فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:135
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 4
1-فصل اول کلیات مربوط به وقف 8
1-1-تعاریف و تاریخچه 8
1-1-1-تعریف وقف 8
1-1-1-1-بررسی لغوی کلمه وقف 8
1-1-1-2-تعریف فقهی وقف 8
1-1-1-3-تعاریف ارائه شده بوسیله حقوقدانان 11
1-1-1-4-تعریف قانون مدنی 12
1-1-3- تاریخچه وقف
1-1-3-1-تاریخچه وقف قبل از اسلام
1-1-3-2-وقف بعد از ظهور اسلام
1-1-3-3- تاریخچه وقف در ایران
1-1-3-3-1-وقف در ایران قبل از اسلام
1-1-3-3-2- وقف در ایران بعد از اسلام
1-2- ماهیت حقوقی و ارکان وقف
1-2-1- ماهیت حقوقی وقف
2-2-2- ارکان وقف
1-2-2-1- عقد وقف
1-2-2-1-1- اقسام وقف
1-2-2-1-2- شرایط صحت عقد وقف
1-2-2-2- واقف
1-2-2-3- موقوف علیهم
1-2-2-4- مال موقوفه
2- فصل دوم: شرایط و آثار بیع وقف
2-1- مفهوم نقل و انتقال عین اموال موقوفه
2-2—شرایط بیع مال موقوفه
2-2-1- خراب شدن مال موقوفه
2-2-1-1- غیرقابل استفاده شدن عین موقوفه
2-2-1-2- کسر منفعت عین موقوفه
2-2-1-3- کاهش منفعت عین موقوفه
2-2-1-4- احتمال خرابی عین موقوفه
2-2-2- شرایط فروش توسط واقف
2-2-2-1- شرط واقف در صورت نیاز شدید صاحبان وقف
2-2-2-2- شرط واقف در صورت وجود سود بیشتر
2-2-3- بیم خونریزی در مال موقوفه
2-2-3-1- تلف شدن موقوفه
2-2-3-2- اعمال حق شفعه
2-3- آثار بیع وقف
2-3-1- آثار و بیع وقف نسبت به واقف
2-3-2- آثار بیع وقف نسبت به موقوف علیهم
2-3-3- آثار بیع وقف نسبت به اشخاص ثالث
3-3-2-1- معانی وقف 120
3-3-2-2- توضیح حبس مال و فک ملک 124
نتیجه 127
منابع و مأخذ 132
مقدمه
هر یک از افراد بشر در زندگی اجتماعی خود به تعاون، همیاری و تفاهم دیگران نیازمند بوده و اداره امور معشیت انسانها با همکاری و تعاضد و تشریک مساعی پیوند خورده است و برای رسیدن به این هدف همیشه در تکاپو بوده تا در سازماندهی یک سنت مقدس نقشی داشته باشند و بدین جهت برای یاری رساندن به همنوعان همیشه به سنتهایی شبیه وقف گرایش داشتهاند. ولی پس از ظهور اسلام با برنامههای سازندگی خود برای جبران کاستیها و محرومیتها و از بین بردن تبعیضها و تضادها و رفع فواصل فاحش طبقاتی و بهتر از همه استقرار نظام متعالی و پویا براساس قسط و عدل در جامعه بشری، سنتهای حسنهای را مقرر داشتهاند که از جمله آنها وقف، صدقات و خیرات را با بیان (فاستبقوا الخیرات) توصیه نمودهاند. سنتی که اگر به طور جدی در جامعه رایج شود، قادر است بسیاری از مشکلات و مسائل جامعه را بدون دخالت قوه قهریه با تکیه به انگیزه معنوی مردم حل کند.
