فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:201
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
پیشگفتار 1
فصل اول: نکاتی چند راجع به تحقیق
1-1- انگیزه و انتخاب موضوع 5
2-1- طرح مسئله 6
3-1- فرضیه ها 7
4-1- مطالب مورد مطالعه 8
5-1- روش تحقیق 9
فصل دوم: تشریح خصوصیات منطقة مورد مطالعه
1-2- موقعیت و وسعت 14
2-2- آب و هوا 17
3-2- هیدرولوژی 19
4-2- زمینشناسی 22
5-2- منابع اراضی و خاک 24
1-5-2- تیپ کوهستان ها 28
2-5-2- تیپتپهها 28
3-5-2- تیپ فلاتها و تراسهای فوقانی 28
4-5-2- تیپ دشتهای دامنه 29
5-5-2- تیپ دشتهای روخانهای 29
6-5-2- تیپ دشتهای سیلابی 30
8-5-2- تیپ واریزههای بادبرنی سنگریزهدار 30
9-5-2- تیپ آبروفتهای بادبزنی شکل سنگریزهدار 31
10-5-2- تیپ اراضی متفرقه 31
6-2- کشاورزی 33
7-2- تیپ گیاهی 34
فصل سوم: موقعیت و زمین شناسی سبزوار و دشتهای آن
1-3- موقعیت سبزوار 41
1-1-3- موقع ریاضی 41
2-1-3- موقع نسبی 41
2-3- موقعیت دشت جوین 42
1-2-3- موقع ریاضی 42
2-2-3- موقع نسبی 42
3-2-3- ائوسن 43
4-2-3- اتولیکوسن 44
5-2- میوسن 44
فصل چهارم: آب و هوا
1-4- تودههای هوا مؤثر در منطقه: 47
1-1-4- توده هوای مدیترانه 47
2-1-4- توده هوای پر فشار سیبری 47
3-1-4- تودههای شمالی و غربی 48
4-1-4- توده های خزری 48
2-4- تیپ اقلیم مو رد مطالعه 49
1-2-4- روش دمارتن 49
3-4- عناصر اقلیمی 52
1-3-4- شمار روزهای یخبندان 53
2-3-4- تعداد ساعات آفتابی 53
3-3-4- رطوبت نسبی 54
4-3-4- باد 55
5-3-4- بارندگی 55
فصل پنجم: ژومرفولوژی شهرستان
1-5- تأثیر فرایندهای درونی و بیرونی در مرفولوژی منطقه 66
1-1-5- فرایندهای دروزنی (تکتونیک و ساخمان زمین) 66
2-1-5- فرایندهای بیرونی 67
2-5- واحدهای ژئومرفولوژی منطقه 68
1-2-5- واحد کوهستان 68
1-1-2-5- قلل فرسایش یافته 71
2-1-2-5- واحد تپه ماهوری 71
2-2-5- واحدهای مخروطه افکنهای 72
3-2-5- واحد دشت 72
فصل ششم: هیدرولوژی آبهای سطحی شهرستان
مقدمه: 74
1-6- حوضة آبریز دشت سبزوار 81
1-1- 6- کال انجمنه 81
2-1-6- کال ششتمد 82
3-1-6- رودخانه کیذور 83
4-1-6- رودخانه رودآب سبزوار 84
5-1-6- رودخانه سلیمانیه 85
6-1-6- رودخانه شمس آباد 87
7-1-6- رودخانه گزوا 86
8-1-6- رودخانه بالش آباد 87
9-1-6- رودخانه دلبر 88
10-1-6 رودخانه ریوند 89
11-1-6- رودخانه کراب 90
12-1-6- رودخانه بفره 90
13-1-6- روخانه مهر 91
14-1-6- رودخانه استر بدر 92
15-1-6- رودخانه کال شور سبزوار 93
16-1-6- رودخانه سنگرد 94
2-6- حوضة آبریز دشت جوین و سلطان آباد 95
مقدمه 96
1-2-6- رودخانه جوین (کالشور جوین) 99
2-2-6- رودخانه مشکان 99
3-2-6- رودخانه سرولایت (نشیب) 101
4-2-6- رودخانه کایستان 103
5-2-6- رودخانه ترسک 107
6-2-6- رودخانه ارگ 108
فصل هفتم: هیدرولوژی آبهای زیرزمین شهرستان
مقدمه: 110
1-7- دشت سبزوار 112
1-1-7- چاهها (عمیق و نیم عمیق) 115
2-1-7- قنوات 116
3-1-7- چشمهها 118
4-1-7- نتیجه 119
2-7- دشت جوین 121
1-2-7- چاهها- (عمیق – نیم عمیق) 122
فصل هشتم: چگونگی بهرهبرداری و کیفیت منابع آن شهرستان
1-8- تأثیر سازندهها در منابع آب دشت جوین- داورزن- سبزوار 124
2-8- خصوصیات لایههای آبدار در سه دشت 125
3-8- مطالعات ژئوفیزیک و چاههای اکتشافی 127
4-8- ضرائب هیدرودینامیکی 128
5-8- بررسی نقشههای کم عمق و تراز آب زیر زمینی 129
6-8- بهرهبرداری از منابع آب زیر زمینی 133
7-8- حداکثر ظرفیت مجاز بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی در دشت سبزوار 137
8-8- کیفیت آب در سطح شهرستان 138
1-8-8- طبقه بندی آب از نظر کشاورزی 139
2-8-8- طبقهبندی آبهای منطقهای از نظر شرب 140
1-2-8-8- دشت جوین 140
1-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه سبزوار تا ایستگاه راه آهن بیهق 140
2-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه بیهق تا نقاب 141
3-1-2-8-8- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه نقاب تا سنخواست 141
4-1-2-8-8- دشت سبزوار 142
1-2-2-8-8- آبهای نواحی جنوب سبزوار 142
