فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:7
مقدمه :
تغذیه مناسب یکی از ارکان سلامت ونشاط نوجوانان میباشد و با توجه به اهمیت خاص سلامت نوجوانان و جایگاه مهمی که این گروه درخانواده و جامعه دارند لازم است به انتخاب موادغذایی مناسب ، زمان و میزان مصرف و سن تغذیه آنها توجه کافی مبذول شود و توجه بدان حائز اهمیت است و این دلایل عبارتند از :
_ کودکان و بخصوص نوجوانان و جوانان بدلیل آنکه در مرحله رشد سریع قرار دارند نیازهای تغذیه ایشان اهمیت خاصی دارد و هرنوع اختلال درتغذیه آنان پیش آید میتواند موجب وارد آمدن لطمات شدیدی به رشد آنها شود.
2_ عوارضی که به علت عدم رعایت اصول بهداشت و تغذیه غلط درسلامت نوجوانان ایجاد میشود چنانچه به سرعت درمان نشود جبران ناپذیر بوده و ممکن است تا آخر عمر گریبان گیر آن باشد
3- نوجوانان درمرحله یادگیری سریع هستند و تغذیه نامناسب یادگیری و حافظه آنها را کاهش میدهد و خسارت عظیمی به سلامت جامعه میرساند.
4_ نوجوانان آسیب پذیرترازبزرگسالان هستند و اختلالات تغذیهای موجب کاهش قدرت ایمنی آنان شده و آنها را بیمارو ناتوان خواهد ساخت .
امروزه بهداشت و سلامت نوجوانان یک اولویت ملی دربسیاری ازکشورهاست بخصوص جنس مونث آن میباشد ودولتها و جوامع بینالمللی باید سلامت مادران و کودکان و بخصوص نوجوانان رادربالاترین اولویتهای خود قراردهند و باید مراقبتهای بهداشتی و تغذیه کافی و و مبارزه با بیماریةای همهگیر درجامعه و درسطح وسیع تر فراهم نمودن امکانات آموزشی توجه داشته تا سطح آگاهی خانواده ها را بالا ببرند. درتحقیقی که من به مدت 4 سال داشتهام متوجه شدم 80 % دختران توجه بیشتر به اندام و تغذیه داشتهاند ولی فقرمالی – عدم آگاهی خانوادهها- عدات بد خانوادگی باعث شده است که از تغذیه نامناسب برخوردار باشند.
و استفاده از روشهای مناسب دراین زمینه میتواند مفید و موثر باشد و البته بدیهی است که در بکارگیری این روشها اطلاع قبلی والدین و کسب مجوز از ایشان ضروریست و الزامی خواهد بود . ترکیب جمعیت کشور ما درحال حاضر بسیار جوان است و نزدیک به 60 درصد جمعیت ایران کمتر از 24 سال بوده و بدلیل عدم آگاهی آنها ممکن است که در معرض اصطلاحات و آموزههای غلط قرار گیرند که باید در این زمینه اقدامات بیشتری کودتا نسلهای بعد اثرات خوب آموزش مفید و بهداشت و تغذیهای مناسب را تجربه کنند.
تغذیه
آشنایی با نحوه انتخاب مواد غذایی مناسب ،زمان و میزان مصرف و سن تغذیه دردوران بلوغ غذاهای آن دوره با دوران دیگر زندگی ما فرق میکند چون بدن به نیروی بیشتری نیاز دارد ولی چنین افراد با پرخوری باعث افزایش وزن بدن خود شده و چاق می شوند و باید همیشه درحال رژیم باشند و غذا کمتر بخورند .
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:35
چکیده:
بهداشت روان به مفهوم تامین و رشد سلامت روانی فردی ـ اجتماعی ،پیشگیری از ابتلا و درمان مناسب بیماریهای روانی و نوتوانی بیماران روانی است و در بهداشت روان فعالیتهای زیر بکار گرفته می شود.
1 ـ کلیه فعالیتهای که در جهت تامین و گسترش سلامت روانی فردی و اجتماعی باشد.
2 ـ اقداماتی که با کمک به درمان به موقع و مناسب بیماریهای روانی شیوع بیماری را کاهش دهد و از معلولیتهای بیشتر پیشگیری نماید.
3 ـ اقداماتی که بیماران مزمن یا معلولین روانی را بکار و فعالیت فردی و اجتماعی دوباره هدایت و آنان را از معلولیت بیشتر برهاند .
دربهداشت به فعالیتهای بند اول و دوم پیشگیری اولیه ، به فعالیتهای بند سوم پیشگیری ثانویه و به فعالیتهای بند چهارم پیشگیری نوع سوم یا نوتوانی ( توانبخشی ) گفته می شود.
انواع خدمات بهداشت روانی
برای فعالیتهای بهداشت روان روشها و برنامه های متفاوتی وجود دارد که عبارتند از:
آموزش بهداشت روان
مبارزه با علل بیماری یا عوامل مؤثر در انتقال آن
افزایش مقاومت فردی ـ اجتماعی
مشاوره و راهنمائی
بیماریابی و مداخله اولیه
اصلاح نظام مراقبتی
نوتوانی در خانه و اجتماع
حرفه درمانی
هریک از این روشها و برنامه ها ممکن است تمام یا بخشی از فعالیتهای پیشگیری اولیه ، ثانویه و یا نوع سوم باشند. مبارزه با علل بیماریها و افزایش مقاومت در برابر ابتلاء به بیماریها پیشگیری اولیه ، بیماریابی پیشگیری ثانویه ، نوتوانی پیشگیری نوع سوم و بالاخره آموزش بهداشت و مشاوره از هر سه نوع پیشگیری به حساب می آیند.
جمعیتهای آسیب پذیر در بهداشت روان
گرچه بهداشت روان با این مفهوم خود را در برابر تمام بیماران و همه مردم متعهد می بیند، اما بدلیل محدویت امکانات کشوری و به منظور موفقیت بهتر ، بناچار از جمعیتهای نیازمند به خدمات بهداشت روان ، گروهها و جمعیتها ئی را که نیارمند ی بیشتری داشته و آسیب پذیری زیادتری از نظر بهداشت روان دارند، انتخاب و فعالیتهای خود را بر آنان متمرکز می نماید. بیماران و معلولین روانی ، عقب ماندگان ذهنی و بیماران صرعی ، کودک و نوجوانان ، زنان باردار و مطلقه و داغدیده ، افراد بی سرپرست ، زندانیان و مهاجران به ترتیب از گروههای آسیب پذیر تر و جمعیت های هدف در برنامه بهداشت روان می باشند.
بهداشت روان بعنوان بخشی از بهداشت عمومی
بهداشت روان بخش جدائی ناپذیر از بهداشت عمومی است که فرد را از عناصر شناختی ، عاطفی و همجنین از توانایی های خود در ایجاد ارتباط با دیگران آگاه می گرداند انسان با داشتن تعادل روانی ، بهتر می تواند بر استرس های زندگی فائق آید، کارهای روزانه را پربار تر و سودمندتر گرداند و فرد مفیدی برای جامعه باشد.
اختلالات روانی ومغزی با تاثیر روی سلمت روان فرد ، امکان دستیابی به بخش هایی از موارد بالا و یا امکان عملی ساختن تمام آنها را بطور کلی و یا به گونه ای نسبی غیر ممکن می سازد . درمان این گونه اختلالات و پیشگیری از به وجود آمدنها، راه استفاده از تمام توانایی موجود در فرد را برای وی هموار می سازد.
از آنجائیکه بهداشت روان پایه و اساس رشد انسان است ،این حقیقت را باید پذیرفت که مسائل بهداشت روان همراه زندگی است ، امکان پدید آمدنها همیشه وجود دارد و لازم است تا در باره آنها بحث و گفتگو شود .
بهداشت به معنی سلامتی است . اما سلامتی فقط نداشتن بیماری نیست . فرد سالم علاوه بر اینکه بدنی سالم دراد ، باید خوشحال و راضی باشد.او توانایی برخورد با مشکلات ، محرومیت ها و شکست ها را دارد و می تواند با این کار دیگران را هم به لذت بردن از زندگی علاقمند نماید. این فرد دیگران را آزار نمی دهد و به زحمت نمی اندازد. چنین فردی را که از نظر جسمی ،روانی و اجتماعی طبیعی است و روحیه خوبی نیز دارد می توانیم سالم بخوانیم.
