دانلود مقاله معنی واژه اسطوره

اختصاصی از یارا فایل دانلود مقاله معنی واژه اسطوره دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:75

مقدمه:
7. گذشته ای که ثمره آن امروز است. برای انسان امروز اسطوره هنوز واژه ای نا آشناست.
زیرا احساس خلأ آنرا درک نکرده است. احساسی که با هیچ علم و اندیشه ای حبران نمی شود. انسان نخستین با اسطوره به دنیا می آید، زندگی می کند و از دنیا می رود. اسطوره هستة اصلی زندگی اوست. پاسخ سؤالهایش، ریشه تفکراتش، درک قدرت مافوق همه و همه با اسطوره همراه است. بنابراین اسطوره دین و دانش و اندیشه اوست.
اسطوره و تفکرات آن نیاز لاینفک انسان امروز و پرداختن به این موضوع لازمه زندگی امروز می باشد.
نگارنده سعی کرده است با طرح این عنوان اسطوره را بیان کند و با نگاهی اسطوره ای به ماهی نشان دهد حتی این موجود آرام نیز دنیای شگرف و پر رمز و رازی دارد.
هدف نگارنده از طرح این موضوع، که شامل چندین جنبه‌ می باشد بررسی نقشی است که ماهی به عنوان یک موجود زنده با نگاه اسطوره ای ایفا می کند. جنبه دیگر رساله بررسی نقوش ماهی در آثار هنری پیش از اسلام می باشد.
این تحقیق شامل سه بخش می باشد. در بخش اول نگارنده به اسطوره و سمبل پرداخته است، زیرا بدون شناخت اسطوره، نمی توان نگاهی اسطوره ای داشت.
بخش دوم شامل چهار فصل اسطوره ماهی، مذهب و ماهی، نوروز و ماهی، می‌باشد.
در بخش سوم نقوش ماهی در آثار هنری مورد پژوهش قرار می گیرد و شامل چهار فصل پیش از تاریخ، عیلام، ماد و هخامنش و پارت و ساسانی است.

 
واژه و معنی اسطوره
فرهنگ نویسان عرب معتقدند اسطوره واژه ای عربی است که از ریخت «افعوله» برآمده و ریشه آن «سَطَر»به معنی افسانه ها و سخنان بی بنیاد و شگفت آور است؛ ولی به نظر می رسد که این واژه عربی نباشد، بلکه واژه ای یونانی- لاتینی است که در لغت با واژه «Historia» به معنی روایت و تاریخ از یک ریشه است. در یونانی با واژه «Myths» به معنی شرح، خبر و قصه روایت هم ریشه است.  
   آموزگار اسطوره را چنین تعریف می کند‍: اسطوره را باید «داستان و سرگذشتی مینویی دانست که معمولا اصل آن معلوم نیست و شرح عمل، عقیده، نهاد یا پدیده ای طبیعی است به صورت فراسویی که دست کم بخشی از آن از سنّتها و روایت ها گرفته شده و با آیینها و عقاید دینی پیوندی ناگسستنی دارد»
گاه اسطوره را با افسانه یکی می دانند ولی باید اضافه کرد واژه اسطوره بسیار گسترده تر از افسانه است و می توان گفت از مجموع افسانه ها که مایه های فرهنگی می یابند اسطوره پدید می آید. به عبارت دیگر «افسانه ها پاره‌هایی گسسته و مایه هایی خام از گونه های جهانشناسی راز آمیز و باستانی می توانند بود که آن را اسطوره می نامیم. »
در قرآن واژه «اساطیر الاولین» که 9 بار نیز تکرار شده، اسطوره بیان شده است و مفسّران معنی آن را نشانه های پیشینیان بر شمرده‌اند. آورده اند که آگوستین قدیس در پاسخ به این پرسش که اسطوره چیست؟ گفته است: «خیلی ساده است به شرط آنکه از من نپرسند، هرگاه خواستم درباره اسطوره توضیح بدهم، عاجز مانده ام. »
با توجه به گفتة آمده، توصیف و تعریف دریای پهناور اسطوره با کمک واژه هایی که در اختیار داریم کاری دور از ذهن است. اسطوره را نمی توان در چهارچوبی قرار داد، بلکه باید گفت با دریایی ژرف روبرو هستیم، که رازناک و رمزآلود است.
انسان نخستین با شناخت طبیعت و با یاری گرفتن از اسطوره معماهای خود را پاسخ می دهد، اسطوره دین و دانش و اندیشة انسان نخستین و دانسته های معنوی اوست، دانشی که بیشتر جنبة نمادین دارد و از قوانین عملی ادوار بعد به دور است که در آن سخن از این است که چگونه هر چیزی پدید آمده و به هستی خود ادامه می دهد.
    اسماعیل پور اسطوره را چنین بیان می کند: «اسطوره روایت یا جلوه ای نمادین دربارة ایزدان، فرشتگان، موجودات فوق طبیعی و به طور کلی جهان شناختی که به یک قوم، به منظور تفسیر خود از هستی به کار می بندد. اسطوره سرگذشتی راست و مقدس است که در زمان ازلی رخ داده و به گونه ای نمادین، تخیّلی و وهم انگیز می گوید که چگونه چیزی پدید آمده، هستی دارد یا از میان خواهد رفت و در نهایت اسطوره به شیوه ای تمثیلی کاوشگر هستی است».  
   بشر ناتوان غرق در اندیشه های ناپختة خویش جستجوگر مأمنی است که اسطوره نام دارد، اسطوره واکنشی ناشی از ناتوانی انسان در مقابل دنیای پیرامونش و حوادث غیر مترقّبه ای است که او هیچ نقشی در آن ندارد و نشانه‌ای از عدم آگاهی او در علل واقعی حوادث می باشد.
  هم چنین اسطوره تجّسم احساسات آدمیان است برای اعتراض به اموری که برای ایشان ناخوشایند است و با استفاده از آن تسکین می یابند .
    «اسطوره تاریخی است که روانشناختی و ناخودآگاه گردیده است تاریخی است که نه به اندیشه و آگاهانه بلکه به سرشت و ناآگاه پدید آمده است. »
   در واقع اسطور ها با گوشت و خون انسان در آمیخته اند، چه آنها را بپذیریم و چه نپذیریم، با آنها زندگی می کنیم، در ژرفای وجود هر انسانی نشانه های آن را می توان یافت.
  انسان در هر عصری با فرهنگش زندگی می کند و اسطوره سرشت فرهنگ اوست. وقتی می گوییم اسطوره فرهنگ مردمان نخستین است، سخن گزافی نیست.
    «اسطوره نه تنها سازه های زندگی هستند، بلکه بخشی از هر فرد، پاره ای از هر شخص هستند. قصّة کسی را گرفتن یا بردن، همچنان است که جان او را گرفته باشند. این چنین اسطوره هایی نقش های ذاتی، اجتماعی و اقتصادی دارند و این پدیداری محلی (اتفاقی) نیست، این یک قانون و قاعده است ».
به هر حال جمع بندی که می توان به دست آورد، چنین است:
1-    اسطوره تاریخ مینویی را روایت می کند و حادثه ای که در زمان های نخستین رخ داده است.
2-    اسطوره بیان یک خلقت است، یعنی درباره اینکه چگونه هر چیزی بوجود آمده است.
3-    اسطوره فرهنگ انسان نخستین است هم چنین اسطوره دین و دانش و اندیشه انسان نخستین است.
4-    نقش ‏آفرینان اسطوره موجودات فراطبیعی و غیر عادی هستند.
5-    اسطوره به یک عبارت کاوشگر هستی است.
6-    اسطوره واقعیّتی است که به صورت نماد بیان می شود.
7-    اسطوره روایت فراطبیعی و مینویی است.
مالینوسکی اسطوره را چنین تعریف می کند: «اسطوره عبارت است از احیای روایتی یک واقعیت ازلی به سود خواسته های ژرف دینی، خواستهای اخلاقی، قید و بندهای اجتماعی، بیانیّه ها و حتّی نیازهای عملی. »
   و در انتها تعریف استاد بهار از اسطوره را باز می کنیم: «اساطیر مجموعه ای است از تأثیرات متقابل عوامل اجتماعی و انسانی و طبیعی که از صافی روان انسان می‌گذرد، با نیازهای روانی- اجتماعی ما هماهنگ می گردد و همراه با آیین های مناسب خویش ظاهر می شود و هدف آن مالاً پدید آوردن سازشی و تعادلی بین انسان و پیچیدگی های روانی او با طبیعت پیرامون خویش است.»
 
