چکیده:
طی چند دهه اخیر سیستم های نوین حمل و نقل شهری نظیر قطارهای سبک شه ری، تراموا، مترو و اتوبوسهای سریع باعث دگرگونی در حمل و نقل شهری شده اند. برنامه ریزان مسائل شهری با استفاده از این پیشرفت های تکنولوژیکی می توانند راهکارهای متفاوتی در خصوص نحوه برنامه ریزی حمل و نقل شهری ارائه نمایند. هدف این تحقیق ارائه مدل عرضه -تقاضای هوشمند برای ناوگان حمل و نقل ترکیبی عمومی مشتمل بر قطار سبک شهری و اتوبوسرانی شهر تبریز با رویکرد کاهش زمان انتظار مسافرین قطار سبک شهری و زمانبند ی سرفاصله زما نی ناوگان بوده است . با توجه به ویژگیهای سیستم حمل و نقل عمومی و چگونگی انجام سفر استفاده کنندگان آن بخش از سیستم حمل و نقل شهری از مبدأ تا مقصد سفر، زمان سفر بیشتر از هر عامل دیگری در میزان مطلوبیت سیستم حم ل و نقل عمومی و میزان استفاده از این سیستم مؤثر است . به نحویکه با کاهش زمان سفر مسافرین، سیستم حمل و نقل عمومی به عنوان کم هزینه ترین، ایمن ترین و در نهایت مطلوب ترین بخش سیستم حمل و نقل شهری از سوی استفاده کنندگان انتخاب می گردد. زمان سفر با سیستم حمل و نقل عمومی مشتمل بر سه بخش زمان پیاده روی از ایستگاه، زمان انتظار در ایستگاه، زمان درون وسیله است که در این مطالعه کاهش زمان انتظار در ایستگاه، تابع هدف بهینه سازی ترکیب ناوگان اتوبوس رانی قرار گرفته است . چرا که زمان انتظار در ایستگاه تابعی از تواتر حرکت اتوبوسها و نیز تعداد ناوگان خطوط اتوبوسرانی است . از این رو در این مطالعه مدلی پویا برای تعیین ترکیب بهینه ناوگان حمل و نقل عمومی ارائه شده است که در آن با نشانه گذاری ایستگاههای مشترک میان خطوط قطار سبک شهری و خطوط اتوبوسرانی و همچنین تعیین خطوط اتوبوسرانی منتخب برای تغییر ناوگان آنها، و سپس تحلیل ترافیکی شبکه حمل و نقل شهری تحت هر یک از سیاستهای تغییر ناوگان، سیاست بهینه و در نتیجه ترکیب بهینه ناوگان معرفی می گردد. نتایج حاصل از مدل هوشمند نمایانگر آن است که با توجه به تداخل شبکه خطوط اتوبوسرانی و شخصی، افزایش ناوگان خطوط اتوبوسرانی موجب ایجاد شلوغی در برخی مسیرهای شبکه (از مبدأ تا مقصد ) و در نتیجه نوسان زمان صرف شده و مسافت طی شده در شبکه می گردد. که این امر چیزی نیست جز تغییر هزینه وارده بر استفاده کنندگان از شبکه . بنابراین ترکیبی از ناوگان، بهینه است که منجر به وارد شدن کمترین هزینه به استفاده کنندگان از شبکه گردد.
فهرست مطالب:
فصل اول : کلیات ١
۱ مقدمه................................................................................................................ ٢ -۱
۲ اهمیت موضوع.................................................................................................. ٢ -۱
۳ تاریخچه سیستم های حمل و نقل عمومی............................................................ ٤ -۱
۴ فرآیند برنامه ریزی و نمونه ای از مطالعات حمل ونقل شهرهای جهان ............. ١٠ -۱
۱ حمل و نقل سریع ناحیه خلیج سانفرانسیسکو........................................ ١٢ -۴-۱
۲ واشینگتن دی سی................................................................................ ١٣ -۴-۱
۳ فرانکفورت ........................................................................................ ١٤ -۴-۱
۴ استراسبورگ....................................................................................... ١٥ -۴-۱
۵ اوتاوا ................................................................................................. ١٦ -۴-۱
۶ سنگاپور............................................................................................. ١٦ -۴-۱
1-5 مشکلات و مسائل.......................................................................................... ١٨
۶ راه حل ها......................................................................................................... ٢٠ -۱
۷ ساختار مطالعاتی............................................................................................ ٢١ -۱
۲ فصل دوم: اصول مبانی کاربردی ٢٣
۱ مقدمه............................................................................................................. ٢٤ -۲
2-2 تعاریف و طبقه بندی حمل ونقل انبوه.............................................................. ٢٤
۱ روشهای حمل ونقل عمومی منظم........................................................ ٢٥ -۲-۲
۲ سیستمهای حمل ونقل عمومی اتوبوس................................................ ٢٧ -۲-۲
۳ سیستم های ریلی سبک....................................................................... ٢٨ -۲-۲
۴ سیستم های ریلی سریع ....................................................................... ٢٩ -۲-۲
۳ اجزای اساسی عملکرد سیستم حمل و نقل....................................................... ٣٠ -۲
۱ خط، شبکه، توقف گاه و ایستگاه.......................................................... ٣٠ -۳-۲
۴ وسایل نقلیه، واحدهای حمل و نقل، اندازه ناوگان حمل و نقل.......................... ٣٣ -۲
۵ سطح استفاده از سرویس: جریان و حجم مسافر............................................. ٣٤ -۲
۶ فاصله بین دو وسیله نقلیه و تواتر ................................................................... ٣٨ -۲
د
۷ ظرفیت و عملکرد........................................................................................... ٤٠ -۲