انسانها به دلایل مختلف دچار بیماری جسمی می شوند . سوء تغذیه ، عوامل میکروبی ، تغییرات محیط زندگی، فرسودگی و صدمه جسمی ،کمبود مواد مورد نیاز خونی و عوامل فراوان دیگر بیماری جسمی می کند و امروزه اغلب بیماریهای جسمی توسط پزشکان قابل درمان و کنترل اند.
روان هم مانند جسم ممکن است بیمار شود. بیماران روانی احساس می کنند که تعادل و احساس سر زندگی خود را از دست داده اند. در بیماری روانی کارکردهای مختلف روانی نظیر تفکر، عواطف ، حافظه، هوش و اراده دچار اختلال می شود. صحبت و رفتار بیمار غیر طبیعی می شود و توانائی انجام کار از دست می رود.
برای هرکس تصور اینکه بدنبال هر بیماری جسمی چه اشکالی برای بیمار بوجود می آید ساده است . همه ما می دانیم تب بالا، کوری و یا شکستگی ساق پا برای یک فرد چه مشکلاتی ایجاد می کند. حتی اغلب نسبت به فردی که دچار بیماری یا معلولیت جسمی شده است و اکنش عاطفی و دلسوزی نشان می دهیم . اما بسیاری نمی دانند که بیماری روانی چیست و لذا قادر به ایجاد رابطه عاطفی درست و کمک به این گونه بیماران نیستند. برای بیمار روانی اغلب کوتاهی می شود و کسی به فکر ش خطور نمی کند که او را جهت درمان به بیمارستان یا نزد پزشک بفرستند.
اگر فردی دستش شکسته باشد، شما برای او متاسف وناراحت می شوید، ولی وقتی مشکل روانپزشکی دارد،مردم نمی دانند که باید چه کاری انجام دهند،چون نمی توانند مشکل او را ببینند، اما فقط به این دلیل که شما نمی توانید درد کسی را ببینید ، به این معنی نیست که آنها احتیاج مراقبت و حمایت شما نیستند.
افرادی که توانایی انعطاف مناسب در برابر مشکلات خارجی را دارند ،آنهایی که می توانند در محیط های پر استرس و آرام به راه و زندگی خود ادامه دهند ،افرادی هستند که خود ،روح و جسم خود را در برابر مشکلات ،ناآرامی و یا خوشی ها ولذات زود گذر واکسینه کرده اند.... وبا چشم دوختن به اهداف و آرزوهای قابل وصول ،قدم به قدم البته با تلاش و رنج وپشتکار به هدف نزدیک و از لذت پیروزیهای کوچک خود بهره مند می شوند
اهمیت بهداشت روان
شیوع بیماریهای روانی در حال گسترش است. شاید بدلیل مشکلات روزمره جوامع بشری و شاید بخاطر کاهش نقش سایر بیناریها بخصوص بیماریهای عفونی که بخوبی کنترل و مهار شده اند. بطور مثال سازمان بهداشت جهانی افسردگی را دومین بیماری شایع جهان می داند. خیلی از بیماریهای جسمی مثل آسم ،کولیت روده ای ،سرطان و ابتلا و ارتباط تنگاتنگی با فشارهای روانی دارند.
بیماریهای روانی شدید (جنون ) باعث تاثیر بسیار شدید بر فرد و خانواده او می شوند. بیماریهای روانی خفیف با وجود گذار بودن یا شدت کم باعث اختلال در کارائی و عملکرد فرد می شوند و بیمار را ناتوان از زندگی روزمره می منند. وبلاخره ،بیماری روانی بر خلاف یک بیماری جسمی ( که اغلب بر فرد بیمار مؤثر است ) باعث زیانهای شدید ،غردی ،اجتماعی ،عاطفی ،سیاسی و اقتصادی می شود.بطور تخمینی امروزه 500 میلیون نفر در دنیا مبتلا به یکی از اختلالات روانی هستند که از این عده 50 میلیون نفر مبتلا به اختلالات شدید روانی ،250میلیون نفر مبتلا به اختلالات خفیف روانی ، 120 میلیون از عقب ماندگی ذهنی ،50 میلیون از صرع و 30 میلیون نفر از ابتلا به دمانس رنج می برند. بسیاری از آنان این درد و رنج وکمبود مراقبت ها ؤ غالبا مسائلی همچون ننگ، شرم ،غفلت و مهمتر از همه مرگ هنوز باقی مانده است.
بیماریهای روانی و اختلالات مغزی رنج آورند ،موجب ناتوانی می شوند و حتی می توانند طول عمر را کوتاه کنند، همانگونه که دوره های افسردگی بعد از حملات قلبی ، در تعدادی ار بیماری های کبدی ناشی از وابستگی به الکل مشاهده می شود ویا در مواردی به خودکشی منجر می شود. وجود اختلالات روانی و مغزی غالبا پنهان می مانند ، چه به این علت که بیماران آن را مخفی نگه می دارند ویا اینکه توسط اطرافیان و خانواده آنان به عنوان یک بیماری واقعی تلقی نمی شوند. از آنجا که زیر ساختار غیر طبیعی و نهفته بسیاری از این اختلالات با کمک تصاویر مغزی روشن نشده است . بنابر این انکار این بیاری ها شبیه آن است که چون ما بدون میکروسکوپ قادر به دیدن سلول های غیر طبیعی نیستیم ، وجود سرطان را انکار کنیم ، بیماریهای روانی را قبل از اینکه خیلی دیر می شود، می توان تشخیص داد و درمان کرد.
ما به دلایل مختلف در بعی زمانها شرایط دچار آشفتگی های هیجانی می شویم . گاهی احساس غمگینی می کنیم و زمانی حالت تنش و اضطراب ،خشم و سردر گمی وجود ما را فرا می گیرد که این حالت ها چندان بطول نمی انجامد . چنین حالاتی در رفتارهای روزمره ما خیلی تکرار می شوند وحتی افرادی هم هستند که تحت هیچ شرایطی خشمگین نمی شوند. چنین حالات و تغییراتی غیر طبیعی نیست و بعنوان اوقات تلخی ؤعصبانیت و ناراحتی شناخته می شود.
ویژگیهائی از بیماریهای روانی
تغیرات غیر طبیعی در تفکر ،عاطفه ،حافظه و قضاوت فرد که از صحبت کردن و رفتار او شناخته می شود.
این تغییرات باعث ناراحتی حاصل از آن باعث اختلال در فعالیتهای روزمره شغلی ،تحصیلی ، فردی و ارتباط با دیگران می شود.
علائم ونشانه های بیماریهای روانی
بیماری روانی چیست:
بیماریهای روانی با نشانه ها وعلائمی شناخته می شود که می تواند توسط بیمار بازگو شود یا توسط دیگران مشاهده گردد.
الف ـ اختلال در عملکرد جسمی
1 – اختلال در خواب بیمار روانی ممکن است دیر بخواب رود،صبح زودتر از زمان دلخواه از خواب بیدار شود و خواب سبک و سطحی داشته باشد. کابوسهای مداوم او را ناراحت کند یا در خواب راه برود ،بسیار پرخواب باشد یا کلا خواب نداشته باشد.
2 ـ اشتها و غذا خوردن : تند غذا خوردن و گاه بی اشتهایی در بیماران روانی مشاهده می شود. گاه بیمار از غذا خوردن لذت نمی برد . گاه افزایش یا کاهش وزن دارد.
3 ـ میل جنسی : تمایلات جنسی ممکن است در بیماریهای کاهش یا افزایش یابد.
ب ـ اختلال در عملکرد روانی
1 ـ رفتار : رفتار بیمار روانی ممکن است باعث ناراحتی خود یا دیگران شود . گاه بسیار خشن و بی قرار است و یاخشونت شدید با دیگران برخورد می کند . لجبازی ، بهانه گیری، عصبانیت، پرتاب کردن اشیاء، شکستن شیشه ها و گاه انزوا ، گوشه گیری و سستی و بی حالی مشاهده می شود.
2 ـ گفتار و فکر کردن : گاه بیش از اندازه و سریع صحبت می کند، حاشیه پردازی می کند ، حرفهای غیر ضروری می زند،گاه بسیار کم حرف می شود، یا اصلاًًُُ حرف نمی زند ، گاه افکار غیر منطقی دارد و اعتقادات غلط و اصرار بر آن بر فکر او مستولی می شود، به دیگران شک میکند، ار آنها می ترسد. دیگران را دشمن خود می داند وگاه کلام و افکار او کاملا بی ریط و نامفهوم می شود، گاه احساس گناه بی جا دارد و گاه بی مهابا هر موردی را بیان میکند .
