فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:16
مقدمه:
از زمان تشکیل اداره کل باستان شناسی که خود تغییر نام یافته اداره عتیقات بوده است و امروز به عنوان «مرکز باستان شناسی ایران» یکی از سازمان های تابع وزارت فرهنگ و آموزش عالی است بیش از نیم قرن نمی گذرد.
قدمت تأسیس گروه آموزشی باستانشناسی در دانشگاه تهران حتی به نیم قرن هم نمی رسد. این دو نهاد فرهنگی، تحقیقاتی و پژوهشی به عنوان دو تشکیلات سازمان یافته ایرانی به آن اندازه جدید هستند که احتمالاً تدوین تاریخ چگونگی تغییرات و تحولات آن نیاز به زمان بیشتری دارد تا مدارک و اسناد رویدادهای درون سازمانی آنها را بتوان به راحتی در اختیار داشت. به همین جهت می توان عنوان اشاره مختصر بر تحول تشکیلات باستان شناسی در ایران را برای این بررسی انتخاب نمود و هدف از چنین بررسی را نظری بر فعالیت های تحقیقاتی و پژوهشی در زمینه مطالعات باستان شناسی و تشیلاتی آن در ایران و توسط ایرانیان دانست. جدید بودن تشکیلات باستان شناسی در ایران با نهادهای مشابه در سایر نقاط جهان را با یک مقایسه ساده می توان روشن نمود. مثلاً «با مقایسه با موطه لوور (Luvro) در پاریس که در سال 1793 میلادی (برابر 1172هـ.ش) 4 سال بعد از پیروزی انقلاب کبیر فرانسه از طرف انقلابیون به ملت فرانسه اهدا شد و رسماً» موزه جمهوری فرانسه که گاهی نیز به نام موزه ملی فرانسه نامیده می شد افتتاح گردید، در ایران فکر تأسیس یک موزه ملی 123 سال بعد از آن پدید آمد. اگر در کشور انگلستان در سال 1882 میلادی لایحه حفظ میراث فرهنگی توسط یک بانکدار عضو پارلمان به نام جان لوباک به مجلس ارائه و از تصویب مجلس انگلستان گذشت در ایران مجلس شورای ملی در سال 1306 هـ . ش (برابر 1927 میلادی) موفق شد امتیاز انحصار حفاری و کاوش های باستانی در تمام ایران را که رسماً در سال 1900 میلادی (1279 هـ . ش) به دولت فرانسه واگذار شده بود فقط به طور مشروط لغو نماید (به این موضوع در آینده بیشتر خواهیم پرداخت).
در 1750 میلادی جان وینکلمن آلمانی وقتی کتاب معروف خود به عنوان «تاریخ هنر قدیم» را نوشت در آن میزان و ملاکی برای تغییر سبک های مختلف هنری ارائه نمود. به عنوان پدر علم باستانشناسی نامیده شد و یا هنگامی که جنس جاکوب آسموسن وارسا درس سال 1884 میلادی کتاب معروف خود را تحت عنوان «ادوارد باستانی دانمارک» منتشر نمود و در آن درباره تقسیم ادوار مختلف باستانی به سه گروه سنگ و برنز و آهن که قبلاً توسط استادش کریستین جورگنسن تامسن پیشنهاد ارائه شده بود مفصلاً توضیحاتی داد و ضمن آن برای جلوگیری از انهدام میراث فرهنگی ترقی را ارائه نمود رسماً به عنوان اولین باستانشناس در تاریخ مطالعات باستانی شناخته شد و بعدها به مقام استادی بخش باستان شناسی در دانشگاه دانمارک در کپنهاک رسید و همچنین مدرسه مطالعات و تحقیقات باستانی در پاریس که قسمتی از تشکیلات موزه لوور بود وبه نام مدرسه لوور در سال 1882 میلادی رسماً به کار آموزش باستانی و تربیت باستان شناسان پرداخت. اولین گروه دانشجویان باستانی دانشگاه تهران حدود سال 50 - 1949 میلادی فارق التحصیل شناخته شدند.
برای پیگیری چگونگی تکوین و تطور تکاملی تشکیلات باستان شناسی در ایران که گاهی با وقفه و سکته همراه بوده و زمانی نیز به طور طبیعی و جبری مسیر خود را طی می نموده است ابتدا به خلاصه ای از جدول زمان بندی تحولات سازمانی تشکیلات باستان شناسی نظر می افکنیم و سپس به شرح مختصری از نکات برجسته آن بسنده می نماییم.
