دانلود پایان نامه تحلیل مقایسه ای معرفت شناسی از دیدگاه حافظ و گوته و دلالت های تربیتی آنها

اختصاصی از یارا فایل دانلود پایان نامه تحلیل مقایسه ای معرفت شناسی از دیدگاه حافظ و گوته و دلالت های تربیتی آنها دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : word(قابل ویرایش)

تعداد صفحات:227

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
رشته تاریخ و فلسفه ی آموزش و پرورش
(تعلیم و تربیت اسلامی)

فهرست مطالب:
عنوان     صفحه
فصل اول / مقدمات و کلیات     12
مقدمه     13
روش اجرای تحقیق     13
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده     14
پیشینۀ تحقیق     15
ضرورت معرفت شناسی     15
اهداف تحقیق     15
سوالات تحقیق     16
تعریف واژگان کلیدی تحقیق     16
معرفت     16
معرفت در منابع اسلام     17
عشق     19
تعلیم     20
تعلّم     20
شناخت     21
آموزش     21
تربیت     22
فصل دوم / ادبیات تحقیق و بررسی زندگینامۀ حافظ و گوته     23
مقدمه     24
پیشینۀ نظری تحقیق     24
پیشینۀ تحقیق عملی حافط     25
پیشینۀ تحقیق عملی گوته     25
پایان نامه های موجود دربارۀ معرفت شناسی حافظ و گوته     25
تطبیق به عنوان وسیله ای برای وصول به معرفت     27
ارزش معرفت و معرفت شناسی     28
روشهای کسب معرفت از منظر قرآن کریم     28
معرفت در مکتب اسلام     29
معرفت از دیدگاه امام خمینی (ره)     29
اصطلاح معرفت شناسی     30
دلالتهای تربیتی     31
تربیت     31
تربیت از نظر علمای اسلام     31
تربیت از نظر علمای غرب     34
فصل سوم / روش تحقیق     36
مقدمه    37
روش انجام تحقیق     37
نوع تحقیق     37
اهداف تحقیق     37
جامعه نمونۀ آماری     38
ابزار تحقیق     38
تحلیل مقایسه ای     38
تعریف عملیاتی     39
محدودیت های تحقیق     39
فصل چهارم / یافته های تحقیق؛ معرفت شناسی از دیدگاه حافظ و گوته و دلالتهای تربیتی آنها ....40
مقدمه     41
شرح حال حافظ     41
طریقت حافظ     44
ویژگیهای مهم شعر حافظ     45
اوضاع اجتماعی – سیاسی حاکم بر شیراز     45
انس حافظ با قرآن     47
تصوف     50
حافظ رند     53
شرح حال گوته     57
آثار گوته     58
نیمه دوم زندگی گوته     63
دیوان شرقی – غربی     64
گوته و اسلام     67
معرفت از دیدگاه حافظ     68
راه های دستیابی به معرفت از دیدگاه حافظ     70
نفی امتیاز و برتری     71
معشوق حقیقی     73
تقابل عشق و عقل     74
بیداری و آگاهی     75
طهارت     76
توکل     76
همت     77
مبارزه با نفس     78
امید و اراده     79
علم و بصیرت     80
لزوم راهنما     81
پرهیز از مصاحب بد     83
گمنامی در طریقت     83
اجتناب از غرور     84
خاموشی     84
چالاکی     84
ذکر حق     85
محبت و صداقت     85
پرهیز از تزویر     86
رعایت ادب     86
بردباری     90
نکته نظرات استاد خرمشاهی در باب معرفت شناسی حافظ     92
معرفت از دیدگاه گوته     98
راه های دستیابی به معرفت از دیدگاه گوته کدامند     98