3 ـ هیجانات : گاه غمگین و افسرده و ناتوان و گاه به شکلی غیر معقول شادی و شعف او را در بر می گیرد . گاه شدیداُ مضطرب است و گاه بی مهابا می باشد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:20
مقدمه:
مفهوم بهداشت عمومی عبارت است از علم و فن پیشگیری از بیماریها و طولانی کردن عمر و بالابردن سطح سلامت و قدرت بشری که از راه کوششهای دسته جمعی افراد و نیروهای متشکل اجتماعی انجام می گیرد . یکی از ابعاد بهداشت عمومی که نقش مهمی در حفظ و ارتقای سطح سلامت و تندرستی دارد بهداشت فردی است.
در بهداشت فردی مسئولیت بهداشتی هر فرد به عهدة خود او خواهد بود و هر کس با مراعات آن خواهد توانست از لحاظ جسمانی ، روانی و اجتماعی در وضع مناسبی قرار گیرد و وظیفه ای را که نسبت به خود افراد خانواده و جامعة خود دارد به خوبی ادا کند.
از طرف دیگر عمل به اصول بهداشت فردی در نحوة قضاوت دیگران نسبت به ما بسیار مؤثر است زیرا قضاوتهای دیگران دربارة ما به دلیل عدم امکان معاشرت طولانی و نشان دادن خوی ذاتی خود به دیگران از روی ظاهر صورت می گیرد .
بهداشت پوست
پوست از وسیع ترین و مهمترین اندامهای بدن است و مو و اعصاب غدد و عروق خونی فراوانی را در بر می گیرد . پوست سالم محکم و نرم است و حالت فنری دارد.
وظایف پوست عبارتند از : جلوگیری از ورود میکروبها به بدن تنظیم درجه حرارت بدن ، دفع مواد زاید بدن و تولید ویتامین D در اثر تابش اشعة ماورای بنفش به آن .
نشانه های بیماری در رنگ پوست :
تغییر رنگ مثال
سرخی پوست تب ، آفتاب سوختگی
کبودی پوست ذات الریه
رنگ پریدگی کم خونی
زردی مایل به سبزی یرقان
خاکستری مسمومیت تدریجی با فلزاتی مانند نقره و طلا
مراقبت از پوست
هدف اساسی بهداشت پوست زیبایی و داشتن پوست سالم است . حتی اگر پوست کثیف نباشد حمام کردن روزانه برای پاک کردن مواد زایدی که روی پوست جمع شده است لازم است علاوه بر آن آب نیمگرم باعث تسکین و آرامش اعصاب می شود و انسان احساس شادی می کند . صابون تاثیر آب را زیادتر می کند و چربی و کثافت پوست بدن را به خوبی از بین می برد. در اثر مالیدن صابون به پوست بدن سلولهای قسمت شاخی پوست به راحتی از لایه های زیرین آن جدا می شود. آب این سلولها را می شوید و از بین می برد. از طرف دیگر چربی های موجود در روی پوست اغلب با گرد و غبار مخلوط می شود و به صورت چرک در می آید و منافذ و سوراخ های پوست را می پوشاند. در نتیجه بدن نمی تواند از راه پوست تنفس کند و عرق و نمک بدن نیز دفع نمی شود.
صابون به دلیل داشتن خاصیت قلیایی با چربیها ترکیب می شود و آنها را از پوست بدن جدا می کند.
هنگام رفتن به حمام باید از حوله ، کیسه و لیف شخصی استفاده کنید. زیرا تعدادی از بیماریهای واگیردار از راه این وسایل سرایت می کنند بعد از حمام حوله، کیسه و لیف خود را در برابر آفتاب قرار دهید تا خشک شوند. اگر این وسایل در حمام بمانند ممکن است به دلیل وجود رطوبت، بعضی از انواع قارچها روی آنها رشد کند و شما را به ناراحتی های پوستی دچار کند پس یکی از مهمترین نکات در بهداشت فردی حمام رفتن است . هر چه فاصله حمامها کمتر باشد سلامت انسان بهتر است.
در روزهایی که حمام نمی کنید بهتر است دستها ، پاها ، صورت و پشت گوشهای خود را با آب و صابون بشویید. اگر امکان دارد سر خود را هم با آب گرم و صابون شستشو دهید کسانی که ناراحتی قلبی دارند نباید خود را با آب خیلی گرم بشویند. بعد از رفتن به دستشویی و پیش از خوردن غـذا حتماً دستها را با آب و صابون بشویید.
بهداشت مو
برای تمیز نگاهداشتن موهای خو از صابون و شامپو استفاده کنید . این مواد پاک کننده باید با توجه به خصوصیات مو (چرب ، معمولی و خشک ) انتخاب شود برس زدن روزانة موها و ماساژ مرتب آنها به مدت چند دقیقه باعث تشدید سرعت جریان خون می شود همین کار نیز جلو جمع شدن گرد و غبار را در سر می گیرد در نتیجه هوا بهتر به ریشة مو می رسد و به سبب انتشار چربی طبیعی جلای خاصی پیدا می کنند و منظرة ظاهری موها بهتر می شود. بعلاوه در اثر برس زدن جریان خون سر زیاد می شود و تغذیه و نمو مو بهتر انجام می گیرد . موهای سر را بطور مرتب کوتاه کنید در ضمن وسایل آرایشگاه باید تمیز باشد تا از انتقال میکروبها جلوگیری شود بلافاصله بعد از اصلاح مو ، موهای خود را با آب و صابون بشویید تا وسایل آلودة آرایشگاه تاثیر بدی بر موها نگذارند. پس از شستشو برای خشک کردن موها از مالش شدید با حوله خودداری کنید زیرا موی تر دارای قدرت کشش کمتری است و به آسانی می شکند.
بعضی از افراد دچار پوسته و شوره سر می شوند . شورة سر از سلولهای مردة پوست سر که در اثر کم کاری غدد به وجود می آید تشکیل شده است چربی کنار مو ، بدی جریان خون در پوست سر استفاده از موادی که چربی پوست سر را از بین می برد ، نوع غـذا ، مقدار خواب و ناراحتی های عصبی نیز در بروز آن موثر است. بطور معمول برس زدن ، شانه کردن و شستن مرتب موها ، شوره سر را کنترل می کند اما حالات شدیدتر شوره مانند پوسته بستن و خارش را باید درمان کرد برای بهداشت موها و پوست بدن به برنامة غذایی خود توجه کنید . ویتامینها بخصوص ویتامین A و کلسیم در سلامت موها تاثیر دارند . مصرف مقدار زیاد سبزیها و میوه های تازه و نوشیدن آب به مقدار کافی سلامت پوست را تامین می کند.
بهداشت دست
دستها باید روزانه چندین بار با آب تمیز و صابون شسته شوند تا از انتشار میکروبهای بیماری زا به وسیلة آنها جلوگیری شود و خصوصاً بعد از رفتن به توالت و قبل از خوردن غـذا شستن دستها از اهمیت بیشتری برخوردار است. ضمناً ناخنهای دست و پا باید همیشه کوتاه نگاهداری شوند تا از جمع شدن میکرب در زیر آنها جلوگیری شود.
بهداشت پا
از آنجایی که در پا غده های عرق زای زیادی وجود دارد که توام با حرارت می تواند باعث بروز قارچهای خاصی در پا و خصوصاً لای انگشتان پا شود لذا شستشوی روزانه پاها حتماً توصیه می شود چنانکه پای فردی زیاد عرق کند باید روزانه چندین بار آنها را شسته و لای انگشتان پای خود را به خوبی خشک کند. تعویض مرتب جورابها و قراردادن مرتب کفشها در معرض جریان هوا نیز یکی از نکات مهمی است که باید رعایت شود. پوشیدن کفش تنگ موجب فشار در پا و اصطکاک شدید پوست پا با کفش . ایجاد پینه در انگشتان یا کف پا می شود و به مرور ایجاد میخچه در پا می کند. وجود پینه و میخچه در پا با درد و ناراحتی همراه است لذا برای جلوگیری از آن باید همیشه از کفشهای راحت و مناسب استفاده شود.
