دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عرب نگاهی به زندگی و آثار ناصیف یازجی و بررسی مقامات و دیوان با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 200
پیشگفتار
زمانیکه از ادبیات عصرنهضت سخن می گوییم، بیشتر افراد چنین گمان می کنند که در این دوره تمامی ادیبان و شاعران از هر آنچه که رنگ و بوی ادبیات کلاسیک داشت ،گریزان شدند و علیه سبک قدیم شوریدند؛ اما با مطالعه بیشتر و عمیق تر پی می بریم که در عصر نهضت ادبی ، استادانی وجود داشتند که بر اصالت عربی و اسلوبهای کهن اجدادشان سخت پایبند بودند. اینان توانایی و مهارت بسیاری در زمینه های مختلف ادبیات و نیز علوم بلاغی و لغوی داشتند و بر حفظ آنها تاکید می کردند.از جمله این اساتید،"شیخ ناصیف یازجی" را می یابیم که کمتر کسی به شناخت این ادیب و شناساندن سبک و آثار وی پرداخته است. شیخ ناصیف در سال 1800م در لبنان میان خانواده ای اصیل متولد شد . او از همان کودکی به آموختن علم و ادب پرداخت و از ده سالگی به سرودن شعر روی آورد.بیشتر اشعار این استاد در زمینه حکمت و رثا است. او هیچگاه ابزار مدح را در راه چاپلوسی و کسب مال دنیا به خدمت نگرفت.بسیار بر حفظ ارزشهای ملی – عربی پایبند بود و در تمام ظواهر زندگی اش به واقع عمل می نمود. یازجی تمام عمرش را صرف مطالعه و تحقیق و تالیف کرد وچنان شهرتی کسب نمود که دانشجویان و اساتید از اقصی نقاط کشورهای عربی به سوی او می آمدندتا از سرچشمه دانش او جرعه ای نوشند. شیخ ناصیف فرزندانی نیک تربیت نمود که برخی از آنها در زمینه شعر و ادب مشهور می باشند. از جمله فرزندان او "شیخ ابراهیم یازجی" است که راه پدر را ادامه داد. شیخ ناصیف بجز مجال ادب در زمینه صرف و نحو و علوم بلاغی و منطق و طب و موسیقی از خود آثار ارزنده ای بجا گذاشت. اما در زمینه ادبیات ،مقامات او در خور توجه می باشد. کتاب "مجمع البحرین " شامل شصت مقامه است که به شیوه مقامات حریری نگاشته شده است. این کتاب مجموعه لغوی عجیب و با ارزشی می باشد که در بر دارنده حوادث تاریخی و تفاصیل دقیقی راجع به آداب و رسوم عربها در زندگی و منش و جنگها و افتخارات آنهاست.همچنین پر از ضرب المثل و معما می باشد. بجز مجمع البحرین ،یازجی دیوان شعری از خود به جا گذاشت که موضوعات مختلفی چون غزل ، مدح،رثا ،حکمت و تاریخ شعری را در بر می گیرد. ولی در مجموع می توان گفت دیوان وی رنگ و بوی حکمت دارد چرا که شیخ علاوه بر آنکه قصاید مستقلی در زمینه حکمت سروده ، در مدح ها دو رثاهایش هم حکمت بسیاری آورده است . شبخ ناصیف در اشعارش بسیار رهروی متنبی می باشد .او متنبی را بسیار دوست می داشت و سبک وی را تقلید نمود . بنابراین اشعار یازجی به همان سبک قدیم سروده شده است و در نهایت جزالت و فخامت لفظ و معنا می باشد . این رساله شامل چهار فصل می باشد : فصل اول به اوضاع سیاسی ،اجتماعی ،ادبی و فرهنگی جهان عرب در قرن نوزدهم به صورت مجمل پرداخته شده است . در فصل دوم زندگی « شیخ ناصیف یازجی » و آثار وی مورد برسی قرار گرفته است . در فصل سوم به صورت مجزا مقامات شیخ – که اثر گرانبهایی است- و نیز سبک شیخ در مقامات آمده است . و در فصل آخر دیوان شعری شیخ همراه با ترجمه برخی اشعار وی و بیان برخی نکات بلاغی مورد کنکاش واقع شده است . در پایان از تمامی اساتید ارجمندم به خصوص استاد محترم جناب آقای دکتر جعفری و استاد گرامی جناب آقای دکتر شایگان مهر نهایت تشکر را دارم ، ونیز بسی لازم است از سر کار خانم وحدانی استاد محترم دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد واحد مشهد که مرا از راهنمایی بی شائبه شان بهره مند نمودند تقدیر و تشکر نمایم . در ضمن از کتابداران محترم آستان قدس رضوی و کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد و از تمام دوستان عزیزم که مرا در این مهم یاری رساندند از جمله خانم حاتمی کمال تشکر را دارم و از خداوند برای تمام این بزرگواران توفیق روز افزون خواستارم .