جهان بینی و کارکرد اسطوره
«شناخت انسان های نخستین از جهان و بازتاب پندار و اندیشة آنها در قالب روایت ها و گفتارهای اسطوره ای، جهان بینی آنها را پدید می آورد.»
    «پایا ترین و استوار ترین بنیاد اسطوره ای، باور به یگانگی جهان و انسان است. در جهان بینی اسطوره ای، این دو، جدایی و بیگانگی سرشتینی از یکدیگرندارد، در بود یکسان اند و تنها در نمود از هم دور و جدا افتاده اند. پیوند در میان این دو چنان است که گویی انسان و جهان دو نام اند، ناموری یگانه را. »
   یونگ می گوید: «ذهن اقوام بدوی نه منطقی است و نه غیر منطقی، آدم بدوی نه مثل ما زندگی می کند و نه مثل ما می اندیشد. آنچه برای ما غیر طبیعی و مرموز است، برای او کاملاً عادی است و جزیی از تجارب زندگی اوست. برای ما گفتن اینکه این خانه آتش گرفته، زیرا که رعد بدان اصابت کرده است عادی می نماید، ولی برای آدم بدوی گفتن اینکه این خانه آتش گرفته، زیرا افسونگری از رعد استفاده کرده و خانه را سوزانده است، به همان اندازه عادی و طبیعی است.»
   «به نظر کاسیرر، بینش اساطیری، به معنی راستین کلمه «Concret» یعنی واقعی و محسوس است، هم چنین او معتقد است علل وقایع مختلف کاملا آزاد است. هر چیزی ممکن است از چیز دیگر پدید آید. جهان ممکن است از جسم حیوانی بوجود آید. یا از هستة ازلی یا از گل نیلوفری که روی آبهای آغازین می شکفد، زیرا در بینش اساطیری هر چیزی می تواند با هر چیز دیگر تماس زمانی و بعدی حاصل کند. در بینش اساطیری رخدادها، اتفاقی به شمار نمی آیند. بلکه اینان ناشی از دخالت و نفوذ علل سحرآمیز و مرموزی هستند. »
    «نگرش اسطوره ای به واقع نخستین تلاش منسجم و شکل گرفتة آدمی برای شناخت و تسلّط بر طبیعت درونی و همراه بود، زخمی عمیق به جای گذاشت که ذهن انسان باستان کوشید تا به یاری اسطوره آن را دریابد و التیام بخشد… عمیق تر شدن این زخم، در عصر جدید و تداوم فعالیت اسطوره سازی، خود دلیلی کافی بر اهمیت و ضرورت شناخت نگرش اسطوره ای است. »
  «مهمترین کاربرد اسطوره ها، الگو بودن آنهاست. اسطوره ها در هر مکان و در هر زمانی برای بشر نمونه و الگو بوده اند در عصر حاضر نیز که بشر بازگشتی بجا به دوران قبل داشته است، اسطوره را به عنوان ایده آل و الگوی خود پذیرفته است. پس اسطوره هر طبیعی داشته باشد، همواره، پیشینه و نمونه به شمار می رود، آن هم نه فقط برای اعمال (قدسی یا دنیوی) انسان، بلکه برای موقعیّت خود اسطوره نیز، و حتی مهمتر از آن، سابقه و پیشینه ای است برای وجوه واقعیت، به طور کلی، ما باید کاری را که خدایان در روز ازل کردند، تکرار کنیم. «… خدایان چنین کردند و آدمیان نیز چنین کنند… اینگونه احکام، مبین سلوک انسان دوران باستانی اند.»

دانلود تحقیق سخنی کوتاه درباره اسطوره

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق سخنی کوتاه درباره اسطوره دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:30

فهرست مطالب:

اسطوره ی ایزیس و ازیریس.. ۸

سرچشمه ی جاودانگی در اساطیر مصر. ۲۳

پشتوانه ی تاریخی. ۲۳

دین مصری.. ۲۵

جذابیت و ارزش اسطوره ای ایزیس و ازیریس.. ۳۰

سخنی کوتاه درباره اسطوره
اسطوره، معرب واژه یونانی historia به معنی «روایت» و «تاریخ» است. واژه myth در زبان های اروپایی از واژه یونانی mythos گرفته شده به معنی شرح، خبر و قصه. دانش اسطوره شناسی را «میتولوژی» میگویند.
اسطوره واقعیت فرهنگی بسیار پیچیده ای دارد که آن را میتوان از دیدگاه های گوناگون بررسی کرد. جامعه شناسان، قوم شناسان، روان شناسان و دین شناسان از اسطوره ها کمک می گیرند تا بتوانند با جوامع کهن بهتر آشنا شوند. اسطوره خاستگاه تفکر و عاطفه بشر است و آرزوهای او را باز می تاباند. از این رو با فلسفه و دین پیوندی نزدیک دارد و در آثار ادبی و هنری تاثیر فراوان گذاشته است.
انسان در جوامع کهن پیچیدگی های جهان و طبیعت را به گونه ای نمادین برای خود رمزگشایی می کرد. این رمزگشایی های نمادین ساختار اجتماعی اقوام باستانی را به ما نشان می دهند. هر چند اسطوره ها در جزئیات با هم متفاوتند، اما ساختار شان شبیه به هم است، زیرا همگی طرحی جهانی دارند. به نظر یونگ امروزه ما «به لطف نمایه ها و اسطوره های به یادگار مانده، در حال کشف تاریخ باستان هستیم».  
موضوع مهم در اسطوره شناسی اهمیتی است که نمادها دارند، زیرا نقش خدایان، نیمه خدایان و قهرمانان را در زندگی اجتماعی مردم در دوران گذشته روشن میسازند.
«اسطوره نقل کننده سرگذشتی قدسی و مینوی است، راوی واقعه ای است که در زمان نخستین، زمان شگرف بدایت همه چیز، رخ داده است. به بیانی دیگر: اسطوره حکایت میکند که چگونه به برکت کارهای نمایان و برجسته موجودات ما فوق طبیعی، واقعیتی، چه کل واقعیت، یا تنها جزئی از آن پا به عرصه وجود نهاده است. بنابراین اسطوره همیشه متضمن روایت یک خلقت است، یعنی می گوید چگونه چیزی پدید آمده و هستی خود را آغاز کرده است. اسطوره فقط از چیزی که واقعاً روی داده و به تمامی پدیدار گشته، سخن می گوید. شخصیت های اسطوره موجودات ما فوق طبیعی اند و خاصه به دلیل کارهایی که در زمان سرآغاز همه چیز انجام داده اند، شهرت دارند. اساطیر کار خلاق آنان را باز می نمایانند و قداست (یا تنها، فوق طبیعی بودن) اعمالشان را عیان میسازند.»
اگر این تعریف را بپذیریم، باید قبول کنیم که اسطوره ها توصیف کننده عنصری مینوی در جهانند. این شکوفایی عنصر مینوی است که عالم را بنیان نهاده و بر اثر مداخلات موجودات ما فوق طبیعی است که انسان به گونه ای که امروز هست، تحول یافته است، یعنی موجودی جستجو گر و فرهنگ پذیر.
در زبان روز مره اسطوره را مترادف با واژه «خیالی» یا «غیر واقعی» به کار می برند، اما این تلقی کاملاً نادرست است. اسطوره افسانه نیست، داستانی است که به اعتبار محتوای خود از وقایع بزرگ ازلی: آغاز جهان، آغاز بشریت، آغاز زندگی و مرگ، آغاز پیدایش انواع جانوران و گیاهان، آغاز کشاورزی، آغاز آتش، آغاز آیین حکایت میکند. دلیل آن نیز روشن است: در ادوار اساطیری« انسان همیشه مایل بوده که به آغاز جهان باز گردد ... و به این ترتیب، زمان خود و خدایان را یکی کند.»
اما آنچه یاد آوری آن در اینجا ضروری است، این است که حقیقت اسطوره ها «نه منطبق با نظام منطقی است و نه با نظام تاریخی، زیرا میت بیش از هر چیز حقیقی دینی و معنوی است و به یک اعتبار خاص، سحر آمیز است.»
نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که صحت تاریخی اسطوره ها مهم نیست، بلکه آنچه اهمیت دارد مفهوم و ارزشی است که آنها نزد پیروان خود دارند. از این رو آنچه اسطوره ها را از داستان متمایز می کند، کاربرد آن در دین است. اما ضمناً اسطوره ها از داستان ها و روایات نمادین محض به مراتب مهم ترند، زیرا آنها که در آیین های دینی بر خوانده میشوند «فعالیت قوای ما فوق الطبیعه را شرح می دهند، و تصور میشود که این بر خواندن موجب میگردد که آن نیروها آزاد یا دوباره فعال شوند.»
اسطوره در زمان خود نه تنها برداشت آدمی را درباره جهان پیرامون وی در بر می گرفت، بلکه پاسخگوی نیازهای مادی و روانی او نیز بود. ممکن است پاره ای اظهار کنند که اسطوره توجیه انسان ابتدایی از جهان بوده است.
این گفته درست است، اما بی نقص نیست:  اسطوره گذشته از توجیه جهان، توجیه نقش آدمی در آن نیز بوده است. افزون بر این، اسطوره «نیازهای معنوی انسان را که محصول بیم و هراس او از نا شناخته ها و نیاز وی به پیدا کردن پناه و نگهبان و ایجاد ارتباط با جهان پیرامون بود برطرف میکرده است.»
این که انسان ادوار اساطیری نیاز داشته است که جهان پیرامونش را بشناسد، نکته تازه ای نیست. چه این واقعیت، ارتباط با ذهن آدمی دارد که به طور طبیعی در پی یافتن علت ها است. اما از سوی دیگر باید توجه داشت که «تفاوت شناخت اساطیری با شناخت علمی، نه در علی بودن یکی و علی نبودن دیگری است، بلکه این تفاوت بر اثر تحول آگاهی ما از حقایق عینی جهان است.»
از این رو هدف اسطوره نیز همانند علم بیان واقعیت های جهان و روشن کردن پدیده های آن است. اسطوره مانند علم «عواملی را که در جهان مداخله دارند، بر می شمارد و ما را از ماهیت مادی و معنوی آنها آگاه میسازد.»

دانلود تحقیق رنگ و بیان اسطوره ای آن در معماری

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق رنگ و بیان اسطوره ای آن در معماری دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:18

فهرست مطالب:

مقدمه: ۲

« اسطوره و صورت های سمبولیک ». ۴

الف) اعداد اسطوره ای و رنگ ها: ۴

ب) اسطوره های ایرانی و رنگ: ۶

متافیزیک صورت های سمبولیک (اسطوره دینی): ۹

رنگ در معماری آئینی: اسلام و مسیحیت.. ۱۰

رنگ و نور: ۱۴

مینیاتور و اسطوره باغ: ۱۵

دیالکتیک معنایی در معماری اسطوره ای: ۱۷

مقدمه:
دیدگاه نقد اسطوره گرا، علی رغم روبه رو شدن با مخالفت هایی که طی قرون جدید با ادعای دروغین و غیرواقعی بودن آنها به همراه داشته، با پدیدار گشتن روانکاوی عمقی و توجه فروید به یونگ به عنوان موسسان بزرگ این مکتب به افسانه ها، رؤیاها، اقوام کهن و ... طلیعه ای نو را در نمایاندن اساطیر نوید می دهد؛ و بدین ترتیب در پی اثبات تئوری   « تاریخ مقدس » همگام با ناخودآگاه جمعی یونگ، مصادیق و نمونه هایی در طول تاریخ بشری جستجو شده اند که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و یک صورت سمبلیک (الگوی کهن) را به وجود آورده اند.
قبل از پرداختن به مقوله رنگ به عنوان یک صورت سمبولیک در معماری، این سؤال مطرح است که یک صورت یا فرم سمبولیک چیست؟ « ارنست کاسیرر » فرم یا صورت سمبلیک را گونه ای انرژی روح می داند که از طریق آن محتوای ذهنی معنی با نشانه ای محسوس و ملموس مرتبط است.
 مبحث رنگ در معماری به عنوان یک صورت سمبولیک در این گفتار  از دو منظر مورد توجه است: در بخش نخست تعریفی که از رمزشناسی رنگ مورد نظر است، مطابق تعریفی است که « کاسیرر » از اسطوره ارائه می دهد. او برای اسطوره با تفکر عقلانی همپایه زبان و تفکر علمی قائل شده و روش پژوهش او مقابله و مقایسه « میتوس » با «لوگوس» یعنی اسطوره با تفکر عقلانی است. او در بینش نقادانه خود درباره اسطوره سعی دارد عقاید مختلف را در نظام خود جای دهد. از دیدگاه او اسطوره فقط معنایی دینی ندارد، بلکه مدلولی کیهانی را نیز داراست.
کاسیرر شناخت شناسی کانت را گسترش می دهد که نه فقط نسبیت خاص و عام اینشتین و مکانیک کوانتوم، بلکه زبان، فلسفه هنر، ادبیات و نیز فلسفه اسطوره شناسی را هم در برمی گیرد. او همچنین اسطوره را شیوه خاصی از عینیت بخشیدن به جهان می داند و اسطوره را شکل معینی از تجربه دانسته و تفسیر می کند.
... در قسمت دوم آنچه بیشتر مورد توجه است بعد متافیزیکی رنگ به عنوان یک صورت سمبولیک در معماری آئینی است و بیشتر نزدیک به دیدگاهی است که « رودولف اوتو » آن را تعریف می کند. « اوتو » واژه ای به نام « نومن » را مطرح می سازد که از آن به عنوان یک موجود ماوراء طبیعی، اراده الهی و تعابیری از این قبیل یاد می کند. او تجلی نومن را با هماهنگی اضدادی نظیر دفع و کشش، جلال و جمال و ... می داند و « میت » را یکی از وجود اصلی نومن می داند.
چنین برداشتی از اسطوره خصوصاً از دیدگاه دینی قابل تامل است، اما لازم به ذکر است که هر یک از این دیدگاه ها در جایگاه خود نیاز به نگرشی ژرف دارد و بعضاً چنان در هم تنیده اند که تفکیک آنها ناممکن می نماید، چنانکه منظور از این تقسیم بندی نیز جدایی و انفصال این دیدگاه ها به طور صرف نیست، همانگونه که کاسیرر نیز در دستگاه شناخت شناسی خود متافیزیک که سوژه این اسطوره را به تعبیر خودش « تکوین خدا » می داند از یاد نبرده و به آن توجه داشته است.