چند بیماری که از راه پوست منتقل می شود :
الف ـ آلودگی به شپش
شپش به عنوان انگل خارجی پوست هزاران سال است که شناخته شده و در مومیایی های مصر هم کالبد شپش مشاهده شده است .
مخزن بیماری : مخزن بیماری همیشه انسان آلوده به شپش است زیرا شپش حیوانات در بدن انسان مستقر نمی شود .
چگونگی انتقال آلودگی
تماس نزدیک با افراد آلوده به صورت مستقیم و استفاده از لباس ، رختخواب و شانة آنها به صورت غیر مستقیم موجب انتقال شپش سر و تن می شود. شپش در انتشار تیفوس و تب راجعه نقش واسط را دارد.
دورة آلودگی
تا موقعی که شپش ، رشک و نوزاد شپش در بدن وجود دارد احتمال انتقال بیماری هم هست.
اقدامات پیشگیری کننده
1 ـ خودداری از تماس نزدیک با افراد آلوده به شپش و اشیاء و لباسهای او.
2 ـ آموزش بهداشت دربارة فواید تمیز بودن و شستشوی مرتب تن با آب داغ و صابون و اهمیت دادن به استفاده از آب داغ و یا ترجیحاً ماشین های لباسشویی و خشکشویی برای شستن لباسها زیرا حرارت حاصله موجب از بین رفتن شپش و رشک می شود.
3 ـ اطو کردن موجب از بین رفتن رشک و شپش می شود قراردادن لباس های آلوده در هوای سرد در مناطق روستایی سرد سیر روش ساده ای برای از بین شپش و رشک است.
4 ـ بزرگترهای خانواده و مسئولین شبانه روزی های کودکان در شرایط مشکوک باید لباسها ، به خصوص درز آنها را بازرسی کنند.
5 ـ درمان بیماری با بی اچ سی یا لیندان یا مالاتیون 1% سه نوبت متوالی به فواصل یک هفته ، شامپوی ضد شپش هم در صورت در دسترس بودن وسیلة مناسب و راحتی است.
6 ـ ضد عفونی کردن لباسها و وسایل با حرارت یا آب بسیار داغ.
ب ـ گال یا جرب
جرب یک نوع عفونت پوستی است که اغلب آن را خارش هفت ساله می نامند و فعالیت این انگل به ویژه در شب که شخص آلوده در رختخواب گرم می خوابد بیشتر شده و باعث خارش طاقت فرسای شبانه می شود.
شیوع این بیماری نه تنها در شرایط فقر و جهل بلکه گاهی در پیشرفته ترین کشورها نیز همه گیری های وسیعی را ایجاد می کند. دو سوم سوراخها و نقبهای ایجاد شده توسط انگل در دستها و به ویژه لای انگشتان و سطح عضلات خم کننده مچ ها یافت می شود. در آلودگی های سنگین سایر نواحی نیز آلوده می گردد. این نواحی شامل سطح پشتی زانو، چینهای زیر بغل، سینه زنان، نواحی دور ناف و… است. در بیماران بستری، زخمها اغلب روی نقاط سخت فشار متمرکز می شود. صورت، سر، کف پاها و کف دستها در افراد بالغ بندرت آلوده می شوند. حساس شدن نسبت به انگل معمولاً یک ماه بعد از آلودگی شروع می شود و به علت بروز واکنش پاپولی یا اگزماتور در محل آلودگی می گردد. خاراندن غالباً سبب ایجاد عفونت ثانویه می شود.
بهداشت جمعیت و محیط زیست
مهمترین وجه تمایز انسان با سایر جانداران قدرت تفکر و پیداکردن راه حل مناسب برای دفع مشکلات و موانعی است که در راه نیل به اهداف از پیش تعیین شده او بوجود می آیند.
ازدیاد جمعیت و گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن و کاربرد نامناسب و استفاده بی رویه از زمین مسایل زیست محیطی متعددی را برای اقتصاد بوجود می آورد، اگرچه تا دو دهه قبل، آلودگی های آب و هوا به کشورهای صنعتی اختصاص داشته است ولی امروزه کشورهای در حال توسعه در معرض این تهدید قراردارند، در بسیاری از ممالک فاضلابهای تولید شده بدون تصفیه به محیط و منابع آب ریخته می شوند نمونه بارز این آلودگی ها و خطرات مربوط به آن در ایران نیز مشهود است.
کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی در سطح کشور دارای مصرف روز افزون بوده و عملاً تهدید دیگری برای محیط دریاچه ها و رودخانه ها به شمار می روند.
ازدیاد مصرف و بالنتیجه تولید زباله بیشتر به دلیل رشد بالای جمعیت، همواره مشکلات خاص خود را دربردارد که مقابله با آن منحصراً با برنامه ریزی مناسب امکان پذیر است.
اثرات آلودگیها نه تنها موجب بروز بیماریهای مختلف جسمی و روانی شده و نسل آینده را تهدید می کند، بلکه استفاده گسترده از گازوئیل در مناطق پرجمعیت شهری و سوخت حاصل از چوب در مناطق روستایی در نتیجه تخریب جنگلها، آلودگیهای محیط زیست را افزایش و اثرات مخرب را برای جمعیت فراهم می نماید. کاهش رشد جمعیت اثرات زودرسی را در بهبود محیط زیست و زندگی سالم در شهری سالم به دنبال خواهد داشت.
بهداشت هوا
تا اواسط قرن حاضر، انسان آلودگی هوا را تحمل کرده و آن را فقط عامل ناراحت کننده و تحریک کننده می شناخت و چیزی که بعنوان رابط هوا با سلامت و زندگی انسان اهمیت داشت وجود باکتریها و ویروسها و اثرات بیماریزایی آنها بود.
لیکن به تدریج اهمیت هوا بعنوان ناقل ذرات، گازها و آئروسل های موجود مسمومیت و حساسیت مورد توجه قرار گرفت و امروزه یکی از مهمترین عوامل مخرب محیط زیست شناخته شده که چنانچه اقدامات عاجلی در رفع آن انجام نگیرد، فرا رسیدن پایان زندگی برای همه جانداران (انسان و گیاه) حتمی خواهد بود.
آلودگی هوا
آلودگی هوا عارضه ای است مزمن که غالباً گریبان گر جوامع مرفه، متراکم، انبوه با درجه پیشرفت صنعتی در سطح بسیار بالاست و در نتیجه فعالیتهای بشر که ازدیاد روز افزون جمعیت یکی از عوامل بالقوه مهم و تشدید آلودگی محیط انسانی است به وجود می آید.
اثرات آلودگی هوا
بیماریهای غیر اختصاصی قسمت فوقانی دستگاه تنفس
برونشیت مزمن
بیماری مزمن منقبض کننده برونش
امفیزم ریوی
آسم برنشیک
سرطان ریه
مهمترین آلوده کننده های هوا
1ـ اکسیدهای گوگرد (SOX ): ترکیبات مضر، برای کلیه موجودات زنده، با خاصیت خورندگی شدید بر روی فلزات و ساختمانها.
2ـ اکسیدهای ازت (Nox): موجود در دیگهای بخار و کوره ها و موتورهای وسائط نقلیه ناراحت کننده دستگاه تنفسی و مضر برای گیاهان و تولید اسموک در هوای آلوده.
3ـ هیدرو کربورها : عامل اصلی آلودگی هوا در شهرهاست. در نتیجه فرار بودن مواد نفتی در پالایشگاهها و مخازن ذخیره و توزیع و همچنین از سوخت وسایط نقلیه و موتور و آنهم با احتراق ناقص بوجود آمده و در نتیجه ترکیب با اکسید ازت ماده آلوده کننده بسیار مضر را تشکیل می دهند و نقش مهمی در بوجود آوردن اسموک را دارد.
4ـ منو اکسید کربن (Co): در نتیجه احتراق ناقص سوختهای متعارفی است که سهم وسایط نقلیه موتوری بیش از سایر موارد است.
منو اکسید کربن قابلیت ترکیب فوری و شدیدی با هموگلوبین خون دارد که باعث تشکیل کربوکسی هموگلوبین (CoHb) می شود « مسمومیت شدید»
5ـ اکسیدهای فتو شیمیایی: در نتیجه ترکیب هیدروکربورهای فعال و اکسیدهای ازت در مجاورت نور ماوراء بنفش اشعه خورشید در سطح فوقانی جو بوجود می آیند و موجب امراض گوناگون ریوی می شوند و برای گیاهان و نباتات بسیار مضرند.
