19 ص
تصویری از سپیده دم تاریخ
5-1- در سپیده دم تاریخ (مثلاً 1500 پ.م.) یونانیان همچون مردمی نیمه بیاباننشین آریایی جلوهگر میشوند که خردخرد به سوی چراگاههای جنوب به بالکان روانند و با تمدن کهن اژه که کنوسوس جلوهگاه آن بود برخورد میکنند و با آن میجنگند و در میآمیزند.
در شعرهای هومر ، این قبیلههای یونانی به یک زبان مشترک سخن میگویند و یک سنت مشترک که در شعرهای حماسی آمده است ایشان را یک پارچه نگاه میدارد. در عین اینکه یگانگی آنان چندان استوار نیست، همه قبیلههای مختلف خویش را به نام هلنس (Hellenes) میخوانند. شاید در گروههای متعدد به یونان آمده باشند. مثلاً ایونیان و اِ اولیان و دوریان (Ionians, Eolians, Dorians) لهجههای بسیار فراوان داشتند. ایونیان گویا پیش از دیگران آمده و با مردم متمدنی که بر آنان چیره گشته بودند سخت درآمیختند. مردم شهرهایی مانند آتن و ملطیه شاید از نظر نژادی کمتر ریشهی نزدیک داشته باشند تا مدیترانهای. دوریان گویا بازپسین و نیرومندترین و کم تمدنترین این نو رسیدگان باشند. این قبیلههای هلنی تمدن اژهای را که پیش از آمدن ایشان در سرزمینهای شمال شرقی مدیترانه گسترش یافته بود درهم شکسته و برانداختند و بر فراز خاکستر آن تمدنی از خویشتن بنیاد افکندند. ایشان به دریانوردی پرداختند و از راه دریا و جزیرهها به آسیای صغیر راه جستند و از تنگههای داردانل و بسفور گذشته و در کرانههای شمال دریای سیاه جای گرفتند. همچنین از سوی مغرب به جنوب ایتالیا راه جستند که سرانجام Magna- Craecia یا یونان بزرگ نام گرفت و نیز در کرانههای شمال مدیترانه پراکنده شدند. شهر مارسی را در جایگاه یک آبادی فینیقی بر پا داشتند در سیسیل به هم چشمی فینیقیان در 735 پ .م. ساکن شدند.