دانلود تحقیق اسطوره های ایران

اختصاصی از یارا فایل دانلود تحقیق اسطوره های ایران دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:25

مقدمه:
اسطوره همان واژه ای است که در زبان فرنگی به دو شکل S torg  (قصه ) و H i storg  (تاریخ )دیده می شود از این جا می توان دریافت که در مورد اسطوره دو نوع تلقی وجود دارد از طرفی آن را افسانه و دروغ و از طرف دیگر حقیقت و تاریخ می دانند .مطالب تاریخی و مذهبی و واقعی با گذشت ایام ظاهر افسانه یافته است . پس اسطوره بیانی است که ژرف ساخت آن حقیقت و تاریخ (در نبرد مردمان باستان )و رو ساخت آن افسانه باشد.اساطیر در مواجهه با حقیقت تبدیل به تاریخ می شوند و امروزه وجه راستین بسیاری از اساطیر قدیم معلوم شده است.چنان که اسطوره نابودی جذیره آتلانتیس که در آثار افلاطون آمده است در دهه پنجاه قرن حاظر تبدیل به تاریخ و حقیقت شده گاهی اوقات اسطوره همان مذاهب منسوخ ملل قدیم است که امروزه دیگر کسی به صورت خودآگاه بدانها توجهی ندارد اما تحمیل به صورت ناخودآگاه در بسیاری از رفتارها و پندارهای ما مؤثر است در زبان یونانی قدیم به هر داستان بدون شاخ و برگ میتوس    
Mitos می گفتند و به راست و دروغ بودن آن توجهی نداشتند.اما امروز   M yth به داستانی گفته می شود که چهارچوب نظام اسطوره شناسی یا علم الاساطیر یا M ytho logy  قرار داشته باشد و مواد مجموعه متجانسی از داستانهای قدیمی موروثی است که زمانی در اعتقاد گروهی از مردم جنبه حقیقت داشت می توان گفت که نظام اساطیری مذهبی است که امروزه کسی بدان باور ندارد.اصطلاح اسطوره توسعاً به آن دسته از داستانها درباره امور مافوق طبیعی که محصول جعل نویسندگان است نیز اطلاق می شود.مثلاً افلاطون داستانهای اساطیری یی را برای بیان تفکرات فلسفی خود جعل کرده علاوه بر این اصطلاح اسطوره را در مورد سفسطه و اغفال و در مورد داستانهای تخیلی از قبیل آثار فاکنر نیز به کار می برند.اسطوره به زمان ازلی بر می گردد و می گوید که خدایان در ازل چه کرده اند .چگونه جهان را ساخته اند،چگونه با نیروهای شر جنگیده اند چگونه  قدرت خدایی را بر هستی مسلط کرده اند و بعد از زندگی و حوادث جالب ایشان می گوید به نظر الیاده اسطوره عبارت است از روایتی مقدس که به خویشتن

