در این تحقیق می خوانیم :
چکیده: اعتقاد به معاد و زندگى پس از مرگ، از موضوعاتى است که همواره بین پیروان ادیان و مذاهب، مورد بحث بوده است و همواره عده اى مخالف و عده اى موافق چنین آموزه اى بوده اند. در مقاله سعى کرده ایم اعتقاد به معاد را در عصر جاهلیت بررسى، و با آوردن شواهد تاریخى، قرآنى و ادبى (اشعار جاهلى) ثابت کنیم که آموزه «معاد» و زنده شدن پس از مرگ در ذهن بیشتر مردم عصر جاهلیت وجود نداشت، گرچه برخى از آنان به این آموزه معتقد بودند. در پایان نیز با بررسى سه فرقه «دهریه»، «زنادقه» و «البُلْیه»، که در عصر جاهلى وجود داشتند و با آموزه معاد مرتبط بودند، به این نتیجه مى رسیم که نه تنها جریان غالب در عصر جاهلیت عدم اعتقاد به معاد بود، بلکه در موارد متعدد، با پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نیز در این باره به مجادله مى پرداختند.
«جاهلیت» از «ج هـ. ل» است و جهل در مقابل علم. بدین روى، بسیارى از محققان اسلامى بر اساس مفاهیم قرآنى، «جاهلیت» را دوره جهل به خداى راستین و دین حق دانسته اند; اما گلدزیهر، ایزوتسو و برخى دیگر، «جهل» را در مقابل «حلم» (عقل) و «جاهلیت» را در مقابل «اسلام» قرار داده و گفته اند: در جاهلیت، «ارباب» داشتند، ولى اسلام بر اساس بینش توحیدى خود، رو
به «رب» آورد و به جاى وثنى مذهب بودن، توحید را مطرح کرد.
اما در اصطلاح تاریخ اسلامى، «جاهلیت» عصر پیش از اسلام ـ از زمان حضرت عیسى(علیه السلام) تا پیامبر خاتم(صلى الله علیه وآله) ـ را گویند و مردمان آن اعرابى بودند که پیش از اسلام در جزیرة العرب زندگى مى کردند و جاهل به «اللّه» بودند. این تعریف شامل قبایلى مانند «عدنانیان» در حجاز، «قحطانیان» در یمن، «عرب بائده» مثل عاد، ثمود و طَسَم و جماعت وثنى مذهب در وسط جزیرة العرب، اعراب یهودى در یمن، وادى القرى، خیبر و یثرب، مسیحیان در شام و حجاز، «صائبان» در حران، و زرتشتیان در بحرین مى شود. این واژه داراى معنایى وسیع است و بر تمام این اعراب، «عرب جاهلى» اطلاق مى شود.
قرآن در چهار مورد، به جاهلیت و آداب آن اشاره مى کند: (ظَنَّ الْجاهِلیّة) (آل عمران: 154); (حُکْم الجاهلیة)(مائده: 50); (تَبَرُّجَ الجاهلیة)(احزاب: 33); (حَمِیَّة الجاهلیّة)(فتح: 26) و گاه برخى از آداب عصر جاهلى را برمى شمرد; مانند: تغییر ماه هاى حرام،2«رَفَث» (جماع) و «فسوق» (دشنام و دروغ) و «جدال» در ایام حج،3 فخر فروشى،4 ازدواج با همسران پدران خود،5 به ارث بردن زنان،6 شرک، نیکى نکردن به پدر و مادر و کشتن فرزندان از بیم فقر،7 زنا،8 واداشتن کنیزان به زنا (بغى)،9 زنده به گور کردن دختران،10 مى گسارى،11 رباخوارى،12 قمار،13 تحقیر زن،14 مقدّس دانستن برخى حیوانات،15 و انکار معاد.16 البته این آداب در اشعار جاهلى و نقل مورّخان تاریخ هم آمده است.
برای دانلود متن کامل تحقیق به لینک زیر مراجعه کنید.