فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:35
پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی
فهرست مطالب:
صفحه عنوان
الف چکیده.......................................................................................................
فصل اول: معرفی پژوهش
2 1. گستره مسئله.........................................................................................................................
2 1-1. مقدمه............................................................................................................................
3 1-2.بیان مسئله........................................................................................................................
6 2. اهمیت موضوع پژوهش............................................................................................................
6 3. هدف پژوهش........................................................................................................................
6 4. سوال پژوهش........................................................................................................................
6 5. فرضیه پژوهش......................................................................................................................
6 6. متغیرهای پژوهش...................................................................................................................
6 7. تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها...............................................................................................
6 7-1. تنیدگی شغلی...................................................................................................................
7 7-2. عملکرد شغلی..................................................................................................................
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
9 1. عملکرد شغلی........................................................................................................................
10 1-1. اهداف ارزیابی عملکرد شغلی................................................................................................
10 1-2. اندازه گیری عملکرد شغلی...................................................................................................
11 1-3. منابع درجه بندی عملکرد شغلی..............................................................................................
11 1-4. متداولترین روشهای ارزیابی عملکرد شغلی................................................................................
12 1-4-1. پسخوراند 360 درجه..................................................................................................
12 1-5. مشکلات و اشتباهات ارزیابی عملکرد.......................................................................................
13 2. تنیدگی شغلی.........................................................................................................................
14 2-1. عوامل تنیدگی شغلی..........................................................................................................
15 2-2. نشانه های تنیدگی.............................................................................................................
15 2-2-1. نشانه های روانی تنیدگی...............................................................................................
15 2-2-2. نشانه های جسمانی تنیدگی.............................................................................................
16 2-3. نظریه های تنیدگی............................................................................................................
16 2-3-1. الگوی سلیه..............................................................................................................
16 2-3-2. الگوی کنش متقابل (الگوی تبادلی)...................................................................................
17 2-3-3. الگوی شخص- محیط...................................................................................................
17 2-3-4. الگوی تنیدگی شغلی....................................................................................................
18 2-4. تنیدگی کارگری................................................................................................................
19 2-5. مشاغل تنیدگی زا...............................................................................................................
19 2-6. رابطه میان تنیدگی و عملکرد شغلی..........................................................................................
فصل سوم: روش شناسی
21 1. روش پژوهش.......................................................................................................................
21 2. جامعه آماری، گروه نمونه و روش نمونه برداری...............................................................................
21 2-1. جامعه آماری...................................................................................................................
21 2-2. روش نمونه برداری و تعیین گروه نمونه....................................................................................
21 3. ابزار ارزشیابی......................................................................................................................
21 3-1. سنجشهای تنیدگی زای حرفه ای..............................................................................................
26 3-2. پرسشنامه عملکرد حرفه ای...................................................................................................
26 4. طرح تحلیل داده ها..................................................................................................................
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
28 1. یافته های پژوهش ..................................................................................................................
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
31 1. بحث و تفسیر نتایج پژوهش........................................................................................................
32 2. محدودیتها............................................................................................................................
32 3. پیشنهادات............................................................................................................................
فهرست مطالب
34 الف. منابع فارسی.......................................................................................................................
35 ب. منابع انگلیسی.......................................................................................................................
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین تنیدگی شغلی و عملکرد شغلی بود. نمونه پژوهش حاضر 60 نفر از کارگران کارخانه صنعتی منطقه چهار دانگه شهر تهران بود که با روش نمونه برداری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه عوامل تنیدگی زای حرفهای ( اسپکتور و جکس، 1998) پاسخ دادند. پرسشنامه محقق ساخته ارزیابی عملکرد شغلی نیز توسط سرپرستان آنان تکمیل شد. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که بین تنیدگی شغلی و عملکرد شغلی رابطه منفی معنادار )001/0 p<، 077/0r=- ( وجود دارد.
واژه های کلیدی: تنیدگی شغلی، عملکرد شغلی، کارگران صنعتی.
