فایل بصورت ورد (قابل ویرایش) و در 103 صفحه می باشد.
چکیده:
در این پروژه در مورد نقش توان راکتیو در شبکه های انتقال و فوق توزیع بحث شده است و شامل 5 فصل
می باشد که در فصل اول در مورد جبران بار و بارهایی که به جبران سازی نیاز دارند و اهداف جبران بار و جبران کننده های اکتیو و پاسیو و از انواع اصلی جبران کننده ها و جبران کننده های استاتیک بحث شده است و در فصل دوم در مورد وسایل تولید قدرت راکتیو بحث گردیده و درمورد خازنها و ساختمان آنها و آزمایش های انجام شده روی آنها بحث گردیده است و در فصل سوم در مورد خازنهای سری و کاربرد آنها در مدارهای فوق توزیع و ظرفیت نامی آنها اشاره شده است و در فصل چهارم در مورد جبران کننده های دوار شامل ژنراتورها و کندانسورها و موتورهای سنکرون صحبت شده است و در فصل پنجم ترجمه متن انگلیسی که از سایتهای اینترنتی در مورد خازنهای سری می باشد که در مورد UPFC می باشد.
فایل بصورت ورد (قابل ویرایش) و در 103 صفحه می باشد.
چکیده:
در این پروژه در مورد نقش توان راکتیو در شبکه های انتقال و فوق توزیع بحث شده است و شامل 5 فصل
می باشد که در فصل اول در مورد جبران بار و بارهایی که به جبران سازی نیاز دارند و اهداف جبران بار و جبران کننده های اکتیو و پاسیو و از انواع اصلی جبران کننده ها و جبران کننده های استاتیک بحث شده است و در فصل دوم در مورد وسایل تولید قدرت راکتیو بحث گردیده و درمورد خازنها و ساختمان آنها و آزمایش های انجام شده روی آنها بحث گردیده است و در فصل سوم در مورد خازنهای سری و کاربرد آنها در مدارهای فوق توزیع و ظرفیت نامی آنها اشاره شده است و در فصل چهارم در مورد جبران کننده های دوار شامل ژنراتورها و کندانسورها و موتورهای سنکرون صحبت شده است و در فصل پنجم ترجمه متن انگلیسی که از سایتهای اینترنتی در مورد خازنهای سری می باشد که در مورد UPFC می باشد.
کلید های قدرت و حفاظتهای خطوط فوق توزیع و ترانسفورماتورها
93 صفحه در قالب word
فهرست مطالب
فصل اول .1
1-کلیدهای فشار قوی ....2
1-1-کلیدهای قدرت – دیژنکتور .2
1-1-1- مشخصات الکتریکی کلیدها 13
1-2 - کلیدهای بدون بار یا سکسیونر 14
1-2-1- سکسیونر تیغه ای (کاردی) ..15
1-2-2- سکسیونر کشوئی ....15
1-2-3- سکسیونر دورانی 15
1-2-4- سکسیونر قیچی ای ( پانتوگراف ) 15
1-3- سکسیونر قابل قطع زیر بار 16
فصل دوم ...17
مقدمه ...18
2-1- کلیات .18
2-2 - تقسیم بندی تجهیزات در طرح حفاظتی .18
2-3 - کیفیت مناسب رتبه بندی حفاظتی ..19
2-4 - اجزاء رله ....19
2-5- ترانس ولتاژ .20
2-6- ترانس جریان 1 : 21
2-7 برقگیر2 : .... ....21
فصل سوم ..23
ساختار عملکرد رله 24
3-1- انواع رلهها ....24
3-1-1- رله اضافه جریان[1] .24
3-1-2- انواع رله های جریانی از نظر قرار گرفتن در مدار ....25
3-1-3 عملکرد رله های جریان زیاد ...26
3-1-4 نحوه ی قرارگیری رله های جریانی و ارت فالت ..29