توجه ایرانیان به میراث فرهنگی
قبل از ورود به بحث اصلی که چگونگی تکوین و تکامل تشکیلات باستانشناسی در ایران است، چگونه توجه ایرانیان را در ابتدای امر نسبت به میراث فرهنگی و آثار باستانی باید به اختصار مورد مطالعه قرار داد. بر اساس مدارک موجود چنین به نظر می رسد که در ابتدای توجه ایرانیان به آثار باستانی از حد یک تفنن زودگذر و موقت که اکثر اوقات با انهدام و ویرانی آنها نیز همراه بوده است تجاوز نمی شود. 1) در این باره بهترین شاهد مدعای اعترافات محمد حسن خان اعتماد السلطنه است که ضمن خاطرات روز شنبه 12 جمادی الاول سال 1303 هـ . ق که مطابق است با بهمن ماه 1264 هـ .ش چنین نوشته شده است:
« ... بعد از نهار خانه آمدم. تا عصر مشغول خواندن مسکوکات کهنه شدم. تازه به این خیال افتادم. سکه کهنه جمع می کنم» (اعتماد السلطنه 407)
« ضمن خاطرات روز دوشنبه 24 جمادی الاول همان سال می نویسد «صبح خواستم لباس نپوشم تمام روز خانه باشم، مشغول خواندن سکه کهنه که حالا به این خیال افتادم سکه کهنه جمع می کنم شوم باز نشد. خانه ظل السلطان رفتم. خیلی صحبت شد. به خانه آمدم. کاغذ سختی به نایب السلطنه (نوشتم) استعفا از احتساب نمودم. بعد تا عصر با شیخ مهدی و عارفخان سکه های قدیم را که تازه خریده ام خواندیم ... ) اعتماد السلطنه 413 .
این تفنن خرید و فروش آثار باستانی بیشتر در میان طبقه اعیان و اشراف جامعه در اواخر عهد ناصری رواج بوده است . آثار فرهنگ ایران به مرور و طریق مختلف وارد مجموعه های خصوصی می شده است. یکی از این راه های ورود اشیا به مجموعه های خصوصی به صورت هدیه بوده است که بهترین شاهد آن نوشته دکتر فووریه پزشک مخصوص ناصرالدین شاه قاجار است که بین سال های 1360 تا 1309 هـ . ق در ایران به سر می برد. خاطرات خود را در این مدت می نوشته است. دکتر فووریه می نویسد:
«اعتماد السلطنه در یکی از امامزاده های آهنگران کاشی های زیبایی به دست آورد که اگرچه جلای کاشی های طلایی را نداشتند ولی باز بی اهمیت نبودند سه عدد از آنها رابرداشت و به من هدیه داد ... (دکتر فووریه - 388) و ...
تأسیس نخستین موزه در ایران
شواهد ارائه شده فوق دال بر وجود آثار باستانی واشیاء عتیقه درمجموعه های تماماً ویا قسمتی از آنها دریک موزه عمومی حفاظت می شده اند هیچ گونه اطلاعی دردست نیست اما دراینکه بپذیریم که نوعی موزه اختصاصی درمجموعه بناهای سلطنتی قاجار دردوران سلطنت ناصر الدین شاه باید وجود داشته باشد شواهد ومدارک محدودی دردست است. قدیمی ترین سندی که دراین مورد دردست است عبارت اشاره آمیزی است به وجود نوعی موزه دربین بناهای کاخ سلطنتی ناصر الدین شاه درسفرنامه هوتوم شیندلر که نوشته است: ‹‹ شاهنشاه بچند فرنگی اذن دادند که آن تپه وتپه های دیگر را بکنند، حیف است که این همه چیزهای قدیم از این ولایت ببرند خوب بود اگــــر همـه چـــیز مـــثل آجــر ومهـر وغیره داخـل مـــوزه خــانه شـــاهـــنشاه گـــذاشــته می شـــد ... ››
ودرجای دیگر نوشته است که:
‹‹ سه دانه مهر هم که درحال حاضر درموزه خانه شاهنشاه هستند پیدا شده اند، وخطی که روی آن مهرها هست خط مغول قدیم است.›› ( ا . هوتوم شیندلر-207)
برای نخستین بار درجمادی الاول سال 1335 هـ .ق برابر با 1295 هـ ش . به همت شخصی بنام مرتضی قلی خان ممتاز الملک (7) مجموعه ای از اشیاء مختلف ترتیب داده می شود ودرمحلی خاص نگهداری می شود که آن را ‹‹ موزه ملی ›› می خواند. برای موزه نظامنامه ای نوشته می شود وبرای اشیاء کاتالوگی تهیه می گردد. دراین باره سید محمدتقی مصطوفی چنین می نویسد:
‹‹ ... دراین باره دربخشی از مقدمه نظامنامه وکاتالوک موزه ملی ایران که درسال 1295 هـ ش درتهران چاپ شده است ... چنین می خوانیم:
‹‹ ... دراین اوقات وزارت معارف با حسن توجهات خاصه ومجاهدات مبذوله حضرت آقای مرتضی خان ممتازالملک وزیر معارف واوقاف وصنایع مستظرفه بتاسیس یک چنین اساس تاریخی که در آتیه خدمات مهمه به ملت ایران خواهد نمود توفیق یافته محلی که مخصوص جمع آوری آثار تاریخی ایران است با سم موزه ملی افتتاح کرد ... ›› .