2-2-2-8-8- آبهای نواحی شمالی غرب سبزوار 142
3-2-2-8-8- آبهای سبزوار و شرق سبزوار 143
3-2-8-8- دشت داورزن 143
9-8- علل شوری آب شهرستان سبزوار 144
10-8- مسئلة تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین 145
11-8 تغییرات سطح آب در شهرستان سبزوار 146
12-8- نتیجهگیری 150
فصل نهم: ارزیابی منابع و مسائل آب شهرستان
1-9- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت سبزوار 151
1-1-9- جریان آب زیرزمینی ورودی از سفره 155
2-1-9- جریان آب زیرزمینی خروجی از سفره 155
3-1-9- برداشت از سفرة آب زیرزمینی 156
4-1-9- تبخیر از سطح سفره 156
5-1-9- تغذیة سفره ناشی از سیلابهای ورودی 156
6-1-9- تغذیه از آب برگشتی کشاورزی 156
7-1-9- زهکشی از سفره آب زیرزمینی 157
2-9- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت جوین 159
1-2-9- نفوذ در ارتفاعات 167
2-2-9- نفوذ در دشت توسط باران 168
3-2-9- نفوذ جریانهای سطحی و سیلابی 168
4-2-9- نفوذ آب آبیاری 168
5-2-9- نفوذ فاضلاب 169
6-2-9- تخلیةاز منابع آب زیرزمینی 169
3-9- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت داورزن 169
1-3-9- نفوذ آب در ارتفاعات 169
2-3-9- نفوذ باران در دشت 170
3-3-9- نفوذ جریانهای سطحی 170
4-3-9- مقداری آب نفوذی از طریق آبیاری 170
5-3-9- نفوذ فاضلاب 170
6-3-9- وضعیت جریان خروجی دشت 172
7-3-9- نتیجه و پیشنهاد 170
فصل دهم: طرحهای عمرانی (طرحهای تغذیه مصنوعی و سدها)
1-10- کاربرد تغذیة مصنوعی 172
2-10- روشهای تغذیة مصنوعی برای منطقه 172
1-2-10- روش مستقیم یا تزریق 4 172
2-2-10- روش غیرمستقیم یا نفوذ و اداری 173
3-2-10- پخش سیلاب 173
2-3-2-10- روش تغذیه حوضچهای 173
3-3-2-10- بهسازی و اصلاح بستر رودخانهای 173
4-3-2-10- گودالهای طبیعی و مصنوعی 174
5-3-2-10- سدهای تغذیه: 174
6-3-2-10- خاکریزهای هلالی 174
7-3-2-10- ایجاد بانکت (چالههای کوچک) 174
3-10- ویژگیهای تغذیه مصنوعی در مناطق خشک و نیمه خشک 174
4-10- خصوصیات طرحهای پیشنهادی تغذیة مصنوعی 176
5-10- طرحهای تغذیة مصنوعی 177
1-5-10- محل تغذیه 179
2-5-10- روش تغذیه 179
6-10- طرح تغذیه مسیل خسروجرد 180
7-10- طرحهای عمرانی کوچک تغذیه در شمال دشت 181
8-10- طرح عمرانی مسیل رودخانة سنگرد 183
9-10- طرح تغذیه رودخانة جوین 183
1-9-10- ظرفیت طرح 185
2-9-10- روش تغذیه 185
3-9-10- محل تغذیه 185
فصل یازدهم: نتیجهگیری و پیشنهادات 187
1-11- نتیجهگیری مطالعات 190
1-1-11- دشت سبزوار 190
2-1-11- دشت جوین 190
2-11- پیشنهادات 192
1-2-11- دشت سبزوار 192
2-2-11- دشت جوین 192
3-2-11- دشت داورزن 192
فصل دوازدهم: پیوستها
1-12- منابع مورد استفاده 195
2-12- جداول و نمودارها 200
3-12- نقشه 199
پیشگفتار
آگهی از کم و کیف منابع آب کشور و چگونگی تحولات آتی در تقاضا برای آب و خدمات وابسته به آب، از پیش شرط های اصلی و اساسی برای برنامهریزی و مدیریت معقول منابع آب محسوب میشود. افزایش و تشدید تقاضا برای آب و خدمات مربوط به آن، تنزل کنترل کیفیت منابع آب سطحی زیر زمینی و هم چنین تخریب محیط زیست که بر اثر شهرنشینی و صنعتی شدن و تحول در کاربرد اراضی ایجاد گردیده و شتاب میگیرد، منابع آب موجود هر کشور را حت فشارهای فزاینده قرار داده و مدیریت معقول و منطقی آن بسیار دشوار و پیچیده تر از سابق نموده است. بحران آب در سطح بینالملل از مدتهای قبل به طور جدی توسط سیاست گذاران و متخصصین آب را به خود جلب نموده است. اثرات نامطلوب زیست محیطی در اثر تجمع گازهای گلخانهای در جو سبب گرم شدن زمین و تغییر توزیع زمانی و مکانی بارش گردیده و منطق گرم و خشک با کاهش قابل توجه منابع آب رو به رو خواهند شد که متعاقب آن فاصلة زمانی بین وقوع و شدت خشکسالیها و سیلابها تغییر مییابد به طور کلی اثرات متقابل توسعه و محیط زیست افزایش جمعیت و ضرورت حفظ امنیت غذایی چالشهای مهمیدر عرصه مدیریت عرضه و تقاضای آب کنترل آلودگی منابع آب، مدیریت مقادیر جدی و بحرانی و مدیریت آبهای مشترک به وجود آوره