهان در محیط زیست تا حدی مشخصی ورسا است و جا دارد از دیگر زوایا به گیاه بنگریم. منشأ طب سنتی در ایران زمین و دیگر نقاط دنیا را گیاهان تشکیل می دهند. متخصصین و محققین بسیاری درمورد خواص و فوائد آن مطالعه و بررسی کرده اند. در این زمینه آخرین نظریه ها این چنین است که برخی از گیاهان مانند، گرلو، پیه آ، کاج ، فندق، اکالیپتوس، ارس، بید، لفرا، زبان گنجشک، داغداغان ،مواردی را در هوا پخش می کنند و این مواد موجب عدم رشد و مرگ و میر برخی از باکتریها، قارچ ها،تک سلولی ها می شوند بنابراین با توجه به اهمیت گیاهان، سالم سازی محیط وشناسایی ارزش های آن ها، احداث وایجاد پارکها را که خود قواعد و قوانین بسیاری دارد مورد بررسی قرار می دهیم.
فصل اول:
پارک سازی
به طور کلی پوشش های طبیعی گیاهی در روی کره زمین به چهار شکل دیده می شود و عبارت از: جنگل، علفزار، کویرو توندرا
علف زارها از دوره میوسن سرچشمه گرفته ولی تغییرات سریع آب وهوایی و دوره های یخ بندان دوره پلئیستوسن روی علف زارها اثر بسیاری گذاشته است. در عصر یخبندان لااقل 28 درصد سطح زمین بوسیله یخ پوشیده شده بود و در اواخر دوره پلئیستوسن علف زارها گسترش یافته ویکی از اشکال پوششی گیاهی زمین را تشکیل داد. با سیر حرکت تاریخی، در طول ده هزار سال بعد و آشنایی انسان های اولیه با آتش به تدریج سبب شد، از آتش به عنوان پاک کردن جنگل ها برای تهیه زمین زراعتی و تخریب جنگل ها استفاده نمایند. بر اثر گزارش تاناهیل (1973) گسترش کشاورزی از حدود ده هزار سال قبل از شروع شده و انسان مستقیماً و سریع اقدام به پاک کردن زمین از انسان در مناطق جنگلی، زمین توسعه یافته است. بنابه گفته دار بی (1956) ، در بیشتر اروپای مرکزی و غربی پاک کردن زمین ها از جنگل تا سال 1300 بعد از میلاد مسیح به حداکثر خود رسید و در قرون چهارده و پانزده زمین های جنگلی افزایش یافت. ولی نسبت به پیشروی و تخریب جنگل در طول قرون اخیر همیشه به طور منظم و کلاسیک نبوده و بر اساس گسترش تکنولوژی اشکال مختلفی را یافته است. این خود بزرگترین قدم هایی است که در به هم زدن تعادل بیولوژیکی و اکولوژیک محیط برداشته شده است. آنچه که امروزه همگان را بر آن می دارد، حفظ و حراست این منابع اصلی می باشد و لازم است ارزش واقعی جنگل و فضای سبز در تاثیر زیست انسان معرفی شود. بایستی مردم را به اهمیت حیاتی آن بیشتر آشنا کرد و مناطقی رابه نام مناطق حفاظت شده به صورت پارک های جنگلی و ملی مشخص نمود و هم چنین امکاناتی را پدید آورد، تا بتوان جنگل هایی را که در طول تاریخ به تدریج دست خوش تخریب قرار گرفته به نحوی جهت سلامت محیط بازسازی نمود. اهمیت این نکته هنگامی آشکارتر خواهدشد که سطح فرهنگ عمومی بالا رفته، عامل فقر و کمبود های زیستی که در نابودی طبیعت با دست انسان به وجود آمده کاهش یابد.بنابراین ایجاد پارک و فضای سبز برحسب شرائط محیطی در مناطق مختلف ضروری به نظر می رسد.
پارک ها بر حسب شکل، خصوصیات منطقه ای، کلیمایی، چگونگی عادات و سنن و نحوه استفاده به چند دسته تقسیم می شوند:
1- پارک های جنگلی
2- پارک های ملی
3- پارک های عمومی
پارک های جنگلی
تاسیس پارک های جنگلی دارای ضوابط اختصاصی است که با پارک های ملی متفاوت می باشد و برای احداث آن نکات بسیاری را باید در نظر گرفت . معمولاً پارک های جنگلی به دو دسته تقسیم و مورد بهره برداری قرار می گیرد.
