فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:102
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 2
بیان مساله 4
هدف پژوهش 5
بیان فرضیه ها 6
متغیر ها 7
تعریف خلاقیت 9
نظریه های خلاقیت 12
نظریه روانکاوی 12
نظریه انسان گرایی 13
نظریه تداعی گرایی 14
نظریه ی گشتالت 14
نظریه نوفرویدیها 14
نظریه رفتار گرایی 15
ویژگیهای افراد خلاق 16
ویژگی های تفکر واگرا 17
نقش نیمکره های مغز در خلاقیت 18
خلاقیت در 4 مرحله شکل می گیرد: 19
عوامل موثر در خلاقیت 20
خلاقیت و هوش 20
خلاقیت و جنس 21
خلاقیت و سن 21
خلاقیت و میزان تحصیلات 21
خلاقیت و خودپنداره 22
خلاقیت و اعتماد به نفس 22
خلاقیت و احترام به خود 23
شوخ طبعی 23
مفهوم شوخی 24
نظریه ناهمخوانی 31
نظریه ی برتری 32
نظریه ی رهایی از تنیدگی 33
نظریه تعامل اجتماعی 34
نظریه ی الوهیت 34
ویژگیهای شوخ طبعان 35
انگیزه های شوخ طبعان 36
ابعاد و انواع شوخی 37
شوخی و شوخ طبعی در میهمانیها: 37
مراحل رشد و تکامل شوخ طبعی 40
مکانیسم شوخی 42
تاثیر شوخی بر سلامت جسم: 43
شوخ طبعی و جنسیت 45
شوخ طبعی و خلاقیت 46
شوخی و استرس: 50
روش تحقیق 60
جامعه ، نمونه و روش نمونه گیری 60
ابزار پژوهش 60
مقیاس چند بعدی شوخ طبعی (MSHS) 60
آزمون سنجش خلاقیت عابدی 64
روش تجزیه و تحلیل آماری 64
برآورد اعتبار پرسشنامه خلاقیت عابدی 64
برآورد اعتبار پرسشنامه شوخ طبعی 65
مقدمه: 67
توصیف داده ها 67
تحلیل داده ها 74
تحلیل رگرسیون چندگانه (خلاقیت : 4 مولفه ) 74
بحث 82
مشکلات و محدودیتها 85
پیشنهاد به پژوهشگر بعدی 86
منابع 87
چکیده
هدف اساسی این مطالعه ،بررسی رابطه خلاقیت با شوخ طبعی است.بر اساس پژوهش توصیفی از نوع همبستگی پس از اجرای دو تست سنجش خلاقیت عابدی و مقیاس چند بعدی شوخ طبعی ( (mshs برگروه نمونه (90 نفر مرد و 60 نفر زن،از دانشجویان رشته های فنی –مهندسی دانشگاه آزاد رودهن) و تحلیل داده ها با روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند گانه ،نتایج نشان میدهد ،میان خلاقیت و شوخ طبعی رابطه معنا دار وجود دارد .در خصوص مولفه های چهار گانه خلاقیت ،دو عامل ابتکار و انعطاف پذیری ،همبستگی مثبت و معنادار با شوخ طبعی دارند .نتایج آزمون آماری نشان می دهد که با افزایش این دو عامل (ابتکار و انعطاف پذیری ) متغیر شوخ طبعی نیز افزایش می یابد.
فصل اول
کلیات
مقدمه
در دنیای فعال کنونی، خلاقیت عنصر اساسی و سازنده ای است. بی شک یکی از زیبا ترین ویژگیهای انسان قدرت آفرینندگی و خلاقیت اوست. به واسطه ی همین ویژگی است که انسان می تواند اهداف آرمان گرایانه ی خود را پدید آورد و توانایی های خود را شکوفا سازد. از طرفی نیاز روز افزون جوامع به افراد خلاق جهت دستیابی به تکنولوژی برتر ضرورت توسعه ی خلاقیت در میان افراد جوامع را مطرح می سازد. و اینک جامعه ی ما بیش از هر زمان دیگر نیازمند افراد خلاق و نوآور است. به همین دلیل در دهه ی اخیر مطالعات و تحقیقات مربوط به خلاقیت از مهمترین مسائل در قلمرو روان شناسی بوده است. (افروز، 1375).
خلاقیت استعداد پیچیده ای است متمایز از هوش و کنش شناختی و متحملا تابع رسیدن افکار، استدلال استقراری ، پاره ای از صفات ادراکی و شخصیت و نیز هوش واگرا در حدی که این هوش تولید گوناگون راه حلها و فراورده ها را مساعد می سازد. (درون و پارو).
خلاقیت استعدادی است که ازکودکی آغاز می شود و تا هنگام مرگ ادامه دارد. بسیاری از افراد بر این باورند که خلاقیت جنبه ای ذاتی دارد و برخی افراد با این توانایی به دنیا می آیند، در صورتیکه از مدتها پیش ثابت شده است که خلاقیت و توانایی نوآوری در نوع بشر به اندازه ی حافظه عمومیت دارد ومی توان آن را پرورش داد. بنابراین این سوال پیش می آید که آیا امکان پرورش خلاقیت وجود دارد؟
یک مطالعه به وسیله ی ایزن، دوبمن و نویکی (1987) نشان داد که شوخی تفکر خلاق را پرورش می دهد. (ویزوننت، 1988).