١. گستره مسئله
١-١. مقدمه
تنیدگی شاید عمومیترین مسئله زندگی روزمره انسان باشد که وجه مشخصه زندگی امروز شده است. سه الگوی مختلف تنیدگی وجود دارند که از لحاظ دید کلی با هم متفاوتند: الگوی اول تنیدگی را پاسخی میداند که فرد در برابر شرایط و پیشامدها از خود نشان میدهد. دومی آن را مجموعه درهم آمیختهای از مشکلات میداند که فرد در محیط خود با آنها روبرو است و الگوی سوم، تنیدگی را کنش متقابل معرفی میکند که بین ویژگیهای فرد و عاملهای محیط پدید میآید. تنیدگی به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حد اعتدال آمیز وجود دارد ودر این حد به عنوان پاسخ سازش یافته2 تلقی میشود (دادستان، ١٣٨۶).
میتوان گفت که تنیدگی در پارهای از مواقع خلاقیت را در فرد ایجاد میکند و امکان تجسم موقعیتها و سلطه بر آنها را فراهم میآورد. اما این حالت ممکن است جنبه مرضی داشته باشد، در این صورت نمیتوان پاسخ را سازش یافته تلقی کرد بلکه باید آن را به منزله منبع شکست، سازش نایافتگی، استیصال گسترده ای تلقی کرد که فرد را از بخش عمدهای از امکاناتش محروم میکند (دادستان، ١٣٨6).
تنیدگی شغلی را میتوان روی هم جمع شدن عاملهای تنیدگی زا و آن گونه وضعیتهای مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به تنیدگیزا بودن آن اتفاق نظر دارند. برای نمونه یکی از وضعیتهای پر تنیدگی و مرتبط با شغل این است که از یکسو کارگر یا کارمند در معرض خواستها یا فشارهای زیاد در محیط کار قرار بگیرد و از سوی دیگر، برای برآوردن این خواستها وقت محدودی در اختیار داشته باشد (راس و آلتمایر ، 1385/2003).
ارزیابی عملکرد شغلی کارکنان، باید به طور مداوم و در دورههای معینی از سال، انجام شود. ارزیابی عملکرد شغلی مرئوسان ممکن است با مشاهده اتفاقی، یادآوری نحوه کار آنان در گذشته، اظهارنظرافراد دیگر، یا بر اساس شواهد موجود، انجام گیرد. در مواردی نیز ممکن است ازفرمهای رسمی برای ارزیابی عملکرد شغلی کارکنان سازمان، استفاده شود (ساعتچی،١٣٨٠).
1-2 .بیان مسئله و اهمیت آن
تنیدگی شغلی پدیدهای است که پرداختن به آن به منظور تامین رفاه و سلامت جسمانی و روانی افراد، افزایش بهره وری سازمانهای مختلف ضروری است. تنیدگی شغلی دارای منابع مختلفی است که میتوان آنها را به دو دسته تقسیم کرد:
١- عوامل و خصوصیات فردی
٢-عوامل و شرایط کاری (کوپر .،١٩٨۱ و کارت رایت ، ۱٩٩٦ نقل از خدابخشی، 1387).
جکس و بیر (۱٩٩۱ نقل از خدابخشی، 1387) واکنشهایی را که افراد در مواجهه با تنیدگی از خود بروز میدهند، به دو دسته تقسیم کردهاند :
۱- واکنشهای روانی مانند اضطراب، خشم، ناکامی، نارضایتی شغلی و...
٢- واکنشهای جسمانی مانند سیگار کشیدن، فشار خون بالا و...