3-1-5 رله های جریان زیاد جهت دار ...29
3-1-6- رله دیستانس ....29
3-2- رله وصل مجدد اتوماتیک2 ...33
3-1- 7رله دیفرانسیل( رله تفاضلی) ....34
3-3-ترانسفورماتور تطبیق ..38
3-3-1رله ولتاژی ...38
3-3-2 رله اضافه شار یا اضافه تحریک 39
3-3-3- رله فرکانسی .39
3-4- رله اتصال زمین محدود 4 : ..40
فصل چهارم ....41
4-1- تعاریف .42
4-1-1- زمان پاک شدن خطا 42
4-1-2- زمان عملکرد رله ...42
4-1-3- زمان عملکرد رلههای تریپ و کمکی ..42
4-1-4- زمان بازشدن کلید قدرت ..42
4-1-5- حفاظت اصلی ...42
4-1-6- حفاظت پشتیبان ..42
4-1-7- محدوده حفاظتی ..42
4-1-8- قابلیت اطمینان 43
4-1-9- حساسیت .43
4-1-10- تشخیصگذاری[2] .43
فصل پنجم ..44
5-1- کلیات ...45
5-2- حفاظت خطوط انتقال ...46
5-2-1- حفاظت دیستانس 46
5-2-3- حفاظت اضافه جریان خطوط .50
5-2-4- حفاظت اضافه / کاهش ولتاژ ..52
5-3- حفاظت ترانسفورماتور قدرت ..52
5-3-1- حفاظت دیفرانسیل ترانسفورماتور قدرت .54
5-3-2- رله بوخهلتس ..55
5-3-3 طرز قرارگیری رله بوخهلتس ....56
5-3-4- حفاظت خطای زمین محدودشده[3] .56
5-3-5- حفاظت افزایش شار/ولتاژ ...57
5-3-6- حفاظت کاهش ولتاژ .58
5-3-7- حفاظت اضافه جریان فاز و نوترال ..58
5-3-8- حفاظت تپ چنجر 59
5-3-9- سایر حفاظتها ...59
5-4- طرحهای حفاظتی پیشنهادی 60
5-5- نیازمندیهای ترانسفورماتورهای جریان 61
فصل ششم ..62
مقدمه 63
6-1- نصب 63
6-2- آزمونهای راهاندازی ....63
6-3- آزمونهای دورهای تجهیزات حفاظتی ...68
فهرست منابع و مراجع 86
1- کلیدهای فشار قوی :
کلیدهای فشار قوی تنها یک وسیله ایجاد ارتباط یا جدا کننده ارتباط بین مولدها و ترانسفورماتورها با مصرف کننده ها و سیستم های انتقال انرژی نمی باشند،بلکه وظیفه اصلی آنها حفاظت دستگاه ها و سیستم های الکتریکی در مقابل اضافه جریانها(بار زیاد و اتصال کوتاه ها) می باشند. بنابراین این کلیدها باید هر نوع جریانی اعم از جریان های کوچک(جریان های خازنی خطوط) و... تا بزرگترین جریانی که ممکن است در شبکه بوجود آید(جریان اتصال کوتاه) را از خود،بدون تاثیر پذیری از اثرات حرارتی و یا دینامیکی عبور دهد.
کلیدهای فشار قوی بر حسب وظایف محوله به انواع زیر تقسیم می گردند :
1) کلید قدرت یا دیژنکتور
2) کلید بدون بار یا سکسیونر
3) کلید قابل قطع زیر بار یا سکسیونر قابل قطع زیر بار
1-1-کلیدهای قدرت – دیژنکتور :
کلیدی که قادر به قطع جریان عادی شبکه در موقع لزوم و قطع جریان اتصال کوتاه و جریان اتصال زمین در موقع خطا و یا هر نوع جریانی باشد، دیژنکتور نامیده می شود.
ولتاژ نامی کلید می تواند در حدود 15% از ولتاژ شبکه کوچکتر باشد ولی به خاطر اطمینان بیشتر در استحکام شبکه ولتاژ نامی آن را قدری بزرگتر از ولتاژ شبکه می گیرند.
قدرت نامی قطع کلید باید با قدرت اتصال کوتاه در محل نصب کلید مطابقت داشته باشد.