است. برای رویارویی و دستیابی به راه کارهای مناسب جهت غلبه یا مهار بحران آب نیاز به آمار و اطلاعات از وضعیت موجود و روند گرایش مسلط حاکم میباشد. ارزیابی منابع آب از میتوان یکی از مهمترین اقدامات دانست که برای افزایش آگاهی و شناخت دربارة شرایط منابع آب کشور انجام میپذیرد. از این رو نتایج این گونه بررسیها در برنامهریزی و مدیریت درست منابع آب فوقالعاده مؤثر و سودمند است . ارزیابی منابع آب در سطح ملی با توجه به حجم اطلاعات و آمار جمعآور شده با تکیه بر اطلاعات محدود و شیوههای قدیمیپردازش اطلاعات مشکل بوده و قطعاً جوابگوی حل معضلات موجود نمیباشد و ضرورت ایجاد سامانه نوین بانکهای اطلاعات و تحلیلهای منطقهای را ایجاب میکند. با توجه به گسترش روزافزون جمعیت، به ویژه در شهرها که تغییر در الگوهای اقتصادی را به بار میآورد و همچنین بروز تغییر در روند مصارف عمومیکشور، نیاز به ذخیرهسازی و مهار آب ها از طریق سدسازی در ابعاد فزایندهای محسوستر میگردد. (45) با توجه به اینکه بارش میانگین سالیانه جهان 840 میلیمتر و بارش میانگین سالیانه ایران 260 میلی متر پس ایران حدود 30 درصد بارش جهانی را داراست ، و هم چنین بارش متوسط قارة آسیا 732 میلی متر که ایران 33 درصد بارش آسیا را داراست. (29)
با این وجود اختلاف ریزش در سطح کرة زمین موجب گردیده تا دانشمندان کشورها را به، پرآب، کم آب و آنهائی که با بحران آب مواجه هستند طبقهبندی کنند.
در شرایط کنونی 26 کشور جهان به طور شدید دچار کم آبی هستند، که از جمله 9 کشور در خاورمیانه و چند کشور در افریقای شمالی مانند: مصر، سودان، لیبی . . . . را میتوان نام برد، به گونهای که بحران آب چالش بزرگ این کشورها در قرن 21 خواهد بود، برای جلوگیری از خونریزهای احتمالی بر سر آب و استفاده بهینه از منابع و تقسیم عادلانه این مایةحیاتی به گفتگوی تمدنهای بشری نیاز مبرم داریم. (13) شرایط هیدروژئوگرافی مناطق مختلف ایران ( از نظر پراکندگی مناطق مرطوب، نیمه خشک و خشک) از یک طرف و محدود بودن میزان آب و زمین مستعد در دسترس از طرف دیگر ایجاب میکند که به منظور برخورداری از اقتصادی خودکفا و مستقل، سدهای زیادی ساخته شود، در این راستا باید از ذخیرهسازی آب برای گسترش زمینهای تحت کشت و افزایش تولیدات کشاورزی و دامیدر سطح کاملاً گسترده و مناسب در سطح شهرستان سبزوار و دیگر نقاط کشور استفاده شود. بطور کل احداث یک سد برای تحقق اهداف تعیین شدهای در چهار چوب نیازهای اجتماعی انجام میگردد، که بدین ترتیب اهمیت مخازن آبی جهت جمعآوری آبهای سطحی به منظورهای مختلف مانند کنترل سیلاب و تنظیم آب جهت مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی تولید انرژی برق بر کسی پوشیده نیست. منابع آب زیرزمینی نقش عمدهای در توسعه کشاورزی، صنعتی و بهداشتی سطح شهرستان سبزوار و کشور ایران دارد، و بهرهبرداری بیش از پیش ، این منابع ارزشمند را به معرض خطر جدی قرار داده است. دو خطر بزرگ بهای زیرزمینی را تهدید میکند، استخراج بیرویه به دلیل سهولت دستیابی به این منابع که باعث پائین آمدن سطح ایستایی در آبخوان و نابودی ذخائر آب زیرزمینی شده و تبعات خطرناکی مانند نشست زمین را بدنبال دارد. دومین خطر، آلودگی شدید در نتیجه توسعه شهرها و ایجاد صنایع و استفاده از کودهای شیمیائی میباشد.
اگر چه سفرههای آب زیرزمینی خود به صورت یک فیلتر در تصفیه آب، نقش ایفا میکنند، تغذیه مصنوعی آبخوان به مثابه یکی از اشکال توسعه منابع آب خطرات ناشی از بهرهبرداری بیش از حد و آلودگی آنرا به طور مؤثر کاهش میدهد. ارزیابی پروژه های تغذیه مصنوعی ایجاد شده در کشور و سطح شهرستان به جهت عقلانی و اقتصادی نبودن این پروژهها از اهمیت ویژهای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت عملی ارزیابی این پروژهها از اهمیت ویژهای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت علمیارزیابی این پروژه انجام نگرفته است و به همین دلیل زمینه برای طرح ادعاهای مبالغه آمیز در خصوص ارائه راندمانهای بالای تغذیه مصنوعی و آبخوان دارای فراهم شده است.
