عوامل اجتماعی نقش مهمی در ایجاد، حفظ و یا از میان رفتن سلامت انسان دارد. شرایط و موقعیتهای اجتماعی نه تنها امکان ایجاد بیماری و یا معلولیت را افزایش میدهد، بلکه میتواند افق خاصی را از نظر پیشگیری از بیماری و نیز حفظ سلاما ترسیم نماید. مهمترین خطرات مطرح برای سلاکت و رفاه و آسایش فرد، معمولاً از یک شیوه زندگی ناسالم، و رفتار خطرآفرین ایجاد میشود و این واقعیتی است که در مورد برخی از بیماریهای قلب، ایدز و سرطان مطرح است. از سوی دیگر شیوه زندگی سالم، و اجتماب از رفتارهای پرخطر، توانایی فرد را برای زندگ طولانیتر و سالمتر ارتقا میبخشد.
عوامل اجتماعی همچنین اثر قابل توجهی در رویهای که جامعهها منابع خود را برای مقابله با مخاطرات بهداشتی و عرضه مراقبتهای پزشکی به مردم سازماندهی میکنند دارد. افراد و اجتماعات همواره به شیوهای متناسب با فرهنگ، هنجارها و ارزشهای خود به مسائل بهداشتی و درمانی پاسخ میدهند. خدمات بهداشتی درمانی اقداماتی ناشی از فلسفه سیاسی هستند و به این جهت ارزشهای اجتماعی و سیاسی بر انتخابهای صورت گرفته، موسسات تاسیس شده و سرمایه گذاریهای انجام شده تاثیر دارد. بنابراین سلامت فقط یک امر زیست شناختی نیست.
با توجه به این مقدمه باید اشاره کنیم که مولف در فصل اول کتاب تلاش خواهد کرد موضوع جامعه شناسی پزشکی را مشخص سازد و پیوندهای موضوعی آن را با دو حوزه اصلی به وجود آورنده آن یعنی علوم بهداشتی و پزشکی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، تاریخچه رشته جامعه شناسی پزشکی را به اختصار مرور کند، و بالاخره به پارهای از مشکلات کار، و پژوهش در این رشته اشاره نماید.
جامعه شناسی پزشکی چیست؟
دو تعریف اساسی را میتوان برای جامعه شناسی پزشکی ارائه داد. اولی را تعریف کلاسیک مینامیم در این تعریف سه مولفه موجود است: جامعه، فضای پزشکی- سلامت، و مجموعه روابط بین آن دو.
در این صورت جامعه شناسی پزشکی همانا مجموعه مطالعات در باب روابط عام بین دو مجموعه مزبور تعریف خواهد شد.
مولفه جامعه مجموعهای دربرگیرنده عناصر اجتماعی و زیر مجموعه های اجتماعی است- برای مثال درآمد و یا نهاد اقتصادی. مولفه پزشکی نیز در برگیرنده مجموعه ها و زیرمجموعه های پزشکی و عناصر و جنبههای پزشکی سلامت است، برای مثال نهاد بیمارستان و یا مقوله کیفیت درمان. مولفه رابطه را با خط چین نشان داده. این به این معنی است که رابطه مزبور الزاماً رابطه علی (علت و معلولی) که با خط پر نشان داده میشود نیست بلکه میتواند هم در برگیرنده خط پر در جاهایی که رابطه یک رابطه علی از نوع فیزیکی- طبیعی است باشد و هم این که صرفاً تاثیر را نشان دهد. در نتیجه هم نگرشهایی از قبیل جامعه شناسی پزشکی مارکسیستی را که جبرگرایانه است دربرمیگیرد و هم گرایشهای مثلاً مبتنی بر همبستگی را. دوسویه یا دو پیکانه بودن رابطه دال بر این است که جهت تاصیر همیشه از یکی به دیگری نیست بلکه بعضی از روابط میتوانند از سوی جامعه به پزشکی سوق یابند و بعضی دیگر از پزشکی به جامعه و بعضی از روابط هم به صورت دو سویه یعنی متقابل عمل میکنند.
برای دانلود کل مطلب به لینک زیر مراجعه کنید.