شناسی انسان متدین شکل می بخشد و بدین روی بعدی دینی در دریافت اسطوره ای وجود دارد که آنرا به چیزی جز بصیرت دینی نمی توان تعبیر کرد اسطوره تاریخی مقدس را روایت می کند یعنی واقعه ای ازلی که در آغاز زمان انجام یافته است .اسطوره همواره نقلی از آفرینش است و اصطلاحی کلی است که در برگیرنده باورهای مقدس انسان در مرحله ی خاصی از تصورات اجتماعی است.
که در عصر جوامع به اصطلاح ابتدایی شکل می گیرد و باور داشت مقدس همگان می گردد .زمان حال یعنی زمانی میان زمانهای آغازین و پسین اعصار تاریخی زندگی بشر معمولاً در محدوده ی اسطوره قرار نمی گیرد بلکه در پهنه ی حماسه وارد می شود .در حماسه به مسائل ازلی نمی رسیم .البته به زمانهای بسیار قدیم می رسیم.حماسه راجع به هزارها سال پیش صحبت می کند اما درباره ی زمان ازلی یا ابتدای زمان و جهان چیزی نمی گوید یعنی در حماسه به ازل نمی رسیم شخصیتهایش هم خدایان نیستند بلکه شاهان و پهلوانان هستند البته اسطوره و حماسه خویش کاری مشترک هم دارند .مثلاً هردوشان نظامهای اجتماعی آن عصر را به می شناساند اسطوره ها قصه هایی هستند که منشأ تاریخی نامعمولی دارند،برای اقوام اولیه اساطیر اساس باورها و اعتقادات مذهبی به شمار می رفت و انسان به وسیله آنها پدیده های هستی و طبیعی را تغییر می کرد ؛ اما با پیشرفت دانش ،اسطوره جنبه ی اعتقادی خود را از دست داد و تنها به صورت قصه باقی ماند واژه ی اسطوره در زبان فارسی و ام واژه ای است بر گرفته از زبان عربی «الاسطوره » و «الاساطیر»و در زبان عرب به معنای روایت و حدیثی است که اصلی ندارد این واژه ی عربی خود وام واژه ای است از اصل یونانی    Historia  به معنی استفسار ،تحقیق،اطلاع،شرح و تاریخ در زبان عربی اساطیر جمع شده است.
موضوع تحقیق:پژوهشی در اساطیر ایرانی
منبع تحقیق:کتاب اسطوره های ایرانی
نوشته:وستا سر خوش کریتس
ترجمه:عباس مخبر
اسطوره ها
اسطوره های ایرانی ،قصه ها و داستانهای کهن هستند که موجوداتی خارق العاده یا ماوراءطبیعی را شامل می شوند.این اسطوره ها که از گذشته ی افسانه های ایران بر جای مانده اند دیدگاههای جامعه ای را منعکس می کنند که در آغاز به آن تعلق داشته اند دیدگاههای این مردم نسبت به رویارویی خیر و شر،اعمال خدایان و دلاوریهای قهرمانان و موجودات افسانه ای .اسطوره ها در فرهنگ ایرانی نقش مهمی ایفا می کنند.هزاره ی دوم قبل از میلاد معمولاً عصر مهاجرت بشمار می آید زیرا پیدا شدن نوع جدیدی از سفال در ایران غربی که شبیه به اشیاء ساخته شده در شمال غربی ایران در دوره های پیشرفته است از ورود مردمانی حکایت می کند این سفالها که رنگ آنها از خاکستری روشن تا سیاه است متعلق به حدود سال 1400 قبل از میلاد است.این سفالها ظروف خاکستری اولیه یا آهن یک نامیده شده است و این نام دوم نشان دهنده ی آغاز عصر آهن در آن ناحیه است .اولین قبیله ی ایرانی مادها بودند که تاریخ آن به قرن 9 قبل از میلاد بر می گردد.مادها تهدید جدی برای قوم آشور بودند آنها با بابلیها متحد شدند و در سال 612 قبل از میلاد آشور را از میان بر داشتند.یک گروه ایرانی دیگر بنام پارسها در جنوب ایران در ناحیه ی فارس مستقر شدند امپراطوری هخامنشی به رهبری کوروش از ادغام قبایل خویشاوند ماد و پارس شکل گرفت دوران حکومت بیگانه به وسیله ی اسکندر که سلوکیان بودند کوتاه بود و پارتها اشکانی که اصلاً عشایر بودند به جنوب شرقی مازندران مهاجرت کردند مهرداد اول فرمانروای آنان بین النهرین را تصرف کرد و نیروی سیاسی عمده در شرق نزدیک باستان و دشمن اصلی رومی ها بودند.سلسله ی پارتیان به دست اردشیر اول منقرض شد و به این ترتیب سلسله ی ساسانی روی کار آمد ،در پی ظهور اسلام این سلسله از میان رفته و زردشتگری روی کار آمد.گات سرود مذهبی این دین بوده و اوستا کتاب مقدس آنها .این کتاب را موبدان زردشتی حفظ کرده اند .اوستا در اصل روی پوست گاو با طلا نوشته شده و در استخر نگهداری می شده که توسط اسکندر از میان رفته .اسطوره های موجود در آن بخش از اوستا شیت نام نهاده شد که شامل افسانه های کهن ماقبل زردشتی است و درباره ی کردارهای قهرمانانه ای است که خدایان و پادشاهان علیه دشمنان ماوراءالطبیعی و بشری انجام می دهند.یکی از کتابهای مهم فارسی که در فرهنگ ایرانی نقش مهمی را ایفا ی کند شاهنامه است.
خدایان و آفرینش های دنیای ایران باستان
در اوستا خدایان و قهرمانان و موجودات افسانه ای غالباً در بخشی موسوم به یشت ها آمده اند.مجموعه ی دعاها که نیایش نامیده می شود و شامل باور های اولیه زردشتی است نیز آموزنده است.از جمله ی این دعاها می توان آتش نیایش یا دعا برای آتش را نام برد.وندیراد به آفرینش اهورا مزدا سرور دانا که بعدها به اهریمن مشهور شد می پردازد.
« خـدایـان »
اهورامزدا و انگیزه ی مینیو
اهورامزدا ،سرور دانا ،خدای غایی،خیر مطلق و خرد و معرفت،آفریننده ی خورشید،ستارگان ،روشنایی و تاریکی،انسانها و حیوانات و تمامی فعالیتهای فکری و جسمی است او مخالف بدی ها و رنح ها ست و در مقابل او انگیزه مینیو(اهریمن)قرار دارد که روح شر است و همواره سعی می کند دنیا و حقیقت را ویران کند و به انسانها و حیوانات آسیب برساند.اهورامزدا تجسم خیر مطلق است و انگره مأمن همه ی دیوان است و از مهمترین این دیوان می توان به ایشمه دیو خشم و غضب هیولایی دارای سه سر،شش چشم و سه پوزه که بدنش پر از چلپاسه و عقرب است اشاره کرد که در پایان جنگ هم شکست می خورد.
اردوی سوراناهیتا
ایزد بانوی همه ی آبهای روی زمین و سرچشمه ی اقیانوس کیهانی است او بر گردونه ا ی سوار است که چهار اسب آن را می کشند .بادــ باران ــ ابر ــ تگرگ .وی سرچشمه ی زندگی و تصفیه کننده ی شیر مادر ها است .آبان یشت به او اختصاص داده شده است و نزول او بر زمین آفریده ی اهورا فرود آمده و این چنین گفت اردوی سور ناهید:هنگامی که زردشت از تو می پرسد آیین پرستیدن اوو چگونه است ایزدبانو پاسخ می دهد:ای ستایش مرا بستای .مراسم مرا بجای آر.از هنگام بر آمدن خورشید تا به وقت فرو رفتن آن در اوستا همه ی به یکسان  آناهیتا را می ستانید به درگاه او دعا می کنند و قربانیانی به حضورش تقدبم می دارند.
ورثرغنه
خدای سلحشوری ،مهاجم و نیروی پیروزمند در مقابل دیوان است و به ده شکل مختلف ظاهر می شود
1 ـ بادی نیرومند      2ـ گاوی با گوشهای زرد و شاخ های طلایی          3- اسب سفیدی با زین و برگ زرین
4- شتر بارکش                           5-گاو نر                          6- جوانی با آرمانی قوی در سن 15 سالگی
7- پرنده ای تیز پرواز                   8-قوچ وحشی                                           9- بز جنگنده
10-مردی با شمشیری که تیغه ی زرین دارد
میترا
معروفترین خداست و دلیلش گسترش و محبوبیت میترائیسم در امپراطوری روم است.او ناظربر انسانها و اعمال توافق ها و قراردادها ی آنهاست او انسانها را به راه راست هدایت می کند در ایران و هند به خدای خورشید شناخته شده .یکی از مهمترین وظایف میترا حفاظت از اقبال شاهانه است فقط فرمانروایان مشروع ایرانی دارای اقبال بو دند و اگر شاهی منحرف می شد این اقبال او را ترک می کرد.
ویـو
خدای باد به صورت جنگجویی تصویر شده است که با زوبین تیز و سلاح های زرین خود ارواح شرور را دنبال می کند تا از آفریده های خوب اهورا مزدا حمایت کند.


تیشترریه
خدای باران در قالب ستاره ی شعرا ی میانی یا ککب اکبر تجسم پیدا می کند دشمنان او جادوگران هستند وی با بیانی زنده و جاندار به مثابه خدایی تصویر شده که از چشمه ی همه ی آبها بر می خیزد و آبها را در میان کشور ها تقسیم می کند و هنگامی که دیو قحطی در آستانه ی پیروزی قرار می گیرد تشتر از دریای فراخکرت می گریزد و از این که مردم او را بدرستی پرستش نمی کنند شکوه می کند.چهارمین ماه تقویم ایرانی بنام همین خداست با کمی تغییر(تیر).
آتر
آتر یا آتش فرزند اهورامزدا سرور بزرگ است مردم می بایست گوشت را به عنوان قربانی به آتش تقدیم کنند و در همان حال دسته ای از گیاه مقدس بر سم را در دست داشته باشند هر خانه ای می بایست محلی برای قربانی کردن داشته باشد و نیایش گزاران در مقابل آن بتوانند بگویند:
ای آتش ،فرزند اهورامزدا تو شایسته آن هستی که برایت قربانی و به در گاهت نیایش کنند که قربانی و ستایش مردم را در خانه آنها بپذیری.
اتر با خدای میترا پیوندی تنگ تنگ دارد.
هومه(هوم)
خدایی است که تندرستی و قوت می دهد و به محصولات و بندگان برکت ارزانی می دارد هوم نام گیاهی است که توانایی شفابخشی دارد و از جنس افدرا است شیره اش قدرت های ماوراءالطبیعی اعطا می کند و تأثیر مسمومیت زدایی دارد.