ارزش گذاری به خلاقیت باید امری عمومی و همگانی شود و جامعه و دولت برای آن هزینه کند و برای تامین شرایط خلاق در مدارس، اداره ها و محیط های کاری، علمی و هنری هزینه ی مشخص در نظر بگیرند. روح جامعه وقتی زنده است که در آن این گونه تراوش های ذهنی فعال باشد، زیرا ثمره ی آن احساس سرزندگی، ارزش، خلاقیت و آینده ی بهتر برای همگان است. چنین رویکردی در بعضی از کشورهای آسیای جنوب شرقی اتفاق افتاده است . آن ها توسعه و پیشرفت اقتصادی را بر اساس مدیریتهای جدید با خلاقیت پیوند زده اند و از اینروست که در مدت کوتاهی از مرحله ی تقلید و بازسازی محصولات دیگران به مرحله ی ابداع و نوآوری تولیدات خویش رسیده اند. (علی زاده محمدی، 1375). خانواده نیز سهم عمده ای در پرورش خلاقیت می تواند به عهده بگیرد. در مورد خانواده ای که بتواند به پرورش خلاقیت بپردازد سه ویژگی شمرده اند: تربیت آزادانه کودک ، داشتن علایق فکری گوناگون و گسترده از طرف والدین و داشتن احساس جدایی عاطفی نسبت به کودک از طرف پدر و مادر. میان کودکانی که سرانجام به بزرگسالانی خلاق تبدیل می شوند و پدر و مادر آنها کمتر روابط صمیمانه و نزدیک وجود دارد فقدان وابستگی عاطفی و تربیت آزادانه کودک به او اجازه میدهد که از نوعی عدم تعهد نسبت به خانواده و گذشته ی اجتماعی خود برخوردار باشد و این آزادی را داشته باشد تا در مسیر های تازه گام بردارد. به علاوه تنوع علایق فکری پدر و مادر به او مجال می دهد که بدون ترس از سرکوبی یا مخالفت آنها به اکتشافهای فکری بپردازد. (مهدی زاده و رضوانی، 1372).
پاسخ به این سوال که آیا مدارس نیز باید بکوشند تا رفتار خلاق را دردانش آموزان تشویق کنند یا نه، بستگی به این خواهد داشت که ثبات و نظم چقدر با ارزش تر از تغییر و پیشرفت تلقی شود، این موضوع تا حدی سطحی و ساده تحلیل شده است. فرض می شود که تغییر همان پیشرفت است. همچنین تصور بر این است که ثبات و نظم با تغییر همباز نیستند، حال آنکه زندگی در دنیایی که افراد آن راضی و غیر خلاقند ممکن است راحت تر و ایمن تر باشد. اما دنیا را طور دیگر نیز می توان تجسم کرد. به این دلیل لازم است آموزگاران بیاموزند که چگونه مدارس می توانند به رشد خلاقیت از دانش آموزان کمک کننده (گنجی، 1381).
طبق شواهد تدابیری وجود دارد که جامعه و از آن جمله مدارس، خانواده ها ، رسانه ها و ... می توانند تدابیری را بیندیشند که به پرورش تفکر خلاق کمک کند.
در این میان بسیاری از محققین به ارتباط معناداری میان ویژگی شخصی شوخ طبعی و خلاقیت دست یافته اند. فعالیت مغز افرادیکه درگیر شوخی هستند، شبیه به فعالیت مغز افرادی است که درگیر تفکر واگرا هستند (ویزوننت، 1988).
بنابراین هر یک از عوامل موثر بر فرد، قادر به ایجاد نگرش شوخ طبعی در افراد و به تبع آن تاثیر مثبت بر افزایش خلاقیت خواهند بود.
با توجه به مطالب بالا، این مطالعه در صدد یافتن پاسخ به این سوال اساسی است که آیا خلاقیت و شوخ طبعی با یکدیگر رابطه دارند؟
بیان مساله
وقتی مردم کلمه ی روان شناسی را می شنوند، احتمالا آن را با بیماری های روانی تداعی می کنند. این در حالی است که این تنها بخشی از روان شناسی است. زیرا امروزه جنبه ای از روان شناسی به نام روان شناسی مثبت بوجود آمده که به جنبه های خوشبینانهتری همچون شادی ، سلامت ، شوخ طبعی و نظایر اینها میپردازد. شوخ طبعی به عنوان جزئی از روان شناسی مثبت، مفهومی فراگیر و چندگانه دارد. شوخ طبعی را می توان به عنوان تفاوتهای عادی افراد در رفتارها، تجارب، عواطف، نگرش ها و توانایی در ارتباط با سرگرمی، خندیدن ، اهل شوخی بودن و نظایر اینها تعریف کرد. (مارتین ، 2001). شوخ طبعی مزایای متعددی دارد. افراد شوخ طبع در مقایسه با دیگران ، برانگیخته تر، شادتر، قابل اعتمادتر و عزت نفس بالاتری دارند. آنها همچنین روابط اجتماعی بیشتر و صمیمانه تری دارند. (کلی ، 2002).
بنابراین شایسته و بجاست که شوخ طبعی به عنوان نوعی توانمندی شخصی در دنیای پیچیده ی امروز که شاهد رقابتهای بسیار فشرده در جوامع مختلف در دستیابی به تکنولوژی برتر هست، مورد توجه خاص قرار گیرد.
