فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:26
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
چکیده .............................................................................................................................................. 1
مقدمه ............................................................................................................................................. 1
تقاضا برای عوامل تولید ................................................................................................................ 2
عرضه نیروی کار ............................................................................................................................. 3
تعیین تولید حقیقی و اشتغال .................................................................................................... 4
بررسی نظریات مربوط به اشتغال :
مکتب کلاسیک .............................................................................................................................. 6
نظریه کینز ....................................................................................................................................... 7
مقایسه الگوی کلاسیکها و کینز ................................................................................................. 8
بررسی نظریات کلاسیکها و کینز در کشورهای در حال توسعه ........................................ 9
برخی از ویژگی های اقتصاد جهان سوم در رابطه با مفروضات این تئوری های رشد .. 10
مکانیسم تعادل اشتغال کامل از طریق نرخ دستمزد ........................................................... 11
مکانیسم تعادل اشتغال کامل از طریق نرخ بهره .................................................................. 12
نارسایی های مکانیسم نرخ دستمزد ......................................................................................... 12
نارساییهای مکانیسم نرخ بهره .................................................................................................... 14
بیکاری و کم کاری در کشورهای در حال توسعه ................................................................. 14
تهدیدهای پیش روی اشتغال ..................................................................................................... 14
چالش های اقتصاد ملی:
عدم تشکیل سرمایه .................................................................................................................... 16
فقدان مدیریت سرمایه ................................................................................................................ 16
عدم توجه به نگهداشت سطح اشتغال ................................................................................... 16
رشد جمعیت ................................................................................................................................. 17
تقاضای اندک اقتصاد برای جذب دانش آموختگان ............................................................. 17
فرار مغزها ....................................................................................................................................... 17
پدیده چند شغلی و خروج اندک از بازار کار در دوران بازنشتگی .................................. 17
افت شدید کارائی و بهره وری .................................................................................................... 18
موانع پیش روی اشتغال:
حوزه فضای کسب و کار ............................................................................................................ 18
حکومت .......................................................................................................................................... 18
دولت ............................................................................................................................................... 19
قوانین و مقررات .......................................................................................................................... 20
عنوان صفحه
مشکلات مربوط به شناخت و دانش در حوزه اقتصادی و دیگر علوم:
ضعف در تولید اندیشه اقتصادی ............................................................................................... 21
عدم توجه به مسایل علمی در تصمیم سازی ........................................................................ 21
محدودیتهای ساختاری اشتغال .................................................................................................. 22
بررسی اشتغال در برنامه سوم .................................................................................................... 23
عملکرد سیاستهای برنامه ............................................................................................................. 23
ارزیابی نتایج عملکرد (اهداف کمی و سیاستها) و تبیین علل مغایرت آن با برنامه ....... 24
راهکارهایی برای ایجاد اشتغال .................................................................................................... 25
نتیجه گیری ..................................................................................................................................... 26
فهرست جداول و نمودارها
عنوان صفحه
جداول:
جدول 1- برآورد جمعیت شاغل ، فعال و بیکار ............................................................................................. 27
جدول 2- عملکرد شاخصهای کلیدی (اهداف کمی) بخش ......................................................................... 27
جدول 3- عملکرد اعتبارات وجوه اداره شده تا پایان اسفند ماه 1383 ......................................................... 28
جدول 4- سقف مصوب تسهیلات تکلیفی (با تغییر در مانده) سالهای 83-1379 ..................................... 29
جدول 5 - عملکرد تسهیلات سرمایه در گردش تبصره (3) سالهای 1383- 1379 ................................... 30
جدول 6 - عملکرد تسهیلات اشتغالزایی از محل تسهیلات تکلیفی در سالهای 83 – 1379 .................. 31
جدول 7- مقایسه عملکرد تسهیلات اشتغالزایی با سقف مصوب تسهیلات در سال های 83- 1379 ....... 32
جدول 8- عملکرد مواد قانونی برنامه سوم توسعه در سالهای 1379 تا 1383 در بخش بازار کار .............. 33
جدول9- عملکرد مواد قانونی برنامه سوم توسعه در سالهای 1379 تا 1383 در بخش بازار کار ..................... 40
نمودارها:
نمودار 1 – ارتباط تابع تولید و تقاضا برای نیروی کار ................................................................................ 46
نمودار 2- بازار عامل کار و تعیین میزان تولید واقعی ................................................................................ 47
نمودار 3- شرایط عدم انعطاف سطح دستمزد و جو بیکاری غیرارادی ...................................................... 48
منابع و مأخذ ................................................................................................................................................ 49
چکیده
بازار کار به عنوان یکی از بازارهای مهم چهارگانه در اقتصاد ایران به خاطر ارتباط شدیدی که با جنبه های انسانی توسعه دارد, از حساسیت و اهمیت ویژه ای در فرآیند برنامه ریزی توسعه برخوردار است0 مسایل و ناهنجاریهای در حال گسترش کار و اشتغال که نمود بارزی از ناموزونی و ناهماهنگی و نامناسب بودن بخشهایی از کارکردهای اقتصادی– اجتماعی و فرهنگی موجود کشور است, موجب اختصاص جایگاه خاصی به مباحث و مسایل مرتبط با بازار کار در نظام اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی شده است0 هدف اصلی در این مقاله بررسی علل محدودیتهای موجود در اشتغال و ارائه راهکارهایی برای آن است. از این رو در ابتدا به بررسی عرضه و تقاضای عوامل تولید پرداخته, سپس الگوهای مربوط به اشتغال را مرور و اشتغال در برنامه سوم را مورد بررسی قرار می دهیم؛ و نهایتاً به ارائه راهکارهایی برای اشتغال پرداخته و نتیجه گیری می کنیم.