اوضاع اجتماعی در روزگار گوته     100
تأثیر گوته از قرآن     101
جهان از دیدگاه گوته     103
علاقه درونی گوته نسبت به اسلام     106
خدا از دیدگاه گوته     107
جمع بندی     108
روش های مناسب آموزش از دیدگاه حافظ کدامند؟     110
پرهیز از تقلید کورکورانه     111
تطهیر دل     112
پرهیز از ریاکاری     114
تعلیم و تعلم و دیدگاه های حافظ     120
مبارزه با حرص و تکبر     123
لزوم پیر و راهنما     124
فرصت شناسی     126
روح امیدواری     127
کشف مجهولات و داشتن حس کنجکاوی     128
پرستش عاشقانه     129
نیک بینی و ثبات قدم     132
نهی از ثروت اندوزی و طمع ورزی     133
مبارزه با نفس     134
اخلاص و فروتنی     134
طریق دوستی و نیکنامی     137
عدم دلبستگی به دنیا     139
سیاحت و عبرت     141
دولت قرآن     142
روش های مناسب آموزش از دیدگاه گوته کدامند ؟    143
اهمیت هدایت در تعلیم و تربیت     144
موازین شعر و شاعری     145
نمونه هایی از تأثیرپذیری گوته از قرآن در اشعار دیوان شرقی     145
لزوم پیامبر و راهنما     146
عدل الهی زندگانی جاوید آخرت     146
لزوم گفتگوی تمدنها     147
پایداری در راه اعتقاد     149
شاد زیستن     149
نهی از دلبستگی به دنیا     150
سعی و کوشش و ایمان به هدف     150
چند پند از گوته     151
امر به معروف و نهی از منکر     151
بخشش و سخاوتمندی     152
اهمیت سلام     152
دستگیری از بینوایان     153
پندپذیری و وفای به عهد     154
ناپایداری عمر     156
رضایت و قناعت پیشگی     156
سفارش به نیکی     157
لزوم رازداری     159
نیکی بدون چشمداشت     159
گفتار و خاموشی به وقت خود     160
اهمیت به سیرت زیبا     161
برقراری تعادل و توازن در تمامی امور     161
لزوم بصیرت     162
نقش عشق در معرفت شناسی حافظ     163
عشق عرفانی     163
نقش عشق در معرفت شناسی گوته     183
شش زوج عاشق     183
عشق نامه     183
عشق گوته در زلیخانامه     184
زلیخا که بود؟     186
هنر عشق ورزیدن     186
نقش عشق در آفرینش جهان     188
پایداری عشق     190
فصل پنجم / نتیجه گیری و پیشنهادات     191
مقدمه     192
بررسی آرای حافظ گوته و وجوه اشتراک     192
آشنایی گوته با حافظ     193
لزوم رازداری     195
زاهدان ریایی     196
خورشید مظهر جمال ایزدی     197
نسیم پیام آور     198
احتراز از نامحرم     198
موت اختیاری برگزیدن     199
لطف سخن     199
ناپایداری عمر و ایام شباب     200
جام می محرم اسرار     200
سرّ شراب     201
ناسازگاری روزگار     201
ترک درس و خدمت معشوق     202
باد صبا باد پیام آور     202
همه جا آیینه ی جلوۀ حق     203
آب، نماد زندگی     203
اشتراکات دیگر گوته و حافظ     206
اشتراکات شعری گوته با حافظ     207
حافظ از دیدگاه گوته     209
وجوه افتراق معرفت شناسی حافظ و گوته     212
عشق و عقل از منظر حافظ و گوته     212
سبک ایراد کلام حافظ و گوته     214
پیشنهادات     222
جمع بندی     223
نتیجه گیری     226
فهرست منابع و مآخذ     227