تأسیس موزه ملی درایران را توسط مرتضی خان ممتاز الملک که رسماً وقانوناً قسمتی از تشکیلات وزارت معارف واوقاف وصنایع مستظرفه را تشکیل می داد باید آغاز ایجادسازمان وسیع وگسترده ای دانست که درتشکیلات سازمان یافته علمی واداری امروز کشور تحت عناوین مختلف درزمینه های تحقیقاتی وپژوهشی فرهنگی وباستانشناسی مشغول فعالیت هستند.
واگذاری امتیاز کاوش های باستانشناسی وتأثیر آن درتطور تکاملی تشکیلات باستانشناسی درایران در 25 مهرماه 1306 هـ ش . مجلس شورای ملی وقت قرارداد امتیاز انحصار حفریات وکاوش های باستانشناسی درتمام ایارن را که توسط مظفرالدین شاه قاجار به دولت واتباع فرانسه داده شده بود بطور مشروط لغو نمود. قبل از امضاء رسمی این قرارداد در13 ربیع الثانی سال 1318 هـ ق مطابق 11 ماه اوت 1900 میلادی ناصر الدین شاه نظیر چنین امتیازی رابه دولت فرانسه داده بود.
ودرفصل هشتم قرارداد قید شده بود که دولت فرانسه بابت استفاده از این امتیاز باید ده هزارتومان به شاه پیشکش نماید. شاید امضاء همین قرارداد بود که سبب شد حاج زین العابدین مرغه ای (9) که با اسم مستعار ابراهیم بیک سفرنامه ای درسه جلد نوشته است ودرخارج از ایران چاپ ومنتشر نموده با حسرت هرچه تمامتر از ناآگاهی زمانه بنالد وبه سوگ از دست رفتن میراث فرهنگی این مملکت بنشیند وچنین می نوسید که :
‹‹ احوالات قابل ظهور ننموده که سبب تصدیع شود، مگر اینکه چند روز قبل امتیاز کشف آثار عتیقه شوشتر وهمدان وغیره را بتوسط وزیر مختار فرانسه بکمپانیه فرانس دادند. اگر چه ملت ایران از این عوالم بیخبرند، ولی آنها که سوء نتیجه این جور چیزها می دانند دربحر عم والم غوطه ور گشته اند، که آن همه گنج های بی پایان موروثی واجدادی ما را که مادروطن درشکم خود از چنین عصر جهت ایرانیان محفوظ داشته، ومیلیون ها ارزش داشت بیک صلواه فرنگی از دست دادند، درعوض این گنج پانزده هزارتومان میرزا علی اصغرخان صدراعظم برای خود گرفت وامتیاز آن را داد. اگر چه وعده شده بدولت هم حصه قسمت بدهند، ولی مسلم است یک انگشت بدهــان ماموریکه از جـــانب دولــت نظارت خواهـــد کرد می مـــالند وکــار تمـــام می شود.....››
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:88
چکیده:
تاریخچه یی مختصر از منبر
مسجد همواره مهمترین مرکز فرهنگی قابل اعتماد مردم محسوب می شده و در زندگی و حیات اجتماعی یک ملت نقش موثری ایفا کرده است و بدون شک شناخت کارکردهای مساجد و احیای آنها نیازمند پژوهش و برنامه ریزی جدید و متناسب با نیاز جامعه است .
برخلاف مسیحیت در اسلام ، مذهب و سیاست از هم تفکیک پذیر نیستند. یک فرد هم فرمانروا و هم اداره کننده هر دو حوزه بود و مسجد هم کانون سیاست و هم کانون مذهب به شمار می رفت ، اهمیت و اعتبار مسجد برای حکومت در منبر تجسم می یافت .
خطبه از فراز منبر که کرسی بلندی است ایراد می شد. نقل است که پیامبر (ص ) بارها در حالی که جماعت مسلمین را مخاطب ساخته بود و به آنها آموزش می داد، از مکان های بلند سخن گفته است . رفته رفته منبر تبدیل به نوعی تخت شد که به وسیله افراد حکومتی به مناسبتهای رسمی به کار گرفته می شد. در مراسم بیعت ، خلیفه به منبر می نشست ، سوگند رسمی یاد می کرد و خطبه یی می خواند. منبر در عین حال برای دفاع از سیاست های خا ، تهییج
احساسات عام یا انتشار تبلیغات مستقیم به کار می رفت .
در همین حال رسم تشنیع دشمن فرمانروا و یارانش از بالای منبر اشاعه یافت این کار از سوی طرفداران اموی ها باب شد به دنبال این سنت ، دعا در حق فرمانروا ظهور کرد که خطبه جمعه به نام او خوانده می شد. بعدها این رسم به اظهار وفاداری نسبت به خلیفه تبدیل شد که پس از نام او نام حاکم محلی ذکر می شد.