فرمان وصل کلید می تواند بصورت دستی ، الکتریکی، هوای فشرده، هیدرولیک یا فنری باشد.
یکی از مشخصات مهم کلید، زمان تاخیر در قطع کلید است . این زمان حد فاصل زمانی بین لحظه فرمان قطع توسط رله مربوطه و آزاد کردن ضامن قطع کلید تا خاموش شدن کامل جرقه می باشد.
کلیدهای قدرت باید بعد از هر 3000 بار قطع و وصل یا 5 سال کارکرد، یک بار مورد بازدید اساسی و سرویس قرار گیرند.
انواع کلیدهای قدرت :
الف) کلید روغنی(OCBS ب ) کلید SF6 ج ) کلید نیمه روغنی د ) کلید اکسپانزیون ه ) کلید قدرت هوایی و ) کلید خلاء ی ) کلید گاز سخت(جامد)
الف) کلید روغنی(OIL CIRCUIT BREAKER) :
این کلید که در سالهای 1925-1910 از متداول ترین کلیدهای قدرت با قدرت زیاد به شمار میرفت،امروزه توسط کلیدهای مدرن دیگر(گازی و کم روغن) بخصوص در اروپا بکلی کنار زده شده است.
در این کلید از روغن به عنوان عایق استفاده می شود و هر چه فشار الکتریکی شبکه بیشتر باشد حجم روغن داخل کلید نیز زیاد می گردد . بطور مثال وزن روغن در کلید روغنی KV230 در حدود 20تن می باشد که این حجم زیاد روغن یکی از بزرگترین معایب این نوع کلید بخصوص در مواقع آتش سوزی می باشد.
با توجه به پایین بودن تکنولوژی ساخت آن و حجم و وزن زیاد آن و مقرون بصرفه نبودن این کلیدها در حال حاضر ساخته نمی شود.
شکل 1-1
شکل بالا یک کلید روغنی یک قطبه را بطور شماتیک نشان می دهد. در این کلید بخاطر اینکه مکانیسم خاصی برای خاموش کردن جرقه استفاده نشده است،جرقه در اثر ازدیاد طول باید از بین برود و بدین جهت کنتاکت های کلید طوری ساخته شده است که جرقه در دو نقطه بطور متوالی شروع شده،و با یک حرکت قطع کلید، مدار جریان در دو نقطه قطع گردد. بدین جهت این این کلید از دو کنتاکت ثابت که به انتهای دو مقره عبور نصب شده تشکیل شده است و تیغه متحرکی که توسط اهرم عایقی فرمان می گیرد،ارتباط بین دو کنتاکت ثابت را فراهم می سازذد.
در موقع قطع کلید و جدا شدن تیغه از کنتاکت همانطور که گفته شد تراکم جریان در یک نقطه از کنتاکت ها بقدری زیاد می شود که باعث شروع جرقه در آن محل می گردد. در اثر حرارت شدید جرقه،روغن تجزیه و ایجاد گاز می کند که بصورت حبابی اطراف جرقه را می پوشاند.با جدا شدن هر چه بیشتر تیغه از کنتاکت ثابت و طویل شدن جرقه،حباب گازی بزرکتر و بزرگتر می شود و در ضمن اینکه مقداری از حرارت جرقه صرف بخار کردن و تجزیه روغن می شود،در اثر ازدیاد بیش از حد طول جرقه،قوس می شکند و جرقه قطع می شود.
نتیجه:
معایب این کلیدها عبارتند از:
مزایا: هزینه کم و ارزانی ماده خاموش کننده(روغن)
با توجه به معایب فوق و پیشرفت تکنولوژی تغییرات اساسی در ساختمان کلیدهای روغنی بوجود آمد و در نتیجه آن کلیدهای کم روغن طراحی و ساخته شد.