ولی از آنجایی که هر ساله به میزان قابل توجه شاهد افت آبهای زیرزمینی در سطح کشور و شهرستان سبزوار میباشیم چاره جز این چیست؟ (45) در پایان از زحمات بیدریغ و خالصانةاستاد بزرگوار و ارجند جناب آقای دکتر احمدی استاد راهنمایم کمال تشکر و امتنان را دارم. چرا که بدون راهنمائیهای ایشان موفق به گردآوری چنین مقولهای نمیشدم و همچنین از دوست عزیزم سرکار خانم طاهره شاه محمدی و الهام شاکری که در جمعآوری این مطالب به من کمک کردند خالصانه تشکر میکنم. از همکاری کتابخانه وزرات نیرو و مسئول کتابخانههای وزرات برنامه و بودجه و شرکت سهامیآب استان تهران و در نهایت از زحمات پدر و مادر عزیزم که در این مدت مرا یاری کردهان سپاسگذارم.
این پایاننامه برای اخذ مدرک کارشناسی به رشتة تحریر درآمده و خالی از اشکال نبوده، انشاءالله که به دیده اغماض بنگرید.
1-1- انگیزه و انتخاب موضوع:
سخن را با نام خدا آغاز میکنیم که بخشنده و مهربان است و مرگ و زندگی بدست اوست. خداوند بنای جهان را بر آب نها، آب الفبای آبادانی است، بدون آب یعنی مرگ بشر اولیه در هر جای کرده زمین پا نهاد و ساکن شد بی وجود آب نبود، آبادیها، شهرها مراکز خدماتی و صنعتی و فرهنگی همه و همه که در کنار هم جمع شده و به شکل منسجم و شکیل در آمدهاند از وجود پربرکت این مایة حیاتی بوده مرکزی ایران است. شهری گرم و خشک، شهری که میزان بارندگی میانگین آب برابر میانگین بارش جهان است. شهری کم آب که از قدیم با این مشکل روبرو بوده، من تصمیم بر آن شد در این عرصه گامیهر چند کوچک بردارم و به مشکلت این شهر بهتر واقف شوم و از کم و کیف آن بیشتر اطلاع حاصل نمایم، مدتی این مسئله فکرم را به خود مشغول کرده بود ولی به دلیل مشغله کاری فرصت پیدا نمیکردم، تا اینکه پایان نامة فرصتی شد باری شروع این کار ، با جان و دل، مسائل و تعلیم هیدرولوژی اقلیم سبزوار را انتخاب و وارد میدان شدم. در پایین متذکر شوم مشکل و کمبود آب، ب آبی، تخریب قناتها و پرکردن آنها توسط افراد بیاطلاع و در نهایت خشکی قناتها و کم شدن آب چشمهها و افت آبهای زیرزمینی، خرابی چاههای عمیق و کمبود و نبود وسایل فنی و موتوری و ترسیدن سوخت به موقع مقرر و مشکلات دیگر را آن سبب انتخاب این مطالب برای موضوع میشد.
بعد از انتخاب واحد پروژه عازم شهرستان مشهد شدم. در این سفر وسیلة نقلیة ما در شهرستان سبزوار خراب شد و بناچار مدت 24 ساعت در این شهر ماندیم در این مدت تا حدودی مرد این شهرستان را آشنا شدیم و خیابانهای ساده اما بدور از تجملات آنجا را مشاهده کردیم. و همچنین از مردم آنجا در مورد کم آبی و مشکلاتی که داشتند شنیدیم در این سفر فکر مرا مشغول به خود کرده بود و بعد از برگشت آن سبب انتخاب این مطلب برای این موضوع شد.
2-1- طرح مسئله:
بعد از اینکه انتخاب موضوع مشخص شد، بر آن شدم که چگونه و به چه شیوهای مسئله را مطرح نمایم. مطرح کردن مسئله آب، به تنهائی مرا راضی نمیکرد و واقعیت امر هم همین است. تا اینکه به سراغ یکسری مطالب که پیش زمینه و پیش نیاز آب بوده رفتم، مواردی که کمیت و کیفیت آب بدانها بستگی دارد، بدون وجود آن عوامل، مواردی چون، تشکیل، ایست، حرکت، تخریب و ریزشی انجام نمیگیرد. لذا در طرح مسئله نکاتی چند در مورد موقعیت جغرافیایی و زمینشناسی دشتهای سبزوار آب و هوا و ژئومرفولوژی (اشکال مختلف سطح زمین و فرآیندهای تغییر دهندة آن ) نکاتی که لازم بود به رشتة تحریر درآمد. بعد به اصل موضوع یعنی آبهای سطحی و زیر زمینی شهرستان پرداخته شد، اکثر رودخانههای دائمیو فصلی شهرستان مورد توجه خاص قرار گرفت، و به منشأ آبگیری و آبدهی و حوضه آبریز آنها اشاره شد. حوضه های این شهرستان از نظر موقعیت و چگونگی بهرهبرداری بصورت جداگانه بررسی دقیق انجام گرفت. طرحهای تغذیه مصنوعی و سدهای ساخته شده و مکانهائی که باید سد ساخته شود و مراکز جاذب جمعیت مورد شناسائی، و پیشنهادات لازم ارائه شده.