مطابق دایره ' & chr)39( & 'المعارف مختصر اسلام ، مسجد بطور عام و منبر بخصوص ، محلی بود که اعلانهای رسمی داده می شد. حتی بعد از عصر پیامبر (ص )، ولید مرگ دو حاکم برجسته را از منبر به اطلاع رساند. نتایج جنگ ها در خطبه ها به آگاهی می رسید. در دوران فاطمیان و عباسیان نیز اعلان ها، فرمان ها، احکام مالیاتی به وسیله فرمانروا در مسجد اصلی اعلان می شد، احکام عزل و نصب صاحب منصبان عالیرتبه نیز از بالای منبر خوانده می شد مردم بسیاری برای شنیدن اعلام رسمی گرد می آمدند.
تاریخچه منبت کاری
منبت چوب :
تاریخچه- شاید بتوان تاریخ شروع منبت کاری، به معنای کنده کاری، روی چوب را زمانی دانست که انسان نخستین بار با ابزاری برنده چوب را تراشیده است. ولی مدارک معتبری از پیشینیان این هنر در دست نداریم زیرا عمر چوب کوتاه است و به مرور زمان از بین می رود اما در کشور ما آثاری از منبت کاری های نسبتا" قدیمی بر روی درب مقابر ائمه اطهار ( ع ) و امام زاده ها و منبرها شده به جای مانده است که حدود 900 تا 1000 سال قدمت دارند. اکنون قدیمی ترین درب چوب منبت کاری شده در موزه اکبر آباد هندوستان نگهداری می شود که متعلق به کاخ سلطان محمود در غزنوی بوده است. در ایران نیز چند درب چوبی متعلق به قرون چهارم و پنجم هجر موجود است. کنده کاری این درب ها به صورت شاخ و برگ و کتیبه های مختلف، با آیه های قرآنی است. ( در اصفهان و قزوین) یکی از زیباترین آثار منبت کاری ایران، رحلی است که در موزه متر و پولیتن نیویورک نگهداری می شود که علاوه بر تزئینات شاخ و برگ به سبک ساسانی، نام 12 تن از ائمه معصومین ( ع) بر روی آن می شود. در عصر حاضر نیز هنر صنعت منبت در گوشه و کنار ایران و استان همدان رواج دارد. در استان همدان، برای منبت کاری معمولا" از چوب های آبنوس، شمشاد و گردو استفاده می کنند. ولی چوب های گردو و آبنوس، چون محکمتر و چرب تر هستند، دوام بیشتری دارند. ولی در ایران و خصوصا" استان همدان به خاطر فراوانی چوب گردو، اکثرا" از این نوع چوب استفاده می کنند . ]
تولید انواع صنایع دستی چوبی مانند: خراطی، ظرفیت کاری، منبت کاری از دیر باز در مناطق شهری تویسرکان، ملایر و سرکان رواج داشته است. در سالهای اخیر علاوه بر شهرهای مذکور در روستاهای جیجانکوه و اشترمل، از توابع تویسرکان روستاهای دهنو، آورزمان، حسین آباد شاملو و بخش جوکار از توابع ملایر نیز، به تولید این صنعت می پردازند.
شایان ذکر است که در " روستاهای جیجانکوه" و اشترامل " تعدادی کثیری از اهالی به تولید مصنوعات منبت اشتغال دارند. تاجایی که به یکی از مراکز مهم این صنعت از لحاظ کمی و کیفی مبدل شده اند. نوع تولیدات منبت استان معمولا" شامل :تخت خواب، پایتختی، انواع میز توالت، میز گرد، میز عسلی، میز غذا خوری، مبل، انواع کمد بوفه، ویترین، کنسول و غیره .....می باشند.
هنر تزئینی و باستانی منبت که یکی از زیباترین و پرارزشترین آثار دستی هنرمندان کشور ما به شمار میرود، از قرنها پیش مورد توجه ایرانیان بوده و می توان ادعا کرد که پایه و اساس اغلب هنرهای دستی امروز در این کشور و سایر ممالک جهان بر روی قواعد و اصول این هنر قرار دارد. آثار هنر منبت هم اکنون در تمام موزهها، کاخهای سلطنتی، معابد و مساجد قدیمی ایران و سایر کشورهای جهان کم و بیش موجود میباشد.
مشاهدة این آثار نشان می دهد که عشق به زیبائی در تمام دورهها، موضوع اصلی هنرهای ملی بوده هنرمندان سرزمین ما، همیشه زیبائیهای طبیعت را به صورت طرحها و نقوش مختلف بر روی چوبها و کاشیها و صفحات کتابها منعکس ساختهاند.