1- پارک های جنگلی طبیعی
ایجاد امکانات حرکتی و تفریحی برای عموم در فضاهای جنگلی طبیعی
تا آن جائیکه میسر است شکل طبیعی مناطق جنگلی نبایستی مورد آسیب و زیان عوامل تغییر دهنده قرار گیرد.
زیبایی های طبیعی به منظور خلق زیبایی های مصنوعی نبایستی دست خوش تغییرات واقع شود.
2- پارک های جنگلی مصنوعی
احداث جنگل هیا مصنوعی، به منظور ایجاد فضای سبز و تفرج گاه در اطراف شهرها.
احداث جنگل های مصنوعی نبایستی کاملاً در مجاورت مراکز صنعتی پدید آید.
مناسب است احداث جنگل های مصنوعی در مکانی احداث شود که به دشت منتهی شود.
در احداث پارک جنگلی لازم است قبلاً از لحاظ سطح امکانات نگاهداری کاملاًٌ مورد بررسی قرار گیرد.
بایستی کاملاً توجه داشت که احداث پارک های جنگلی خواه به طور طبیعی یا مصنوعی، منحصراً به منظور وجود مکانی برای استراحت، سالم سازی و رعایت بهداشت محیط انسانی باشد.
در یک پارک جنگلی لزوم تاسیساتی مانند پیاده رو، پارکینگ ، احداث جاده، اطاقک های چوبی با مکان های سرپوشیده، زمین ورزشی، رستوران، نیمکت ، ساختمانهای بهداشتی، محل پیک نیک، محل بازی کودکان، ایجاد فضای گلکاری در نزدیکی جلگه که به جنگل ارتباط پیدا می یابد ضروری است.
پارک های ملی
به موازات گسترش و پیش رفت در تمام خدمات شهری و ازدیار جمعیت، احداث پارک های ملی خود پدیده لازم و ضروری در تکمیل خدمات شهری و بهسازی محیط زیست می باشد. پارک های ملی یک اسم عام برای انواع پارک های شهری و خارج شهری است، که ظاهراً در تحقق بخشیدن حفظ و حراست اکوسیستم های و زیبایی های طبیعی می باشد.
ولی در معنا مبانیت زیادی میان آنها وجود ندارد. لذا پارک های ملی لذا به صور زیر بر حسب اهداف معینه دسته بندی می نماییم .
طرحی از باغ گیاه شناسی برلین ( طرح جامعی از سیستم پارک مختلط)( عکس از کتاب باغ بتانیک برلین)
پارک های گیاه شناسی
این گونه پارک ها می تواند در داخل یا خارج شهر احداث شود و به طور عرف و معمول در این گونه پارک ها مجموعه ای از انواع گیاهان، درختان، درختچه ها یا موجود در سراسر دنیا جمع آوری می شود. گیاهان مزبور را با نام و خصوصیات گیاهی مختص و اصلی حفظ و حراست می نمایند. این گونه پارک ها بیشتر برای دانشجویان و متخصیصین گیاه شناسی مفهوم خاصی از نظر آموزش دارد.
طبیعی است که احداث این نوع پارک ها از ضوابط و اصول صحیح درختکاری و رعایت نکات لازمه جنگل کاری برخورداری است. ضمناً علاقه مندان غیر حرفه ای در زمینه گیاه شناسی نیز می توانند از این گونه پارک ها استفاده نمایند. در این پارک ها معمولاً فضاهای مشخصه ای را برای نشستن و مطالعه کردن به صورت سالم یا آلاچیق در نظر می گیرند در این گونه پارک ها خیابان های اصلی و فرعی، راه روهای تفکیکی بین دسته هیا مختلف از گیاهان به منظور نوعی طبقه بندی گیاهی ایجاد می کنند. این پارک ها کمتر به منظور تفریح و تفرج احداث می شود و کاملاً دیدگاه علمی و تحقیق به همراه دارد. به عنوان مثال طرح باغ گیاه شناسی برلین شکل شماره 1