فصل اول: مقدمه و معرفی……………………………………………………………………………………… 2
1-1-تعریف مساله و اهمیت آن………………………………………………………….. 6
1-2- نتایج مهم پژوهش…………………………………………………… 9
1-3- فصلهای پایاننامه……………………………………………………… 9
فصل دوم: اصول و پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی جاده ها…………………………………….. 12
2-1- تصادفات ترافیکی در سامانه حملونقل جاده ای ایران…………………. 12
2-2- رابطه بین ایمنی و تحرک………………………………………….. 13
2-3- عوامل ایجاد تصادفات جاده ای……………………………………….. 16
2-3-1- عامل انسانی………………………………………………….. 16
2-3-2- عامل راه…………………………………………………………… 19
2-3-3- عامل وسیله نقلیه…………………………………………………….. 24
2-3-4- عوامل محیطی………………………………………………….. 25
فصل سوم: مروری بر مطالعات پیشین……………………………………….. 28
3-1- آموزش ایمنی راه توسط تورهای تئاتری……………………………….. 29
3-2- آموزش ایمنی راه در مدارس………………………………………………… 35
3-3- اعمال مقررات بر کاهش تصادفات جادهای در برخی کشورهای اروپایی……………….. 43
3-4- نقش و تبیین نکات محوری آموزش موتورسیکلترانان با هدف افزایش ایمنی………. 49
فصل چهارم: بررسی روشهای آموزش قوانین و رانندگی………………………………………….. 56
4-1- بررسی اصول وروشهای آموزش ترافیک و قوانین درکشورآلمان………………….. 57
4-1-1- گواهینامه برای هدایت وسائط نقلیه موتوری……………………………… 59
4-1-2- طبقه بندی مجوزهای رانندگی (انواع گواهینامه های رانندگی) در آلمان………… 64
4-1-3- تمرینات وامتحان رانندگی یک متقاضی دریافت گواهینامه………………… 64
4-1-3- آشنایی وآموزش ضوابط ومقررات وقوانین عمومی……………………….. 65
4-2- روشهای آموزش رانندگی درکشورآمریکا………………………………….. 68
4-2-1- انواع گواهینامه رانندگی…………………………………………………… 68
4-4- روشهای آموزش رانندگی در ژاپن………………………………………. 75
4-4-1- عناوین برنامه های آموزشی…………………………………………………. 75
4-3-2- تدابیر ایمنی ترافیک در سطح کشور ژاپن……………………………………… 77
4-3-3- آموزش ایمنی رانندگی درمؤسسه آموزش مرکزی ژاپن……………….. 78
4-3-4- صدورگواهینامه در ژاپن………………………………………………… 83
4-4- روشهای آموزش رانندگی وکسب گواهینامه رانندگی درایران…………………… 87
4-4-1- مراحل آموزش هنرجویان درآموزشگاههای کشور……………………….. 88
4-4-2- آزمایشات رانندگی……………………………………………………………… 88
4-4-3- منابع آموزشی…………………………………………………………….. 89
4-4-4- صدورگواهینامه رانندگی…………………………………………….. 90
فصل پنجم: بررسی متدولوژی آموزش ایمنی راه………………………….. 97
5-1- بررسی متدولوژی آموزش ایمنی……………………………………………. 97
5-1-1- مفهوم آموزش ایمنی راه…………………………………………………… 99
5-1-2- آموزش مستمراصول ایمنی راه……………………………………………… 101
5-2- اعمال قوانین و مقررات……………………………………………………… 143
5-2-1-تعیین عوامل و پارامترها مؤثر در نحوه اجرای اعمال قوانین ومقررات………… 144
5-2-2- اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی و نظارت براجرای آنها………………. 146
نمونه موردی آمارگیری انجام شده در زمینه نقش آموزش و اجرای قوانین در فرهنگ عبور و مرور …..150
دور نمای آینده تصادفات و راه های برون رفت……………………. 163
مقدمه………………………………………………………………………………….. 164
بخش اول: وضعیت عمومی محیط ترافیکی کشور…………………….. 165
1-1: وسیله نقلیه………………………………………………………………… 165
1-2: انسان…………………………………………………………………………. 165
1-3: راه……………………………………………………………………. 166
1-4 مدیریت ترافیک……………………………………………………. 166
1-5 خسارات عمومی ناشی از ترافیک در کشور……………166
1-6 چالشهای عمومی محیط ترافیکی کشور…………………………………… 167
بخش دوم
2-1 وضعیت تصادفات کشور از نگاه آمار (83-87)……………………………. 168
2-2-1 شاخص شدت تصادفات………………………………………………. 169
2-2-2 شاخص نسبت تعداد تلفات به مجموع تعداد تلفات و مجروحین……………….. 170
2-2-3 شاخص ریسک ترافیک……………………………………………….. 172
بخش سوم : مقایسه با سایر کشور………………………………… 175
مقایسه شدت تصادفات…………………………………………………….. 176
بخش چهارم: مقایسه پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی تصادفات جاده ای………….. 178
4-1 پیامدهای اقتصادی………………………………………………….. 178
4-2 پیامدهای تلفات انسانی…………………………………………. 180
4-3 پیامدهای اجتماعی و روانی……………………………………………….. 181
بخش پنجم: راههای برون رفت……………………………………………. 182
5-1 : راه برون رفت از این معضل اجتماعی در جمله زیر خلاصه می شود……………. 182
5-2 :رویکردها و راهبردها……………………………………………….. 185
فصل ششم: نتیجهگیری و پیشنهادات…………………………………. 192
6-1- خلاصه و نتیجهگیری………………………………………………….. 192
6-2- پیشنهادات برای ادامه تحقیق……………………………………………………. 200
منابع و مآخذ…………………………………………………………………. 208
فهرست منابع فارسی………………………………………………………… 208
فهرست منابع لاتین…………………………………………………….. 209
چکیده:
یافتههای مطالعه نشان میدهد برای جلوگیری ازحوادث ترافیکی، مهارتخلف یک اصل اساسی درقوانین عبورومرورمحسوب می شود. درمیان همه عوامل مؤثردرکاهش تخلفات ترافیکی، قوانین محکم وبازدارنده به همراه آموزش ترافیک به استفاده کنندگان راه نقش بسیارمثبت ومؤثری در ایمنی راه دارد.
