در این تحقیق می خوانیم:
مهمترین کار انسان و بزرگترین مسؤولیت او نسبت به خویشتن تهذیب نفس است، قرآن کتابى است که فراوان درباره معرفت، تهذیب و تزکیه نفس سخن گفته و از وى خواسته تا به شناخت و مواظبت و مراقبت دائمى از خود بپردازد و با این تهذیب نفس و مراقبت و مواظبت از آن به لقاء الهى که غایت آفرینش اوست نائل شود.
به لحاظ این که همه انسانها در حال سفر به سوى خدا هستند و همگان به سوى او در حرکتند تا با او ملاقات کنند: «یا ایّها الانسان انک کادح الى ربّک کدحاً فملاقیه؛(1) اى انسان، تو با تلاش و رنج به سوى پروردگارت پیش مىروى و سرانجام او را ملاقات خواهى کرد.
» خطاب به انسان که همه اصناف انسان را شامل مىشود و در واقع بر انسانیت انسان تکیه کرده، بیانگر این حقیقت است که خداوند نیروهاى لازم براى حرکت مستمر الهى در وجود او قرار داده است و همه انسانها مسافرى هستند که به سوى خدا در حال سفرند تا به اقلیم وجود گام نهند.
انسانى که مسافر است باید همواره مراقب باشد که از وسط جاده حرکت کند تا به نقطهاى که جاده به آن منتهى مىشود، برسد و آن نقطه همان غایت مطلوبى است که هر انسان سالکى غرضش رسیدن به آن است و اگر انسانى در وسط جاده حرکت کرد، هدایت شده است امّا اگر سهل انگارى کند و از وسط جاده به این طرف و آن طرف متمایل شود به تدریج گمراه شده و نتیجه مطلوب از دست او مىرود و در نتیجه گرفتار گمراهى مىشود.
و به عبارت دیگر: همه راههایى که سالک طى مىکند چه راه هدایت و چه راه ضلالت، چه راه و چه بیراهه همه و همه به سوى خداى منتهى مىشوند چون غایت و مقصود نزد اوست، چیزى که هست آن هست که راهها مختلفند یکى آدمى را به مطلوبش و به فلاح و رستگارى مىرساند و دیگرى زیان کارش مىسازد.
براى این جهت که انسان به سوى خدا در حال حرکت است و باید در وسط جاده حرکت کند حضرت امیر(ع) در نهج البلاغه ضمن تقسیم آدمیان به سه گروه به آنها هشدار مىدهد که در وسط جاده حرکت کنند: «الیمین و الشمال مضلة و الطریق الوسطى هى الجادة؛(2) انحراف به راست و چپ گمراهى و ضلالت است و راه میان و مستقیم جاده وسیع الهى است.
» و ویژگىهاى این جاده میانه عبارت است از این که: «علیها باقى الکتاب و آثار النبوة و منها منغذ السّنه و الیها مصیر العاقبه؛(3) قرآن مجید کتاب جاویدان الهى، آثار نبوت و راه ورود به سنت پیامبر و پایان کار نیز به راه میانه منتهى مىشود.
» یعنى تنها راه براى نجات و سعادت همانا سلوک در جاده میانه است، قرآن در برنامه ایمان آوردهها نیز از آنها خواسته است تا با مراقبت از خویشتن و پاسدارى از ایمان و لوازم آن راه نجات و سعادت را براى خودشان هموار سازند و از این راه به کمال شایسته خود یعنى ملاقات الهى نائل شوند.
برای دانلود متن کامل تحقیق به لینک زیر مراجعه کنید.