28 اسلاید
نشاسته ترکیبی است از کربوهیدراتها که دارای رنگ سفید و طعم و بوی بخصوص خود
بوده و بر حسب منبع تهیه شکل میکروسکوپی و اندازه مشخص دارد و فرمول عمومی
متجاوز از 1000 بوده ، نشاسته n است که در این فرمول مقدار (C9H10O5)n آن
بوسیله اسید یا آنزیمها هیدرولیز و تبدیل به گلوکز میشود.
نشاسته بصورت پودر و یا گرانول تهیه می گردد . نشاسته بوسیله محلول ید رنگ از
بین می رود و پس از سرد شدن به رنگ آبی بر می گردد . نشاسته در آب سرد و
حلالهای آبی حل می شود . اکثر دانه های نشاسته گندم گرد و دارای اندازه های
متفاوتند . حداکثر اندازه دانه 45 میکرون می باشد و دانه های بزرگ اغلب بیضی
شکلند.
مشخصات سرمایه گذاری طرح (ارقام به میلیون ریال)
سرمایه گذاری کل طرح : 13863
سرمایه گذاری ثابت : 11530
سرمایه در گردش : 1931
در آمد سالیانه: 17000
سود ویژه : 3859
دوره بازگشت سرمایه : 3 سال
%33/ نرخ باز دهی سرمایه : 5
80 ص
به منظور بررسی اثر رقابت یولاف وحشی با ارقام گندم تحت تاثیر تنش شوری در سال زراعی 85- 84 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند با سه تکرار انجام گرفت. این آزمایش به صورت طرح کرت های خردشده که در آن شوری آب آبیاری در سه سطح )5/1، 5/5 ، 5/10 دسی زیمنس بر متر) به عنوان کرت های اصلی و تراکم یولاف (صفر و 160بوته در متر مربع) و ارقام گندم شامل (روشن- مهدوی و قدس) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت های فرعی لحاظ شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که صفاتی مانند تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه تحت تاثیر شوری قرار گرفتند و افزایش شوری باعث کاهش این صفات گردید. اثر رقم بر صفاتی مانند ارتفاع بوته،تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه،عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. رقم روشن از لحاظ این صفات برترین بود.اثر وجود یا عدم وجود یولاف بر شاخص SPAD معنی دار بود به طوری که بیشترین شاخص SPAD از تراکم 160 بوته در متر مربع یولاف حاصل شد.اثر متقابل شوری و رقم بر وزن هزار دانه عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود.همچنین اثر متقابل شوری و تراکم یولاف بر عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود.اثر متقابل رقم و تراکم یولاف بر وزن هزار دانه،عملکرد بیولوژیک،عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود.عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز تحت تاثیر اثر متقابل شوری در تراکم یولاف و رقم قرار گرفت.بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش با افزایش شوری عملکرد دانه، کاهش یافت ولی وجود یولاف به میزان160 بوته در متر مربع باعث کاهش معنی داری در عملکرد دانه نشد.همچنین از بین ارقام مورد مطالعه رقم روشن بیشترین دانه را دارا بود.
گندم یکی از عمده ترین محصولات کشاورزی است که قسمت عمده کالری و پروتئین مورد نیاز مردم جهان را تامین می کند. به طوری که حدود56 درصد انرژی و 50 درصد پروتئین مردم دنیا از طریق غلات تامین می شود. حدود 52 درصد از زمین های قابل کاشت دنیا زیر کشت غلات بوده که یک سوم ان به گندم اختصاص دارد. در ایران از 12 میلیون هکتار اراضی زراعی کشور حدود 2/6 میلیون هکتار زیر کشت گندم می باشد.
شوری خاک یکی از مهم ترین محدودیتهای تولید محصولات زراعی است (6 ، 48 ، 49 ،100، 119) که بالغ بر 95 میلیون هکتار از اراضی زراعی جهان را تحت تاثیر قرار داده است (36 ، 48). شوری خاک یکی از عمده ترین مشکلات کشاورزی در نواحی خشک و نیم خشک است (47 ، 113 ، 115). در این نواحی کمبود آب، وجود گرما و اقلیم بسیار خشک غالبا علت اصلی شوری می باشند که تولید گیاهان را محدود می کنند. به طوری که هر ساله ده هزار هکتار از زمین های کره زمین برای کشاورزی نامناسب می شوند (108). عوامل مختلفی در شور شدن خاک نقش دارند. برخی از این عوامل عبارتنند از: ورود آب شور به زمین ، رواناب جاده هایی که از نمک برای ذوب یخهای سطح آنها استفاده شده اند ، آب شور استخراجی نفت و گاز و بالا رفتن غلظت یونهای معدنی در خاک در اراضی آبی به علت استفاده غیر صحیح از آب آبیاری و یا کود (101). علاوه بر این شوری خاک تا حد زیادی تحت تاثیر رطوبت و بارندگی قرار دارد (36). زراعت آبی و انجام عملیات آبیاری در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین ممکن است منجر به شور شدن خاک و کاهش تولیدشود زیرا طی عمل آبیاری و نمکهای محلول در آب وارد زمین شده و سپس به دنبال تبخیر آب از سطح این اراضی و نمکها در خاک تجمع پیدا کرده و گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهند (69).