اوضاع سیاسی و جغرافیایی کشورهای عربی ولبنان
در سالهای بین 1800 تا اوایل قرن بیستم جهان عرب شاهد تحولات بسیار بزرگی در زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی و .... بود. این سال ها شاهد حضور دولت های غربی در کشورهای اسلامی و دخالت مستقیم آنها در تمام امور این سرزمین ها بود. دولت هایی چون فرانسه و انگلیس، رقیبانی سختکوش بودند که در جهت و راستای منافع استعماری شان به اشغال و چپاول سرزمین های عربی می پرداختند. هرچند حضور آنها در این کشورها چندان به طول نینجامید ولی آثار این حضور تا مدت ها -وحتی به جرأت می توان گفت تاکنون- در بیشتر زمینه های سیاسی، اجتماعی، ادبی، دینی و فرهنگی باقی ماند. از آن سو، دولت عثمانی به ضعف گراییده بود و همین عامل وجود کشورهای بیگانه را در جهان اسلام پررنگ تر می کرد تا بدانجا که از خلافت عثمانی جز نمادی تهی چیزی باقی نمانده بود. در مصر به فاصله چند سال از خروج فرانسویان از خاک آنجا، محمدعلی پاشا در سال 1805 م بر تخت پادشاهی نشست( ). او در ابتدای حکومتش، تمام هم و غمش را صرف کشورگشایی نمود و موفق شد کشورهایی چون سودان، شام و برخی دیگر از سرزمین های عربی را تصرف نماید هرچند بعدها به دلایلی مختلف سربازان مصری مجبور شدند خاک سوریه را ترک گویند اما حکومت «محمدعلی » و جانشینش « اسماعیل پاشا، » دوران شکوفایی سرزمین مصر از جهات مختلف محسوب می شود. سوریه در آن روزگار از نظر سیاسی، بحران های زیادی به خود دید. در ابتدای قرن نوزدهم طعمه حاکمان مستبدی چون «جزار» و« عبدالله پاشا » یا دیگر فرمانروایان لبنانی و غیره بود و پس از آنکه به مدت نه سال تحت تصرف مصر بود دوباره به حاکمیت دولت عثمانی درآمد و آشفتگی ها و نابسامانی ها، دیگر بار ادامه پیدا کرد. همین اوضاع آشفته سبب شد تا بسیاری از ادیبان سوری ترک دیار کنند و به لبنان یا مصر یا حتی اروپا مهاجرت نمایند. اما در لبنان، عصر « امیر بشیر شهابی » (1789-1840) عصر شکوفایی بود(1) . او دربار خود را مرکز تجمع نویسندگان و شاعرانی چون « نقولا ترک » ،« پطرس کرامه » و« ناصیف یازجی» کرد. پس از دوران شهابیها اوضاع لبنان آشفته شد تا به حوادث سال 1860 و بالاخره به استقلال لبنان و حکومت فرمانداران انجامید و آن آغاز شکوفایی نهضت مدارس و معارف بود اگر چه در این دوره آزادی روزنامه ها محدود گردیده بود. برخی لبنانی ها نیز به خاطر اوضاع آشفته کشورشان به ناچار به مصر -که از همه نظر بسیار اوضاع مناسبی داشت- و آمریکا مهاجرت کردند اما در همان کشورها هم در نهضت ادبی جهان عرب تأثیر بسزایی گذاشتند که در اینجا مجال بیان آن نیست. سایر کشورهای عربی هم آماج جنگ های پی در پی میان بیگانگان و مسلمانان بود. اما می توان گفت مصر و سرزمین شام اوضاعی بسیار بهتر از آنها داشتند و از همین دو سرزمین بود که نهضت ادبی شکل گرفت و تا سایر کشورها پیش رفت.
فهرست
عنوان
چکیده
پیشگفتار
بخش اول:اوضاع سیاسی ، اجتماعی، فرهنگی و ادبی
جهان عرب و لبنان در قرن نوزدهم
-اوضاع سیاسی
- اوضاع اجتماعی
- اوضاع فرهنگی و ادبی
بخش دوم: نگاهی به زندگی و آثار ناصیف یازجی
فصل اول:تاریخچه زندگی ناصیف یازجی
- اصل خاندان
- در دربار امیر بشیر شهابی
- زندگی ناصیف در بیروت
- وفات یازجی
- مقام و منزلت ناصیف یازجی
فصل دوم:گذری بر آثار شیخ ناصیف یازجی
بخش سوم:بررسی مجمع البحرین
فصل اول: ویژگی مقامات
فصل دوم:برگزیده ای از مقامات شیخ ناصیف یازجی
- المقامه الطبیه
- المقامه العقیقیه
- المقامه النجدیه
بخش چهارم: پژوهشی در دیوان یازجی
فصل اول:ویژگیهای شعر ناصیف
فصل دوم:اغراض شعری
- مدح
- رثا
- حکمت
- غزل
- تاریخ شعری
منابع و ماخذ
ملخص الرساله
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشدرشته زبان و ادبیات عرب بررسی سروده های امیران اموی در آندلس با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 90
مقدمه