برخی شواهد فیزیولوژیک وجود دارد که نشان می دهد شوخی، فعالیت مغز را افزایش می دهد. (مک گی ، 1983، به نقل از ویزوننت، 1998) ادبیات مربوط به این زمینه را بررسی کرده و نشان داد الگوی امواج برقی مغز در هر دو نیمکره، در طول فهم ارزش شوخی ، که با خنده همراه است، هم آهنگ است. وی اینگونه نظریه پردازی می کند که فهم ارزش شوخی، هر دو نیمکره ی مغز را به کار می گیرد. نیمکره ی چپ که مسئول کارآیی زبان و تفکر منطقی است. جزئیات مربوط به لطیفه را شناسایی کرده و تشخیص می دهد، در حالیکه نیمکره ی راست، بیشتر مربوط به هیجان ها و به هم وصل کردن اطلاعات است و مسئوول درک کردن و فهمیدن ارزش شوخی است. به اعتقاد وی، فعالیت مغز افرادی که درگیر شوخی هستند، شبیه به فعالیت مغز افرادی است که درگیر تفکر واگرا هستند. یکی از ویژگیهای افراد شوخ طبع خلاقیت آنهاست. افرادی که می توانند دیگران را به خنده اندازند، دارای یک نبوغ خلاق در زمینه ی نمایشهای خندهدار هستند. در واقع شوخی و نمایش خندهدار به میزان گسترده ای بر اختراع و اکتشاف امور تازهایکه آشکارا خلاقانه باشند، استوار است. پژوهشگران یک ارتباط قطعی و تقریبا حل نشدنی بین مفهوم شوخی و خلاقیت پیدا کرده اند و معتقدند در فرآیند خلق شوخی، نوعی خلاقیت وجود دارد که شبیه به فرآیند های خلاقی است که در شکل های دیگری از تظاهرات هنرمندانه وجود دارد. مارتین و لفکورت (1986) معتقدند افرادی که خنده ی بیشتری را گزارش می کنند، نوعی مهارت روانی برای بازی کردن با ایده ها و ادراک ها به روش های جدید را دارند که برای خلق شوخی ضروری است.
مازلو شوخی را یکی از ویژگی های افراد سالم می داند. به اعتقاد وی، این افراد توانایی آن را دارند که دنیای خود را با تازگی، تعجب و بهت زدگی درک کنند.
گوردن آلپورت معتقد است که احساس شادکامی، پایه ای برای شخصیت بالغ است، اما تنها زمانی که با یک فلسفه ی معنادار برای زندگی ترکیب شده باشد. (ریچمن، 2001).
هدف پژوهش
همان طور که پیش تر اشاره شد ، یکی از بحث های اساسی درباره ی خلاقیت ، چگونگی پرورش آن است. با فرض تاثیر پذیری این توانایی از عوامل محیطی ، خانواده و مدرسه به عنوان 2 جزء مهم، احتمالا سهمی به مراتب بیشتر از سایر نهادها و عوامل محیطی دارند. بخش اعظم رشد و پرورش کودک در این دو محیط شکل می گیرد بنابراین وجود شرایط و زمینه هایی جهت پرورش خلاقیت در این محیط ها لازم و ضروری به نظر می رسد.
خوشبختانه نتایج پژوهشها در زمینه ی خلاقیت نشان می دهد که خلاقیت کم و بیش در همه ی افراد وجود دارد و میتوان آن را با آموزش ، رشد و گسترش داد. (اسکوئیلر و همکاران ، 1372).
عوامل بسیار گسترده ای در رشد و پرورش خلاقیت موثر هستند. شوخی تفکر خلاق را پرورش میدهد. (ایزن، اتال، 1987؛ زیو 1988 به نقل از ویزوننت، 1998) . شوخی می تواند به عنوان یک محرک مثبت برای خلاقیت و تفکر واگرا عمل کند. (ویزوننت، 1988). بین ساختار های شوخی با خلاقیت و هوش همبستگی وجود دارد. (کافمن، 2008) .
در این مطالعه به منظور بررسی رابطه ی خلاقیت با شوخ طبعی از پرسشنامه های خلاقیت جمال عابدی و مقیاس چند بعدی شوخ طبعی (MSHS)1 استفاده شده است. هدف اساسی این مطالعه عبارت است:
شناسایی ارتباط بین شوخ طبعی و خلاقیت.
بیان فرضیه ها
1. بین عناصر مختلف شوخ طبعی (شناخت خود به عنوان فردی شوخ طبع، بازشناسی شوخی دیگران، نگرش فرد نسبت به شوخی، خلق شوخی و شوخی به عنوان یک راهکار مقابله ای) و مولفه های چهارگانه ی خلاقیت (سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری و بسط) رابطه وجود دارد.
2. بین خلاقیت با شوخ طبعی رابطه وجود دارد.
فایده و ضرورت موضوع پژوهش
رشد دادن خلاقیت جزء برنامه های کلان آموزشی و فرهنگی جوامع پیشرفته است و در مدارس و آموزشگاه های علمی و حتی اداره ها و سازمانها ،آموزش تفکر خلاق بخش قابل توجهی از برنامه ریزی این مراکز را تشکیل می دهد. آن ها فهمیده اند که کسب دانش و اطلاعات و ارائه خدمات مختلف از عهده ی رایانه وماشین بر می آید، اما تفکر خلاق به عنوان راهی جهت دست یابی به نوآوری نقش مهمی را دارد.
محیط آموزشی و پرورشی ای که جامعه برای فرد ایجاد می کند با انگیزه ی خلاقیت وی گره خورده است. بنابراین اینکه خلاقیت افراد پرورش داده شود و یا متوقف ، به فضای آموزشی و پرورشی وی بستگی دارد.