6ـ گرد و غبار و ذرات: شامل مواد مایع و جامد معلق در هوا (آئروسل)، اثرات سوئی بر دستگاه تنفسی جانداران و گیاهان دارد.
بنزپیرین : حاصل از احتراق مواد سوختی و موجود در دود سیگار و زغال سنگ که عامل تولید سرطان ریه می باشد.
آلدئید فرمیک، آلدئیک استیک، اکرولین، ترکیبات رادیواکتیو: موجود در هوا و موجب آلودگی هوا می شوند.
آلوده کننده های بیولوژیک: گرده نباتات و اسپور و قارچ های میکروسکپی که بوسیله حشرات و باد منتقل شده و خاصیت آلرژیکی فراوانی دارند.
آمار بین المللی حاکی است که هر ساله حدود بیش از 5/5میلیارد تن کربن از طریق سوختهای فسیلی (نفت، زغال سنگ، بنزین و غیره)وارد جو می شود و هر ساله حدود 500میلیون تن زباله در سطح زمین ریخته می شود و 700میلیارد گالن فاضلاب به رودخانه ها و آبهای سطحی وارد می گردد. آلودگیهای صوتی، افزایش درجه حرارت زمین، تخریب لایه ازن، نابودی مراتع و جنگلها، از مهمترین عوامل آلودگی هوا و محیط زیست می باشند.
بهداشت آب
انسان بطور کلی به سه طریق با مواد شیمیایی مضر تماس پیدا می کند! تنفس، خوردن و آشامیدن و تماس بدن با این مواد. مهمترین راه تماس انسان با این مواد سمی توسط دهان است که با خوردن و آشامیدن آنها خود را آلوده می سازد. برخی از سم شناسان معتقدند که پیدایش انواع مختلف سرطان و بروز بیماریهای روانی و عصبی، ناراحتی های هورمونی، غددی و ژنتیکی بستگی مستقیم یا غیرمستقیم به وجود اینگونه مواد سمی دارند که در محیط زیست ما یافت می شوند.
با توجه به مسایل فوق باید سعی مسئولین در کنترل مواد زیان آور موجود در محیط زیست برای انسان باشد. از آنجاییکه آب آشامیدنی یکی از مهمترین عوامل انتقال این مواد می باشد، باید توجه بیشتری به آلودگی آن نمود.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:79
مقدمه: ۱
تاریخچه از بهداشت» ۵
«تعاریف بهداشت» ۷
« ابعاد مختلف مفهوم سلامتی» ۱۰
تعریف بهداشت روانی: ۱۱
بهداشت فردی: ۱۳
«نکات مهم درباره بهداشت فردی» ۱۴
اهداف بهداشت» ۱۵
«بهداشت ورزش» ۱۷
نکات مهم که در هنگام ورزش باید به آنها توجه شود: ۲۰
«آموزش بهداشت» ۲۳
تعریف آموزش بهداشت: ۲۳
سازمان بهداشت جهانی در تعریف آموزش بهداشت می گوید: ۲۳
«انواع اهداف آموزشی» ۲۴
«اهداف آموزش بهداشت» ۲۴
« هفت بعد آموزش بهداشت» ۲۷
«رعایت بهداشت و ایمنی در برنامه های ورزشی» ۲۸
«نکات مهم در مورد مقررات حفظ و بهداشت ایمنی» ۲۸
«تمرینات بدنی و ورزشی در سنین مختلف» ۳۵
« ورزشهای رقابتی و دوران رشد» ۳۷
«خطوط راهنما برای ورزشهای رقابتی در سنین قبل از بلوغ» ۳۹
«عوامل مرتبط با صدمات ورزشی» ۴۱
«بهداشت مدارس» ۴۷
« اهداف بهداشت مدارس» ۴۸
«برنانه های بهداشت مدارس.» ۴۸
«بهداشت محیط مدارس» ۴۹
«بهداشت ورزشی در مدارس» ۵۱
« بهداشت سالن های ورزشی» ۵۲
«بهداشت زمینهای ورزشی» ۵۳
« ویژگیهای دانش آموزانی که از سلامتی مطلوبی بر خوردارند» ۵۴
طبقه بندی دانش آموزان از لحاظ میزان تندرستی ۵۵
بهداشت اماکن ورزشی: ۵۵
وضعیت فضای زمین ورزش در مدارس: ۵۷
«بهداشت سالنهای ورزشی در مدارس» ۵۸
اهداف تربیت بدنی در جامعه اسلامی: ۶۰
اهداف تربیت بدنی و ورزش ۶۲
«بهداشت در اسلام» ۶۴
«نمونه ای از دستورات بهداشتی اسلام عبارتند از:» ۶۶
یکی از مسائلی که در گذشته در افکار آنان بوده و همواره تلاش نموده است که روشهایی برای دسترسی به آن را پیدا نماید مسئله رسیدن به بهداشت و تندرستی و دوری از بیماریها و انواع ناراحتیها و دردهای مختلف بوده است. و با انجام بررسیها و تفحص های مختلف در مورد علل ایجاد بیماریها راههایی برای پیشگیری از بروز پیدا شد و روز بروز بر آگاهی آنان در این زمینه افزوده شده است.
صنعتی شدن جوامع و ماشینی شدن زندگی باعث شد که انواع بیماریهای روحی و روانی و ناراحتیهای جسمانی را برای انسان به ارمغان آورد لذا این عوامل باعث شد که آنان بیشتر بدنبال حفظ سلامتی و تندرستی باشد که بتواند با یک سبک و و شیوه اصولی به راحتی در کنار زندگی ماشینی و تکنولوژی روز دوام بیاوردو حتی بر طول عمر خود بیافزاید وبرای دستیابی به اهداف ذکر شده بهترین وسیله ای که می تواند تحرک و نشاط و شادابی لازم را برای انسان فراهم کند و فرد را از بیماریهای جسمانی و حتی روحی و روانی نیز مصون دارد، پرداختن به فعالیتهای بدنی و انواع فعالیتهای ورزشی می باشد که امروزه دنیا به نقش و اهمیت فعالیتهای بدنی در پیشگیری از بروز انواع بیماریها و اختلالات پی برده است و از این عامل برای سلامتی و تندرستی انسانها بهره گرفته و با افزایش آگاهی مردم در مورد نقش فعالیتهای بدنی در حفظ تندرستی و سلامتی انسانها بهره گرفته و با افزایش آگاهی مردم در مورد نقش فعالیتهای بدنی در حفظ تندرستی و سلامتی انسان باعث شده که مردم بیشتر به فعالیتهای مختلف ورزشی روی آورند و از اینطریق با انجام انواع فعالیتهای تفریحی ورزشی افراد کمتر با انواع بیماریهای خاص مواجه شوند ولذا در مجموع با اجرای این روش در سطح یک کشور هزینه های درمانی نیز کاهش خواهد یافت و انواع غیبت ها و عدم حضور در محیط کاری نیز کاهش می یابد بنابراین مشخص است که ورزش می تواند نقش مثبتی بر ساختار اقتصادی جامعه نیز داشته باشد.
از طرف دیگر مشاهده می شود که اگر بنحو اصولی و صحیحی از فعالیتهای ورزشی استفاده نشود باعث ایجاد بیماریها یا ناراحتی هایی خواهد شد که فرد یک عمر باید با یکی از آن بیماری یا عارضه مدارا کند.
پرداختن به فعالیتهای ورزش از یک سری اصول و قوانینی پیروی میکند که عدم توجه به این اصول باعث ایجاد عارضه یا ناراحتی برای افراد یا ورزشکاران خواهد شد مثلاً عدم توجه به اصل تطابق یا سازگاری در انجام تمرینات ورزشی باعث ایجاد ناراحتی برای ورزشکار در موقع انجام تمرینات خواهد شد و باید فعالیتها بگونه ای انتخاب شوند که احتمال بروز صدمات در آن وجود نداشته باشد زیرا انجام تمرینات شدید و افراطی خود باعث از بین رفتن سلامتی جسمانی و کاهش سیستم ایمنی بدن و باعث ایجادتأثیرات نا مطلوبی بر بعد روحی و روانی ورزشکار خواهد شد و لذا مربیان باید از اصول اجرای تمرینات ورزشی بطور دقیق و کامل آگاهی داشته باشند و با بکارگیری این اصول بهتر می توانند ورزشکاران را راهنمایی نمایند و بگونه ای برنامه های تمرینی ورزشکاران را طراحی نمایند که ورزشکاران بتوانند به راحتی مرحله به مرحله پیشرفت نمایند و با استفاده از اصل اضافه بار بتدریج بر فشار تمرینات بیافزایند و با استفاده از اصل برنامه ریزی دراز مدت و با زمان و با دقت نظر بیشتر بتوانند به گونه ای تمرینات را انجام دهند که هیچگونه آسیب یا خطری برای ورزشکار نداشته باشد.