یکی ازراههایی که برای شناخت یک کشور ویژگی های آن وجودداردبررسی تاریخ آن سرزمین ومطالعه ادبیات آن است.وقتی سخن ازاندلس پیش می آید،لزوم بررسی تاریخ وادبیات آن درذهن خطورمی کند.اندلس تاریخی گسترده وپرآشوب دارد.دسته های مختلفی چون بربرها،گوتها،مسیحیان ومسلمانان درآنجاحکومت وقدرت نمایی کرده اند. ازاین روی برآن شدیم که تحلیلی ازدوره حکومت مسلمانان دردوره امویان داشته باشیم.مسلمانان تقریباًهشت قرن دراندلس زندگی کردندوتوانستندباتکیه برقوای نظامی وارداین کشورشوند.آنان دراین مدت پایه های تمدنی درخشان راپایه ریزی کردندودرزمینه های علمی وفرهنگی به پیشرفتهای چشمگیری دست یافتند.درنتیجه این سرزمین یکی ازمراکز مهم انتقال تمدن اسلامی به اروپاوهمچنین پل ارتباطی میان شرق وغرب درزمینه های مختلف فرهنگی شد.دراین مدت حکومت های مختلفی دراندلس حکمرانی کردند که یکی ازآنهاحکومت اموی است.حکومت اموی دراندلس،حکومتی مقتدربوده وویژگیهایی داشته است.دراین دوره دامنه ادب گسترش یافت وبرتعدادشاعران وادیبان افزوده شد.وبسیاری ازعلمای شرق رابه خودجذب کرند.ودانشمندان بزرگی راپرورش دادندکه هرکدام ازآنهاآثاربسیار ارزنده علمی وفلسفی راداشتند.خودامراء هم اهل شعروادب بودندوشعردرنزدآنهاجایگاه خاصی پیداکرد. اکثرتحقیقات پیشین تنها اشاره ای گذرا به این موضوع داشتند.لذاانگیزه من ازانتخاب این موضوع ، جمع آوری و بررسی شعرامرای اموی بوده وبرای اینکه بحث تازه ای درزمینه تاریخ امویان دراندلس انجام شودسبب شدتابه این موضوع بپردازم وبرای انجام این پژوهش ازکتابها ومنابع موجوددرکتابخانه های ایران استفاده کردم. توجه به شعرامرای اموی چیزجدیدی نبوده،درباره پیشینه چنین موضوعی بایدگفت که درزمان مستنصرهم یک چنین کاری انجام شده.همانطورکه حمیدی درکتاب جذوۃ المقتبس به این نکته اشاره کردکه:اوازهرفرصتی برای تشویق به تالیف استفاده می کرد.گویندکه وقتی برای یکی ازنبردهایش از قرطبه بیرون می رفت(325ق/963م)،ابن صفارخواست که به دلیل ضعف جسمی ازهمراهی بااوخودداری کند،حکم به این شرط پذیرفت که تعهدکنداشعارامراء وخلفای اموی رادرکتابی گردآورد؛درست مانندکاری که صولی درزمینه اشعارعباسیان انجام داده است.ابن صفارهم پذیرفت وچنین کتابی راتالیف نمود.جالب اینکه احمدبن نصر،پیش ازبازگشت مستنصر،کتاب رادرطلیطله از داوبر دو مستنصرازدیدنش بسیارشادمان شد.(951،1/394).امامتاسفانه این کتاب بدست مانرسیده است.وبعدازآن هم کارمستقلی دراین زمینه انجام نشده بود.تااینکه من درمیانه کاربه کتابی برخوردکردم به نام الامراء الامویون الشعراء فی اندلس نوشته ابراهیم بیضون.نویسنده دراین کتاب برخی ازاشعارامراءراگردآوری کرده وبه نقدوتحلیل آنهاپرداخته.اماتفاوت کارمن بااین کتاب دراین است که علاوه برگردآوری همه اشعاربه دسته بندی وبررسی ویژگی های شعری آنها پرداختم ودرانتهای اشعارهریک ازامراءبه نکات بلاغی آن اشاره ای داشته ام. دراین پژوهش سعی نموده ام که باتکیه برآثارارزشمندمورخانی همچون ابن ابار،مقری،ابن عذاری،ابن بسام،وبامراجعه به منابع کهن وبااستفاده به مصداق های تاریخی مسلم درتاریخ وادب اندلس به جمع آوری وبررسی اشعاربپردازم. این رساله ی شامل یک مقدمه،سه فصل ونتیجه گیری است.هرفصل ازبخشهایی تشکیل شده،نخستین فصل شامل تاریخ اندلس است.باتوجه به اینکه موضوع رساله من بررسی شعرامرای اموی است لازم بوددرموردتاریخ پیش ازامراءهم بحثی داشته باشیم.لذابخش اول درموردفتح اندلس است وبخش دوم که دنباله بحث پیشین است اختصاص داردبه دوره ی حکومت والیان وبخش سوم شامل روی کارآمدن دولت اموی تاسرنگونی آنان است. فصل دوم شامل شعراندلسی وویژگیهای آن است.شعراندلسی درزمان حکومت اموی آئینه تمام نمای شعرشرقی بود.اندلسی هادائماًبامشرق زمین ارتباط داشتندوازهمان موضوعات شرقی اتخاذ می کردندوساختاروقالب شرقی رابه کارمی بردند.ازآنجاکه طبیعت اندلس بسیارزیبا وجذاب بودبرروح شاعرتاثیری عمیق می گذاشت.ازاین روی ذوق وقریحه اوشکوفامی شدوآنان طبیعت رامانند یک انسان زنده تصورمی کردندوبااوسخن می گفتندوزیبایی هایش راتوصیف می کردند. فصل سوم،شعرامرای اموی دراندلس رادربرمی گیرد.دراین فصل ابتداتاجائیکه درمنابع ذکرشده بوداشعارامراءراجمع آوری کردم،بعدبه دسته بندی ابیات پرداختم وباتوجه به اینکه کارم بررسی ابیات بوده پیش ازآوردن هرقطعه معنای کلی ابیات را به گونه ای آوردم که به ترجمه نزدیک است.واگرنکته خاصی دربرخی ازشعراءبوده به آن اشاره کرده ام ونکاتی ازویژگی شعری آنهاراذکرکرده ام.درآخرهم به نتیجه گیری آن پرداخته ام. درپایان اذعان می دارم رساله ی حاضرعاری از لغزش وکاستی نیست؛اماامیدوارم که این پژوهش فتح بابی برای پرداختن به موضوعاتی ازاین قبیل باشد.
