95 ص
پیشگفتار
ایران از جمله کشورهای جنوب غربی آسیا می باشد و دارای آب و هوای متنوع در قسمتهای مختلف خود است. از لحاظ زمین شناسی نیز ایران از صفحه های متنوعی تشکیل شده که دارای روابط مختلفی بین خود می باشد که همین روابط باعث ایجاد مورفولوژی های گوناگون در سطح زمین می شود. یکی از این زونها ، زون کپه داغ می باشد که توسط زمین شناسان مختلفی از جمله اشتوکلین ، مدنی ، و..... معرفی شده است. این زون که در منتهی الیه شمال شرق ایران قرار دارد منطقه ای کوهستانی است و شامل دو رشته شمالی و جنوبی می باشد که در اثر آخرین فازهای آلپی در شمال ایران شکل گرفته است.
به منـظور شنـاخت بهتر و درک کاملتر از اوضاع و تاریخچه این قسمت از کشورمان که تحت تاثیر تنش های فشارشی و کششی زمانهای گذشته قرار داشته و هم اکنون نیز قرار دارد. بررسی های صحرایی مختصری در طی سه روز به همراه استاد ارجمند جناب آقای دکتر عبدالمجید موسوی نیا - یک روز در منطقه مزدوران و دو روز در منطقه تبارک آباد - انجام گرفت و سازندهای مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت و این گزارش چکیده ای از همان بررسی ها است. بدین ترتیب ابتدا تاریخچه و خلاصه ای از اتفاقات رویداده در زمانهای گذشته را بررسی کرده و سپس به معرفی و تفسیر سازندهای مورد مطالعه می پردازیم.
خلاصه ای از مطالعات قبلی انجام شده در ناحیه کپه داغ
1 – برای اولین بار در سال 1937 ، ریوز (Reeves) و بویی (Buie ) از شرکت ملی نفت ایران ، مطالعات مقدماتی در دشـت سرخس انجام داده و نقشه زمین شناسی با مقیاس کوچکی از ناحیه تهیه نمودند.
2 – در سال 1352 ، گلداشمیت و فخرایی از شرکت ملی نفت ایران یک نقشه زمین شناسی مقدماتی از ناحیه سرخس تهیه نمودند.
3 – در سال 1961 ، انصاری و افشار حرب چینه شناسی ناحیه سرخس را به طور دقیق مورد مطالعه قرار دادند و برای اولین بار سازندهای زمین شناسی ناحیه را نامگذاری کردند.
4 – در سال 1962 افشار حرب نقشه زمین شناسی دقیق از تاقدیس خانگیران تهیه نمود
5 - مطالعات کلانتری در سال 1969 بر روی فرامینیفرهای ژوراسیک میانی – کرتاسه و چینه- شناسی کپه داغ
6 – مطالعات مهاجر در سال 1355 بر روی مخازن گازی ، ژوراسیک فوقانی و کرتاسه تحتانی در میدان گازی خانگیران واقع در دشت سرخس
7 – مطالعات مدنی(1977 )بر روی رسوبات ژوراسیک تحتانی تا میانی سازند کشف رود
8 – مطالعات افشار حرب (1979 )بر روی چینه شناسی و پتانسیل نفت زایی حوضه کپه داغ
9 – مطالعه موسوی حرمی( 1365 )بر روی سازند شوریجه در شرق حوضه کپه داغ و نیز رسوبات ژوراسیک فوقانی در جنوب شرق آق دربند
10 – آقا نباتی و شهرابی در سال 1987 طی گزارشی اعلام نمودند که در بخش باختری مشهد ، سازند کشف رود ، گاهی روی گرانیت و گاهی بر روی سنگهای قدری دگرگون شده سازند شمشک قرار می گیرد.
11 – مطالعات لاسمی (1368) بر روی پترولوژی و پترو گرافی و محیط رسوبی سازندمزدوران
12 – مطالعه آدابی (1369 )بر روی ایزوتوپ کربن و اکسیژن و عناصر فرعی ، سنگهای آهکی سازند مزدوران واقع در شرقی ترین بخش حوضه کپه داغ