مربیان باید توجه نمایند که بعضی از رشته های ورزشی خود عامل انتقال انواع بیماریها در بین ورزشکاران خواهد شد و اگر نکات بهداشتی در اینگونه فعالیتها رعایت نگردد خیلی سریع این بیماریها بین ورزشکاران منتقل خواهد شد و اثرات نا مطلوبی برای ورزشکاران خواهد داشت که یکی از این ورزشها «شنا» میباشد و برای استفاده از استخرو افرادی که از استخر استفاده میکنند. نکات بسیار دقیق و تخصصی وجود دارد که مربیان با آگاهی از علم بهداشت ورزشی میتوانند به رفع این مشکلات و به پیشگیری از بروز بیماریها بپردازند.
بهداشت ورزشی به ورزشکارن کمک می کند که علاوه بر اینکه فعالیتهای ورزشی را انجام می دهند هیچگاه با عارضه یا آسیب یا بیماریهای عفونی خاصی نیز مواجه نشوند زیرا بهداشت ورزشی یعنی به کار گیری و استفاده از علوم و روشهای مناسب در هنگام فعالیتهای ورزشی جهت پیشگیری از بروز و اشاعه بیماریها و جلوگیری از صدمات جسمانی در محیط ورزش است و تنها حفظ محیط ورزش از آلودگیها و میکروبها را نمی توان بهداشت ورزشی نامید بلکه مفهوم بهداشت ورزشی نامید بلکه مفهوم بهداشت ورزشی از این هم وسیع تر می باشد و فعالیتهای ورزشی باید به گونه ای انتخاب و طراحی گردد که بهداشت جسمانی و روانی ورزشکاران را مختل نسازد.
مدتهای زیادی است که برای پیشگیری از بیماریهای قلبی_عروقی و سایر بیماریها مسئله اجرای فعالیتهای بدنی و تحرک توصیه می شود و مسئله طب پیشگیری بعنوان یک عامل مهمی برای پیشگیری از بروز بیماریها و خطرات احتمالی می باشد و در بهداشت ورزشی نیز با استفاده از علوم مختلف به این نکته می پردازد که چه فعالیتهایی برای چه مدتی و با چه شدتی وبرای چند روز و برای چه گروه های سنی می تواند مناسب باشد که با بکار گیری این اصول بتوانیم تندرستی و سلامتی را برای افراد به ارمغان بیاوریمبعضی محیطهای ورزشی و تجهیزات ورزشی که بطریق غیر استاندارد و غیر اصولی ساخته شده باشد خود عامل ایجاد بروز صدمات برای ورزشکاران خواهد شد لذا در بهداشت ورزشی نکات مهم در مورد نحوه ساخت اماکن ورزشی و نحوه بکارگیری اصول خاص برای هر محیط ورزشی یا و استفاده از تجهیزات و وسایل مختلف برای ورزشکاران بحث خواهد شد که چه شیوه یا اصولی را باید بکار گیریم تا ورزشکاران با صدمات و آسیبهای مختلف در محیط ورزشی مواجه نشوند که این مسئولیت بر عهده معلمان و مربیان ورزش می باشد.
مسئله مهم دیگر اینکه اهداف تربیت بدنی و اهداف بهداشت یکسان میباشد زیرا هر دو می خواهند سلامت جسم و در نهایت سلامت روح را برای انسان تأمین نمایند و لذا آگاهی از یافته های بهداشت ورزشی برای معلمان و مربیان بسیار ضروری است زیرا افزایش آگاهی در مورد نکات بهداشتی در موقع کار با ورزشکاران باعث افزایش کارایی در تیمهای ورزشی و بهبود رکودهای ورزشکاران خواهد شد و از همه مهمتر اینکه ورزشکارن با بکار گیری اصول بهداشتی و رعایت نکات ایمنی در هنگام تمرینات و یا کار با وسایل و تجهیزات ورزشی با صدمات و آسیبهای خاص آن رشته ورزشی مواجه نخواهد شد و در نتیجه میزان علاقه و انگیزه ورزشکارن برای انجام فعالیتهای ورزشی افزایش خواهد یافت و ورزشکاران کمتر صدمه خواهند دید و احتمال ترک محیطهای ورزشی در اثر صدمه کاهش خواهد یافت.
بنابراین آگاهی داشتن از اصول بکار گرفته شده در بهداشت ورزشی بر میزان کارایی مربیان و معلمان ورزش خواهد افزود و این گروه از افراد در کار معلمی و مربیگری رشته های مختلف و با گروههای سنی متفاوت موفق خواهند شد و در نتیجه افرادی نمونه و لایق در زمینه حرفه خود خواهد شد.
امید که معلمان و مربیان با بکارگیری یکایک اصول مطرح شده در بهداشت ورزشی بتوانیم نقش و وظیفه اصلی خود را که همانا خدمت به جامعه میباشد ایفا نمائیم.
یکی ار مهمترین مسایلی که همواره فکر بشر را از قدیم ترین زمانهای تاریخی به خود مشغول داشته حفظ تندرستی و رهایی از درد و رنج بیماریها بوده است. برای رسیدن به هدف انسان در اعصار مختلف بسته به امکانات و پیشرفت تمدن روشهای خاصی را بکار برده است و با توسعه آگاهی و دانش خود توانسته است تا کنون بر بسیاری از مسائل و مشکلات در زمینه تندرستی و بیماری فایق آید.
در گذشته که مردم از چگونگی وقوع بیماریها آگاه نبودند و راههای تشخصی درمان آنها را نیز نمی دانستند امراض گوناگون در میان آنها به سرعت شیوع می یافت و منجر به ناتوانی و مرگ بسیاری از آنان می شد. عمرها اغلب کوتاه بود و افراد بظاهر سالم از توانایی افی برخوردار نبودند. با پیشرفت دانش عوامل بیماری شناخته شدند و تأثیر آنها بر تندرستی آشکار گردید و بشر آموخت که باید در محیط پاکیزه و سالم زندگی کند آلودگیها را از خود و محیط پاک سازد و از آنچه تندرستی او را به خطر می اندازد بپرهیزد بیماران را درمان کند و افراد سالم را در برابر بیماری مقاوم و مصون سازد. بر این اساس دانش بهداشت و پزشکی همراه با تحولات سایر علوم توسعه پیدا کرد و سازمان یافت و هر شاخه از آن به حل بخشی مشکلات تندرستی و بیماری فرد و جامعه پرداخت. در نتیجه در بسیاری از جوامع بیماریها و نا توانیها کاهش یافتند. مرگ و میر کمتر گردید و انسانها سالمتر و قویتر و عمرها طولانی تر گردید.
توسعه و تکامل بهداشت عمومی در قرن نوزدهم در حقیقت نتیجه پیشرفت دانش از یکطرف و احساس مسئولیت اجتماعی جوامع اروپایی از طرف دیگر بوده است.
اولین کنگره بین المللی بهداشت عمومی در سال ۱۸۵۱ در شهر پاریس تشکیل شد در آن زمان حقیقتاً تقسیم بندی خاصی برای بسیاری از بیماریها نداشتند و کنترلی بر بسیار از بیماریهای عفونی در دست نبود. تئوری میکروبی تازه مرحله تکوینی را می گذراند.
در نیمه دوم قرن نوزدهم مطالعات و آزمایشات پاستور در زمینه میکروب شناسی تصویری دقیق از نحوه انتقال بیماریهای عفونی ارائه داد. با رونق عصر باکتریولوژی و یافتن انواع واکسن اکثر بیماریهای عفونی قابل کنترل گردید و به مرور بعد از جنگ جهانی دوم تقریباً اکثر کشورهای جهان به فکر پیشگیری از بیماریها و استفاده از تکنیکهای متداول در زمینه واکسیناسیون بهداشت محیط و سایر جنبه های بهداشت عمومی می شدند.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:30
مقدمه:
بهداشت مجموعهای از علوم مختلف است و بطور کلی منظور از آن، انجام کارهایی برای جلوگیری از ابتلا مردم به بیماری و رسیدن به سلامتی است. تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) از بهداشت به صورت زیر است: بهداشت علم و هنر پیشگیری از بیماریها و طولانی کردن عمر و ارتقا سلامتی بوسیله کوشش های متشکل اجتماعی است...