آندلس
آندلس ، نامی است که عرب ها به شبه جزیره ایبریا، واقع در جنوب اروپا اطلاق کردند. این سرزمین در نزد یونانیان به نام ایبریا ودر نزد رومیان به اسم اسپانیا خوانده می شد. (بدر، 1980، 95) گمان می رود که این کلمه،تحریف شده کلمه واندالیسیا باشدکه این نام از مهاجمین واندال گرفته شده است.آنان مردمی از نژاد ژرمن ویا اصل اسلاوی بودند که پس از استقرار در شبه جزیره ایبریا،دولت خود را به شمال آفریقا توسعه داده وبر آن منطقه نیز حکومت کردند. (بستانی، بی تا، 472-471) از این رو نخستین قومی که در دوران کهن در این سرزمین ساکن شدند،اندلوش (اندلس،فندلس) نامیده شد. (حجی،1997، 37) شبه جزیره ایبریه در جنوب غربی قاره اروپا واقع است،که به وسیله کوه های برانس از قاره اروپا، وتنگه جبل الطارق از شمال قاره آفریقا جدا شده است. از شمال غربی تا جنوب غربی آن در امتداد آبهای اقیانوس اطلس واز شرق تا جنوب شرقی آن در امتداد دریای مدیترانه است. (مقری، 1968،1/152،حجی،1977، 35). بدین ترتیب اندلس ناحیه ای است آباد وخرم که دارای کوه ها وآب های روان ومعادنی از زر وسیم وبناهایی سنگی داشته است؛ مورخان اسلام وغرب از آن به نام "بهشت سرزمین های اسلامی" یاد کرده اند. (حمیری، 1937، 162).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
فصل اول : تا ریخ آندلس
1-1 آندلس 3
1-2 فتح آندلس 3
1-3 از فتح تا برپایی حکومت اموی 6
1-4 حکومت اموی از برپایی تا سرنگونی 13
1-4-1 عصر امارت 13
1-4-2 عصر خلافت 20
فصل دوم : شعر آندلسی
1-2 شعر آندلسی 31
2-2 ویژگی های شعر آندلسی 31
2-2-1 شعر موشح 35
2-2-2 شعر زجل 36
فصل سوم : شعر امرای اموی در آندلس
3-1 عبدالرحمن الداخل (صقر قریش) 38
3-1-1 اشعار غنایی (احساسی) 38
3-1-2 اشعار سیاسی 40
3-1-3 ویژگی شعری 43
3-2 هشام بن عبد الرحمن الداخل 44
3-2-1 ویژگی شعری 45
3-3 الحکم بن هشام (الربضی) 45
3-3-1 اشعار حماسی 45
3-3-2 غزلیات 47
3-3-3 ویژگی شعری 49
3-4 عبدالرحمن الثانی بن الحکم المعروف بالاوسط 50
3-4-1 غزلیات 51
3-4-2 شعر حکمی 55
3-4-3 ویژگی شعری 56
3-5 محمدبن عبدالرحمن الثانی 57
3-5-1 غزل 57
3-5-2 ویژگی شعری 58
3-6 عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن الثانی 59
3-6-1 غزلیات 59
3-6-2 زهدیات 60
3-6-3 هجو 61
3-6-4 ویژگی شعری 62
3-7 عبدالرحمن الثالث بن محمد الملقب بالناصر 63
3-7-1 ویژگی شعری 65
3-8 الحکم الثانی بن عبد الرحمن الناصر (المستنصر) 66
3-8-1 غزلیات 66
3-8-2 ویژگی شعری 67
3-9 محمدبن هشام بن عبد الجبار بن الناصر (المهدی) 67
3-9-1 ویژگی شعری 67
3-10 سلیمان بن الحکم الثانی بن الناصر (المستعین بالله) 67
3-10-1 شعر سیاسی 68
3-10-2 غزلیات 68
3-10-3 ویژگی شعری 71
3-11 عبدالرحمن بن هشام (المستظهر بالله) 72
3-11-1 غزلیات 73
3-11-2 ویژگی شعری 77
نتیجه گیری 79
فهرست منابع و ماخذ 82
ملخص الاطروحه 86
چکیده انگلیسی 88
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات عرب بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 110
چکیده
این پایان نامه مشتمل بر ذکر نام دهها نفر از ادبای گرگان و نیز بررسی جایگاه و سهم آنان در ادبیات عرب از سال 132 هـ الی 656 هـ که به دوره عباسی اختصاص دارد می باشد. با عنایت به تحولات گوناگون منطقه گرگان در طی قرون گذشته، نخست شرحی از موقعیت جغرافیایی و تاریخی این منطقه که هم اکنون به نام استان گلستان شناخته می شود، آمده است. بحث درباره اوضاع علمی و ادبی و فرهنگی گرگان در فصول پایان نامه به شکل تفصیلی گنجانده شده است. موضوعات متنوعی در این پایان نامه آمده است که از جمله می توان به نامهای متعدد گرگان و تغییرات حاصله در مقاطع زمانی مختلف، علل و میزان رواج ادبیات عرب در گرگان ، مروری بر مهمترین ادبا و علمای منطقه گرگان و شرح مختصری راجع به آنان با توجه به اسناد تاریخی موجود، علوم مورد تدریس و شیوه های آموزشی، گزیده ای از اشعار ادبا و شعرای گرگان و چندین سرفصل دیگر اشاره نمود. گرگان فقط به شهر فعلی که مرکز استان گلستان است گفته نمی شد بلکه ایالت گرگان تقریباً با کل استان گلستان امروز منطبق است وگرگان قدیم، همان گنبد کاووس فعلی است که در این مورد به تفصیل بحث شده است. از جمله نکات قابل توجه اینکه موارد مهمی در کنار وجهه ادبی علما و ادبای گرگان نظیر وجه علمی، دینی، حکومتی و سایر وجوه وجود دارد که باید برای هر کدام موقعیت جداگانه ای را در نظر گرفت. در میان شخصیتهای برجسته علمی و ادبی گرگان نام چند نفر بیشتر می درخشد مثلاً میرفندرسکی، فخرالدین اسعدگرگانی، میرداماد و عبدالقاهر جرجانی که سرآمد همه ادبای زمان خود بود و در معانی و بیان مشهورترین چهره اسلام و عرب تاکنون می باشد. می توان گفت تعداد ادبا و علمای گرگان در فنون مختلف به قدری است که این منطقه در مقایسه با سایر نقاط از این حیث بی نظیر می باشد که این مضمون را تلویحاً از جانب علامه و ادیب بزرگوار حسن حسن زاده آملی (حفظه الله) به تأیید شنیده ام و هر چند این مختصر نمی از یمی و قطره ای از بیکران است، لیکن در پایان نتیجه گیری شده است که دهها نفر از این بزرگان سهم و نقش مؤثرتری در رواج ادبیات عرب داشته اند و بحث و بررسی و نیز تحقیق و تتبع در مورد سایر جنبه های حضور مؤثر ادبا و علمای گرگان در موضوعات گوناگون ، به مجالی موسع تر موکول گشته است. نیز به اینکه بزرگان علمی ایران نظیر ابوعلی سینا، غزالی، فارابی، ابوریحان بیرونی و ... به این منطقه آمده و به تعلیم و تعلم پرداخته اند هم به تفصیل اشاره و نتیجه گیری شده است که منطقه گرگان در دوره عباسی و بلکه در سایر دوره ها بستر علمی بسیار مناسب و گسترده ای برای ادبا و علمای منطقه و نیز بقیه نقاط ایران بوده است که باید مردم منطقه بدان ببالند و در جهت احیای آن به پا خاسته واقدام نمایند .