مناطقی که تحت شوری آب و خاک قرار دارند بطور کامل و دقیق شناخته نشده اند. ولی آنچه مسلم است این مناطق از وسعت زیادی برخوردار می باشند. 25 درصد کل سطح زمین را اراضی شور تشکیل می دهند. در ایران از 165 میلیون هکتار اراضی قابل کشت و 24 میلیون هکتار آن را خاکهای شور و شور باتلاقی تشکیل می دهند (2، 8 ، 16)همچنین به علت بهره برداری گسترده از منابع آب و خاک مساله شوری به تدریج جدی تر می شود.
زیرا تحت برخی شرایط حتی آب با بهترین کیفیت ممکن است باعث تجمع نمک در خاک در حدی شود که باعث محدودیت تولید گردد (74 ،110). هر ساله میلیونها تن نمک از طریق آب آبیاری به خاکهای تحت آبیاری اضافه می شود (14 ، 19 ،106). لذا به موازات انتخاب روشهای اصلاحی برای احیا خاکهای شور مانند زهکشی و شستشوی خاکهای شور و روشهای زراعی نظیر انتخاب زمان مناسب کاشت و استفاده از مالچ و بذرکاری داخل فارو و آبیاری سنگین بعد از بذرکاری و معرفی گونه ها و ارقام متحمل به شوری و اصلاح گیاهان برای تحمل به شوری می تواند یک روش اقتصادی و مفید در جهت غلبه بر مشکل شوری باشد (4،16 ،111).
از آنجایی که اکثر آزمایشات انجام شده در مورد تنش شوری در محیطهای کنترل شده و با استفاده از آبهای شور مصنوعی که با یک یا ترکیبی از چند نمک ساخته شده اند و آن هم بر روی سلول یا بافت و در یک مرحله از رشد گیاه انجام گرفته است که نتایج حاصل از این آزمایشات قابل تعمیم به شرایط مزرعه نبوده لذا انجام تحقیقات برای تعیین مکانیزم های مقاومت به شوری و در شرایط طبیعی لازم است.
علاوه بر شوری وجود علفهای هرز در مزارع و رقابت آنها با گیاه زراعی یکی دیگر از عوامل کاهش عملکرد گندم است. این گیاهان مانع دسترسی مطلوب گیاه زراعی به عوامل رشد می شود (33).
همچنین وجود علفهای هرز در مزارع گندم باعث افزایش هزینه های تولید ناشی از کنترل شیمیایی و زراعی و کاهش کیفیت محصول و افزایش هزینه بوجاری بذر می شود (12،14،24).
در میان علفهای هرز گندم. یولاف وحشی یکی از مهمترین و قدیمی ترین علفهای هرز است که قدرت رقابت زیادی با گندم دارد و از این طریق باعث کاهش عملکرد آن می شود ( 65 ، 66).
به عنوان مثال هوم (80) گزارش کرد که به ازای هر بوته یولاف وحشی در متر مربع عملکرد غلات پاییزه و بهاره به ترتیب 4 و8 کیلوگرم در هکتار کم خواهد شد (81).
گونه های یولاف وحشی به عنوان علف هرز 20محصول زراعی در55 کشور جهان مطرح هستند (91).
در آمریکا آلودگی یولاف وحشی در غلات دانه ریز سالیانه باعث یک میلیارد دلار خسارت ناشی از کاهش عملکرد و هزینه های کنترل آن می شود (127).
خصوصیاتی چون تولید مثل سریع و زیاد (11،112). سهولت سازگاری به دامنه وسیعی از شرایط محیطی (111،112،118). خواب بذر(111) و قدرت رقابت زیاد (118) باعث شده اند که این علف هرز یکساله از مشکل سازترین علفهای هرز باریک برگ در غلات دانه ریز باشند.
در حال حاضر یکی از محصولات اصلی در فلات مرکزی ایران گندم می باشد که آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی تحت کشت آن در این مناطق عمدتا از چاههای عمیق تامین می شود.