فرهنگ های غیر خلاق عمدتا حافظان خشک روابط و قرار دادها هستند. در فضای بیمار گونه ی فرهنگی، نخبه ها در فردیت و خلوت خود با تلاش بسیار سرانجام به جایی می رسند، اما در بسیاری از موارد جامعه به دلیل رکود عامه تاوان سنگینی را می پردازد. اولویت در توسعه ی فرهنگی، اجتماعی، علمی و ... خلاقیت همگانی است. نخبه ها به هر شکلی کم و بیش خود را به سرانجام می رسانند، اما واقعیت این است که بدون رشد عامه، امکان توسعه در زمینه های علمی، فرهنگی، اجتماعی و ... توهمی بیش نیست. وقتی فرهنگ عمومی رشد نکند، خود مانع رشد افراد خلاق خواهد شد. در حالی که همه، کم و بیش، واجد حس خلاقیت هستند و کار محیط آموزشی و پرورشی این است که به چنین حسی امکان رشد بدهد. برای عامه این حس در جامعه شکل می گیرد یا ساقط می شود. به قول آبراهام مازلو، خلاقیت و خود شکوفایی از ابتدای تولد همراه انسان است، اما اکثر انسانها این ویژگی را در طول دوران فرهنگی خود از دست می دهند و فقط عده ی کمی می توانند از شرایط محیطی کمتر تاثیر بپذیرند و خلاقیت خود را حفظ کنند.
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجویان روان شناسی در دانشکده روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز با فرمت ورد وقابل ویرایش تعدادصفحات 78
مقدمه
1- مزاح یا شوخ طبعی
مزاح به عنوان یکی از ویژگیهای شخصیتی انسان، کیفیتی منحصر به نوع آدمی است. اگر چه ارائه تعریف دقیقی از مزاح دشوار است، اما حتی در تمدنهای باستان نیز در این باره نظرات و مطالب گسترده ای مطرح شده است. مثلاً در کتاب عهد عتیق، پندی به این مضمون وجود دارد که «دلی شاد به خوبی یک طبیب کار می کند» افلاطون، ارسطو و اندیشمندان و فلاسفه سایر اعصار و قرون نیز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احادیث اسلامی نیز روایاتی از پیامبر و ائمه وجود دارد که حاکی از تأثیرات مثبت مزاح در زندگی مؤمنان است. در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) ایشان فرموده اند «هیچ مؤمنی نیست جز این که او را شوخی و مزاح است».
متون اخیر روان شناسی بر نقش مزاح در سازگاری و مقابله با استرس از یک سو و اثرات آن در افزایش بهبود کیفیت زندگی از سوی دیگر تأکید کرده اند (نجاریان، براتی و ابراهیمی قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معنی مزاح) از کلمة لاتین Humere به معنای «جاری ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از دیدگاه فلاسفه و اندیشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است که سبب علامت جسمی و روانی اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاری، گرم و مرطوب است و چنانچه بر سایر اخلاط غالب شود، فرد سالم، امیدوار، با نشاط و سر حال می گردد. اما چنانچه ترشحات سایر اخلاط غلبه یابند فرد در حالتی مرضی قرار می گیرد برای مثال اگر ترشحات کبد که صفرای سیاه است غالب شود فر دچار نوعی حالت مرضی می شود و از نظر خلقی، حساس، زودرنج، کج خلق و دچار حالات مالیخولیا و افسردگی می شود که سبب نگ`رشی منفی و غمگنانه به زندگی می گردد. بدین ترتیب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاری و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببی مزاح است. در قرون میانه و پس از آن نیز پیرامون مزاح و شوخی نظراتی ارائه شده است. مثلاً توماس هابز فیلسوف انگلیسی معتقد بود که شوخی در درجه اول، روشی در جهت ابراز خشم و غضب آدمی است و هدف آن توهین به مخاطب یا شخص ثالث است (به نقل از راسکین ، 1985). کانت مزاح را احساس و تأثیر حاصل از تغییر شکل ناگهانی و بی ربط یک توقع یا انتظار به هیچ و پوچ می دانست.