«آفرینش جهان»
ایرانیان باستان عقیده داشتند آسمان نخستین بخش از جهان بوده که آفریده شد.آسمان در اصل به صورت یک پیوسته تهی گرد توصیف شده است که از صخره سخت ساخته شده و از زیر و بالای زمین می گذرد.بعد آب و زمین ساخته شده بعد گیاهان و حیوانات .انسانها ششمین مخلوق و آتش آفرین آفریده بوده.
کوهها از سطح زمین بیرون آمده اند و بعضی نامها با آفرینش عالم پیوند خورده اند مثلاً کوه البرز از کوه هرا یا هربرز در اوستا آمده که نخستین کوه جهان است.و بیرون آمدن آن 800 سال طول کشیده و ریشه هایش در اعماق زمین است .مهمترین دریا و آب بزرگ دریای وروکشه بوده که یک سوم زمین را در برگرفته ما در همه ی درختها در فراخکرت می رست و در اوستا بنام درخت سئین درمان همه ی دردها توصیف شده آشیانه پرنده افسانه روی همین درخت است.پرنده ی افسانه ای سیمرغ نام داشته .گیاه مهم دیگر که در نزدیکی آن روییده گوکرن نیرومند بود که خواص درمانی داشت و به مرئگانی که رستاخیز کرده بودند نامیرایی می بخشید.
نخستین گاو جهان گاو یکتا آفریده بود که رنگش سفید و مثل ماه تابان بود که این گاو به وسیله ی اهریمن کشته می شود.
دیوان موجودات افسانه ای و پهلوانان
در دنیای ایران باستان دو نوع نیروی شر متداول بوده ؛آنهایی که مستقیماً بر پیکر انسانها حمله می کردند و آنهایی که در اطراف انسانها پرسه می زدند و در انتظار فرصتی بودند تا به آنها و دام ها و محصولاتشان زیان برسانند.
موجودات شر یاتو نامیده می شدند اینها ساحران و جادوگران بودند و ریشه در اصطلاح دوا دارد به معنی خدای دروغین.گروهی شرور مؤنث نیز بودند که پئیریکا نامیده می شدند.(فارسی آن پری و انگلیسی آن فیری)است که شبها فعالیت داشتند.پریان با شکل های مختلف ظاهر می شدند مثلاً موش یا ستارگان دنباله دار گاهی آنقدر زیبا می شدند که انسان را اغوا می کردند و به آنان زیان می رساندند و در سنت بعدی ایران غالباً زیبایی آنها ستایش می شد.
«موجودات افسانه ای»
پرنده افسانه ای به نام سیمرغ است یک باز بزرگ که اهمیت ویژه دارد بر فراز درخت(همه تخم)لانه دلرد و با بر هم زدن بالهای خود بذرها را به اطراف می پراکند.او به جوجه هایش شیر می دهد و در شاهنامه فردوسی با یک پرنده ی افسانه ای مشابه بر می خوریم که قدرت ما وراءالطبیعی دارد ودر داستان زال و سپهرش نقش مهمی ایفا می کند این درخت در میان دریای فراخکرت قرا ردارد یک ماهی به نام کر از آن نگاهداری می کند.قورباغه سعی می کند ریشه های این درخت را بجود .موجود افسانه ای دیگر به نا م فرپاک است سفید دارای شاخی زرین سه پا شش چشم و نه پوزه است و همه موجودات پلید را در دریا از بین می برد.بجز سیمرغ کرشپتر تیز پروازی است که گفته های پیامبر زردشت را می پراکند و دیگر جغد است که دیوان شرور را دور می کند به نام اشوزشت  پرنده ای دیگر چمروش است که وظیفه میهن پرستانه او بر چیدن غیر ایرانیان است .چند نوع اژدها هم داریم :اژی سرور سبز و زردشاخدار که اسبان و ادیان را می خورد .کندربزرین پاشنه که دریای فراخکرت را هراسان می کند و سناویزک جوان که قصد دارد ارواح خیر و شر را به کشیدن گردونه خود وادار کند.یک پرنده بد نهاد به نام کمک همراه با سایر موجودات افسانه ای زیان بخش با انسانها دشمنی می کند اما خود قربانی قهرمان می شود .
« نخستین انسان و پهلوانان»
کیومرث نخستین انسان اسطوره ای است چهره ای بلند بالا و جذاب به روشنی خورشید که از زمین آفریده شده تخمواروپ(تهمورث شاهنامه ای )که جانشین هئوشنگه(هوشنگ شاهنامه ای)شد و 700 سال در نیروهای شرو دیوان حکومت می کرد یمه(جمشید شاهنامه)که به سنت های اروپایی و هندی تعلق دارد مرگ را بر می گزیند و خدایای مردگان می شود .فریدون به خاطر مبارزه اش با ضحاک در یادها باقی می ماند وی ضحاک را نمی کشد اما تا پایان جهان او را در کوه دماوند به بند می کشد کرسسپا(گرشاسب)به عنوان عضوی از خانواده سام معرفی می شود دارنده ی دیوان ،بسیار نیرومند ومصلح به گرز معرفی می شود .
سلسله ی اسطوره ای ایران با پادشاهان کوی ایران دنبال می شود که عبارتند از:کیویشتاسب - حامی زردشت -کی اوسن - کی هئو سروه(کیکاووس و کیخسرو و کیگشتاسب شاهنامه ) است.
کتاب شاهان --- شاهنامه فردوسی
کتابی است با اثر حماسی که اسطوره ها و افسانه ها و تاریخ ایران پیش از اسلام را توصیف می کند فردوسی که در توس و خانواده ای زمیندار متولد شد شاهنامه ی خود را در حدود سال 1010 میلاد ی یعنی 3 قرن و نیم پس از فتح ایران به دست اعرا ب به انجام رساند .شاهنامه به فرمانروای غزنوی تقدیم شد که نه تنها اثر ارزشمند ادبی به شمار می آمد بلکه منبع ارزشمندی از اطلاعات درباره ی سنت ها -- آداب و رسوم و فرهنگ عامیانه ایران پیش از اسلام است .فردوسی چه منابعی در اختیار داشته است؟جدا از منابع شفاهی ،وی به اسناد مکتوب نیز دسترسی داشته از جمله این منابع یکهزار بیت شعری است که دقیقی سروده و پیش از آنکه بتواند روایت خود از کتاب شاهان را به انجام برساند به قتل رسید.منابع دیگر وی خدای نامک یا خدای نامه - شاهنامه منثور را ابو منصور که در قرن دهم بوده و از بین رفته .حماسه ی فردوسی روایت منظومی از آن است .دستاورد او یعنی تجدید حیات و نجات زبان فارسی و نیز اسطوره شناسی گذشته و تاریخ اولیه ی ایران بر پایه یک سنت شفاهی و مکتوب طولانی استوار است.
« نخستین اسطوره های شاهنامه»
حماصه واقعی شاهنامه باسلسله ی پیشدادیان آغاز می شود نخستین چهره کیومرث است .او فرمانروایی است که تخت و کلاه را پدید می آورد ،در کوهها زندگی می کند .بر انسانها و حیوانات فرمان می راند .لباس از پوست ببر بر تن دارد که بر دلیری و مردانگی او دلالت می کند.غارنشین است و به پاس سلحشوری خود به فرمانروایی بزرگ تبدیل می شود.نماد آغاز تمدن بشر است .هنگامی که یک ضربه تراژدی به وی وارد می شود این هاهنگی از هم می گسلد واقعه مرگ فرزند است.
دومین اسطوره ای؛هوشنگ است نواده ی کیومرث و فرزند سیامک از دستاوردهای او استخراج آهن از سنگ ،فن آهنگری ،تولید و استفاده از ابزار و سلاح و آبیاری و کشت زمین از طریق بذر افشانی است.
تهمورث فرزند هوشنگ با موفقیت با دیوان مبارزه می کند .دیوان طلب بخشش می کنند و وعده می دهند که خواندن و نوشتن را به او یاد بدهند.
حکومت جمشید
دوران حکومت او دوره ی اختراعات بود برای مقابله با دشمنان جنگجویان بوجود آمدند .روحانیون - دهقانان  کشاورزان  و پیشه وران نیز وجود دارد . و هر یک کار خاص خود را انجام می دادند حتی دیوان هم کار خود را که در هم آمیختن گل و آب برای خشت ساختن بود را انجام می دادند .یک نماد سلطنتی مهم همراه با جمشید بود و آنهم فره ایزدی بود که تخت شاهی را به او ارزانی داشت و او مانند خورشید تابان بر آن سلطنت می کرد و این واقعه همراه با نوروز یعنی اولین روز سال که جشن گرفته می شود .جمشید 300 سال سلطنت کرده و با صلح و صفا توأم است .قدرتهای بالا را کنار می گذارد و خرد را تنها فرمانروا می داند روحانیون آشفته شده و فره ایزدی خود را از دست می دهد.سپاهیانش او را ترک می کنند .اهریمن بر جهان پیروز می شود و دوران بی عدالتی آغاز می شود .
ضحاک فرمانروای مار دوش
ضحاک به دام اهریمن می افتد .اهریمن او را اغوا می کند و وا می دارد که او پدرش را بکشد او نیز چنین می کند .و هنگامی که ابلیس بر کتف ضحاک بوسه می زند ناگهان دو مار سیاه از شانه های او سر بر می آورد و او نه تنها نمی تواند از دست این هیولای زشت رهایی یابد بلکه ناچار است همه روزه با مغز آدمیان آنها را تغذیه کند و او می کوشد تا سر آنها را از میان بردارد اما دوباره سری تازه روییده می شود .جمشید که در نتیجه دعاوی خداگونه اش تاج و تخت خود را از دست داده اتباع خود را که در جستجوی فرمانروای جدید هستند را به آغوش می کشد ضحاک با اینکه عرب است به عنوان پادشاه ایران برگزیده شده و با دو دختر جمشید به نامهای شهرناز و ارنواز ازدواج می کند و این دوره  هزار سال طول می کشد. تیرگی بر کشور چیره می شود زیرا همه روزه جوانان برای تغذیه ی مارها قربانی می شوند .مردم ناراضی شده و تخت و تاج را به کاوه ی آهنگر که هجده پسر او برای ضحاک قربانی شده است می دهند.
پیروزی خیر بر شر
ضحاک مرگ خود را در یک رویا می بیند .جوانی که قدی بلند دارد و مسلح به گرزی گاو سر جوان بر او چیره و او را به چاهی افکنده .یکی از روحانیون می گوید رؤیا تحقق می یابد .تولد فریدون شکل می گیرد و اینکه گائی او را تغذیه می کند و نیروی بدنی غیر قابل توصیف ترس به دست افتادن ضحاک مادر فریدون را نگران می کند که در نتیجه به کوههای البرز گریخته و هنگامی که زمان سازماندهی قیام علیه ضحاک فرا می رسد کاوه پیران خود را دنبال فریدون می فرستد فریدون قبل از آنکه نبرد خود را آغاز کند به آهنگر دستور داده که یک گرز برای او درست کند که شبیه سر گاو باشد .فریدون با راهنمایی یک فرشته ابلیس به بند کشیده را به کوه برده و در حالیکه او خون از قلبش جاری است بر جای می گذارد دوره 500ساله فریدون آکنده از رونق و امنیت و صلح است.
تقسیم امپراطوریهای فریدون و پیامدهای آن
هنگامی که فریدون قلمرو خودد را بین پسرانش تقسیم می کند رشک ورزی میان آنها آغاز می شود .دو تن بنامهای سلم و تور فرزندان دختر جمشید شهرناز و سومی ایرج  فرزند خواهر او ارنوار است .فریدون بخش غربی را به سلم .آسیای میانه را به تور می دهد و مهمترین بخش یعنی ایران به ایرج برادر ناتنی می زسد و سلم و تور   با هم ایرج را می کشند و این آغاز یک رویداد مهم  اسطوره ای است .از همین جا درگیری بین دو امپراطور آغاز شده و بزرگترین قهرمان دوران ها ،رستم زندگی خود را در جنگ با پادشاه توران وپاسداری از مرزهای ایران    می گذارد.