در دنیای امروز نیز برای هنر منبت ارزش و اهمیت خاصی قایلند و به همین جهت آثاری که در زمینه منبت کاری و سایر رشته های آن مانند مشبک و معرق کاری در نمایشگاههای بزرگ جهان عرضه شده با حسن استقبال و توجه زیاد روبرو گردیده و به دریافت نشانهای گرانقدری نیز نایل آمده است.
باید دانست که استادان هنرهای تزئینی نیز قسمت عمده ای از معروفیت هنر خود را مدیون دستهای هنر پرداز هنرمندان منبت میدانند.
یک فرد با ذوق و علاقمند به این هنر، اگر بخواهد برای اولین بار با فنون و اصول منبت کاری آشنا شود و به فراگرفتن این هنر اشتغال ورزد باید گام نخستین را از کوی طراحی که یکی از رشته های منبت کاری است بردارد و پس از آن با آشنائی کامل به انواع چوبها و سایل کار و آموختن فن«درودگری»، هنر مشبک را تعقیب و خود را برای فرا گرفتن اصول سایر رشتهها آماده سازد. رشته های موزائیک کاری- معرق کاری- رنگ کاری و رویه کوبی نیز که هر کدام به موقع خود، دارای ارزش و اعتبار فوق العادهای میباشند در شمار اصولی قرار دارند که باید برای تعلیم یک هنر جوی منبت کاری مورد توجه واقع شوند.
طراحی
در حقیقت، طراحی یک پروژه ابتدائی است که موضوع و ایده هنرمند را برروی صفحات جامد منعکس می کند، البته این رشته باید توأم با فرا گرفتن نقاشی ووجود وسایل و ابزار لازم برای فن مزبور باشد.
منبت کاری
این رشته که خود به دو نوع ریز و درشت برروی چوب و عاج و استخوان انجام می شود شامل مجسمه سازی نیمرخ و تمام رخ -گلبرگهای اسلیمی، ختائی و غیره میباشد.
تاریخچه منبت در جهان:
باستناد تاریخ تعداد بسیار اندکی از اشیاء چوبی منبت کاری شده از دوران اولیه بشر به جا مانده است، زیرا چوب عمر زیادی نداشته و پس از مدت نه چندان طولانی، بر اثر گرما، رطوبت یا سایر فعل و انفعالات پوسیده شده، و یا بر اثر آتش سوزی تبدیل به خاکستر می شود.
قدیمیترین نمونه منبت مربوط به کشور مصر، تندیس چوبی نیم متری معروف به «شیخ آل بلد» می باشد که مربوط به 2500 سال ق.م می باشد و در منطقه «کارناک» مصر به سال 1860 کشف شد.
قدیمیترین مجسمة جلوی کشتی که تا امروز محفوظ مانده، سر اژدهای خوفناکی است که بر روی کشتی «وایکینگها» قرار دارد. کشتی های بسیاری در کشور اسپانیا با کنده کاریهای مختلفی که از سینه تا انتهای کشتی را دربر می گرفت تزئین می شدند. در کتاب عهد عتیق نیز از مبلمان و اسباب و اثاثیه های چوبی منبت کاری یاد شده است. «میکل آنژ» و «دوناتلو»، قطعات چوبی بسیاری را برای کلیساها و قصرها کنده کاری کرده اند. گرینلینگ گیبونز(1721-1648)، منبت کار انگلیسی، مجموعه نفیسی از کنده کاریهای زیبا برای پادشاهان انگلیس ساختهاست. مهارت و استادی وی در زمینه منبت کاری گلها، شاخه و برگها و میوه ها، هرگز همتایی نخواهد داشت.
منبر منبت کاری شدة مسجد اعظم قیروان در شهر سامره، مربوط به 862 میلادی/ 240 هجری، کار صنعتگران بین النهرین می باشد.
تاریخچه منبت در ایران:
منبت کاری در ایران یکی از ارزشمندترین هنرهای سنتی ایران بویژه از زمان استیلای اعراب بوده است. در میان آثار سنگی شوش و تخت جمشید پاره ای کنده کاری روی چوب دیده می شود. در زمان تیموریان این هنر به روش دوره های پیشین و مغول ادامه داشته و انواع ضریحها و منبرهای منبت کاری شده ساخته می شده است که نمونه های چندی از آنها هنوز بر جای مانده است.
اوج هنر منبت کاری در دوره صفوی بوده و آثار این دوره به صورت درها،منبرها، رَحلهای قرآن، ستونهای چوبی اتاق، دسته خنجر، قاشق،چمچه های دوغ خوری و شربت خوری بوده است.
هنر زیبای منبت در دوره زند و قاجار از رونق افتاد و ساخت اشیای کوچکتر مثل رَحل و قاب آیینه، به جای درهای منبت و قطعات بزرگ متداول شد. منبت کاری در حال حاضر همچون صنایع دستی دیگر، در گوشه و کنار کشور به خصوص در شهرهای گلپایگان و آباده به حیات خود ادامه می دهد.