کوشش های اجتماعی
منظور از کوششهای اجتماعی موارد زیر است:
ـ آموزش بهداشت
ـ بهداشت محیط
ـ تشخیص بیماریها
ـ پیشگیری علیه بیماریها عفونی
ـ ایجاد یک سیستم اجتماعی که هر فرد بتواند از حق طبیعی خود برخوردار باشد.
با فراهم آوردن این امکانات سلامتی مردم تامین میشود. البته امروزه دامنه بهداشت عمومی توسعه یافته است و تامین سلامتی سالخوردگان، مادران، تغذیه، جامعه، نوتوانی، آلودگی هوا و آلودگی صوتی جز وظایف بهداشت قلمداد شده است. در علوم تجربی عوامل در شرایط یکسان نتیجه یکسان بدست میدهند، یعنی از ترکیب دو اتم هیدروژن با یک اتم اکسیژن، آب بدست میآید. اما باید توجه داشت که در مورد یک امر بهداشتی مثل واکسیناسیون، تنها جنبه علمی قضیه کافی نیست. زیرا یک برنامه بهداشتی موفق لزوما در منطقه و فرهنگ دیگر موفق نمیباشد، چون جنبههای اجتماعی، اقتصادی، روانی و ... نیز موثرند. پس بهداشت هنر است.
هدف دیگر بهداشت، طولانی کردن عمر انسان است. عوامل مختلفی بر طول عمر اثر دارند و از آن جمله رفاه اقتصادی، آرامش فکری، خدمات پزشکی، تغذیه، حقوق بشر، آموزش، ارتباط مردم با دوست و با همدیگر، آزادی و روابط دولت و ملت است. باید توجه داشت باشیم که امروزه اصطلاحات متفاوتی از نظر ظاهر برای بهداشت مطرح است. مثل بهداشت جامعه، جامعهشناسی بهداشت، پزشکی اجتماعی، پزشکی جامعه نگر و ... که در واقع همگی مترادف بهداشت عمومی هستند. باید گفت مفهوم تمام این عناوین یکی است، ولی طرز نگرش آنها با هم متفاوت است، چون نیازهای جوامع باهم تفاوت دارد.
بعد سومی هم مطرح است و آن این که باید آینده افراد را برای پرورش استعدادها در نظر بگیریم که مترادف با هدفهای حیاتیاند و منظور از هدفهای حیاتی این است که انسان چنان تکامل کند که خلیفهالله روی زمین باشد. زمانی این امر محقق میشود که فرد از نظر فیزیولوژیکی، روانی و عاطفی و بعد فلسفی و ... در سطح عالی باشد و آن سلامتی در موازات اهداف حیات است، چرا که ما هر قدر امکانات بیشتری را بتوانیم ایجاد کنیم، برای تبدیل استعدادهای بالقوه به بالفعل در راستای سلامتی مردم قدم برداشتهایم.
روشهای مختلف استفاده از بهداشت عمومی
سیستم معاونت بهداشت عمومی (Public Health Asistanse) تقریبا ۵۵ درصد جمعیت با این سیستم اداره میگردید. مخصوص کشورهای جهان سوم بود که در هر زمانی حالت انتزاعی مخصوصی به خود میگرفتند. در این سیستم مدیریت بر اساس تمرکز بوده، یعنی مسائل بهداشتی از بالا یعنی از مراکز به سازمانهای کوچک و شهرستانها جاری میشد. یعنی بودجه مدیریت از مرکز به استانها، شهرستانها و بخشها و روستاها جریان پیدا میکرد. منتها این تصمیمگیری با خصوصیات اقتصادی و فرهنگی هماهنگ نبوده، در نتیجه، نتیجه مثبت گرفته نمیشد و از طرف دیگر، اکثریت منابع مالی و انسانی در شهرها بکار گرفته میشد و روستائیان و شهرهای محروم، از عدالت و توزیع مناسب برخوردار نبودند. و در سیستم معاونت بهداشتی عمومی حتی ۳۰% کودکان تحت پوشش نبودند و یا مرگ و میر کودکان زیر یک سال قبل از سال ۱۳۵۵ ، یکصد و بیست در هزار بود، ولی امروزه مرگ و میر کودکان زیر یک سال به کمتر از ۲۸ در هزار رسیده است. یکی از عیبهای سیستم، عدم پوشش منابع بهداشتی و اداری در روستا بود. طرز ارائه خدمات بهداشتی به سه شکل ذیل بود:
۱) از طریق مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستانها :
چون در کشورهای در حال توسعه، تعداد پزشک کم بود، پزشکان در بیمارستانهای دولتی از کارایی چندان برخوردار نبودند و حتی کیفیت ارائه خدمات ناقص بوده و اکثریت مردم بخصوص روستائیان دسترسی به بیمارستانها نداشتند و خود پزشکان از رساندن خدمات به مردم بنا به عللی کوتاه میکردند. چون حقوق کافی دریافت نمیکردند و بیماران را به مطبهای خصوصی عودت میدادند و در مردم این باور بوجود آمده بود که بیمارستانهای دولتی خدمات کافی ارائه نمیدهند.
۲) از طریق بیمه :
چون فقر اقتصادی در کشورهای در حال توسعه وجود دارد، بدان جهت همه مردم قدت پرداخت حق بیمه نداشته و تنها کارگران و کارمندان با پرداخت حق بیمه از خدمات بیمه استفاده میکردند و آن هم در عمل با اشکال روبرو بود، زیرا بیمه کننده دولت بوده و حالت مشابه کشورهای غربی را نداشت. بیمه شوندگان نیز از خدمات بیمه ناراضی بودند، اما راه دیگری وجود نداشت.
۳) از طریق طب خصوصی :
معمولا همان پزشکانی هستند که روزها در بیمارستانهای دولتی مشغول بوده و در عصر با دریافت حق ویزیت، خدمات را ارئه میدهند و آنها نیز به عللی از دادن خدمات به بیمه شوندگان به تعرفههای دولتی خوشنود نبوده و اخلال بوجود میآوردند. سیستم بیمه پزشکی این سیستم مخصوص کشورهای پیشرفته غربی بود که همه مردم با پرداخت حق بیمه از خدمات درمانی بهداشتی بهرهمند میشوند. البته در کشورهای غربی در آمد سرانه بیشتر است (۶۸% مردم متوسط در آمد را دارند.) و لذا قدرت پرداخت حق بیمه را دارند و چنانچه اشاره شد، رقابت میان شرکتها وجود دارد، اما در کشورهای در حال توسعه ارائهگر خدمات فقط دولت است و کیفیت خدمات نامطلوب میباشد. ولی در کشورهای غربی بیمه شوندگان با اختیار خود بیمهگر را از بین هزاران بیمهگر انتخاب مینمایند و در نتیجه بین بیمهگران رقابت وجود داشته و هر بیمهگر سعی دارد با دادن خدمات بهتر مشتری جذب کند.
سیستم طب ملی این سیستم مخصوص کشورهای کمونیستی بوده که ۱۸% کل مردم دنیا از این سیستم استفاده میکردند و این سیستم توسط دولت ارائه میشد. مردم بدون پرداخت کوچکترین وجهی از خدمات بهداشتی استفاده میکردند و این کشورها از نظر سلامتی وضعشان بهتر بود. اساس این سیستم بر روی کلونیها یا واحدهای بهداشتی بود که خدمات بر اساس بهداشت و پیشگیری بود که در سطوح روستاها پراکنده شده بودند و خدمات ارائه میدادند.
یعنی تمام مناطق از حداقل امکانات بهداشتی درمانی استفاده میکردند و در اثر آن با وجودی که کشورهای سوسیالیستی از نظر اقتصادی و اجتماعی وضع خوبی از سایر جهات نداشتند، ولی از نظر بهداشتی حتی از کشورهای غربی هم بهتر بودند و اولین کشورهایی بودند که در آنجا به علت رعایت تنظیم خانواده نرخ رشد جمعیت به منفی گرایش کرد.