آشنایی با متون روانشناسی دربارة مزاح
روان شناسان مزاح را به مثابه یکی از ویژگیهای شخصیتی انسان در نظر گرفته و آن را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسی مزاح و خنده برای وجود آدمی جلب شد. برخی از روان شناسان معتقدند که مزاح و خنده برای وجود آدمی و زندگی او، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (کورتکف ، 1991؛ میندس و کوربین ، 1985). دیدگاه عمده دربارة نقش روان شناختی مزاح معتقد است که مزاح نوعی سبک سازگاری و انطباق است. فروید (1916) معتقد است که مزاح یکی از سازوکارهای دفاعی «من» و نوعی تلاش اقتصادی جهت صرف انرژی روانی است. آریتی (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگی بین حدس بذله گویی و میزان خلاقیت فرد وجود دارد. پلاچیک (1981) هشت سبک سازگاری برای آدمی برشمرده که در این میان سازوکار وارونه سازی، یعنی توجه به وجوه مضحک شرایط و موقعیت های فشارزا از آن جمله است. از یک دیدگاه جامع تر زیستی – روانی اجتماعی می توان مزاح را نوعی پیام هدفمند اجتماعی دانست که با تغییرات فیزیولوژیکی و روانی ویژه ای همراه است. بدیهی است که این پیام کارکردهای اجتماعی خاص خود را داراست و محتوا و مسیر ویژه خود را نیز دارد. به عبارت دیگر مزاح به مثابه یک پیام هدفمند به دنبال تحقیق کارکردهای معینی است و در این راه با استفاده از شیوه های ویژه در موقعیت های معینی به کار می رود. توجه به کارکردهای اجتماعی و اهداف مزاح از دیدگاههای مختلف، مورد بحث و بررسی علمای رفتاری و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخی از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده ای آن را دردناک و تحقیرآمیز و تعدادی دیگر مزاح را سرگرم کننده و لذت بخش می دانند. به طور کلی نظرات روان شناختی پیرامون مزاح و بذله گویی را می توان در قالب چند رویکرد نظری مورد بررسی قرار داد. شوخی و شوخ طبعی اساساً خلاق بوده و خود تسهیل کننده خلاقیت بیشتر است. تقریباً تمامی تعاریف شوخ طبعی شامل ضوابطی از قبیل ترکیبهای غیرمعمول، شگفتی، عدم تجانس مفاهیم و برداشتها و نظایر آن می گردد. بر طبق یک تعریف شوخ طبع کسی است که خلاقیتش منجر به اظهار نظرها، داستانها و نمایش نامه های خنده آور است. علاوه بر آن، در بینشی وسیع شوخ طبع کسی است که خود و دیگران را به نحوی فراتر و منفک تر می بیند. چنین شخصی قادر است به خود و وقایع زندگی بخندد و در عین حال با مردم و وقایع مرتبط باقی بماند.شوخ طبعی فرایندهای فیزیولوژیک، روانی و اجتماعی را ادغام یا سنتز می کند. بنابراین توانایی ایجاد شوخی و مزاح یا «داشتن توانایی شوخ طبعی» ویژگی خلاق مهمی است. بدون شوخی زندگی برای غالب مردم غیرقابل تحمل است. برای بسیاری از مردم شوخی یک راه بقا و یک نیروی شفابخش است. برای افراد نادری که در خود استعداد شوخ طبعی را پرورش می دهند و در این راه به کار می برند مشاغل پر اجری در کاریکاتور نویسی، قصه گویی و نویسندگی یا هنرپیشگی و نمایش های خنده آور به انواع مختلف وجود دارد. بسیاری از پژوهشگران حل خلاق مسائل را یادآور شده اند که جرقه راه حل های موفقیت آمیز از طریق شوخ طبعی زده شده است. با وجود این روش های ساخت دار حل مسائل تأکید کمی بر پرورش توانایی ایجاد مزاح و به کار بردن آن در حل مسائل گذارده اند. در بسیاری از پژوهش های اولیه «ویلیام جی – جی – گوردن» و همکارانش در گروه نشان می دهد که راه حل های سدشکنانه غالباً با جوی از بازی همراه بوده است. این نوع بازی شامل مقدار زیادی شوخ طبعی بوده است ولی وقتی کوشش هایی برای تدریس ایجاد جوبازی به کار برده شده، با عدم موفقیت همراه بوده است. با وجود این معلوم شده است که بازی با تشابه ها تغییرات درجه دومی به وجود می آورد که ایجاد مزاح، خنده و جوی مناسب برای بازی ایجاد می کند. مشاهدات تورنس نشان می دهد که این پدیده مکرراً هم در هنگام کاربرد مشابه ها و هم در موقع یورش فکری برای حل خلاق مسائل به وقوع می پیوندد.
2- سلامت روان یا سلامت روانشناختی
مفهوم سلامت روان یا سلامت روان شناختی، جنبه ای از مفهوم کلی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است، که علی رغم تلاشهایی که از سوی پیشگامان سلامت روانی در جهان به منظور تأمین هر چه بیشتر سلامتی انسانها به عمل آمده است هنوز معیار قاطعی در زمینة تعریف و مصداق کامل سلامتی روانی در افراد وجود ندارد. توجه به سلامت فکر و روان پس از جنگ بین الملل اول در برخی از دانشکده های اروپا به تدریج متداول شده است تا آنجا که در سال 1944، نوزده کشور در اروپا و آمریکا دارای جمعیت های طرفدار بهداشت روانی شدند. ولی پس از جنگ بین الملل دوم و برملا شدن وقایع وحشت انگیز آن موضوع سلامت فکر و بهداشت روانی با تأکید بر کیفیت روابط افراد بشر، مورد توجه جدی و عمیق حکما و فلاسفه پزشکان، کارشناسان، مربیان تعلیم و تربیت، دانشمندان، روحانیون و متفکران علوم اجتماعی قرار گرفت. در سال 1948 با شرکت نمایندگان 48 کشور از جمله ایران «فدراسیون جهانی، سلامتی فکر» در لندن تأسیس شد و مقرر شد که 4 سال یکبار، کنگره جهانی سلامت فکر با حضور نمایندگان کشورها و با اهداف بررسی مسائل مربوط به روابط فرد با خانواده، فرد با اجتماع، فرد با مسایل و مشکلات زندگی مدرن ماشینی و … برگزار و مورد بحث قرار گیرد. سلامت روانی علاوه بر بدن سالم، به محیط و شرایط زندگی سالم نیاز دارد. این که محیط و عوامل مختلف آن چگونه بر ساختار روانی فرد و سلامت روانی او تأثیر می گذارد و فرد با چه شیوه ای با کشمکش های محیطی مبارزه می کند، موضوعی است که رویکردهای مختلف روان شناسی هر کدام با توجه به دیدگاه اختصاصی خود پیرامون ماهیت انسان و نیروی انگیزشی او سلامت روانی انسان را به شیوة خاصی تبیین کرده اند. به عنوان مثال برخی از این رویکردها، سلامت روانی را فرآیندی مستمر دانسته اند و برخی دیگر آن را در قالب هنجارها و پیروی از آداب و سنن اجتماعی جستجو کرده اند و گروهی دیگر به هر دو جنبه توجه نموده اند. به عنوان مثال روانپزشکی و روانشناسی بالینی در آسیب شناسی روانی بر اصل انسان بهنجار تأکید داشته اند و بهنجاری یا سلامت روان را معادل «فقدان علایم بیماری» می پنداشته اند اما وضعیت جاری روانشناسی جهان حاکی از توجه شایان روان شناسان به مفهوم سلامت روانی در قالبی ورای بهنجاری و فقدان علایم بیماری است (خدا رحیمی، 1374).