3-1- فرضیهها:
شهرستان سبزوار ، با بارش اندک و تبخیر زیاد، مسئله تأمین آب و نگهداری و حفاظت از آن خیلی مهم است، لذا نکاتی طرح و پیشنهاد میگردد. 1- طرح آبخوانداری در سطح دشتهای – سبزوا، جوین و داورزن 2- طرحهای تغذیه مصنوعی توسط رودخانههای فصلی و موقتی، اگر در سطح شهرستان سبزوار انجام پذیرد کمک بسیار فراوانی به سفرههای آب زیرزمینی خواهد شد. شهرستان سبزوار بویژه دشت جوین فاقد امکانات تفریحی و ورزشی است با ساختن سد بر روی رودخانه های جنوبی دشت جوین. به مواد مثبت زیر خواهیم رسید. 1- تغذیه و تقویت سفرههای زیرزمینی دشت جوین 2- جلوگیری از به هدر رفتن آبهای اضافی در فصلهای بارانی که به آب نیاز کمتری میباشد. 3- ذخیره آب و استفاده برای کشاورزی در فصول کم آب بویژه تابستان 4- خود سد بعنوان یک مرکز تفریحی و ورزشی میتوان مورد استفاده قرار گیرد. 5- مخزن سد همیشه دارای آب است و لذا میتوان به پرورش و تکثیر آبزیان بویژه ماهی پرداخت، که یکی از مقرون به صرفهترین تأمین پروتئین میباشد. در پایان به نظر نگارنده منطقه جوین بر اثر آفت زیاد آبهای زیرزمینی (به دلیل استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی به جهت بالا بردن آبدهی غیرمجاز چاههای عمیق) تمدید ممنوعیت حفر چاههای عمیق الزامیاست.
4-1- مطالب مورد مطالعه:
مطالبی که در این مدت مورد مطالعه قرار گرفت، اکثراً رابطه تنگاتنگ با مسائل آب شهرستان سبزوار وارد، و در بحثهای ژئومرفولوژی و زمین شناسی منطقه و تأثیر آب و هوا بر روی این عوامل، موضوع آب هیچگاه فراموش نشد. چون خود این مسائل تأثیر مستقیم بر منابع آب سطحی و زر زمینی خواهند داشت. بدون مطالعه ژئومرفولوژی و زمین شناسی یک منطقه نمیتوان به لایههای آبدار و نفوذ پذیر و غیر قابل نفوذ پی برد، و نتایجی بدست آورد. حوضههای آبریز دشت سبزوار- جوین، داروزن از نظر آبهای زیرزمینی کاملاً مورد مطالعه قرار گرفت، مطالعه در زمینه سرچشمه رودها آبدهی و آبریز آنها، تعداد چاههای عمیق و علت افزایش آنها ، تعداد قناتها و چشمهها و علت کاهش آنها و دلیل افت آب در سطح شهرستان مورد عنایت خاص قرار گرفت، و از سوئی مطالعه، کیفت آب (آب شرب، کشاورزی، صنعتی ) در دشتها فوق بررسی گردید. حداکثر ظرفیت مجاز بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی در سطح شهرستان سبزوار، علل شوری آب مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین و ارزیابی منابع آب در سطح سه دشت مذکور مورد مداقه قرار گرفت، طرحهای عمرانی، تغذیه مصنوعی، و ساختن سدها از جمله موارد دیگری است که مورد توجه نگارنده بود. در نهایت نتایج قابل قبول از آنها اخذ در پایان هر فصل قید گردید.
5-1- روش تحقیق:
در این مقوله تحقیق به سه صورت انجام گرفت 1- روش تحقیق کتابخانهای و با استفاده از نقشه و تفسیر آن 2- مطالعه و تحقیق میدانی 3- روش تحقیق به صورت پرسش و پاسخ مستقیم از اهالی اهل فن که این خود نیز یک نوع مطالعه میدانی محسوب میشود.
1-5-1- در روش تحقیق کتابخانهای مراجعه مستقیم به کتابخانههای وزارت برنامه و بودجه، کتابخانه وزارت نیرو که مرجعهای بزرگی در تهران محسوب میشوند، سروآب، سازمان هواشناسی و گیتاشناسی و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ادارة منابع طبیعی استان، جهاد سازندگی ادارة آبیاری و هواشناسی سبزوار داشتم، مطالبی فیش برداری شد و به اضافه یکسری تب و نقشههای که در کتابخانه شخصی خودم موجود بود و یا کتبی که از دیگر ان به امانت گرفتم به جمعبندی مطالب و تفسیر آنها پرداختم.
2-5-1- در روش تحقیق و مطالعه میدانی، شخصاً بطور مستقیم وارد عمل شده و مطالب و مواردی که نیاز داشتم و در منابع از آنها ذکری نشده بود به تحقیق و تفحص پرداختم . نکات مهم را یادداشت و در پایان نام گنجاندیم. در این روش خیلی چیزها که برایم زلال و شفاف نبود حل شد و به نتایج خوبی رسیدم، که یک آنها قید شده است.
3-5-1- و در روش تحقیق به صورت پرسش و پاسخ از اهالی محل و اهل فن و سازمانها و ارگانهای وابسته به آب مراجعه و اطلاعات خواسته شده را اخذ و فیش برداری کرده و در پایان نامه از آنها استفاده نمودم.
15 ص
علم اقلیم شناسی
اقلیم شناسی علمی است که در جستجوی بیان و شرح طبیعت اقلیم و نیز اینکه به چه ترتیب از محلی به محل دیگر عوض گشته و همچنین اینکه چگونه وابسته به فعالیتهای بشری است، میباشد. این علم کاملا و بطور پیوسته وابسته به هواشناسی بوده و خود در مورد تغییرات روزانه جوی و نتایج آن بحث میکند.
آشنایی
ممکن است بسیاری از رشتههای مطالعاتی مربوط به سیاره زمین را در سه گروه وسیع و اصلی گنجانید. این سه گروه عبارتند از: لیتوسفر یا قسمت خشکی زمین ، هیدروسفر یا قسمت آبی سیاره و بالاخره اتمسفر یا جز گازی زمین.