مقدمه:

معرفت و معرفت شناسی، به سبب نتایجی که از آن به دست می آید، همواره موضوع پژوهش و مورد بحث محققان عرصه های مختلف دانش بوده است. در وادی علوم طبیعی و تجربی نیز، جستجوگری تاریخی در حیطه معرفت شناسی در پرتو برخی نگرش های نوین فیلسوفان علم، در روزگار ما جان گرفته و محل تأمل و گفتگوی پژوهشگران واقع شده است.
تعلیم و تربیت، شاخه ای از معرفت است که با بهره گیری از یافته های روانشناسان و جامعه شناسان و             داده های فرهنگی، دینی و فلسفی، و با تکیه بر روشهای علم و فلسفه، ترکیبی متنوع و در تکاپوی انسجام را پدید می آورد. هر مکتب تربیتی، بر باورهای فرهنگی یا دینی یا فلسفی تکیه می کند و از قضاوت هایی دربارۀ موضوعات علمی تأثیر می پذیرد، از این رو، پژوهش در آرای تربیتی گذشتگان، دامنه ای گسترده دارد و همواره تحقیقاتی گسترده تر را می طلبد. هدف چنین پژوهشی، نمایان ساختن چگونگی تأثیر آرای فلسفی، دیدگاهها، جهان بینی – یا باورهای دینی – بر دیدگاه های خاص تربیتی در اندیشۀ دو متفکر و ادیب مشهور جهان از دو عصر متفاوت و زبان و کشور متفاوت، یعنی حافظ شیرازی و گوتۀ آلمانی         می باشد.
همواره در هر عصری، ادیبان و فیلسوفان، در پرتو تعالیم اخلاقی و انسانی خود، به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راه های وصول به کمال، بسیار پرداخته اند و نظامهای فکری را برای پاسخگویی به سوالات مربوط به انسان و تربیت او بنا گذارده اند.
این هنرمندان و دانشمندان بزرگ، متعلق به همۀ عالم بشریت اند، زیرا برای بشریت و فرهنگ و هنر آن، کار می کنند و گذشت سالها، بلکه قرن ها، نه تنها از منزلت آنها نمی کاهد، بلکه بر ارج و اعتبار آنها می افزاید. از پیرو و جوان، خرد و کلان، عالم و امّی، کسی نیست که حافظ را نشناسد و حداقل یک بیت از اشعار نعز او را از حفظ نباشد. حافظ در قرن چهارده میلادی، در شیراز می زیسته است. عصر او از لحاظ سیاسی، در اوج آشفتگی و نابسامانی قرار داشت. روزگاری بود که پسر کمر بر قتل پدر می بست، یا در اندیشۀ کور کردن پدر می بود، و برادر، برای تصاحب مقام، به خون برادر تشنه بود و... ولی با این همه و در این میان، حافظ چنان زندگی را با عشق و عیش و خوشی سروده که گویی در بهترین مکان و بهترین زمان تاریخ زندگی می کرد و شاید این یکی از چاشنی های شعر پر اعجاز اوست که باعث شده تا این همه مورد قبول خاص و عام قرار گیرد.
گوته نیز چون حافظ از بزرگترین مردان تاریخ ساز جهان است، در زمره آن سازندگان واقعی کاخ تمدن و فرهنگ بشری است که تا فرهنگ و تمدن در جهان باقی است، عالم بشریت نام آنان را فراموش نخواهد کرد.
گوته نه فقط استاد مسلم ادب و شعر زبان آلمانی است، بلکه یکی از استادان ادب و شعر و حکمت جهان است. زیرا خود در همۀ عمرش، بشر ماند و بشری فکر کرد و برای بشریت چیز نوشت. در عین حال او برای ایرانیان، یک دوست بزرگ به شمار می آید زیرا قلم و ذوق و هنر زیبای وی بود که اروپا و دنیا را شیفتۀ ادب ایران و مخصوصاً حافظ شیرین سخن کرد.
زندگی و شخصیت عظیم گوته، زوایایی گوناگون دارد. او دانشمند، زیست شناس، وزیر، حقوقدانان؛ شاعر و... بوده که از عنفوان جوانی، آثارش به زبان های مختلف دنیا ترجمه شده و دارای شهرت خاص بود.  گوته پژوهان درباره مقاطع مختلف زندگی او بسیار نوشته اند، اما دربارۀ آرای تربیتی و معرفت شناسی وی و گرایش او به مشرق زمین بخصوص ایران و گرایش او به اسلام و پیامبر گرامی اسلام (ص)، متأسفانه کمتر سخن به میان رفته و این موضوع تا حدود زیادی مورد بی توجهی واقع شده است.
مجموعه ای که خوانندگان گرامی پیش روی دارند، می کوشد گزارشی نسبتاً تفصیلی از دیدگاه های تربیتی، و به ویژه مبانی آرای تربیتی این دو متفکر بزرگ، یعنی گوته و حافظ به دست دهد، و زمینه را برای مقایسۀ آنها و تعیین چگونگی تبادل و تقابل اندیشه ها با یکدیگر فراهم آورد. لکن همت اصلی بر آن بوده است که جستجوی نسبتاً کاملی در آرای این دو اندیشمند صورت گیرد. در این پژوهش دیدگاه های آنان دربارۀ انسان، اخلاق و معرفت، عشق، در همۀ بخشهای مورد بررسی قرار گرفته و در پایان بخش وجوه اشتراک و افتراق آرای تربیتی آنان مورد بحث قرار گرفته است. تا در نهایت، جلوه ای از تأثیرگذاری فرهنگ اسلامی بر آداب و ادبیات مغرب زمین را نشان دهد و بالاخره در فصل آخر، به بحث و نتیجه گیری پرداخته شده است.