ب ) کلیدSF6 :
در این کلید از گاز هگزا فلوراید گوگرد یاSF6 بعنوان ماده خاموش کننده جرقه و عایق بین دو کنتاکت و نگهدارنده ولتاژ استفاده شده است. گاز SF6 الکترونهای آزاد را جذب می کند و ایجاد یون منفی بدون تحرک می کند در نتیجه مانع ایجاد ابر الکترونها که باعث شکست عایق و ایجاد جرقه می شود می گردد،بطوریکه استقامت الکتریکی گاز SF6 به 2 تا 3 برابر استقامت الکتریکی هوا می رسد.شکل زیر اختلاف سطح جرقه ای گاز SF6 را بر حسب فشار گاز نشان می دهد.
ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است
متن کامل را می توانید در ادامه دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن برای نمونه در این صفحه درج شده است ولی در فایل دانلودی متن کامل همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است
پایان نامه تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر موفقیت تحصیلی دانشجویان در قالب word در 99 صفحه
فهرست مطالب
عنوان فصل اول : کلیات صفحه
2-1 بیان مسئله ------------------------------- 4
3-1 ضرورت و اهمیت تحقیق ---------------------- 5
4-1 اهداف تحقیق ------------------------------ 6
5-1 تعریف مفاهیم و اصطلاحات ------------------- 6
1-5-1 اوقات فراغت ---------------------------- 6
1-5-2 اوقات فراغت در لغت --------------------- 7
1-5-3 اوقات در لغت --------------------------- 7
1-5-4 فراغت در لغت --------------------------- 9
1-5-5 موفقیت در لغت -------------------------- 9
1-5-6 موفقیت تحصیلی -------------------------- 9
فصل دوم : پیشینه تحقیق
1-1-2چگونگی اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه اصفهان با تاکید برفعالیتهای ورزشی --------------------------- 11
2-1-2 نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه کشورباتاکید بر فعالیتهای ورزشی----12
3-1-2 بررسی مشکلات گذران اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه شهید چمران --------------------------------------------- 13
4-1-2اوقات فراغت و شکل گیری شخصیت فرهنگی در دبیرستان تهران 14
5-1-2بررسی میزان علاقه مندی و تعیین اولویت های مورد علاقه دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی14
6-1-2بررسی نحوه گذران اوقات فراغت دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی --------------------------------------------- 16
7-1-2بررسی اوقات فراغت شهروندان شهر مشهد ----- 16
جنسیت و اوقات فراغت در عرصه های زندگی شهری -- 17
2-2پژوهش های انجام در خارج از کشور ----------- 17
فصل سوم : چهار چوب نظری
1-3بررسی آراء و اندیشه های صاحب نظران------- 21
نظریات رایزرمن
نظریات رایت میلز
نظریات فلوئید هاوس
نظریات اسپنسر
2-3تئوری رفتار واتسن ----------------------- 28
3-3تئوری انگیزه جورج هومز------------------- 29
4-3تئوری طبقات گرازیا ---------------------- 30
5-3تئوری مربوط به رابطه فراغت بازی --------- 31
6-3فرضیات تحقیق ---------------------------- 32
7-3مدل تحلیلی تحقیق ------------------------ 33
فصل چهارم : مبانی روش تحقیق
1-4روش تحقیق ------------------------------- 35
2-4جامعه آماری ----------------------------- 35
3-4واحد تحلیل ------------------------------ 35
4-4شیوه ی نمونه گیری ----------------------- 35
5-4حجم نمونه ------------------------------- 36