طی سالهای اخیر عموما برداشت آب از این چاهها خیلی بیشتر از میزان تغذیه آبهای زیر زمینی بوده است.
این امر علاوه بر تخلیه سریع سفره های زیر زمینی , شور شدن تدریجی آب را نیز بدنبال داشته بطوریکه در بسیاری از مناطق روند شور شدن آب رو به افزایش است. از طرف دیگر گزارش هایی وجود دارد که یولاف وحشی در اراضی تحت کشت گندم که با آب شور یا نسبتا شور آبیاری می شوند نیز وجود دارد ولی میزان رقابت آن مشخص نیست. با توجه به اینکه قدرت سازگاری این گیاه به شرایط متغییر محیطی بسیار بالاست و می توان گفت احتمالا در آینده علیرغم شور شدن بیشتر آب در بخش کشاورزی حضور این علف هرز در مزارع افزایش پیدا کند. بنابراین با توجه به اینکه تحقیقات در خصوص رقابت یولاف وحشی و گندم تحت شرایط شوری در منطقه اندک است. این آزمایش با هدف بررسی اثر رقابت یولاف وحشی و ارقام گندم تحت تنش شوری در منطقه بیرجند طراحی و اجرا گردید.
فهرست
موضوع صفحه
چکیده
فصل اول 8
1- مقدمه 9
فصل دوم 12
2- بررسی منابع 13
1-2 اثرات عمومی شوری 13
2-2 اثر شوری بر گندم 14
3-2 اثر شوری بر ارتفاع 15
4-2 اثر شوری بر ماده ی خشک اندامهای هوایی 15
5-2 اثر شوری بر شاخص spad 16
6-2 اثر شوری بر عملکرد و اجزا عملکرد 16
1-6-2 تعداد پنجه 16
2-6-2 تعداد دانه در سنبله 16
3-6-2 وزن هزار دانه 17
4-6-2 عملکرد بیولوژیک 17
5-6-2 شاخص برداشت 17
7-2 اثر علفهای هرز بر عملکرد گندم 17
فصل سوم 21
3- مواد روشها 22
1-3 موقعیت و زمان اجرای طرح 22
2-3 خصوصیات خاک محل اجرای آزمایش 22
3-3 مشخصات طرح آزمایشی 22
4-3 کاشت یولاف وحشی 22
5-3 کاشت گندم 23
6-3 آبیاری 23
7-3 صفات مورد اندازه گیری 23
8-3 اندازه گیری شاخص spad 24
9-3 اندازه گیری 24
10-3 محاسبات آماری 24
فصل چهارم 25
4- نتایج و بحث 25
1-4 ارتفاع 26
2-4 شاخص spad 30
3-4 تعداد خوشه در متر مربع 34
4-4 تعداد دانه در خوشه گندم 37
5-4 وزن هزار دانه 42
6-4 عملکرد بیولوژیک 47
7-4 عملکرد دانه 52
8-4 شاخص برداشت 58
نتیجه گیری و پیشنهادات 64
فهرست منابع 69
فهرست اشکال
شکل 1: میانگین ارتفاع بوته در ارقام گندم 26
شکل 2: اثر متقابل شوری در رقم بر ارتفاع گندم 27
شکل 3: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر ارتفاع گندم 27
شکل 4: اثر متقابل شوری در واریته بر ارتفاع بوته گندم در شرایط عدم وجود یولاف 28
شکل 5: اثر متقابل شوری در مواریته بر ارتفاع گندم در شرایط وجود یولاف 29
شکل 6: میانگین شاخص spad درارقام گندم 30
شکل 7: اثر متقابل شوری در رقم بر شاخص spad 31
شکل 8: مقایسه میانگین اثر تراکم یولاف بر شاخص spad 31
شکل 9: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر شاخص spad 32
شکل 10: اثر متقابل شوری واریته بر شاخص spad در شرایط عدم وجود یولاف 33
شکل 11: اثر متقابل شوری واریته بر شاخص spad در شرایط وجود یولاف 33
شکل 12: میانگین تعداد خوشه گندم در شوریهای مختلف آب ، آبیاری 34
شکل 13: میانگین تعداد خوشه در ارقام گندم 35
شکل 14: اثر متقابل شوری در رقم بر تعداد خوشه گندم 35
شکل 15: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر تعداد خوشه گندم 36
شکل 16: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر تعداد خوشه گندم 37
شکل 19: میانگین تعداد دانه در خوشه گندم در شوریهای مختلف آب ،آبیاری 38
شکل 20: اثر متقابل شوری در رقم بر تعداد دانه در خوشه گندم 39