مقدمه
الحمدلله رب العالمین والصلاه و السلام علی آله الطیبین الطاهرین. سپاس و شکر خدای را به خاطر همه نعمتهایی که از اوّل به موجودات داده، اکنون عطا می فرماید و تا آخر نیز ارزانی خواهدنمود. خدایی که زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج می فرماید. متون تاریخی معتبر حاوی حقایق بیشماری است که ما را به راه صواب رهنمون می باشد آنچه درباره استان سرسبز گلستان و یا ایالت سابق گرگان در تاریخ به ما رسیده است حکایت از این دارد که این منطقه در طول تاریخ مهد پرورش مردان بزرگ و دانشمندان برجسته عرصه علم و ادب و فرهنگ و سیاست بوده است. گرگان در فضای ترنم باران عطوفت الهی و خلوت بیکران سکوت، پرورش بزرگانی را در کارنامه دارد که می توان گفت آن را در میان سایر مناطق از حیث تنوع و تعدد منحصر به فرد ساخته است. در استان سرسبز گلستان که در شمال ایران قرار دارد، دامن سبزه به پیشواز زردی کویر و آبی نیلگون آمده است و البرز هم در حالی که جامه ای خضراء برتن دارد به طرز نشاط انگیزی به تماشای شمس عالم افروز نشسته است. عرصه علم و ادب عاشقانی دارد که می خواهیم چشمان مهرانگیز و لطیف ایشان را به کوچه باغهای مهربانان این عرصه فراخوانیم تا با هم زمزمه های ابدی عشق را به گوش جان بشنویم. آن گاه و لحظه ای را که به گلستان می شوی، باید چنان آهسته گذر کنی تا مبادا خواب نیلوفران قافلة ناز آشفته شود. گرگان قدیم و یا استان گلستان امروز از جمله معدود مناطقی است که دارای سابقه تاریخی درخشان در زمینه مسائل علمی، ادبی و فرهنگی می باشد. اینجانب از باب ادای دین و انجام وظیفه نسبت به پیشینیان این دیار و مردم خونگرم استان گلستان که خود در آن بدنیا آمده (گرگان ،1358) و تاکنون در یکی از زیباترین شهرهای آن منطقه یعنی دَلَند که به معنی محل جنگلهای انبوه و متراکم است، زندگی کرده ام، بر آن شدم تا جهت معرفی شخصیتهای علمی و ادبی منطقه در حد توان اقدام نمایم. جهت تحقیق برای تکمیل و تدوین این پایان نامه اساس کار بر مطالعه کتابخانه ای نهاده شده است که از رهگذر مطالعه و تحقیق در کتابخانه های دانشگاهها و برخی نهادهای معتبر دهها کتاب به عنوان منبع و مأخذ معتبر مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته اند. همچنین در این مسیر به سایر منابع و نیز افراد مطلع و دانشمند مراجعه شده است از جمله جناب مستطاب حضرت علامه ذوالفنون آقای حسن حسن زاده آملی که در بهار سال 1386 در یک ملاقات حضوری و ضیافتی که افتخار میزبانی ایشان را داشتیم، پس از طرح موضوع کثرت ادبا و علمای پیشین گرگان نسبت به سایر مناطق ازجمله مازندران ، تأیید تلویحی ایشان را دریافت نمودم که خود باعث قوت قلب و قدرت در پیگیری مراحل متنوع تحقیق حاضر برای اینجانب شد. در درج مطالب همچنان که عرف پایان نامه ها می باشد، سعی شده است که اوثق منابع مورد استفاده باشد و با وجود این دشواری، می توان گفت این امر به نحو شایسته ای مراعات شده است بنابراین مطالبی که در دست داریم حاصل فرآیند مطالعه منابع و مآخذ موثق در چندین ماه گذشته منتهی به اتمام مراحل تحقیق و نیزاز حیث محتوا و سند ، صحیح می باشد که البته اگر در جایی نیاز به تفصیل بوده، لیکن مجال آن وجود نداشته است، برای مطالعه بیشتر و کنکاش درباره موضوع، به منبع یا منابع مربوطه ارجاع داده شده است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده
مقدمه
1. فصل اول ـ کلیات
1-1- اهمیت تحقیق 2
1-2-ضرورت تحقیق و پیشینة آن 2
1-3- روش تحقیق 3
1-4- هدف تحقیق 4
1-5- مشکلات و موانع تحقیق 5
2. فصل دوّم ـ وضعیت جغرافیایی وتاریخی گرگان در عصر عباسی
2-1- گرگان و استرآباد در عصر عباسی 7
2-2-موقعیت جغرافیایی گرگان در عصر عباسی 8
2-2-1-نقشه ایالت گرگان در عصر عباسی 10
2-2-2- نقشه و تقسیمات سیاسی فعلی استان گلستان 11
2-3-3- اظهار نظر بزرگان علمی وادبی درکتب مختلف در مورد گرگان 12
2-3- موقعیت تاریخی گرگان در عصر عباسی 14
2-3-1-کیفیت جنبش و شکل گیری عباسیان 17
2-3-2- حکومتهای مختلف گرگان در عصر عباسی 19
الف) طاهریان (206-259 هـ) 19
ب) صفاریان (245-393 هـ) 20
ج) آل بویه (320- 447هـ) 20
د) سامانیان (279-375هـ) 21
2-3-3- مقامات عالی گرگان در عصر عباسی 22
2-3-4- شخصیتهای متنفذ گرگانی در عصر عباسی 23
2-3-5- فرمانروایان بنی عباس در گرگان 24
2-3-6- خلافت هارون الرشید و برخی خلفای عباسی 24
3. فصل سوم : اوضاع علمی، ادبی و فرهنگی گرگان در عصر عباسی
3-1- فضای علم و ادب گرگان 27
3-2- خط، زبان، علوم و ترجمه کتب علمی درگرگان 32
3-3- نگاهی به برخی آثار وکتب علمی ، ادبی ، تاریخی و ... درعصر عباسی 34
3-3-1- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و... در سراسر ایران 34
3-3-2- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و... در گرگان 35
3-4- نگاهی به برخی جلسات و شیوه های آموزشی در گرگان در عصر عباسی 38