- بیان مسئله تحقیق
در این تحقیق روابط میان متغیرهای شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجویان روان شناسی ورودی 1380 در دانشکده روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر گامی در جهت پی بردن به رابطة شوخ طبعی با سلامت روانی است.
- اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به توسعه زندگی ماشینی و بالا رفتن فشار روانی بر افراد لازم است که بررسی شود از چه طریقی می توان فشار روانی را کاهش داد بنابراین اهمیت تحقیق حاضر در این است که اگر مشخص شود که بین شوخ طبعی و سلامت روانی رابطه معنی داری وجود دارد می توان در مورد آموزش شیوه های شوخ طبعی، به عنوان یکی از روشهای مقابله با استرس، اقدام کرد تا بدین طریق از شدت فشار روانی بر افراد کاسته شود و افراد به هنگام مواجهه با استرس نیز بتوانند از عهدة آن برآیند.
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجویان روان شناسی با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 110
1- مزاح یا شوخ طبعی
مزاح به عنوان یکی از ویژگیهای شخ+صیتی انسان، کیفیتی منحصر به نوع آدمی است. اگر چه ارائه تعریف دقیقی از مزاح دشوار است، اما حتی در تمدنهای باستان نیز در این باره نظرات و مطالب گسترده ای مطرح شده است. مثلاً در کتاب عهد عتیق، پندی به این مضمون وجود دارد که «دلی شاد به خوبی یک طبیب کار می کند» افلاطون، ارسطو و اندیشمندان و فلاسفه سایر اعصار و قرون نیز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احادیث اسلامی نیز روایاتی از پیامبر و ائمه وجود دارد که حاکی از تأثیرات مثبت مزاح در زندگی مؤمنان است. در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) ایشان فرموده اند «هیچ مؤمنی نیست جز این که او را شوخی و مزاح است».
متون اخیر روان شناسی بر نقش مزاح در سازگاری و مقابله با استرس از یک سو و اثرات آن در افزایش بهبود کیفیت زندگی از سوی دیگر تأکید کرده اند (نجاریان، براتی و ابراهیمی قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معنی مزاح) از کلمة لاتین Humere به معنای «جاری ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از دیدگاه فلاسفه و اندیشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است که سبب علامت جسمی و روانی اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاری، گرم و مرطوب است و چنانچه بر سایر اخلاط غالب شود، فرد سالم، امیدوار، با نشاط و سر حال می گردد. اما چنانچه ترشحات سایر اخلاط غلبه یابند فرد در حالتی مرضی قرار می گیرد برای مثال اگر ترشحات کبد که صفرای سیاه است غالب شود فر دچار نوعی حالت مرضی می شود و از نظر خلقی، حساس، زودرنج، کج خلق و دچار حالات مالیخولیا و افسردگی می شود که سبب نگ`رشی منفی و غمگنانه به زندگی می گردد. بدین ترتیب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاری و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببی مزاح است. در قرون میانه و پس از آن نیز پیرامون مزاح و شوخی نظراتی ارائه شده است. مثلاً توماس هابز فیلسوف انگلیسی معتقد بود که شوخی در درجه اول، روشی در جهت ابراز خشم و غضب آدمی است و هدف آن توهین به مخاطب یا شخص ثالث است (به نقل از راسکین ، 1985). کانت مزاح را احساس و تأثیر حاصل از تغییر شکل ناگهانی و بی ربط یک توقع یا انتظار به هیچ و پوچ می دانست.