شکل 21: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر تعداد دانه در خوشه گندم 39
شکل 22: اثر متقابل شوری در واریته بر تعداد دانه در خوشه در شرایط عدم وجود یولاف 40
شکل 23: اثر متقابل شوری در واریته بر تعداد دانه در خوشه در شرایط وجود یولاف 41
شکل 24: میانگین وزن هزار دانه گندم در شوریهای مختلف آب ، آبیاری 42
شکل 25: میانگین وزن هزار دانه در ارقام گندم 43
شکل 26: اثر متقابل شوری در رقم بر وزن هزار دانه گندم 44
شکل 27: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر وزن هزاردانه گندم 45
شکل 28: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر وزن هزار دانه گندم 45
شکل 29: اثر متقابل شوری در واریته بر وزن هزار دانه شرایط عدم وجود یولاف 46
شکل 30: اثر متقابل شوری در واریته بر وزن هزار دانه در شرایط وجود یولاف 47
شکل 31: میانگین عملکرد بیولوژیک در ارقام گندم 48
شکل 32: اثر متقابل شوری در رقم بر عملکرد بیولوژیک گندم 48
شکل 33: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر عملکرد بیولوژیک گندم 49
شکل 34: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر عملکرد بیولوژیک گندم 50
شکل 35: اثر متقابل شوری در واریته بر عملکرد بیولوژیک در شرایط عدم وجود یولاف 51
شکل 36: اثر متقابل شوری در واریته بر عملکرد بیولوژیک در شرایط وجود یولاف 52
شکل 37: میانگین عملکرد دانه گندم در شوری های مختلف آب ،آبیاری 53
شکل 38: میانگین عملکرد دانه در ارقام گندم 54
شکل 39: اثر متقابل شوری در رقم بر عملکرد دانه گندم 55
شکل 40: اثر متقابل شوری در تراکم یولاف بر عملکرد دانه گندم 56
شکل 41: اثر متقابل رقم در تراکم یولاف بر عملکرد دانه گندم 56
35 ص
اهمیت جهانی گندم
حدود 350000 گونه گیاهی شناخته شده وجود دارد اما تنها 24 گونه آن 0یعنی 007/0 درصد از کل گونههای گیاهی موجود) برای رفع احتیاجات انسان برای غذا و الیاف به عنوان گیاه زراعی استفاده می شوند (ویتور ، 1980) به دلیل وابستگی شدید ما به تعداد معدودی از گونههای گیاهی ، رفاه بشر در آینده به شدت در گرو میزان شناختی است که ما درباره تولید و تطابق پذیری بالقوه این گیاهان کسب میکنیم (ایوانز 1975،) نه تنها تعداد این گونههای مورد استفاده بسیار محدود است بلکه سهم آنها در مجموع تولید نیز به یک میزان نیست. گندم نان بیشک در بین گیاهان انگشت شماری که به عنوان منابع غذایی در سطح گستردهای میشوند نقش عمدهای ایفا میکند و احتمالا محوری برای شروع کشاورزی بوده است.
مناطق کشت و میزان تولید گندم
گندم نان بین تمامی گیاهان زراعی بیشترین سطح زیر کشت را در جهان به خود اختصاص داده است ( بریگل و کورتیس، 1987، کنت و ایورس، 1944، اسلافر، ساتوره و آندره 1994) تقریبا یک ششم از کل زمین های زراعی جهان زیر کشت گندم است. در بین سالهای 1986 تا 1995 این سطح حدود 223 میلیون هکتار و میزان تولید آن حدود 545 میلیون تن بوده است ( داده ها از سازمان خوار و بار جهانی 1995-1988) نه تنها خود این اعداد نمایانگر بزرگترین سطح و بیشترین میزان تولید در مقایسه با دیگر گیاهان زراعی هستند بلکه اگر به جای کل ماده خشک تولیدی میزان کل پروتئین را در نظر بگیریم تفاوت نسبی بین گندم با برنج و ذرت حتی بیشتر هم خواهد شد. ( فیشر 1984) سطح زیر کشت و تولید گندم برای رسیدن به مقادیر کنونی نسبت به ابتدای قرن 20 افزایش چشمگیری یافته است ( اسلافر، ساتوره و آندره 1994).