اگر در مطالعه و بررسی چگونگی هوا و اقلیم ، لایه گازی شکل زمین پراهمیتترین میباشد، ولی نباید از نظر دور داشت که گرما و رطوبت بطور پیوسته و همیشه میان سطوح خشکی و آبی و جو مبادله گشته و تمام آنها اجزا مکملی را بدست میدهند. مراحل مبادله گرما و رطوبت میان زمین و جو در طی مدت زمانی طولانی باعث بروز وضعی میگردد که اقلیم نامیده میشود. براستی ، اقلیم بیش از فقط یک میانگین آماری بوده و باید آنرا مجموعه چگونگیهای جوی درگیر با گرما ، رطوبت و حرکت هوا دانست.
اقلیم فاکتور بسیار مهمی از محیط زیست طبیعی بشر میباشد، زیرا اگرچه معمولا انسان خود را مخلوقی میپندارد که بر روی زمین زندگی مینماید، ولی او در واقع ، در قعر اقیانوس عمیق هوائی هم که کره زمین را دربر گرفته است، قرار دارد.
تاریخچه هواشناسی و اقلیم شناسی
اقلیم شناسی را میتوان در عین حال علمی قدیمی و جدید دانست. قدمت این علم تا به اندازه کنجکاوی بشر در مورد محیط زیستش میرسد. از سوی دیگر ، تازگی این علم با پیدایش هواپیما ، رادیو و رادار همزمان میگردد. بشر اولیه تا حد زیادی تحت تاثیر پدیدههای هوا و اقلیم قرارداشت. مذاهب خرافاتی که بر پایه شرک و بت پرستی قرار داشتند، به تفسیر رازهای جوی نظیر بارش ، باد یا رعد و برق پرداختند.
از زمان باستان تاکنون ، به موازات توسعه علوم ، شناخت هر چه بیشتر هوا و اقلیم هم به جلو میرود. فیلسوفان یونانی علاقه زیادی به هواشناسی و اقلیم نشان میدادند. در واقع این دو لغت هر دو ریشه یونانی دارند. تقسیم بندی جهان به پنج منطقه اقلیمی ، یعنی مناطق سرد و منجمد شمال و جنوب ، مناطق معتدل شمال و جنوب و منطقه گرم (مناطق اقلیمی جهان) ، به پارومنیدس (Parmenides) یونانی نسبت داده میشود که ، در پنج قرن پیش از میلاد مسیح میزیسته است.
زمانی که مشاهده و حدس و گمان و خرافات در توسعه و پیشرفت هواشناسی و اقلیم شناسی نقش بازی مینمودند، تا به آغاز قرن هفدهم طول کشید. در این هنگام اختراع ادوات هواشناسی و ثبت دیدبانیها به یاری این علوم آمده و توضیحات دقیقتر اقلیمی را در دسترس قرار داده و آنالیز علمی پدیدههای هوا را ممکن ساختند.
آشکار سازی تغییرات دما وبارش نسبت به میانگین در استان چهارمحال وبختیاری
در سالهای اخیردر مورد افزایش دما در کره زمین بحثهای زیادی می شود و در کلیه کنفرانسها و سمینارهایی که برگزار میگردد
به اثرات تغییر دما بر روی محیط زیست می پردازند در استان چهارمحال وبختیاری با مساحت ١٦٥٣٣ کیلومتر مربع که در
٣٢ شمالی واقع شده و ارتفاع آن درپست ترین - ٣١ تا ٤٨ - ٥١ شرقی وعرض جغرافیایی ٠٩ - ٤٩ تا ٢٦ - بین طول جغرافیایی ٣٠
نقطه که خروجی کارون از استان است و محل الحاق رودخانه خرسان به کارون می باشد به ٨٠٠ متر از سطح دریا میرسد و
بیشترین ارتفاع آن زردکوه با ٤٢٢١ متر از سطح دریا می باشد که این توپوگرافی ویژه باعث شده که تنوع اقلیمی در این
مساحت کم مشاهده شود .وتغییرات دما وبارش در نقاط مختلف آن به یک نسبت تغییر نیابد.
اقلیم و سلامتی
که به معنی تأثیر عوامل اقلیمی بر پیکر انسان است مفهوم وسیعی دارد . عوامل متعددی Meteoropathology لغت
آب و هوا ( اقلیم ) منطقه ای را می سازد آنچه اقلیم شناسان از آن بعنوان آب و هوا سخن می گویند شامل
دما ، بارندگی ، سمت و سر عت باد ، رطوبت ، تبخیر و تعرق ، تابش خورشید و غیره می باشد . نقطه نظرهای
متعددی درباره وجود یا عدم رابطه بین آب و هوا و نیرو جسمی و روحی و حیات انسان وجود دارد حتی
بعضی از روانشناسان معتقدند آب و هواهای گوناگون انسانهای با نیروی جسمانی و عقلانی مختلف پرورش میدهد
بررسی روند تغییرات بارش (مقدار،زمان ونوع ) در استان چهارمحال وبختیاری
سعید قطره سامانی کارشناس هواشناسی کشاورزی
ادارکل هواشناسی استان چهارمحال وبختیاری
چکیده
١٦ کیلومتر مربع یکدهم مساحت کشور را شامل استان چهارمحال وبختیاری با مساحت بالغ بر ٥٣٣
میگردد و با این مساحت کم تامین کننده در حدود ده درصد از کل آب کشور بوده و دشتهای خوزستان و
اصفهان توسط رودخانه هایی که سرچشمه آنان در این استان میباشد تامین و سدهای کارون ، دز ،
زاینده رود از روانآبهای جاری از این استان تامین می گردند .