۱ ظرفیت وسیله نقلیه............................................................................. ٤٠ -۷-۲
۲ ظرفیت خط ....................................................................................... ٤٢ -۷-۲
۸ زمان سفر........................................................................................................ ٤٣ -۲
۱ زمان سفر روی خط............................................................................ ٤٤ -۸-۲
۲ زمان های سفر مسافر........................................................................... ٤٦ -۸-۲
۳ فصل سوم : فرآیند تحقیق ٤٨
۱ مقدمه............................................................................................................. ٤٩ -۳
۲ مفهوم استراتژی بهینه ..................................................................................... ٥٠ -۳
۳ فرمولاسیون مدل استراتژی بهینه .................................................................... ٥٥ -۳
۴ الگوریتم حل استراتژی بهینه .......................................................................... ٦٠ -۳
۵ اصول تخصیص متعادل سفر شخصی............................................................. ٦٢ -۳
۱ روش تخمین خطی ............................................................................ ٦٣ -۵-۳
۲ مدل تخصیص سفر شخصی تقاضای ثابت.......................................... ٦٤ -۵-۳
۶ ارتباط میان تخصیص تقاضای سفر شخصی و عمومی................................... ٦٦ -۳
3-7 ساختار مدل هوشمند برای انتخاب ترکیب بهینه ناوگان اتوبوسرانی............... ٦٧
۴ فصل چهارم : آمار و اطلاعات ٧٤
۱ مقدمه............................................................................................................. ٧٥ -۴
۲ داده های مورد نیاز .......................................................................................... ٧٥ -۴
۳ محل جمع آوری داده ها................................................................................... ٧٧ -۴
۴ نحوه جمع آوری داده ها .................................................................................. ٧٧ -۴
۵ طبقه بندی داده ها............................................................................................. ٧٧ -۴
۶ مدلهای تقاضا برای شهر تبریز........................................................................ ٧٩ -۴
۱ مطالعات مبدا - مقصد........................................................................ ٧٩ -۶-۴
۲ مدلهای تقاضا..................................................................................... ٨٢ -۶-۴
۷ سیستم های عرضه برای شهر تبریز ................................................................. ٨٥ -۴
۱ شبکه خصوصی.................................................................................. ٨٥ -۷-۴
ه
۲ شبکه حمل و نقل اتوبوسی................................................................... ٨٧ -۷-۴
۳ شبکه کریدورهای قطار شهری............................................................ ٨٨ -۷-۴
۵ فصل پنجم : تجزیه و تحلیل ٩٠
۱ مقدمه............................................................................................................. ٩١ -۵
۲ ساختار نرم افزاری و پیاده سازی سیستم حمل و نقل عمومی............................ ٩١ -۵
5-3 شناسائی ایستگاههای مشترک میان خطوط اتوبوسرانی و قطار سبک شهری
در مدل ٩٣
۴ تعیین خطوط اتوبوسرانی مورد سیاستگذاری در مدل..................................... ٩٥ -۵
۵ سیاستگذاری در مدل هوشمند ....................................................................... ٩٩ -۵
۶ تحلیل ترافیکی............................................................................................. ١٠٣ -۵
۱ تقاضا............................................................................................... ١٠٣ -۶-۵
۲ تفکیک سفر ..................................................................................... ١٠٥ -۶-۵
۳ عرضه .............................................................................................. ١٠٧ -۶-۵
۴ توابع زمان سفر ................................................................................ ١٠٨ -۶-۵
۵ تخصیص ترافیک در مطالعات جامع حمل و نقل تبریز......................... ١١٠ -۶-۵
۷ نتایج تخصیص و اطلاعات عملکرد سیستم حمل و نقل................................. ١١٣ -۵
۱ محاسبه زمان انتظار مسافرین در هر یک از ایستگاههای مشترک......... ١١٣ -۷-۵
۲ اطلاعات عملکردی سیستم حمل و نقل............................................... ١١٨ -۷-۵
۸ تعیین ترکیب بهینه ناوگان اتوبوسرانی.......................................................... ١٢٥ -۵
۹ تعیین سرفاصلة زمانی بهینه خطوط اتوبوسرانی............................................ ١٢٧ -۵
۱۰ نتیجه گیری................................................................................................... ١٢٨ -۵
۶ فصل ششم : نتیجه گیری و پیشنهادات ١٣٠
۱ نتیجه گیری................................................................................................... ١٣١ -۶
۲ پیشنهادات.................................................................................................... ١٣٢ -۶
۷ منابع و مراجع ١٣٣