آشنایی با متون روانشناسی دربارة مزاح
روان شناسان مزاح را به مثابه یکی از ویژگیهای شخصیتی انسان در نظر گرفته و آن را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسی مزاح و خنده برای وجود آدمی جلب شد. برخی از روان شناسان معتقدند که مزاح و خنده برای وجود آدمی و زندگی او، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (کورتکف ، 1991؛ میندس و کوربین ، 1985). دیدگاه عمده دربارة نقش روان شناختی مزاح معتقد است که مزاح نوعی سبک سازگاری و انطباق است. فروید (1916) معتقد است که مزاح یکی از سازوکارهای دفاعی «من» و نوعی تلاش اقتصادی جهت صرف انرژی روانی است. آریتی (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگی بین حدس بذله گویی و میزان خلاقیت فرد وجود دارد. پلاچیک (1981) هشت سبک سازگاری برای آدمی برشمرده که در این میان سازوکار وارونه سازی، یعنی توجه به وجوه مضحک شرایط و موقعیت های فشارزا از آن جمله است. از یک دیدگاه جامع تر زیستی – روانی اجتماعی می توان مزاح را نوعی پیام هدفمند اجتماعی دانست که با تغییرات فیزیولوژیکی و روانی ویژه ای همراه است. بدیهی است که این پیام کارکردهای اجتماعی خاص خود را داراست و محتوا و مسیر ویژه خود را نیز دارد. به عبارت دیگر مزاح به مثابه یک پیام هدفمند به دنبال تحقیق کارکردهای معینی است و در این راه با استفاده از شیوه های ویژه در موقعیت های معینی به کار می رود. توجه به کارکردهای اجتماعی و اهداف مزاح از دیدگاههای مختلف، مورد بحث و بررسی علمای رفتاری و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخی از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده ای آن را دردناک و تحقیرآمیز و تعدادی دیگر مزاح را سرگرم کننده و لذت بخش می دانند. به طور کلی نظرات روان شناختی پیرامون مزاح و بذله گویی را می توان در قالب چند رویکرد نظری مورد بررسی قرار داد. شوخی و شوخ طبعی اساساً خلاق بوده و خود تسهیل کننده خلاقیت بیشتر است.
فهرست مطالب
چکیده الف
فصل اول: موضوع تحقیق
مقدمه 2
بیان مسئله تحقیق 6
اهمیت و ضرورت تحقیق 7
اهداف تحقیق 7
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 7
فصل دوم: مبانی نظری و یافته های پژوهشی
مبانی (رویکردهای) نظری روان شناختی مزاح 11
نظریه اهانت 11
نظریه تخلیه هیجانی و آسودگی 11
نظریه ناهماهنگی و تباین 12
واکنشهای مزاح 13
مزاح و سیستم ایمنی بدن 15
مزاح و عملکرد تحصیلی 16
نقش درمانی مزاح 16
تبین روان شناختی از تأثیر مزاح در مقابله با استرس 17
مدل تعاملی استرس 18
مبانی نظری سلامت روانی 21
نظریه موری 22
نظریه آدلر 23
نظریه فروم 23
نظریه مزلو 23
نظریه اسکینر 24
نظریه یونگ 24
افراد سالم از نظر روانی 25
نظریه اسلام 26
اهمیت سلامت روان 28
عوامل زیستی 28
عوامل عاطفی و روانی 30
عوامل اجتماعی 30
رابطة بین استرس، کنار آمدن و سلامتی 30
پیامدهای استرس 33
اختلال هیجانی 33
اختلال شناختی 34
اختلال فیزیولوژیکی 35
کنار آمدن 36
روشهای کنار آمدن مستقیم 36
کنار آمدن مواجهه ای 37
مسئله گشایی برنامه ریزی شده 38
حمایت اجتماعی 38
روشهای کنار آمدن دفاعی 40
مکانیزمهای دفاعی 40
کاهش دهندگان شیمیایی استرس 41
پسخوراند زیستی 42
ورزش 43
یافته های پژوهشی در زمینة مزاح (شوخ طبعی) 43
ترغیب پرورش توانایی شوخ طبعی 47
فصل سوم: روش تحقیق
جامعه آماری و روش نمونه گیری 50
ابزار اندازه گیری (پرسشنامة تجدید نظر شدة علائم روانی SCL25-R) 50
نمره گذاری پرسشنامه SCL25-R 50
پایایی پرسشنامه تجدید نظر شدة علائم روانی SCL25-R 51
مقیاس شوخ طبعی (مزاح) مارتین ولفکورت 51
نمره گذاری مقیاس سنجش شوخ طبعی 51
طرح تحقیق و منطق انتخاب آن 52
روش اجرا تحقیق 52
روش تحلیل داده ها 53
فصل چهارم: یافته های تحقیق
یافته های توصیفی 55
یافته های مربوط به فرضیه تحقیق 57
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری تحقیق
تبیین یافته های تحقیق 59
محدودیتهای تحقیق 60
پیشنهادات 60
فهرست منابع 62
ضمائم 68
مزاح [1] به عنوان یکی از ویژگیهای شخ+صیتی انسان، کیفیتی منحصر به نوع آدمی است. اگر چه ارائه تعریف دقیقی از مزاح دشوار است، اما حتی در تمدنهای باستان نیز در این باره نظرات و مطالب گسترده ای مطرح شده است. مثلاً در کتاب عهد عتیق، پندی به این مضمون وجود دارد که «دلی شاد به خوبی یک طبیب کار می کند» افلاطون، ارسطو و اندیشمندان و فلاسفه سایر اعصار و قرون نیز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احادیث اسلامی نیز روایاتی از پیامبر و ائمه وجود دارد که حاکی از تأثیرات مثبت مزاح در زندگی مؤمنان است. در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) ایشان فرموده اند «هیچ مؤمنی نیست جز این که او را شوخی و مزاح است».