به منظور بررسی روند تغییر ات بارش استان چهارمحال وبختیاری حوزه آبخیز کارون وزاینده
رودکلیه ایستگاههای سینوپتیک استان وایستگاه کلیماتولوژی پل زمانخان وباران سنج
یانچشمه که در حوزه آبخیز زاینده رودواقع میباشند و قدمت آماری آنهازیاد است انتخاب
وبررسی های لازم بعد ازتکمیل نمودن خلاء آماری آنها انجام شده بدین منظور روند تغییرات
بارش بصورت سالانه بررسی ومشخص گردید که اکثر ایستکاه ها دارای روند کاهشی میباشند
وبه منظور بررسی روند تغییرات زمانی بارش ابتدا بارش بصورت فصلی تهیه گردید وروند
تغییرات آن مشخص شد،بارندگی های پاییزه در حال افزایش وبارندگی های زمستانه وبهاره
در بعضی از ایستگاههای منتخب بصورت کاهشی میباشد وبا توجه به افزایش دما طی سالهای
اخیر در طول زمستان موجب گردیده است که نوع ریزش نیز تغییر یابد وبارشها بیشتر بصورت
٧٩ ومقایسه - باران نازل شود . وبا رسم منحنی آمبروترمیک آمار بلند مدت وسال زراع ی ٨٠
آن با یک دیگر مشخص گردیده که دوره های خشک نسبت به بلند مدت در حال افزایش
میباشد که این موضوع در افزایش تبخیر وتعرق وبالا بردن ننیاز آبی جامعه موثر بوده واز عوامل تشدید بحران ناشی از خشکسالی میباشد
بررسی روند خشکسالی در استان چهارمحال وبختیاری
ادارکل هواشناسی استان چهارمحال وبختیاری
چکیده
به منظور بر رسی روند خشکسالی استان چهارمحال وبختیاری از میان ایستگاهه ای فعال ١١
ایستگاه که دارای بیشترین قدمت آماری بودن انتخاب وبررسی های آماری بعد ازپر نمودن خلاء
آماری آنها انجام شده ودهکهای اول ،دوم وسوم بعنوان خشکسالی شدید ،متوسط وضعیف در
نظر گرفته شد ه. تعداد تکرار آنها مشخص گردی ده ونقشه توزیع خشکسالی برای سالهای که
بیشتر من اطق استان در خشکسالی بسر میبردند ترسیم شده وهمچنین دهکهای هشتم ،ونهم
ودهم بعنوان تر سالی ضعیف ،متوسط وشدید در نظر گرفته شده . تعداد تکرار آنان مشخص
گردیده است.
بارندگی از عوامل جوی میباشد که تغی یرات آ ن از روند خاصی پیروی نمی کند وعوامل زیادی از
قبیل ، توپوگرافی ،دوری ونزدیکی از منابع آبی ،عرض جغرافیایی … در تغییرات آن دخیل
میباشند وهمچنین روند تغییرات روزانه ،ماهانه وسالانه با روز ، ماه وسال قبل ارتباطی ندارد واز
بارش کم یا زیاد آن در یک روز نمی توان در مورد آیند پیش بینی نمود
روش کار
بمنظور تحلیل دوره های خشکسالی در استان چهارمحال وبختیاری از میان ایستگاههای ف عال ایستگاههای که
دارای قدمت آماری بیشتر بودند انتخاب گردید . سالها و ماههای فاقد آمار بوسیله همبستگی بین ایستگاهها وباتوجه
برآورد و خلا آماری پرشد . (r) به قابل اعتماد بودن ضریب ضریب همبستگی
١٩٩٩ گردیدند تا بتوان چنانچه روند - ١٩٥٦ لغایت ٢٠٠٠ - تمام ایستگاهها دارای آمار یکسان از سال زراعی ٥٧
ورژیم بارندگی وجود دارد را در آنان تشخیص داد پس از تکمیل وترمیم داده های آماری از مجموعه بارندگی سالانه
در طول عمر ایستگاه بعمل آمد ( جدول شماره ١ )تکمیل گردید در این جدول میانگین واریانس انحراف از
میانگین ضریب تغییرات جوکلی یخی ماکزیمم بارندگی مشاهده شد ومینیمم بارندگی مشاهده شده را می
توان مشاهده کرد .
وزارت راه و ترابری
سازمان هواشناسی کشور
بولتن اداره کل هواشناسی استان چهارمحال و بختیاری
اداره پیش بینی و تحقیقات اقلیمی و هواشناسی کاربردی
بهار 1386
-
تحلیل وضعیت آب و هوای استان چهارمحال و بختیاری
بهار 1386
دهه اول فروردین:
میانگین الگوی نقشه های هواشناختی حاکی از نفوذ یک سامانه بارش زای غربی به سمت منطقه می
باشد. این ساما نه که با امواج گرم و مرطوب جنوبی همراهی داشت موجب بارش در سطح منطقه
گردید و اداره کل هواشناسی استان اولین اطلاعیه و اخطاریه سال جدید را در خصوص شدت بارش و
احتمال آبگرفتگی معابر و جاری شدن سیلاب صادر نمود.
دهه دوم فروردین:
عبور امواج ناپایدار موجب تداوم با رش گردید ولی از اواسط فروردین ماه سامانه بارش زا از سطح
منطقه خارج شد و جوی پایدار همراه با افزایش نسبی دما حاکم شد.
دهه آخر فروردین:
در دهه آخر فروردین ماه همچنان سامانه بارش زا در سطح منطقه فعال بوده و موجب رگبار و رعد و
برق و وزش باد تا پایان فروردین شده است.
دهه اول اردیبهشت:
هوای منطقه در دامنه فعالیت دو سامانه بارش زای غربی و جنوبی قرار داشت و موجب رگبار و رعد و
برق و وزش باد نسبتاً شدید گردید.
دهه دوم اردیبهشت:
با نفوذ سامانه بارش زای مدیترانه ای و شارش امواج ناپایدار لایه میانی جو در سطح منطقه موجب
افزایش ابر و وزش باد و رگبار و رعد و برق گردید.