تاریخچه منبت کاری در زنجان:
با توجه به بررسیهای انجام گرفته از طریق منابع مختلف، در خصوص پیشینه منبت کاری در این استان، و با توجه به اینکه خاستگاه منبت در ایران، مراکز دیگری در شهرهای دیگر کشور شناخته شده اند، اینگونه میتوان دریافت که آثار چندانی در این استان ساخته نشده و یا در صورت وجود چنین آثاری هنرمندان منبت کار و آثار آنان گمنام مانده و اطلاعی از این هنرمندان و آثارشان به دست ما نرسیده است.
ویژگیهای یک چوب مناسب برای منبت کاری:
- رنگ مناسب و زیبا
- در عین نرم بودن بافت محکمی داشته باشد.
- تا حد امکان گره کمتری داشته باشد
- مقاوم در برابر سایش و کنده کاری
مراحل کار:
منبتکاری ایجاد نقشهای برجسته و یا عمیق روی چوب می باشد.
در منبت کاری کنده کاری و خالی کردن زمینه باید در جهت رگه ها(راه چوب) باشد تا برداشتن زمینه توسط چاقو یا مغار(قلم) راحتتر صورت گیرد ابتدا طرح مورد نظر توسط کاربن روی چوب آورده می شود، سپس برش اولیه با تقه زدن بر روی خطوط طرح توسط چاقوی منبت انجام می شود. بعد از اینکه تمام طرح برش خورد شروع به خالی کردن زمینه به عمق 1 الی 3 میلیمتر می کنیم. هرچه فاصله عمقی زمینه با طرح بیشتر باشد طرح مورد نظر برجسته تر و زیباتر خواهد بود. وقتی که طرح و زمینه کاملاً از هم جدا شد با چاقو یا قلم های ریزتری فرم دهی طرحها را انجام می دهیم و پس از یکدوره سنباده کشی با قلمهای کاملاً ظریف نقوش روی طرحها را تکمیل می کنیم. نکته قابل توجه در طول کار منبت تیز بودن ابزار برش می باشد. هر چند وقت یکبار تیغه را با سنگ نفت تیز می کنیم تا برشهای نرمی روی کار داشته باشیم. در صورت کنده شدن بخشی از طرح و معیوب شدن کار، می توانیم قطعه جدا شده از طرح را با چسب چوب در جای خود بچسبانیم و روی کار را سنباده بکشیم (اگر بخش معیوب کار بصورت خاکه درآمده و یا قطعه جدا شده را نداشته باشیم می توانیم به اندازه تکه جداشده، از همان چوب بریده و روی طرح بچسبانیم).دوباره کل کار را سنبادة نرم می کشیم. برای تثبیت طرح و جلا و زیبایی کار از روغن زیتون و یا روغن گردو استفاده می کنیم(روغن گردو چوب را تیره و به رنگ مشکی درمی آورد).
ابزار مورد استفاده در منبت چوب:
انواع چوب (زبان گنجشک، اُکالیپتوس، فوفل، انار، افرا، راش، گیلاس، اقاقیا، گردو- گلابی- کُهور- عناب و...)- در منبت کاری کاربرد زیادی داشته و دارند، بخصوص چوبهای گیلاس، گردو و اقاقیا به خاطر زیبایی طبیعی شان کاربرد بیشتری در منبت کاری دارند.
چاقو، مغار یا قلم منبت کاری با تیغه های مختلف از نظر اندازه و فرم ابزارهای اصلی منبت کاری و حکاکی روی چوب از زمان گذشته تا به حال تغییر چندانی نداشته و ابزاری چون مغارهای تخت و مورب، نیم باز (خمیده، تخت، کج)، گیلویی و شِفره، چاقو با تیغه های مختلف از نظر اندازه، اره، چوب تراش و ابزارهای نرم و هموار کننده مانند سوهان و رنده می باشد.
چاقوها همه کاره ترین ابزارهای منبت هستند و در همه قسمتهای کنده کاری به جز گودبرداریهای عمیق به کار می روند.
اساتید منبت کار زنجانی:
احمد حسنی زنجانی
حسینقلی محمدی(ایشان در چندساله اخیر به علت بیماری کار منبت را که حرفه اصلی ایشان نیز بوده است، کنار گذاشته اند)
مشکلات و موانع منبت کاری:
عدم دسترسی به چوب مناسب و ارزان قیمت در استان
انواع ساخته ها:
- عصا
- شمعدان
- انواع سازهای منبت کاری شده(تیمپو- تار- سنتور)
- پیکره مشاهیر ایران
- دسته چاقو
- کنده کاری روی شاخ گوزن، گاومیش و...