6-4تعریف عملیاتی تحقیق --------------------- 37
7-4 اعتبار و پایایی------------------------- 38
فصل پنجم : یافته های تحقیق
1-5تحلیل های تک متغیره---------------------- 39
2-5تحلیل های دومتغیره----------------------- 64
فصل ششم : نتیجه گیری
1-6 نتیجه گیری ----------------------------- 74
2-6 فهرست منابع و ماخذ --------------------- 76
فهرست جداول صفحه
1-5تحلیل های تک متغیره
1-1-5 دوره تحصیلی -------------------------- 40
2-1-5 معدل کل------------------------------- 41
3-1-5 وضعیت تاهل --------------------------- 42
4-1-5 رشته تحصیلی -------------------------- 43
5-1-5 شغل پدر ------------------------------ 44
6-1-5 میزان تحصیلات پدر --------------------- 45
7-1-5 درآمد ماهیانه خانوار------------------ 46
8-1-5 آیا در طول سال تحصیلی به فعالیت ورزشی می پردازید؟ 47
9-1-5 نوع فعالیت ورزشی شما چیست؟ ----------- 48
10-1-5 انگیزه شما از انجام فعالیت ورزشی چیست ؟ 49
11-1-5 میزان رضایت شما از انجام فعالیت ورزشی چیست ؟ 50
12-1-5 آیا در کلاس های فرهنگی ورزشی شرکت می کنید؟ 51
13-1-5 در چه کلاسهای فرهنگی و آموزشی شرکت می کنید ؟ 52
14-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست ؟ 53
15-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست ؟ 54
16-1-5 آیا به فعالیت مذهبی هم می پردازید؟ -- 55
17-1-5 نوع فعالیت مذهبی شما چیست ؟ --------- 56
18-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست؟ 57
19-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست؟ 58
20-1-5 آیا در انجمن ها و تشکل های مذهبی شرکت می کنید؟ 59
21-1-5 نوع انجمنی که در آن فعالیت می کنید چیست ؟ 60
22-1-5 انگیزه شما از انجام این فعالیت چیست؟ 61
23-1-5 میزان رضایت شما از انجام این فعالیت چیست ؟ 62
24-1-5 در اوقات فراغت به چه تفریحاتی می پردازید؟ 63
2-5 تحلیل های دو متغیره
این فعالیتها ----------------------------- 70
تحصیلی -------------------------------------- 72
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:86
فهرست مطالب:
مقدمه
فصل اول
استخراج با سیال فوق بحرانی
۱-۱- تاریخچه
۱-۲- خصوصیات و مزایای یک سیال فوق بحرانی
۱-۳- طرح فرآیندهای سیستم استخراج با CO2
۱-۴ اصول و پایه فاز تعادلی و سیستمهای بحرانی
۱-۵-۱ پارامترهای موثر در SFE
۱-۵ چه شد؟
۱-۵-۲ترمودینامیک SCF
۱-۵-۵ رفتار حلالیت در SCF
۱-۵-۴ تأثیر حلال های کمکی یا اصلاحگرها
۱-۵-۳ تغییر پذیری چگالی با فشار و دما
۱-۶ عوامل موثر بر استخراج با CO2 فوق بحرانی
۱-۶-۱ چگالی
۱-۶-۲ اصلاحگرها یا حلالهای کمکی
۱-۶-۴ سرعت
۱-۶-۳ اندازه ذرات
۱-۶-۵ جمع آوری نمونه
فصل دوم
استخراج عصارههای عطری و طعمیبا استفاده از CO2 فوق بحرانی
۲-۱ روغنهای اسانس طبیعی
۲-۲ عصاره گیری با CO2 فوق بحرانی
۲-۲-۱ عطر یاسمن
۲-۲-۲ عطر گل محمدی
۲-۲-۳ عطر گل نارنج
۲-۲-۴ عطر استوقدوس
استخراج عصاره میوه جات با scco2
فصل سوم
۳-۱: اهمیت استخراج
۳-۲: استخراج روغن مرکبات در طی تولید
۳-۳: استخراجترکیبات طعم دهنده از میوه جات
۳-۴: پایداری و کیفیت
۳-۵: فرآیند استخراج با CO2
۳-۶:ترپن گیری روغن مرکبات با CO2 فوق بحرانی
۳-۷: الکل گیری آب میوه جات توسط scco2
۳-۸: استریلیزاسیون و غیرفعال سازی آنزیمها با scco2
استخراج عصارههای ادویه جات با scco2
فصل چهارم
۴-۱: اهمیت بازگیری
۴-۲: تخم کرفس
۴-۳: فلفل قرمز
۴-۴: پاپریکا
۴-۵: زنجبیل