دهه آخر اردیبهشت:
با نفوذ سامانه کم فشار حرارتی به عرضهای بالاتر ضمن افزایش نسبی دما، جوی پایدار حاکم شده ولی
از اواخر ماه مجدداً شارش امواج ناپایدار هوای منطقه را تحت تاثیر قرار داد و موجب افزایش ابر و
وزش باد و رگبار گردید.
پدیده های مربوط به تشعشعات
تقریبًا کلیة سطح زمین ، صرفنظر از حرارت داخلی ، از پرتو افکنی خورشید نتیجه می شود . تشعشعات
آفتاب ، که در اثر ایفای نقش عمده و مستقیم در قلمرو بیولوژی بویژه گیاهان اهمیت خاصی دارد ، بایستی
بعنوان عامل اصلی جابجائی ها در جو بشمار آید . در حقیقت پرتو افکنی خورشید نه تنها در نتیجه اختلافات
زمانی و مکانی ، ایجاد کننده ‹‹ جغرافیای درجه حرارت ›› است ، بلکه در اثر عدم تعادل انرژی که بدینسان بدست
می آید باعث حرکات جبران کننده ای می شود که اختلاط جو و اقیانوسها را سبب می گر دد . با وجود این ،
مطالعات تشعشع آفتاب را نمی توان از مطالعة عوامل سیاره ای ( طول روز ، ارتفاعات آفتاب در افق ) و عوامل
آب و هوائی ، مانند رطوبت هوا و ابر آلودگی جدا ساخت .
تابش خورشید و سیستم زمین
هر کسی می داند انرژی خورشیدی که به زمین می رسد سیستم فیزیکی وبیولوژیکی زمین را به حرکت در می آورد. با انجام
اندازه گیری ها , آزمایشات و محاسبات روی تابش خورشید د انشجویان قادرند اندیشه های یکسان و کامل تری از چرخش
فیزیکی سیستم زمین را بدست آورند. بامطالعه جزییات درخشندگی خورشید که به زمین و فضا می رسد موجب درک بهتر
دانشجویان فیزیک از موضوعات زیر می شود.
. تابش خورشید
. طیف الکترو مغناطیسی
. مفاهیم کاربرد ریاضی در رابطه با محاسبات تابش خورشید
. تغییرات آب و هوایی در رابطه با عرض جغرافیایی
. تغییرات فصلی آب و هوا
. تبادل انرژی کره ای
. تغییرات روزانه تابش خورشید
. تغییرات درخشندگی ناشی از حرکات خورشید
. اثرات تغییرات درخشندگی خورشید روی سیستم زمین
این مقاله کوتاه آموزشی به عنوان یک منبع و مرجع اطلاعاتی در مطالعات تابش خورشید بوده تا دانشجویانی که در ای ن 3
زمینه به تحقیق می پردازند مورد استفاده قرار دهند , لینک های پژوهش های دانشجویی در آخر این مقاله قابل دسترسی
است. قبل از شروع جزئیات پژوهش در باره ی تابش خورشید می بایست سه موضوع اساسی مورد تفهیم قرار گیرد.
خلاصه پایان نامه:
در این تحقیق تاثیر اقلیم و زمان برداشت میوه نارس نارنگی محلی (Citrus reticulate Blanco.) نارنج (Citrus aurantium L.)، گریپ فروت مارش (Citrus paradisii Macf.) و گریب فروت قرمز (Citrus paradisii Macf.) بر فاکتورهایی مانند وزن میوه، قطر میوه، ضخامت پوست میوه، ماده خشک میوه، میزان عصاره کل و مقدار نارنجین و هسپریدین موجود در عصاره کل بررسی گردید. این تحقیق در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار در دو موسسه تحقیقات مرکبات تنکابن (کترا) و جیرفت واقع در شمال و جنوب و پژوهشکده صنایع شیمیایی سازمان پژوهش های علمی صنعتی ایران انجام گرفت. برداشت میوه های نارس ارقام در سال اول (1380) 45 روز بعد از گلدهی کامل و در سال دوم (1381) 30 روز بعد از گلدهی کامل به فاصله هر 10 روز صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که وزن میوه، قطر میوه، ضخامت پوست میوه، مقادیر ماده خشک میوه، میزان عصاره کل میوه و همچنین مقدار نارنجین و هسپریدین موجود در عصاره کل به شدت تحت تاثیر زمان برداشت میوه و شرایط آب و هوا بوده است. تغییرات قطر میوه در دو ناحیه متناسب با وزن میوه بوده است. افزایش وزن و قطر میوه در جیرفت (بدلیل شرایط مناسب محیطی) سریعتر از تنکابن صورت گرفته و در میان گونه های مرکبات گریپ فروت قرمز بیشترین وزن و قطر را در مرحله چهارم برداشت در سال اول (75 روز بعد از گلدهی کامل) و دوم (60 روز بعد از گلدهی کامل) داشته و کمترین آن در نارنگی محلی در مرحله اول برداشت طی دو سال (به ترتیب 45 و 30 روز بعد از گلدهی کامل) بدست آمد. ضخامت پوست میوه ابتدا افزایش و سپس با رشد و نمو میوه کاهش یافت. بیشترین ضخامت پوست میوه در گریپ فروت قرمز در جیرفت تولید شده است.
پاورپوینت رشته معماری با عنوان" اقلیم در معماری» به صورت فایل پاور (30 صفحه) و قابل ویرایش می باشد.
بصورت کامل و همراه مطالب و عکس می باشد.
جهت استفاده دانشجویان عزیز رشته معماری