دانلود پایان نامه رشته ادبیات با عنوان اسطوره

اختصاصی از یارا فایل دانلود پایان نامه رشته ادبیات با عنوان اسطوره دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:60

مقدمه:

   در قرن حاضر که قرن پیشرفت در علم و فن آوری است. کمتر کسی احساس نیاز به گذشته خود می کند. گذشته ای که ثمره آن امروز است. برای انسان امروز اسطوره هنوز واژه ای نا آشناست.

زیرا احساس خلأ آنرا درک نکرده است. احساسی که با هیچ علم و اندیشه ای حبران نمی شود. انسان نخستین با اسطوره به دنیا می آید، زندگی می کند و از دنیا می رود. اسطوره هسته اصلی زندگی اوست. پاسخ سؤالهایش، ریشه تفکراتش، درک قدرت مافوق همه و همه با اسطوره همراه است. بنابراین اسطوره دین و دانش و اندیشه اوست.

اسطوره و تفکرات آن نیاز لاینفک انسان امروز و پرداختن به این موضوع لازمه زندگی امروز می باشد.

نگارنده سعی کرده است با طرح این عنوان اسطوره را بیان کند و با نگاهی اسطوره ای به ماهی نشان دهد حتی این موجود آرام نیز دنیای شگرف و پر رمز و رازی دارد.