فصل اول
مقدمات و کلیات


مقدمه

"معرفت، یکی از وجوه تمایز انسان از حیوانات است که بر این اساس، بسیاری از دانشمندان انسان را حیوانی ناطق نامیده اند.
معرفت عبارتست از تأثیر حالت و اعتقادی که در شرایط معینی در شخص ایجاد می شود و اگر با واقعیت منطبق باشد مترادف با حقیقت است." (نیکزاده، 1375، ص 48)
امروزه، معرفت شناسی، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. به طوریکه مکاتب و رشته های مستقل معرفت شناسی به وجود آمدند و دانشمندان و اندیشمندان زیادی را گرد مسألۀ خود جمع آوری نموده است. همچنین با توجه به اهمیت این مووع، امروزه، نظام آموزش و پرورش نیز، بیشتر از پیش، به این موضوع توجه دارد.
به علت خارق العاده بودن ارزش انسان از دیدگاه قرآن، انسان اشرف مخلوقات نامیده می شود و از سایر موجودات متمایز می شود. انسانیت انسان در دین اسلام، فقط منحصر به وجود خاکی و مادی او نیست بلکه از افقی بالاتر به انسان نگریسته می شود (سرمدی، 1381، ص 5)
به همین علت تعلیم و تربیت که خاص انسان است، یکی از مقولات مهم در مسایل تربیتی مکتب اسلام است. در این میان، شناخت، نقش به سزایی در حیات و کمال انسان دارد. همانطور که غذا موجب تعالی جسم و رشد آن است، شناخت و علم نیز غذای نفس است. (اعرافی، 1386، ص 24) معرفت دقیق ما دربارۀ جهان، ما را به تعیین انتخاب های خویش در تمیم گیری هایمان کمک می کند که این خود به تداوم رهایی ما زا چنگال جهل و خرافات و بیماری و فحطی و سایر مشکلات بشری مدد می رساند. (گوتک، 1383، ص 61)
در این رساله سعی شده است که معرفت شناسی از دیدگاه حافظ و گوته و آرمان ها و اندیشه های ایشان و دلالتهای تربیتی آنها مورد و بررسی قرار گیرند.
روش اجرای تحقیق
با توجه به نوع تحقیق حاضر (آرشیوی – کتابخانه ای) ، ابتدا تحقیقات انجام گرفته مرتبط با موضوع تحقیق،
فیش برداری شده و بعد از اشرافیّت کامل به موضوع، با توجه به سوابق موجود و تدوین پیشینه ی تحقیق، با استفاده از کتابها، مقالات، و نیز استفاده از سایت های اینترنتی، معرفت شناسی حافظ و تربیت از دیدگاه او، فیش برداری، جمع بندی، مرتب سازی و تدوین شده است.
در مرحلۀ دوم، معرفت شناسی گوته و تربیت از دیدگاه او، با استفاده از کتابها، مقالات و سایت های اینترنتی، فیش برداری، جمع بندی، مرتب سازی و تدوین شده است.
در مرحله سوم، هر یک از این فیش ها، به صورت تطبیقی با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفته است.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده
روش مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این تحقیق، روش تحلیل محتواست. بدین صورت که، ابتدا منابع در دو دسته کلی تحت عناوین، شرح حال، آثار و دیدگاه های معرفت شناسی و آموزشی حافظ و شرح حال و آثار و دیدگاه های معرفت شناسی و آموزشی گوته، دسته بندی شد. سپس به شناسایی و گردآوری منابع مورد نیاز پرداخته شد.
پس از انجام فیش برداری، فیش ها در چند بخش تحت عناوین ذیل، تنظیم شد:
1-    اطلاعات مربوط به شرح حال حافظ
2-    اطلاعات مربوط به شرح حال گوته
3-    اطلاعات مربوط به آثار حافظ
4-    اطلاعات مربوط به آثار گوته
5-    اطلاعات مربوط به وضعیت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، در قرون مربوط به زندگی حافظ و گوته و نقش عرفان و حدود معرفت شناسی در آن زمان
6-    دیدگاه های عرفانی حافظ
7-    دیدگاه های عرفانی گوته
8-    دیدگاه های آموزشی حافظ
9-    دیدگاه های آموزشی گوته
10-    وجوه اشتراک معرفت شناسی حافظ و گوته
11-    وجوه افتراق معرفت شناسی حافظ و گوته
بعد از آن، اطلاعات بدست امده براساس طبـــقه بندی بالا و بر حسب مؤلفه ها که در سؤالات تحقیق، مورد
نظر است، با هم مقایسه گردید تا جنبه های افتراق و اشتراک و نقاط ضعف و قوت دیدگاه های آنها مشخص گردد و در نهایت، نتایج سازنده و مثبت که میتواند راهگشای مسائل عرفانی و معرفتی امروز ما باشد، استخراج گردید.
پیشینه ی تحقیق
محققین و دانشمندان زیادی در مورد زندگی نامه، شخصیت، عرفان، دیدگاه و نظرات حافظ و گوته، به بررسی و تحقیق پرداخته اند، که نمونه هایی از آنها در پژوهش حاضر، گنجانده شده است.
در نهایت، تمام این موارد و کمبودهای موجود در این زمینه، محقق را بر آن داشت تا این پژوهش را به انجام برساند.
نکته ای که در پایان میتوان اضافه کرد، این است که، اکثرا مقایسه هایی که در کشور ما انجام شده، بیشتر منحصر به دانشمندان و ادیبانی است که از لحاظ زمانی و مکانی با هم، فاصله ای اندک دارند، اما این تحقیق، مربوط به دو ادیب، از دو عصر و دو کشور متفاوت است.