متون اخیر روان شناسی بر نقش مزاح در سازگاری و مقابله [2] با استرس از یک سو و اثرات آن در افزایش بهبود کیفیت زندگی از سوی دیگر تأکید کرده اند (نجاریان، براتی و ابراهیمی قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معنی مزاح) از کلمة لاتین Humere به معنای «جاری ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از دیدگاه فلاسفه و اندیشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است که سبب علامت جسمی و روانی اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاری، گرم و مرطوب است و چنانچه بر سایر اخلاط غالب شود، فرد سالم، امیدوار، با نشاط و سر حال می گردد. اما چنانچه ترشحات سایر اخلاط غلبه یابند فرد در حالتی مرضی قرار می گیرد برای مثال اگر ترشحات کبد که صفرای سیاه است غالب شود فر دچار نوعی حالت مرضی می شود و از نظر خلقی، حساس، زودرنج، کج خلق و دچار حالات مالیخولیا و افسردگی می شود که سبب نگ`رشی منفی و غمگنانه به زندگی می گردد. بدین ترتیب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاری و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببی مزاح است. در قرون میانه و پس از آن نیز پیرامون مزاح و شوخی نظراتی ارائه شده است. مثلاً توماس هابز [3] فیلسوف انگلیسی معتقد بود که شوخی در درجه اول، روشی در جهت ابراز خشم و غضب آدمی است و هدف آن توهین به مخاطب یا شخص ثالث است (به نقل از راسکین [4]، 1985). کانت [5] مزاح را احساس و تأثیر حاصل از تغییر شکل ناگهانی و بی ربط یک توقع یا انتظار به هیچ و پوچ می دانست.
1-Humory
2- Coping
3- Thomas Hobbes
4- Raskin
5- Kant
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:103
مقدمه
۱- مزاح یا شوخ طبعی
مزاح به عنوان یکی از ویژگیهای شخ+صیتی انسان، کیفیتی منحصر به نوع آدمی است. اگر چه ارائه تعریف دقیقی از مزاح دشوار است، اما حتی در تمدنهای باستان نیز در این باره نظرات و مطالب گسترده ای مطرح شده است. مثلاً در کتاب عهد عتیق، پندی به این مضمون وجود دارد که «دلی شاد به خوبی یک طبیب کار می کند» افلاطون، ارسطو و اندیشمندان و فلاسفه سایر اعصار و قرون نیز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احادیث اسلامی نیز روایاتی از پیامبر و ائمه وجود دارد که حاکی از تأثیرات مثبت مزاح در زندگی مؤمنان است. در روایاتی از پیامبر اکرم (ص) ایشان فرموده اند «هیچ مؤمنی نیست جز این که او را شوخی و مزاح است».
فهرست مطالب:
چکیده الف
فصل اول: موضوع تحقیق
مقدمه ۲
بیان مسئله تحقیق ۶
اهمیت و ضرورت تحقیق ۷
اهداف تحقیق ۷
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها ۷
فصل دوم: مبانی نظری و یافته های پژوهشی
مبانی (رویکردهای) نظری روان شناختی مزاح ۱۱
نظریه اهانت ۱۱
نظریه تخلیه هیجانی و آسودگی ۱۱
نظریه ناهماهنگی و تباین ۱۲
واکنشهای مزاح ۱۳
مزاح و سیستم ایمنی بدن ۱۵
مزاح و عملکرد تحصیلی ۱۶
نقش درمانی مزاح ۱۶
تبین روان شناختی از تأثیر مزاح در مقابله با استرس ۱۷
مدل تعاملی استرس ۱۸
مبانی نظری سلامت روانی ۲۱
نظریه موری ۲۲
نظریه آدلر ۲۳
نظریه فروم ۲۳
نظریه مزلو ۲۳
نظریه اسکینر ۲۴
نظریه یونگ ۲۴
افراد سالم از نظر روانی ۲۵
نظریه اسلام ۲۶
اهمیت سلامت روان ۲۸
عوامل زیستی ۲۸
عوامل عاطفی و روانی ۳۰
عوامل اجتماعی ۳۰
رابطة بین استرس، کنار آمدن و سلامتی ۳۰
پیامدهای استرس ۳۳
اختلال هیجانی ۳۳
اختلال شناختی ۳۴
اختلال فیزیولوژیکی ۳۵
کنار آمدن ۳۶
روشهای کنار آمدن مستقیم ۳۶
کنار آمدن مواجهه ای ۳۷
مسئله گشایی برنامه ریزی شده ۳۸
حمایت اجتماعی ۳۸
روشهای کنار آمدن دفاعی ۴۰
مکانیزمهای دفاعی ۴۰
کاهش دهندگان شیمیایی استرس ۴۱
پسخوراند زیستی ۴۲
ورزش ۴۳
یافته های پژوهشی در زمینة مزاح (شوخ طبعی) ۴۳
ترغیب پرورش توانایی شوخ طبعی ۴۷
فصل سوم: روش تحقیق
جامعه آماری و روش نمونه گیری ۵۰
ابزار اندازه گیری (پرسشنامة تجدید نظر شدة علائم روانی ۵۰
نمره گذاری پرسشنامه ۵۰
پایایی پرسشنامه تجدید نظر شدة علائم روانی ۵۱
مقیاس شوخ طبعی (مزاح) مارتین ولفکورت ۵۱
نمره گذاری مقیاس سنجش شوخ طبعی ۵۱
طرح تحقیق و منطق انتخاب آن ۵۲
روش اجرا تحقیق ۵۲
روش تحلیل داده ها ۵۳
فصل چهارم: یافته های تحقیق
یافته های توصیفی ۵۵
یافته های مربوط به فرضیه تحقیق ۵۷
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری تحقیق
تبیین یافته های تحقیق ۵۹
محدودیتهای تحقیق ۶۰
پیشنهادات ۶۰
فهرست منابع ۶۲
ضمائم ۶۸