۴-۶: جوز هندی
۴-۷: فلفل
۴-۸: وانیلین
۴-۹: هل
۴-۱۰: رازیانه، زیره، گشنیز
۴-۱۱: سیر
۴-۱۲: دارچین
فصل پنجم
عصاره گیاهان دارویی
۵-۱:ترکیبات ضدمیکروبی و آنتی اکسیدان
گیاه اوکالیپتوس
۵-۲-ترکیبات ضدالتهاب
۵-۳: آلکالوئیدهای ضدسرطان
۵-۴: پلی فنلهای ضدسرطان
۵-۵:ترکیبات دارویی عصاره چای
۵-۶: عوامل تنظیم کننده چربی
استخراج آنتی اکسیدانهای طبیعی
فصل ششم
۶-۱: طبقه بندی آنتی اکسیدانها
۶-۲: استخراج توکوفرولها
۶-۳: فلاونوئیدها
۶-۴: استخراج فلاونوئید با scco2
۶-۵- استخراج کاروتنوئیدها با scco2
استخراج لیپیدهای حیوانی و نباتی
فصل هفتم
۷-۱- اهمیت بازگیری
۷-۲- روشهای استخراج
۷-۴- فراکسیون سازی PuFA از لیپیدهای حیوانی
۷-۵- تصفیه و بوبری روغنهای نباتی
۷-۶- فراکسیون سازی گلیسریدها
۷-۷- بازیافت روغن از مواد حاوی روغن
۷-۷-۱: روغن آفتابگردان
۷-۷-۲: روغن جوانه ذرت
۷-۷-۳: روغن تفاله پرسی زیتون
۷-۷-۴: روغن هسته انگور
۷-۷-۵: روغن گیری از لسیتین با scco2
۷-۷-۶: چربی گیری و کلسترول گیری از مواد غذایی
مقدمه:
استخراج با حلال یکی از قدیمیترین روشهای جداسازی بوده و بدون شک تاریخ استفاده از آن به قبل از میلاد برمیگردد. علم استخراج با حلال در طی مدت زمان طولانی، توسعه یافته است و بیشترین پیشرفت در مورد حلالها و سیالهای مورد استفاده در فرآیندهای استخراج بوده است. روشهای استخراجی نظیر، سونیکیشن1، سوکسله2، استخراج با فاز جامد و استخراج مایع-مایع که مدتها پیش ابداع شدهاند امروزه نیز به همان صورت قبلی جهت تهیه نمونه بکار میروند. بعلاوه، روشهای استخراج با حلالهای مایع نظیر سوکسله دارای محدودیتهای مختلفی همچون آلودگی محیط زیست بدلیل وجود حلالهای دورریز، بازگیری ناقص نمونهها، وقت گیر بودن فرآیند، مصرف زیاد حلال و... هستند. بدینترتیب، محققان به فکر ابداع روش جدید استخراجی افتادند که علاوه براینکه معایب فوق را نداشته باشد بلکه دارای مزایای چندی نیز باشند. یکی ازاین روشها، استخراج با سیال فوق بحرانی3 (SFE) است که مزیتهای بسیاری دارد که از مهمترین آنها میتوانیم به کاهش زمان استخراج و عدم آلودگی محیط زیست اشاره کرد.
فصل اول
استخراج با سیال فوق بحرانی
1-1- تاریخچه
هوگارت1 وهانی2 در سال 1879 خواص بی نظیر سیال فوق بحرانی اتانول و تتراکلریدکربن را توضیح دادند. آنها دریافتند که حلالیتهالیدهای فلزی دراین دو سیال خیلی بالاست. در سال 1906 بوخنر3 اعلام کرد که حلالیت مواد آلی غیرفرار در دی اکسید کربن فوق بحرانی ده برابر مقداری است که از مطالعات فشار بخار انتظار میرفت. در سال 1958 زهوز4 و همکارانش استخراج لانولین از پشمهای روغنی با CO2 فوق بحرانی را گزارش کردند. نقطه شروع استفاده از سیالهای فوق بحرانی در فرآیندهای صنعتی از کار زوسل5 در انیستیتوی ماکس پلانک در مطالعه زغال سنگ آغاز شد. امروزهاین سیالها کاربرد فراوانی در اغلب صنایع پیدا کردهاند. بااین حال استفاده از SFE به عنوان یک تکنیک تجزیهای تا دهه 1980 به تأخیر افتاد. در سال 1976 استال6 و شیلز7 سیستم استخراجی میکرو را به همراه کروماتوگرافی لایه نازک به کار بردند. ازاین سال به بعد SFE در حد تجزیهای رشد سریعی کرد به طوری که امروزهاین سیستم به صورت پیوسته یا ناپیوسته با سیستمهای کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و کروماتوگرافی با سیال فوق بحرانی کاربرد وسیعی در آنالیز انواع نمونهها پیدا کرده است بطوریکه در سالهای 1990-1992 بیش از یکصد مقاله دراین زمینه ارائه شده است.