سیستم شبکه (خدمات بهداشتی اولیه و شبکههای بهداشتی) به علت پیشرفت سریع و تخصصی شدن علم پزشکی، امکان دسترسی به خدمات درمانی برای غیر ثروتمندان مشکل بود. بخصوص بدان جهت در کشورهای در حال توسعه، با پیشرفت علم پزشکی، در ترفیع سلامتی مردم تفاوتی بوجود نیامده بود و هنوز در کشورهای در حال توسعه مردم از سو تغذیه، افزایش جمعیت، بیماریهای عفونی و عدم دسترسی به آب تصفیه شده در رنج بودند. برای همین ارکان و شرایط خاصی تعیین شد که عمده ارکان وجه اجتماعی، سیاسی و استراتژیک دارد و برای رسیدن به اهداف زیر تاکید میکند:
همکاری و هماهنگی سایر بخشها اجتناب ناپذیر است، یعنی برای سلامتی تنها وزارت بهداشت درمان نمیتواند سلامتی مردم را تامین کند. سایر نهادهای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نیز باید برای ترفیع و تامین سلامتی مردم همکاری نمایند.
تعهد سیاسی دولتها در قبول مسئولیت مردم ضروری است. بهداشت و تامین سلامتی، حق و وظیفه انفرادی و اجتماعی و حکومتی است. مشارکت مردم الزامی است. توزیع منصفانه در مورد منابع بهداشتی و مالی باید صورت گیرد. حداقل خدمات درمانی و بهداشتی و توانبخشی جامعیت یابد. حداقل خدمات بهداشتی اولیه حداقل خدمات بهداشتی اولیه شامل موارد زیر است:
ـ آموزش همگانی در زمینه بهداشت
ـ بهبود روش تغذیه
ـ تامین آب سالم و کافی
ـ بهسازی ایمنی سازی علیه بیماریهای عفونی
ـ پیشگیری از بیماریهای شایع بومی
ـ درمان مناسب بیماریها و حوادث پیش بینی
ـ تدارک داروهای اساسی
ـ ارائه خدمات بهداشتی مادر و کودک و تنظیم خانواده
علاوه بر ۸ عامل فوق، باید عوامل روانی و کنترل عفونتهای تنفسی و اسهال کنترل شود. سازمان بهداشت جهانی هدفهای ذیل را برای کشورهای عضو به عنوان استراتژی بهداشت انتخاب کرده و تمام کشورها باید به این اهداف تا سال ۲۰۰۰ دست یابند:
کاهش مرگ و میر کودکان زیر یک سال به ۵۰ در ۱۰۰۰ افزایش امید به زندگی که عبارت است از امید زنده ماندن بعد از تولد افزایش در آمد سرانه تا پانصد دلار اختصاص پنج درصد از تولید ناخالص به بهداشت که در ایران ۴ درصد میباشد.
فراهم آوردن تغذیه که ده درصد متولدین کمتر از دو هزار و پانصد گرم وزن داشته باشند. در کشور ما این شاخص به علت وجود خانههای بهداشت به پنج در هزار کاهش یافته و در کشورهای پیشرفته صفر میباشد. (در یک کودک نرمال وزن طبیعی سه هزار و پانصد گرم، قد پنجاه سانتیمتر و دور سر سی و پنج سانتیمتر است.)
افزایش میزان باسوادی تا هفتاد درصد حداقل با یک ربع پیاده روی به آب آشامیدنی دسترسی نداشته باشند. در ایران در سال ۱۳۵۷ پنجاه درصد آب بهداشتی داشته و اکنون این مقدار به هشتاد و سه درصد رسیده است. حداقل نود درصد بر علیه شش بیماری واکسینه شده باشند. (در ایران حداقل نود درصد روستائی ها علیه شش بیماری واکسینه شدهاند.) مرگ و میر مادران چهل در صد هزار است. بنابراین وظایف دیگر بهداشت عمومی تهیه آب آشامیدنی سالم در هر منطقه و واکسینه کردن مردم و کاهش مرگ و میر میباشد.این طرح ها با کمک ۲۶۰ رابط بهداشت در روستاهای آبادان اجرا شده است.وی از تعمیر اساسی چهار مزکز درمانی شهری و روستایی و تجهیز مراکز بهداشت و خانه بهداشت روستاها شهرستان آبادان به وسایل پزشکی خبر داد و گفت: تاکنون ۳۰۲ میلیون و ۴۴۰ هزار ریال در این زمینه هزینه شده است.دکتر جانبی افزود:طرح “جامعه ایمن” با هدف کاهش حوادث و سوانح در جامعه در شهرستان آبادان آغاز شده است.وی راه اندازی کلینک ترک دخانیات در مرکز بهداشتی درمانی امام خمینی (ره)،ایجاد مرکز DIC و مرکز درمان نگهدارنده با متادون( MMT) را از خدمات بهداشتی شبکه بهداشت و درمان آبادان در یک سال گذشته عنوان کرد.رییس شبکه بهداشت و درمان شهرستان آبادان گفت:اقدامات انجام شده در بخش درمان این شبکه در جذب پزشکان متخصص در رشته های بیماری عفونی ، قلب ، کلیه و مجاری ادرار، توانبخشی و جذب پزشک فوق تخصص اورتوپدی اندام فوقانی (دست و شانه) موثر بوده است .جانبی اظهار داشت:در یک سال گذشته برای راه اندازی فاز دوم اورژانس و بازسازی ونوسازی اتاق عمل جدید ( اتاق عمل ششم) ، راه اندازی و بخش CCU و راه اندازی دستگاه اکسیژن ساز در بیمارستان طالقانی با اعتباری بالغ بر دو میلیاردو ۸۱۷ میلیون و ۲۹۵ هزار ریال هزینه شده است.وی در ادامه بازسازی بخشهای داخلی ،اطفال ، CCU ، راه اندازی سیستم تصفیه آب پیشرفته جهت بیماران دیالیز در بیمارستان شهیدبهشتی و همچنین خریداری تجهیزات پزشکی از جمله دستگاه سانتیفوژ جهت آزمایشگاه ، دشتگاه اتو آنالیز ، دستگاه DC شوک و دیو نایزر با اعتباری بالغ بر ۶۹۱ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال از دیگر اقدامات شبکه بهداشت و درمان آبادان عنوان کرد.دکتر جانبی از پیشرفت ۴۰درصدی بخش جدید جراحی مردان و زنان در بیمارستان بهشتی آبادان خبر داد و گفت:راه اندازی زایمان بدون درد و فاز دوم اورژانس بیمارستان شهید بهشتی از اقداماتی است که در سال جدید محقق خواهد شد.وی گفت: امسال علاوه بر احداث مجتمع بیماریهای خاص(دیالیز وتالاسمی )قسمتهایی از بیمارستان طالقانی بهسازی و استاندارد سازی می شود.
نقش شوراهای اسلامی در موفقیت طرح های بهداشت محیطی روستا
مشارکت مردمی یکی از ویژگیهایاساسی پیشرفت برنامههای بهداشتمحیطی روستاها بوده که با آن میتواناز حداقل و سادهترین امکانات موجوددر منطقه بهترین و اساسیترینپروژهها را به مرحله اجرا درآورد. تجربیات گذشته گویای این مسألهاست که اگر در ساخت و سازهایساختمانی وابنیه، مشارکت مردمی ازنظر فرهنگی و جلب خودیاری آنهاوجود نمیداشت نظارت و نگهداریپروژه آنها دچار مشکل میگردید و درنهایت بدون استفاده میماند. در پی تشکیل شوراهای اسلامی ووجود همکاران بهداشتی از جملهبهورزان بعنوان منتخبین شوراها درسطح روستاها اجرای طرح بهداشتمحیط روستاها... باعث پیشرفتچشمگیر در برنامههای ذیل در سطحگسترده شده است:
از جمله تهیه و تأمین آب آشامیدنیسالم، دفع صحیح فاضلاب و زباله،بهسازی معابر عمومی و شنریزی وآسفالت روستاها، دفع صحیح مدفوع،بهسازی اماکن تهیه و توزیع فروشمواد غذایی و اماکن عمومی، آمادهسازی زمین ورزشی، مبارزه باحشرات و جوندگان، ایجاد فضای سبز،توجه به روشنایی کوچه و خیابانها،بهداشت مساجد، بهداشت مدارس،بهداشت مسکن، بهداشت حمام،بهداشت کشتارگاه، گورستان و...میتوان نام برد.