در حال حاضر کشورهای پیشرفته بنا بر توصیه سازمان بهداشت جهانی در سیاست ایمنی راه تجدید نظر کرده و برای علوم رفتاری حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسیلهنقلیه اهمیت قائل شدهاند. این امر باعث گردیده که آموزش و اجرای قوانین در رأس سیاست جدید ایمنی راهها قرارگیرد. بررسیهای انجام گرفته نشان میدهد که آموزش ایمنی تنها مختص گروه خاص نظیر رانندگان یا کودکان نمیباشد بلکه هر فرد یا افرادی، بخش یا ارگانی که به نوعی با ایمنی جادهها در ارتباط است را شامل میشود. متدولوژی ارایه شده در این پژوهش آموزش ایمنی راه را در دو سطح استفادهکنندگان از راه و مسؤلین و متخصصین در نظر گرفته است که در هر سطح روشهای و محتوای آموزش متفاوت میباشد.
فصل اول: مقدمه و معرفی
با بررسی نظام های اصلی حمل و نقل و مقایسه آن ها، اهمیت پرداختن به موضوع
حمل و نقل جادهای مشخص میگردد. حمل و نقل جاده ای سهم عمده ای را در جابجایی مسافرین و کالاها به خود اختصاص میدهد. با توجه به لزوم جابجایی و سهم حمل و نقل جادهای، در این میان معضلات و مشکلات این سیستم حمل و نقل نیز نقش مهمی را در از بین بردن فواید و محسنات این سیستم ایفا میکنند[1].
از جمله این معضلات، تصادفات ترافیکی هستند. تصادفات ترافیکی از عوامل بسیار مهم مرگ و میر و صدمات شدید جانی و مالی بوده و آثار سنگین اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن، جوامع بشری را به شدت مورد تهدید قرار داده است. شدت این صدمات در کشورهای در حال توسعه بیشتر بوده و تعداد و شدت تصادفات در کشورهای مزبور در مقایسه با کشورهای توسعه یافته
چندین مرتبه بالاتر است. در این میان، تصادفات جاده ای (برون شهری) دارای ضایعات سنگین تری نسبت به تصادفات درون شهری است، تصادف جاده ای به علت سرعت بالای وسایل نقلیه اغلب منجر به خسارات بسیار سنگین جانی و مالی می شود. آمار مرگ و میر نشان می دهند که تصادفات جاده ای حتی در کشور های توسعه یافته صنعتی، در صدر علل مرگ و میر بوده و خصوصاً در رده های سنی 15 تا 25 بیش از هر عامل دیگر باعث تلفات مردم می شود [2]. شکل 1-1 نمودار تصادفات در آسیا، آفریقا و کشورهای توسعه یافته را در مقابل مرگ و میرها نشان میدهد.
در کشورهای توسعهیافته صنعتی تلاش، تحقیق و برنامهریزی برای کاهش تصادفات و ضایعات اقتصادی شدت یافته و آثار مثبت آن نیز نصیب کشورهای مذبور شده و میشود. بطور مثال در آمریکا در مدت سی سال شاخص “تعداد تصادفات تقسیم بر حاصلضرب تعداد وسایط نقلیه در طول مسافت پیموده شده” از حدود 30 به 68/2رسیده، یعنی بیش از ده برابر کاهش یافته است[3].
در تحقیقات مربوط به تصادفات جادهای در کشورهای در حال توسعه نیز ثابت شده است که[4]:
تحقیقات اخیر در ایران نشان می دهد که هم اکنون 25% تلفات ناشی از مرگ و میر های
غیر طبیعی، ناشی از تصادفات ترافیکی است [5]. بررسی آمار مربوط به حوادث رانندگی در کشور، نشان میدهد که تعداد سوانح رانندگی برون شهری از سال1366 تا 1371 در حدود 25 درصد افزایش داشته است. این عدد در سال 1376 از 50 درصد نیز فراتر رفته است که به نظر میرسد در دنیا بیسابقه باشد. همچنین طبق آمار منتشره در سال 1380 حدود 20000 نفر تلفات ناشی از تصادفات جادهای در ایران ثبت شده است. این آمار در سال 1381 به 21800 نفر رسیده است و در شش ماهه دوم سال 1382 میزان تصادفات فوتی 13570 نفر گزارش شده است.آمار منتشر شده توسط سازمان پزشکی قانونی جمهوری اسلامی ایران نشاندهنده رشد قابل توجه تعداد کشتهها و مصدومین ناشی از تصادفات در سالهای 1373 تا 1378 است. در جدول 1-1 آمار تصادفات، تلفات، مجروحین، شاخص شدت تصادفات و درصد تغییر هر یک طی سالهای 78 تا 83 آمده است.