تاریخچه مدرسه مستظرفه
مدرسهٔ صنایع مستظرفه مدرسهای که به سرپرستی کمالالملک در سال ۱۳۲۹ قمری مطابق با ۱۹۱۱ میلادی تاسیس شد. این مدرسه برای تدریس و توسعه نقاشی تاسیس شد و همزمان با آن به رشتههای منبتکاری، موزائیکسازی و قالیبافی هم پرداخته میشد. چند سال بعد از تاسیس این مدرسه زیر نظر کمالالملک ابوالحسن صدیقی بخش مجسمهسازی را نیز دایر کرد.
وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه
در 27 ماه شعبان 1327 هجری و قمری مجلس شورای ملی ایران قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه را تصویب کرد که بعد از این تمام مدارس تحت پوشش این وزارتخانه در آمد . درسال 1329 هجری و قمری تعلیمات ابتدایی در ایران اجباری اعلام گردید و همچنین شرایط سنی ورود به مدارس جدید هفت سالگی اعلام گردید . قانون اداری فرهنگ مصوب 1289 شمسی و قانون اساسی مصوب 1290 شمسی سازمان فرهنگ را متمرکز اعلام نمود و دولت مدارس رسمی را در سراسر کشور تأسیس و تحت کنترل خود در آورد و طبق اصل 19 قانون اساسی کلیه مدارس ملی ایران دولتی اعلام گردید. دومین دبستان در جنوب ایران که با همت مردم در شهر بندرعباس ایجاد گردید.
اولین هنرستان فنی و حرفه ای
مدرسه ایران و آلمان به عنوان نخستین هنرستان فنی در سال 1325هـ.ق. به کمک دولت آلمان در تهران دایر گردید که تا جنگ جهانی اول به فعالیت خود ادامه داد، لیکن وقوع جنگ و همچنین قطع شدن هزینه مدرسه موجب تعطیل شدن آن گردید.
پس از جنگ در پی مذاکرات دو کشور ایران و آلمان، این مدرسه در سال 1303هـ.ش. با نام هنرستان صنعتی مجدداً شروع بکار کرد. نکته قابل توجه آنکه مدرسه ایران و آلمان فاقد دروس علمی و فنی بود؛ اما از آنجا که از سویی هدف آن مدرسه تربیت دانش آموزان ایرانی برای تحصیل در آموزشگاههای حرفه ای و عالی آلمان بود و از سوی دیگر پس از پایان جنگ جهانی اول به صورت هنرستان صنعتی بازگشایی شد، از آن به عنوان نخستین هنرستان فنی یاد می شود.
هنرستان صنعتی تهران دارای شعبه های فلزکاری و نجاری بود و شاگران در صورت تمایل میتوانستند کلاسهای جداگانه ای را در زمینه داروسازی و دیگر رشته های فنی بگذرانند. این هنرستان تا جنگ جهانی دون توسط معلمان ایرانی و آلمانی اداره میشد، لیکن با خروج معلمین آلمانی از کشور به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم، زیر نظر معلمین ایرانی اداره گردید.
***
نخستین هنرستان حرفه ای در ایران، مدرسه "صنایع مستظرفه" است که در سال 1289هـ.ش. به ریاست "کمال الملک" نقاش معروف ایرانی در تهران دایر شد. این مدرسه که در نوع خود تا آنزمان در ایران بی سابقه بود به همت "حکیم الملک" وزیر معارف وقت و با دریافت اجازه نامه ای از مجلس شورای ملی تأسیس گردید.
مدرسه صنایع مستظرفه در ابتدا دارای رشته نقاشی بود، لیکن بعدها مجسمه سازی، منبت کاری، موزائیک سازی و قالیبافی نیز به شعبه های مدرسه اضافه شد. در پی مداخلات دولت در امور مدرسه و در نتیجه استعفای کمال الملک در سال 1307هـ.ش. این مدرسه فعالیت خود را بطور نامرتب چند سالی ادامه داد، لیکن بر اثر عدم توجه دولت، تعطیل شد و جای خود را به مؤسسه هنرهای قدیمی ایران داد.
چوب راش :
راش ، سلطان جنگلهای شمال
راش ، با نام علمی Fagus orientalis درختی است پهن برگ از تیره راش (Fagaceae) که ۲۴درصد تعداد و ۳۰ درصد حجم درختان جنگلهای شمال را تشکیل میدهد.