4. فصل چهارم : زبان وادبیات عربی درگرگان در عصر عباسی
4-1-وضعیت زبان و ادبیات عربی در ایران در سراسر ایران 44
4-2-وضعیت زبان و ادبیات عربی درگرگان 44
4-3- وضع کلی آموزش در گرگان درعصر عباسی 47
4-4- تدریس در گرگان در عصر عباسی 49
4-5- نوع علوم مورد تدریس در گرگان در عصر عباسی 51
4-6-تأثیر عصر تفسیرنویسی عربی در گرگان در عصر عباسی بر ادبیات عربی 53
4-7- علل رواج زبان وادبیات عرب در گرگان درعصر عباسی 54
4-7-1- حکومت علویان در گرگان 54
4-7-2- علاقمندی حاکمان 55
4-7-3- شرایط اقلیمی 56
4-7-4- سفر ادبا و علمای بزرگ ایران به گرگان 56
4-7-5- وضعیت مناسب امنیتی 56
4-7-6- سفرگرگانی ها به کشورهای عربی 57
4-7-7- علاقه مندی مردم 57
5. فصل پنجم : بررسی جایگاه وسهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در عصر عباسی
5-1- مشهورترین ادبای ایران در عصر عباسی 59
5-2- رجال و ادبای مشهوری که به گرگان آمدند 60
5-3- تعامل ادبای گرگان با ادبای سایر نقاط ایران در عصر عباسی 63
5-4- مشهورترین ادبای گرگان در عصر عباسی 65
5-5- مولفین و مدرسین بزرگ گرگان در عصر عباسی 72
5-6- بررسی نقش وجایگاه تعدادی از ادبای گرگان در ادبیات عرب 74
5-7- گزیده شعر برخی از ادبای گرگان در عصر عباسی 85
6. فصل ششم ـ نتیجه گیری وپیشنهاد
6-1- نتیجه گیری 91
6-2- پیشنهاد 93
6-3- فهرست ادبا و علما 94
6-4- فهرست آثار مهم ادبی و علمی 102
فهرست منابع و مآخذ 107
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه دکترا رشته زبان و ادبیات عرب تصحیح نسخه خطی «شرح قصیده الأشباه مفجّع بصری» و ترجمه اصل قصیده با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 326
چکیده
این رساله در راستای امر خطیر احیای متون، به تصحیح و بررسی نسخه خطی «شرح قصیده الاشباه» مفجّع بصری (ف327هـ)، ادیب، شاعر، کاتب، نحوی و لغوی برجسته عصر عَبَّاسی، از شاعران متعهد شیعه قرن چهارم هجری پرداخته، تا خوانندگان گرامی، با وی و فرهنگ و ادب و شعر و جایگاه شاعر و شرایط زمانه او آشنا گردند. مفجّع بصری در شعر خویش به موضوع اهل بیت (ع) اهتمام ورزیده، و در مظلومیت آنان، غم و اندوه بسیار داشته، که به همین خاطر به این لقب، شناخته شده است. از ولادت و دوران نوجوانی شاعر، اطلاع بسیاری در دست نیست، که شاید بتوان دلایل سیاسی و مذهبی را علت اصلی این امر دانست. شخصیت و عقیده مفجّع در هیچ یک از کتب تاریخی و تراجم، به بدی ذکر نشده و تماماً او و جایگاهش را ستوده اند. همچنین مفجّع حایز جایگاه علمی و ادبی رفیعی در عصر خود بوده، و در غرائب لغات، و نحو، و قرآن و حدیث، و روایت، و تاریخ اسلامی، و شناخت کشورها و اماکن جغرافیایی، به درجه استادی نایل آمد، و شاگردان بسیاری از محضر او بهره مند شدند؛ چنانکه او را قائم مقام ابن درید بصری در تألیف و تدریس معرفی کرده اند. این امر را می توان از اسامی آثار او که بالغ بر 15 اثر می باشد فهمید، اما جای بسی تاسف است که از میان تمامی این تالیفات ارزشمند، فقط رساله «شرح قصیده الاشباه» و بخشی از کتاب «الترجمان فی معانی الشعر»، و قطعه هایی از دیوان او، برجای مانده است. در مصادر و منابع مختلف، به استادان و شاگردان مفجّع، اشاره چندانی نشده است، که باید اسامی آنان را از لابلای کتابهای مرتبط، استخراج نمود. دربارة تاریخ وفات شاعر، اختلاف نظر وجود دارد، اما از میان سالهای ذکر شده، سال 327 هجری صحیحتر می باشد، چرا که یاقوت حموی به نقل از «تاریخ ابن بشران»، روایتی را از ابن عبدالمجید بن بشران ذکر کرده، که دقیقاً تاریخ فوت شاعر را نشان می دهد. دیوان مفجّع بصری مانند سایر شعرای هم دورانش، دربردارنده اکثر فنون شعری مهم، مثل وصف و غزل و رثاء و مدح و هجاء می باشد؛ هر چند که وی در برخی فنون، مانند هجاء، غزل و مدح، و خصوصاً مدح اهل بیت (ع) سرآمدتر می باشد. شعر مفجّع، نیکو و ارزشمند، و حجم بسیاری از آن در مورد ائمه اطهار (ع) است، که از بارزترین و مهمترین نمونه های آن «قصیده الاشباه» شاعر می باشد. مفجّع به صراحت تمام، مذهب امامیه خود را در این قصیده اعلان می کند، چرا که واژه «امامت» در ابیات متعددی از آن آمده، و به آن تصریح گردیده است. در این قصیده، به موضوع ولایت علی (ع) و فضایل حضرت پرداخته شده، و همچنین می توان تسلط شاعر به قرآن و حدیث و روایت و لغت عرب و تاریخ اسلامی را بخوبی در قصیده مشاهده کرد. درباره نسخه خطی که در این رساله، به تصحیح و شرح و بررسی آن پرداخته شده، باید بگوییم که تنها نسخه موجود، به تصویر شمارة (1290) با عنوان «شرح قصیده الاشباه»، با مضمون مناقب امیرالمومنین علی (ع) و بصورت منظوم، به خط احمد بن نجفعلی امینی تبریزی پدر علامه امینی (ره)، و در شمار نسخه های عکسی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی موجود می باشد. متن نسخه، شرحی است بر قصیدة الاشباه، که توسط خود مفجّع، انجام شده است. در این قصیدة یائیه، استناد به حدیث نبوی «تشبیه یا اشباه» شده، حدیثی که حضرت علی (ع) را به انبیای اولو العزم (ع) تشبیه نموده، و ناظم در شرح قصیده، با استفاده از روایاتی که از مشایخ خود شنیده، به شرح فضایل و مناقب علی (ع) می پردازد. شایان ذکر است که ابیاتی جعلی، پیرامون ابوطالب (ع) و پدر ابراهیم (ع) و ادعای کافر بودن ایشان، در این نسخه به چشم می خورد، که با مذهب مفجّع منافات دارد، و با دلایل محکم و متقنی قابل رد می باشد.