مقدمه
در بررسی وضع موجود در جامعه و تحلیل روند اشتغال و بیکاری منابع انسانی کشور را از دو بعد عرضه و تقاضای نیروی کار می بایست مورد توجه قرار داد. این عامل به ترتیب در بعد عرضه عبارتند از : ساختار جمعیتی کشور و عوامل تأثیرگذارنده بر روی نرخ مشارکت نیروی کار که خود تحت تأثیر تجمعی از عوامل اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی کشور قرار دارد.
در بعد تقاضای نیروی کار نیز عواملی نظیر : سطح تولید, قیمتهای نسبی عوامل تولید (نیروی کار, سرمایه, سوخت, ...) به عنوان عوامل اصلی و نیز عوامل دیگری مانند سرمایه گذاری و کارایی آن, میزان بکارگیری ظرفیتهای موجود تولیدی, بهره وری نیروی کار و سرمایه, نوع تکنیک تولید رایج در کشور (که خود تحت تأثیر قیمت نسبی عوامل تولید می باشد), مجموعه سیاستهای پولی و ارزی و مالی و چگونگی ثبات و سازگاری مجموعه این قوانین, قوانین ناظر بر بازار کار (قوانین بیمه, بیکاری, کار, مالیات بر شرکتها, صادرات و واردات, ...), ساخت و نوع بازار و نحوه مدیریت به عنوان مهمترین عامل تلفیق کننده منابع و بهره برداری بهینه از آن, امنیت سرمایه گذاری, شفاف بودن حقوق مالکیت فردی درخور توجه می باشد.
تقاضا برای عوامل تولید
تقاضای هر بنگاه تولیدی برای عوامل تولید نیز با توجه به شرایط تکنیکی, سطح تولید و قیمت محصول و قیمت عوامل تولید تعیین می شود0 از نظر تئوری, یک بنگاه تولیدی به افزایش اشتغال عوامل تولید در داخل بنگاه تا آنجا ادامه می دهد که ارزش تولید نهایی آن عامل مساوی باشد با هزینه ای که برای آن پرداخت می شود0
مثلاً اگر یک بنگاه با استخدام یک کارگر تازه بتواند روزانه 10 واحد محصول اضافی تولید کند و با اشتغال نفر دوم 8 واحد دیگر به تولید روزانه بنگاه بیفزاید و اگر فرض کنیم قیمت هر واحد محصول معادل 100 ریال باشد, بنابراین دستمزدی که این بنگاه به کارگر اول حاضر است بپردازد1000 ریال در روز و دستمزدی که به کارگر اول و دوم حاضر است پرداخت کند به هر یک روزانه 800 ریال است0 اگر شرایط عرضه و تقاضا در بازار کار به نحوی باشد که هر کارگر روزانه معادل 800 ریال دستمزد طلب کند, این بنگاه حاضر است هر دو نفر را به استخدام در آورد. اما اگر شرایط بازار کار به نحوی باشد که هر کارگر خواهان معادل1000 ریال دستمزد باشد, بنگاه فقط نفر اول را به استخدام در می آورد0 زیرا در سطح دستمزد 1000 ریال , فقط استخدام یک واحد نیروی کار محصول حاشیه ای به ارزش معادل 1000 ریال به دست می دهد0 در سطح دستمزد, 1000 ریال در روز, استخدام دو نفر برای بنگاه مقرون به صرفه نیست, زیرا نفر دوم فقط معادل 800 ریال به تولید بنگاه اضافه می کند0 به بیان دیگر با, افزایش دستمزد در مقایسه با قیمت محصولی که نیروی کار تولید می کند میزان تقاضا برای عامل تولید کاهش می یابد0 یعنی تقاضا برای هر عامل یا نهاده تابع نزولی از قیمت حقیقی (قیمت نهاده تقسیم بر قیمت محصول) آن عامل است 0