تعداد زیادی از تحقیقاتی که درباره جنگلهای شمال انجام میشود ، مربوط به این گونه است زیرا مرغوبترین چوب را درکشور دارد و دراغلب نواحی جنگلهای شمال میروید. با این حال به گفته کارشناسان، آگاهی چندانی از خصوصیات ژنتیکی این درخت وجود ندارد و تحقیقات زیادی باید در اینباره انجام شود.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:18
فهرست مطالب:
پیشگفتار1
در شفعه:
تعریف شفعه2
فلسفه وضع شفعه3
خلاف اصل بودن شفعه3
غیر قابل انتقال بودن شفعه3
در شفیع:
شرایط شفیع4
در اخذ به شفعه:
شرایط مال مورد شفعه5
شفعه در اموال غیر منقول تبعی8
فروختن حصه مشاع به همراه چیز دیگر8
شفعه در مالی که مشترک بین وقف و طلق است 9
شفعه در مالی که احد شریکین شخص حقوقی است 10
فوریت اخذ به شفعه11
قیمت ثمن اخذ به شفعه11
شفعه در بیع فاسد 12
شفعه در بیع خیاری 12
تبعیض در شفعه 13
در قابل توارث تودن شفعه:
نحوه توارث 16
گذشت وراث از حق خویش 17
در اسقاط شفعه 18
پیشگفتار
قوانین غیر الهی محصول برآیند اندیشه مجموع خردمندان جامعه است، که در مقاطع مختلف تکامل تاریخی ملتها در قوالبی مورد قبول عقلا، تدوین و به اجراء گذاشته می شودند.
با توجه به متغیر بودن شرایط و تنوع و پیچیدگی اینگونه مقررات در ادوار و اعصار مختلف تاریخی، فلسفه وضع و جعل اینگونه قوانین و مقررات را، ضرورتها و نیازهای مقطعی و موردی توجیه می کند. بنابراین قانون در معنای یادشده، تابعی است از متغیر شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی افراد و جوامع و بعبارت دیگر، ابزار و وسیله ای است برای تنظیم روابط سیاسی دولتها و ملتها و روابط اجتماعی، اقتصادی مردم با یکدیگر.
بروز و زوال مقررات قانونی مختلف در طول حیات تاریخی ملل و ظهور و افول قوانین ناسخ و منسوخ صرفاً از این دیدگاه قابل توضیح و توجیه است.
از آنجا که میزان تداوم و قدرت و استمرار قوانین در وهله نخست بستگی مستقیم با منشأ و مبنای فکری آن دارد، و با توجه به اینکه مجموعه ی خرد بشری در هر عصری در بهترین و مطلوبترین حالت خود، قادر به حل معضلات و مشاکل همان دوره، یا در بهترین صورت پیش بینی ها، محدود به دوره های آتی نزدیک می باشد، اینگونه سیستم های حقوقی (غیرالهی) در طول حیات تاریخی ملتها از پایندگی کافی برخوردار نبوده اند.
قانون مدنی ایران در میان کلیه مقرات و قوانین مدون، از این حیث، وضع خاص و متمایزی دارد. با قاطعیت میتوان گفت ۹۹ درصد از مواد قانونی (مدنی) مستقیماً از فقه اقتباس یافته است. این قانون با تلاش جمعی از خردمندان فرهیخته جامعه، از متون غنی فقه استخراج شده است.
شکی نیست که رشد و پیشرفت مباحث فقهی، مدیون تفکرات و پژوهشهای طاقت فرسای فقها و اندیشمندان خستگی ناپذیر امامیه و پیرو اهل بیت پیامبر(ص)میباشد.
اهمیت بحث زمانی آشکار می شود که در عصر حاضر، با مراجعه به کتب و آثار مکتبهای جدید حقوقی، چنین دستگیرمان میشودکه با اینهمه پیشرفت دانش حقوق، احدی از پیروان آن مکاتب، حتی خیال پرواز به موازات پرش افکار متفکران امامیه را در سر نپرورانده است!
شفعه یکی از مباحث حقوقی مورد بحث در فقه اسلامی است. نصوصی که از پیامبر و ائمه، بالاخص امام صادق وارد شده است، نشانگر این مطلب است که این مسأله از آغاز مورد توجه قانونگذار بوده است.
بانظر به اینکه مهمترین مبنای ایجاد این حق، قاعده نفی ضرر و اضرار به غیر است، پیش از هرچیز متکی بر حکم عقل است، بنابراین شاید بتوان نتیجه گرفت که موضوع اخذ به شفعه در جوامع پیش از اسلام نیز اعمال می گشته است. هرچند که منبع موثقی که بیانگر جزئیات این موضوع باشد در دست نیست.
البته لازم به ذکر است که حق شفعه با حدود و ضوابط خاص که هم اکنون در حقوق اسلامی مطرح است را باید از احکام تأسیسی محسوب کرد.
اصل اخذ به شفعه درمیان تمام فرق اسلامی رایج است و بغیر از چند تن که منکر این اصل حقوقی هستند، توسط هیچ یک از فقهای معتبر مورد تردید و انکار قرار نگرفته است، و با توجه به اجماع و نصوص مسلم، اعتباری برای قول مخالفین باقی نمیماند.
شفعه در غرب، در حقوق فرانسه به پیروی از حقوق رم دامنه وسیعی داشت، با گذشت زمان و تغییرات گسترده ای که در این قانون اعمال شد، در حقوق فعلی، منحصر به شرایطی گشته، و ظاهراً فلسفه آن جلوگیری از رباخواری، شرخری، حفظ اموال و اسرار خانواده و آثار فرهنگ مالکیت خانوادگی است.