علی رغم این واقعیت که از سال 1900 سطح زیر کشت و تولید گندم در سرتاسر جهان افزایش یافته ارتباط بین انها در طی قرن گذشته خطی نبوده است. نبود حالت خطی بین این دو تا حد زیادی ناشی از این واقعیت است که 1- تولید گندم به طور مداوم افزایش یافته در حالی که سطح زیر کشت به طور مشخص تنها در طی 50 تا 60 سال ابتدایی قرن گذشته افزایش پیدا کرده است و 2- عملکردهای گندم در طی نیمه اول قرن گذشته به طور آهسته افزایش پیدا کرد ولی پس از آن این افزایش سرعت بیشتری ( حدود 10 برابر ) پیدا کرد ( اسلافر، ساتورهة آندره 1994) به همین خاطر است که می توان برای دوره اغازین 1955-1903 رابطه خطی قوی مشاهده کرد که دارای شیبی اندکی بیشتر از یک است و این امر نشان دهنده این است که افزایش های عملکرد گندم سهم ثابت ولی اندکی ( حدود 21 درصد) در افزایش تولید گندم در طی این دوره داشته است. بنابر این عمده افزایش تولید گندم در طی این دوره از افزایش سطح زیر کشت ناشی شده است.
مقدمهای بر تجزیه و تحلیل فیزیلوژیکی – بوم شناختی عملکرد گندم. 1
مناطق کشت و میزان تولید گندم. 1
عملکرد گندم در نواحی مختلف و روند تاریخی.. 4
مراحل یا دوره های اصلی نموی.. 8
پویائیهای آغازش و ظهور اندامهای رویشی و زایشی.. 11
روابط درونی بین آغازش پریوموردیا و ظهور برگ.. 16
عوامل اصلی موثر ب طول مدت مراحل نموی.. 21
عوامل موثر بر سرعت دانه رشد دانه 25
39ص
گندم
در ابتدای هر کشتی باید زمین را آماده نماییم . نکته مهم در آماده سازی بستر بذر با توجه به اینکه گندم به نشست خاک در بعد از رویش فوق العاده حساس است شخم را بایستی حدود یکماه قبل از کاشت انجاه دهیم .
▪ کشت گندم
در ابتدای هر کشتی باید زمین را آماده نماییم . نکته مهم در آماده سازی بستر بذر با توجه به اینکه گندم به نشست خاک در بعد از رویش فوق العاده حساس است شخم را بایستی حدود یکماه قبل از کاشت انجاه دهیم . در مورد کاشت گندم بلافاصله بعد از انجام شخم های عمیق خودداری کنیم گندم به نوع شخم حساسیت ندارد و بیشتر شخم سطحی را انجام می دهند . تسطیح خاک نیز یکی از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد زدن لولر بایستی همزمان باشد با عملیات تهیه زمین و بستربذر زدن لولر باعث می شود که عمق بذر تنظیم شده باقی بماند و آبیاری نیز تسهیل می گردد .تاریخ کاشت در مناطق سردسیر باید دو ماه قبل از یخبندان ممتد باشد که در مهرماه می باشد .
برای هر روز تاخیر در کاشت ۱٪ به میزان بذر اضافه می کنیم . زمانی باید کشت شود که در زمان سرما به ۴ برگی رسیده باشد .در مورد نیاز کودی گندم باید بگویم که برای تعیین دقیق آن نیاز به آزمایش خاک می باشد .
▪ ازت :
بصورت نیترات جذب می شود و آمونیم و اوره فرمهای قابل جذب بعدی می باشد و اهمیت کمتری دارد .تلفات گازی ازت بدلیل نیترات زدایی و غرقاب بودن زمین می باشد و تلفات گازی آونیاک بر اثر پخش در سطح خاک می باشد . برای کاهش تلفات بهتر است کود سرک را با آب حل کنیم و زمانی ک.د را در مسیر آب قرار دهیم که نصف کرت یا فارو را آب رفته باشد . ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلو اوره در هنگام کاشت - پنجه زنی - ساقه رفتن و تشکیل سنبله مصرف می شود .
بهتر در هنگام کاشت ۵۰ کیلو و در هنگام پنجه زنی و ساقه رفتن ۱۰۰ کیلو و در مرحله تشکیل سنبله ۵۰ کیلو در هکتار مصرف کنیم .
▪ فسفر :
فسفر تمایل به جمع شدن در سطح خاک دارد . فرم محلول فسفر بیشتر قابل جذب می باشد . ازت و فسفر در تعامل با هم می باشند . فسفر توسط نوک ریشه جذب می شود . فسفر را بهتر است با شخم به عمق خاک بفرستیم . ۱۵۰ - ۱۰۰ کیلو سوپر فسفات تریپل در هکتار نیاز می باشد .
12 ص
با تولید 13 میلیون و 637 هزار و 53 تن گندم، تولید سرانه به ازای هر ایرانی،به 5/203 کیلوگرم رسید.