1-2- خصوصیات و مزایای یک سیال فوق بحرانی
هر مادهای را که در دما و فشاری بالاتر از دما و فشار بحرانی اش قرار گیرد، سیال فوق بحرانی گویند. شکل (1-1) نمودار فاز سادهای است که نقطه بحرانی و ناحیه فوق بحرانی را نشان میدهد.
یک سیال فوق بحرانی خصوصیاتی مابین خصوصیات یک گاز و مایع را داراست. آنچه باعث شده تا سیال فوق بحرانی برای استخراج مورد استفاده و توجه قرار گیرد خصوصیات فیزیکی آن است. همانطوریکه در جدول (1-1) مشاهده میشود چگالی سیال فوق بحرانی تقریباً هزار برابر چگالی حالت گازی میباشد، بهمین دلیل قدرت حل کنندگی سیال فوق بحرانی بیشتر از گازها و مشابه مایعات است. از طرفی، سیال فوق بحرانی دارای نفوذپذیری زیادتر و ویسکوزیته کمتر نسبت به حلالهای مایع است، این دو عامل انتقال جرم را کنترل میکنند و باعث میشود تا SFE خیلی سریع عمل کند.
1- دما و فشار فوق بحرانی پائینی داشته باشد.
2-از نظر سلامتی برای انسان خطرناک نباشد، یعنی آتشگیر و سمینباشد.
3-از نظر شیمیایی بی اثر باشد و درجه خلوص آن بالا بوده و ارزان باشد.
چرا CO2 به عنوان حلال عمومی در استخراج به روش سیال فوق بحرانی انتخاب شده است؟
بهترین حلال برای SFE در استخراجترکیبات طبیعی(غذاها و داروها) CO2 است زیرا یکترکیب خنثی، ارزان، در دسترس، بی بو، بی مزه، دوستدار طبیعت و حلال GRAS است. همچنین در ماده فرآیند SFE با CO2، حلال در ماده استخراج شده باقی نمیماند زیرا کهاین ماده در شرایط طبیعی به صورت گاز میباشد. علاوه براین، دمای بحرانی آن است که برای مواد حساس به حرارت شرایطایده آلی را بوجود میآورد و به خاطر گرمای نهان پایین آن، انرژی کمی برای جداسازی آن از ماده استخراجی لازم است. نکته دیگر آنکه، انرژی مورد نیاز برای بدست آوردن حالت فوق بحرانی CO2اغلب کمتر از انرژی مورد نیاز برای تقطیر حلالهای آلی تجارتی است. در کل قابلیت استخراجترکیبات با CO2فوق بحرانی بستگی به وجود گروههای عاملی ویژه دراینترکیبات، وزن ملکولی و قطبیت آنها دارد.
برای مثال هیدروکربنها و دیگرترکیبات آلی با قطبیت نسبتاً پائین مثل استرها، اترها، آلدئیدها، لاکتونها، کتونها و اپوکسیدها در CO2 فوق بحرانی با فشار کمتر (100-75بار) قابل استخراج هستند در حالیکهترکیبات با قطبیت بالا نظیر آنهائیکه یک گروه کربوکسیلیک و سه گروه هیدروکسیل و یا بیشتر دارند به ندرت در آن محلول هستند.