مقدمه
میراث مکتوب اسلامی، مملو از ذخایر ارزشمندی است که بر برخی از آنها، سالیان متمادی و بلکه قرنها گرد و غبار فراموشی و غفلت نشسته است. اما خوشبختانه امروز در سراسر سرزمین اسلامی و بخصوص کشور عزیز ما، تلاشهای سترگ و گرانسنگی در جهت احیاء و تصحیح و تحقیق این میراث گرانبها، صورت گرفته، که جای بسی خرسندی است. باید گفت که جامعه دانشگاهی ما نیز از این قافله علمی و حرکت تحقیقی عقب نمانده و جای امیدواری است که این جنبش عظیم در میان دانشگاهیان، سیر پر شتابتری به خود بگیرد، و استادان گرامی و دانشجویان عزیز همت والایی در جهت این امر خطیر و احیاء و تصحیح متون کهن از خود نشان دهند. این رساله نیز در این راستا، به احیاء و تصحیح و بررسی نسخه خطی «شرح قصیده الاشباه» مفجّع بصری شاعر اهل بیت، و از شاعران امامیه قرن چهارم هجری، می پردازد. در این رساله سعی شده است تا این شخصیت ادبی برجسته متعلق به سده چهارم هجری و میراث کهن وی که میراث غنی ادبی و علمی و مذهبی سرشار از التزام به ائمه اطهار (ع) است به محافل ادبی و پژوهشی معرفی گردد، تا خوانندگان با وی و فرهنگ و ادب و شعر و جایگاه شاعر و شرایط زمانه او آشنا گردند. در خصوص صاحب این نسخه خطی نیز باید بگوییم که با کمی تفحص و غور در مصادر ادبی و تاریخی و کتب شرح حال و طبقات، به منظور جمع آوری مطالبی پیرامون شاعر، دریافتیم که آنچه از یک ادیب و شاعر و اهل حدیث و زبان شناس سرآمد و برجسته ای مانند مفجّع بر جای مانده، در قیاس با سایر شاعران و ادیبان معاصر وی مانند بحتری، ابن معتز، جاحظ، ابن قتیبه و دیگران، بسیار ناچیز می باشد. علت این امر نیز تا حدودی روشن و واضح می نماید، چرا که وی مانند اکثر شاعران و ادیبان هم عصرش، با دربار سلاطین عَبَّاسی ارتباط چندانی نداشته است. او در شعر خویش به موضوع اهل بیت (ع) اهتمام ورزیده، و لذا عدم حمایت درباریان و نیز اغراض سیاسی دست به دست هم داده اند تا نام او با گذر زمان کمرنگ گردد. به همین جهت سعی شده است در حد امکان، پژوهشی جامع و مفصل پیرامون اخبار و اشعار این ادیب و شاعر توانمند از منابع قدیم و جدید صورت گیرد، تا آنچنانکه شایسته است، مفجّع بصری، نام و جایگاهش را در میان دیگر شعرای ممتاز این دوره بدست آورد. رساله به سه فصل تقسیم شده است: فصل اول، شرح حالی است نسبتا مفصل بر زندگی مفجّع بصری و جایگاه علمی و ادبی این شاعر بزرگ شیعه. فصل دوم به بررسی دیوان شاعر پرداخته و مضامین و موضوعات اشعار آن را مورد تفحص و کنکاش قرار می دهد. در فصل سوم و پایانی که پیکره اصلی رساله را تشکیل می دهد، نسخه خطی «شرح قصیده الاشباه» تصحیح، و ابیات آن ترجمه، و مضامین مطرح شده در نسخه، با کمک منابع دست اول ادبی، لغوی، تاریخی، تفسیری، حدیثی، شرح حال، و کلامی، که یک به یک توسط پژوهشگر رؤیت شده، شرح و بررسی گردیده است. در تصحیح این نسخه خطی، بر اسلوبهای زیر تکیه گردیده است: 1- اساس کار، بر تنها تصویر موجود از نسخه اصلی، که در کتابخانه آیت الله مرعشی قم، به شماره (1290) موجود می باشد، قرار گرفته است. 2- در شواهد شعری بیان شده در نسخه، تحقیق بعمل آمده، و صورت صحیح شواهد و منابع آن، ذکر گردیده است. 3- آیات کریمه و احادیث شریفه و اخبار تاریخی، از نسخه خطی استخراج، و شرح و بررسی لازم در مورد آن انجام شده است. 4- در تصحیح نسخه حاضر، قوانین علمی تصحیح نسخ خطی، لحاظ گردیده، و در تصحیح خطاها و بررسی صحت برخی اسامی أعلام و سلسله راویان، به کتابهای معتبر مربوطه مراجعه شده است. 5- آیات و احادیث و شواهد شعری و برخی واژگان دشوار نسخه، حرکت گذاری شده است. نگارنده در تحقیق و بررسی مطالعات خود پیرامون موضوع پایان نامه، از روش کتابخانه ای استفاده نموده و در برخی اوقات از سایتهای اینترنتی و لوح های فشرده مرتبط با موضوع، بهره گیری کرده است. متاسفانه کتابها و مقَالَات چشمگیری درباره شاعر نگاشته نشده است، جز کتاب «شاعر العقیده المفجّع البصری» نوشته دکتر عبدالرسول الغفّار که دار الزهراء بیروت در سال 1985 میلادی به چاپ رسانده است. نویسنده در این کتاب با استفاده از منابع مهم تاریخی و ادبی به جمع آوری اشعار و آثار مفجّع اقدام نموده و مختصری به شرح احوال شاعر نیز پرداخته است. در خاتمه امیدوارم که این بضاعت مزجات با تمام کاستیها و لغزشهایش، مورد توجه استادان محترم و دانشجویان عزیز قرار گیرد. و ما توفیقی إلا بالله، علیه أتوکّل و إلیه أنیب.