هدف نگارنده از طرح این موضوع، که شامل چندین جنبه‌ می باشد بررسی نقشی است که ماهی به عنوان یک موجود زنده با نگاه اسطوره ای ایفا می کند. جنبه دیگر رساله بررسی نقوش ماهی در آثار هنری پیش از اسلام می باشد.

این تحقیق شامل سه بخش می باشد. در بخش اول نگارنده به اسطوره و سمبل پرداخته است، زیرا بدون شناخت اسطوره، نمی توان نگاهی اسطوره ای داشت.

بخش دوم شامل چهار فصل اسطوره ماهی، مذهب و ماهی، نوروز و ماهی، می‌باشد.

در بخش سوم نقوش ماهی در آثار هنری مورد پژوهش قرار می گیرد و شامل چهار فصل پیش از تاریخ، عیلام، ماد و هخامنش و پارت و ساسانی است.

 واژه و معنی اسطوره

فرهنگ نویسان عرب معتقدند اسطوره واژه ای عربی است که از ریخت «افعوله» برآمده و ریشه آن «سَطَر»به معنی افسانه ها و سخنان بی بنیاد و شگفت آور است؛ ولی به نظر می رسد که این واژه عربی نباشد، بلکه واژه ای یونانی- لاتینی است که در لغت با واژه «Historia» به معنی روایت و تاریخ از یک ریشه است. در یونانی با واژه «Myths» به معنی شرح، خبر و قصه روایت هم ریشه است.

   آموزگار اسطوره را چنین تعریف می کند‍: اسطوره را باید «داستان و سرگذشتی مینویی دانست که معمولا اصل آن معلوم نیست و شرح عمل، عقیده، نهاد یا پدیده ای طبیعی است به صورت فراسویی که دست کم بخشی از آن از سنّتها و روایت ها گرفته شده و با آیینها و عقاید دینی پیوندی ناگسستنی دارد»

گاه اسطوره را با افسانه یکی می دانند ولی باید اضافه کرد واژه اسطوره بسیار گسترده تر از افسانه است و می توان گفت از مجموع افسانه ها که مایه های فرهنگی می یابند اسطوره پدید می آید. به عبارت دیگر «افسانه ها پاره‌هایی گسسته و مایه هایی خام از گونه های جهانشناسی راز آمیز و باستانی می توانند بود که آن را اسطوره می نامیم.»

در قرآن واژه «اساطیر الاولین» که 9 بار نیز تکرار شده، اسطوره بیان شده است و مفسّران معنی آن را نشانه های پیشینیان بر شمرده‌اند. آورده اند که آگوستین قدیس در پاسخ به این پرسش که اسطوره چیست؟ گفته است: «خیلی ساده است به شرط آنکه از من نپرسند، هرگاه خواستم درباره اسطوره توضیح بدهم، عاجز مانده ام.»

با توجه به گفته آمده، توصیف و تعریف دریای پهناور اسطوره با کمک واژه هایی که در اختیار داریم کاری دور از ذهن است. اسطوره را نمی توان در چهارچوبی قرار داد، بلکه باید گفت با دریایی ژرف روبرو هستیم، که رازناک و رمزآلود است.

انسان نخستین با شناخت طبیعت و با یاری گرفتن از اسطوره معماهای خود را پاسخ می دهد، اسطوره دین و دانش و اندیشه انسان نخستین و دانسته های معنوی اوست، دانشی که بیشتر جنبه نمادین دارد و از قوانین عملی ادوار بعد به دور است که در آن سخن از این است که چگونه هر چیزی پدید آمده و به هستی خود ادامه می دهد.

   اسماعیل پور اسطوره را چنین بیان می کند: «اسطوره روایت یا جلوه ای نمادین درباره ایزدان، فرشتگان، موجودات فوق طبیعی و به طور کلی جهان شناختی که به یک قوم، به منظور تفسیر خود از هستی به کار می بندد. اسطوره سرگذشتی راست و مقدس است که در زمان ازلی رخ داده و به گونه ای نمادین، تخیّلی و وهم انگیز می گوید که چگونه چیزی پدید آمده، هستی دارد یا از میان خواهد رفت و در نهایت اسطوره به شیوه ای تمثیلی کاوشگر هستی است».

   بشر ناتوان غرق در اندیشه های ناپخته خویش جستجوگر مأمنی است که اسطوره نام دارد، اسطوره واکنشی ناشی از ناتوانی انسان در مقابل دنیای پیرامونش و حوادث غیر مترقّبه ای است که او هیچ نقشی در آن ندارد و نشانه‌ای از عدم آگاهی او در علل واقعی حوادث می باشد.

هم چنین اسطوره تجّسم احساسات آدمیان است برای اعتراض به اموری که برای ایشان ناخوشایند است و با استفاده از آن تسکین می یابند.

   «اسطوره تاریخی است که روانشناختی و ناخودآگاه گردیده است تاریخی است که نه به اندیشه و آگاهانه بلکه به سرشت و ناآگاه پدید آمده است.»

   در واقع اسطور ها با گوشت و خون انسان در آمیخته اند، چه آنها را بپذیریم و چه نپذیریم، با آنها زندگی می کنیم، در ژرفای وجود هر انسانی نشانه های آن را می توان یافت.

انسان در هر عصری با فرهنگش زندگی می کند و اسطوره سرشت فرهنگ اوست. وقتی می گوییم اسطوره فرهنگ مردمان نخستین است، سخن گزافی نیست.

   «اسطوره نه تنها سازه های زندگی هستند، بلکه بخشی از هر فرد، پاره ای از هر شخص هستند. قصّه کسی را گرفتن یا بردن، همچنان است که جان او را گرفته باشند. این چنین اسطوره هایی نقش های ذاتی، اجتماعی و اقتصادی دارند و این پدیداری محلی (اتفاقی) نیست، این یک قانون و قاعده است».

به هر حال جمع بندی که می توان به دست آورد، چنین است:

• اسطوره تاریخ مینویی را روایت می کند و حادثه ای که در زمان های نخستین رخ داده است.
• اسطوره بیان یک خلقت است، یعنی درباره اینکه چگونه هر چیزی بوجود آمده است.
• اسطوره فرهنگ انسان نخستین است هم چنین اسطوره دین و دانش و اندیشه انسان نخستین است.
• نقش ‏آفرینان اسطوره موجودات فراطبیعی و غیر عادی هستند.
• اسطوره به یک عبارت کاوشگر هستی است.
• اسطوره واقعیّتی است که به صورت نماد بیان می شود.
• اسطوره روایت فراطبیعی و مینویی است.

مالینوسکی اسطوره را چنین تعریف می کند: «اسطوره عبارت است از احیای روایتی یک واقعیت ازلی به سود خواسته های ژرف دینی، خواستهای اخلاقی، قید و بندهای اجتماعی، بیانیّه ها و حتّی نیازهای عملی.»

   و در انتها تعریف استاد بهار از اسطوره را باز می کنیم: «اساطیر مجموعه ای است از تأثیرات متقابل عوامل اجتماعی و انسانی و طبیعی که از صافی روان انسان می‌گذرد، با نیازهای روانی- اجتماعی ما هماهنگ می گردد و همراه با آیین های مناسب خویش ظاهر می شود و هدف آن مالاً پدید آوردن سازشی و تعادلی بین انسان و پیچیدگی های روانی او با طبیعت پیرامون خویش است...