به طور خلاصه می توان گفت که از نظر تئوری, میزان اشتغال عوامل تولید (خواه سرمایه یا نیروی کار و یاسایر عوامل), در سطحی تعیین می شود که ارزش تولید نهایی یا حاشیه ای آن عامل برابر با قیمت پرداختی برای استخدام آن عامل تولید باشد0
اگر یک تابع تولید را به صورت ضمنی به ترتیب زیر در نظر بگیریم:y = f (l ; k)
تولید نهایی یاحاشیه ای هر عامل طبق تعریف عبارت است از افزایش در میزان تولید در ازاء یک واحد افزایش در اشتغال آن عامل0 مثلاً اگر با افزایش یک واحد نیروی کار و یا سر مایه , میزان محصول بنگاه 10 واحد افزایش یابد, تولید نهایی حاشیه ای آن عامل برابر با 10 واحد محصول خواهد بود0
از نظر جبری تولید نهایی یا حاشیه ای نیز برابر است با مشتق تابع تولید نسبت به تک تک عوامل تولید0برای مثال تولید نهایی یا حاشیه ای نیروی کار و سرمایه برابر است با: , .
اگر برای بنگاه اقتصادی سطح دستمزد برابر با w و نرخ بازدهی سرمایه برابر با r و قیمت محصول بنگاه برابر با p باشد, اشتغال عوامل تولید در این بنگاه تا آنجا ادامه می یابد که ارزش تولید نهایی نیروی کار برابر با سطح دستمزد و ارزش تولید نهایی سرمایه برابر با نرخ بازدهی سرمایه شود (که در حقیقت قیمت سرمایه محسوب می شود), یعنی:
W = P. (1)
r = P. (2)
توابع (1) و (2) به ترتیب توابع تقاضا برای عوامل تولید یعنی نیروی کار و سرمایه خوانده می شوند.
از مباحث فوق دو نتیجه حاصل می شود:
اولاً : تابع تقاضا برای نهاده های تولید از جمله نیروی کار مستقیماً از تابع تولید یا شرایط عمومی تولید حاصل می شود,
ثانیاً : تابع تقاضا برای هر نهاده تابعی صعودی از سطح تولید و تابع نزولی از قیمت حقیقی آن نهاده است. (منظور از قیمت حقیقی نیز قیمت اسمی (w) تقسیم بر قیمت محصول (p) است.)
بنابراین با استفاده از معادله های تقاضا برای عوامل تولید که از رابطه (1) و (2) به دست می آید, می توان تعیین کرد که در هر سطح قیمت عامل تولید چه مقدار از آن عامل تولید توسط بنگاه مورد تقاضاست. از آنجا که تولید نهایی هر عامل تولید تابع نزولی از میزان استفاده از آن عامل است, در هر سطح از تولید و تکنولوژی, میزان استفاده از هر عامل تولید با افزایش قیمت حقیقی آن عامل یعنی (w/p) کاهش می یابد.
حال اگر برای نیروی کار, سرمایه و مقدار تولید شاخصهایی تعیین کنیم به نحوی که این عوامل در سطح بنگاهها با یکدیگر جمع پذیر شوند, می توانیم با جمع مقادیر اشتغال بنگاهها در هر سطح قیمت رابطه تقاضا برای نهاده را در سطح کل اقتصاد بدست آوریم. یعنی تابع تقاضای کل اقتصاد برای عوامل تولید از جمع افقی توابع تقاضای بنگاهها بدست می آید.
نحوه ارتباط شرایط عمومی تولید در یک نظام اقتصادی, که با یک تابع تولید نشان داده می شود با تقاضا برای نیروی کار را می توان با یک نمودار نشان داد. در نمودار (1) این ارتباط ترسیم شده است. در این مورد ذخایر سرمایه ثابت فرض شده و تنها متغیرها میزان اشتغال و تولید هستند.