فهرست مطالب
عنوان
چکیده
مقدمه
فصل اول: زندگانی مفجع بصری و بررسی شرح حال او
1-1 نام و لقب و کنیه
1-2 ولادت و نوجوانی
1-3 شخصیت و مذهب
1-4 جایگاه علمی – ادبی
1-4-1 آشنایی با قرآن و حدیث
1-4-2 روایت شعر
1-4-3 آشنایی وی با مکانهای جغرافیایی
1-4-4 آگاهی او از لغت عربی
1-5 آثار
1-6 استادان وی
1-7 شاگردان و راویان شعر و اخبار او
1-8 وفات
فصل دوم: دیوان مفجع و اغراض شعری آن
2-1 مضامین اصلی دیوان
2-1-1 مدح
2-1-2 هجاء
2-1-3 غزل
فصل سوم: شرح قصیده الأشباه
3-1 معرفی نسخه خطی «شرح قصیدة الأشباه للمفجّع البصریّ»
3-2 صفحاتی از نسخه خطی (صفحه عنوان، اول و آخر)
3-3 تصحیح نسخه خطی
3-4 بررسی و شرح و ترجمه قصیده الاشباه
3-5 انتحال برخی ابیات قصیده الاشباه
ملخّص الرسالة بالعربیة
فهرست منابع و ماخذ
چکیده انگلیسی
دانلود پایان نامه آماده
دانلود پایان نامه رشته تاریخ وادبیات ادبیات عرب و چگونگی عدم شکوفایی در سه دوره فوق بافرمت ورد قابل ویرایش تعداد صفحات 271
مقدمه
همواره تاریخ و ادب مقوله ای زیبا و دوست داشتنی برای نسل بشر به شمار می رفته همیشه مردم به سرگذشت پیشینیان علاقمند بوده و گاه به عنوان سرگرمی یا به منظور تجربه اندوزی از آن بهره می جستند با نگاهی به کتب و مطالب موجود در کتابخانه ها تعدد و بسیار بودن مطالب در رابطه با تاریخ به چشم می خورد مانند تاریخ اسلام - تاریخ ایران- تاریخ طبری و... کهً بسیاری از آنها انسان را به وجد و سرور می آورد.در این خصوص تاریخ عرب و علی الخصوص تاریخ ادبیات عرب که منظور نظر تحقیق اینجانب می باشد از جایگاه خاص خود در میان دانش پژوهان واستادان این حوزه برخوردار می باشد لذا بر آن شدم که گوشه ای کوچک از سرگذشت این ادبیات کهن را گردآوری نمایم بدین منظور در این فصل گذری بر ادبیات عرب و تعریف نمودن تاریخ به اجمال مطالبی را در حوزه ادبیات عرب ،شامل انواع شعر ، متون ادبی و خلاصه ای از ادوار تاریخ ادبیات عرب پرداخته و سپس به خلاصه ای از تاریخ صفویه ، افشاریه ، زندیه را بیان نموده ام و سپس به معرفی دانشمندان و فضلا و ادیبان این دوره های فوق پرداخته ام که دوره زمانی آن از 910 هجری قمری شروع شده و به سال 1210 هجری قمری ختم می شود. هرچند در اثر جنگها و حتی حمله افغانها به اصفهان در دوره صفوی بسیاری از ارزش فرهنگی ایران زمین از بین رفته است و لیکن تنها آثار معماری بسیاری از دوره صفویه بر جای مانده که نشان از شکوفایی علوم در آن دوران در ایران دارد.
بیان مسئله
بررسی سیر تاریخی زبان و ادبیات عرب در ایران از دوره صفویه تا قاجاریه که در آن با توجه به بازه زمانی بین سالهای 910هـ..ق الی 1210هـ..ق و با توجه به فارسی زبان بودن ایرانیان و و شاید حس کنجکاوی در مورد چگونگی و ضعیف ادبیات عرب در ایران در دوره اوج گیری شیعه و تقابل به وجود آمده با تسنن و چگونگی تسری و داخل شدن ادبیات عرب در ایران آن زمان مرا برآن واداشت تا این بررسی و سیر تحولی ادبیات عرب در این دوره را بررسی کنم و آشنایی بیشتر با این سیر تحولاتی را بیان نمایم.