وقف بعنوان سنتی ریشهدار در فرهنگ اصیل ایرانی پس از اسلام بطور مؤکد مورد تائید و تشویق دین مبین اسلام قرار گرفته و موجبات رشد هر چه بیشتر آن را فراهم ساخته است اولین مشوق وقف پس از ظهور اسلام، شخص پیامبر (ص) بوده است و بعد از ایشان اهل بیت و خاندان آن حضرت و اصحاب و پیروان آنها به این عمل صالح اقدام کردهاند که غالباً برای تامین معشیت بینوایان، ایتام، افراد بیسرپرست و یا نیازمندهای عمومی بوده است. خلاصه از وقف به امام حسین (ع) گرفته تا تهیه جهاز برای دختران بیبضاعت، از ساختن مسجد تا تهیه لباس عیدی انسانهای محروم و تهیه آب آشامیدنی، حمام، مدرسه، درمانگاه و موارد دیگر از این قبیل وقف صورت گرفته است.
علیرغم عمق تاریخی که وقف دارد از طرف صاحبان قلم کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و این بیتوجهی موجب شده است که وقف در ذهن مردم بطور ناقص جا افتاده باشد. یعنی وقتی شخصی اموال خود را وقف میکند در این تصور است که تا ابد مال او حبس شده و منافع آن است که ساری و جاری میباشد و در اصل موقوفه هیچ دخل و تصرفی نمیشود کرد، حال آن که در این پایان نامه توضیح داده میشود که هر چند هدف از وقف دائمی و جاودانه بودن آن است، لیکن از آنجایی که در عالم طبیعت هیچ پدیدهای دائمی نیست و عمر محدودی دارد، موضوع وقف نیز مانندسایر پدیدههای طبیعی ممکن است در معرض خرابی و نابودی قرار گیرد پس باید مکانیسم و مقرراتی جهت تغییر وضعیت آنها وجود داشته باشد، در این خصوص با سوالات زیر مواجهه میشویم:
1- آیا عین مال موقوفه را میتوان فروخت؟
2- اگر امکان فروش و انتقال هست در چه شرایطی انتقال جایز است؟
3- آیا امکان تبدیل به احسن در وقف وجود دارد؟
4- آیا شرط فروش وقف توسط واقف معتبر است؟
5- حقوق موقوف علیهم پس از فروش چگونه خواهد بود.
در عمل قوانین متعددی وضع شده و یک سری مقررات را بصورت کلی و اجمال بیان نموده است که اجرای کامل و صحیح این مقررات مستلزم مراجعه به کتب فقهی و استفاده از نظر فقهاست. در این خصوص مقرراتی در قانون مدنی، قانون تشکیلات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه، قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب و اراضی موقوفه مصوب 1363 و مصوب 1371 ، قانون اجازه تبدیل به احسن واگذاری دهات و مزارع موقوفه عام به زارعین صاحب نسق و آئیننامههای اجرایی مربوطه به آنها و آراء وحدت رویه و مقررات پراکنده دیگری که وجود دارد که برخی از آنها نسخ گردیدهاند و در حال حاضر لازمالرعایه نیستند از جمله قانون اجازه تبدیل به احسن واگذاری دهات و مزارع موقوفه عام به زارعین صاحب نسق که در این رساله سعی شده است در خصوص سوالات مطرح شده توضیح و پاسخ داده شود و بطور کلی مباحث این پایاننامه در دو فصل بررسی میشود.
فصل اول در خصوص کلیات وقف است تا قبل از ورود به بحث اصلی موضوع پایاننامه
تعاریف، تاریخچه، ارکان و شرایط انعقاد وقف مورد بررسی قرار گرفته است. تا عقد وقف از سایر عقود و قراردادهای مشابه برای خوانده قابل تمیز باشد تا ین مطالعه مباحث اصلی پایاننامه ابهامی در این خصوص نداشته باشد.
فصل دوم درخصوص شرایط و آثار انتقال مال موقوفه است که در این فصل مفهوم نقل و انتقال و مواردی را که برخلاف اصل «حبس عین» مجوز شرعی و قانونی برای انتقال وجود دارد در واقع استثناء و شرایط و آثار آن مورد بررسی قرار گرفته است.