راس و آلتمایر معتقدند اگرچه میزان دقیق هزینههای تنیدگی شغلی دشوار است ولی میتوان به دادههای تردید ناپذیری در این خصوص دست یافت. اگر به تنیدگی شغلی از جنبه واکنش فرد در برابر شرایط شغلی که از خود نشان میدهد نگاه کنیم میبینیم که اطلاعاتی وجود دارند که آثار واکنشهای عاطفی و رفتاری رایج را با اعداد و ارقام نشان میدهند برای مثال، اعتیاد به الکل، سالانه بیش از دویست میلیون دلار هزینه بر روی صنایع آمریکا ایجاد میکند. بیماری روانی مانند افسردگی که ممکن است در اثر تنیدگی شغلی باشد، فشارهایی را به شکل هزینههای درمانی و ازدست رفتن ساعات کار و تولید وارد میکند. دیگر هزینههای ناشی تنیدگی در واقع آثار عملکرد شاغل در محیط کار را میسنجد. برای نمونه غیبت از کار یکی ازمشکلات واقعا هزینه آور است برآورد شده است که چهار درصد از ساعات کار بر اثر غیبت کارکنان از دست میرود که زیان مالی این برآورد میلیونها دلار میباشد. زیان دیگر که به چشم نمیآید و به ظاهر به نظر نمیرسد اما جبران ناپذیرتر از بقیه است، متوجه زندگی انسانهاست. از آثار تنیدگی شغلی تخریب روابط افراد بویژه همسران، فرزندان و سایر نزدیکان است. همچنین آثار تنیدگی باعث از بین رفتن فرمتها و دستاوردهای شغلی میشود و کیفیت زندگی آسیب میبیند (راس وآلتمایر، 1385 نقل از خدابخشی، ١٣٨7).
تنیدگی ناشی از شغل، تنیدگی است که فرد معینی بر سر شغل معینی دستخوش آن میشود. راس و آلتمایر(1385/2003) تنیدگی شغلی را اینگونه تعریف میکنند: کنش متقابل بین شرایط کارو ویژگیهای فرد شاغل به گونهای است که خواستهای محیط کار و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن، بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.
فرد ناتوان در مقابله با این فشار شغلی که میتواند در برگیرنده نتایجی باشد که از نارضایتی تا انحطاط وضع سلامت، گستردهاند. ازاینرو تعریفی که از تنیدگی شغلی ارایه می شود چنین است: کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی شاغل به گونه ای است که خواستهای محیط کار (و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن) بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.
هنگامی که عملکرد شغلی را تعریف میکنیم لازم است یک اصل مهم را در نظر داشته باشیم: تفاوتهای فردی در عملکرد افراد در یک شغل معین به مرور زمان با وجود ثابت نگهداشتن سابقه خدمت تغییر خواهد کرد. این امر خواه از یک سنجش واحد عملکرد استفاده شود و خواه ملاکهای متفاوت به کار گرفته شود، صحت دارد. به طور کلی ماهیت عملکرد شغلی بسیار پیچیده است (ساعتچی،١٣٨٠).
وقتی که یک متقاضی کار استخدام شد و آموزش دید مرحله منطقی بعدی، ارزشیابی عملکرد این کارگر تازه است. ارزشیابی عملکرد شغلی کارمند یک اقدام پراهمیت است که برای سازمان ارزش فوق العاده دارد. در سازمانهای کار، ارزشیابی عملکرد معمولا در بافت ارزیابی عملکرد رسمی انجام میپذیرد که عملکرد کارگر را در مقایسه با استانداردهای مشخص از قبل تعیین شده اندازه گیری میکند. ارزیابی عملکرد برای فرد کارگر، برای سرپرست کنترل کننده
کار کارگر، و برای سازمان به مثابه یک کل، اهداف گوناگونی را تعقیب میکند (کلولند ، مورفی2 و ویلیامز3، ١٩٨٩ نقل از ساعتچی،1380).
بررسیهای زیادی در مورد رابطه تنیدگی و عملکرد شغلی کارکنان فعال و رابطه آن با آموزشهای شغلی انجام شده. برای مثال بیش ازهزار کمپانی در صنعت الکترونیک در زمینه تنیدگی شغلی در تایوان شناسایی شدند. نتایج این بررسیها نشان دادند که میزان تنیدگی شغلی درک شده پایین تر از میانگین آن بود. متغیرهای جنس، سن، تحصیلات، وضعیت تاهل و محیط کاری در تنیدگی شغلی گزارش شده اند. متغیرهایی مانند سن، حوزه موقعیت و محیط کاری و دستمزد اثرات متفاوتی برعملکرد شغلی کارکنان داشت. افزون بر این بین تنیدگی شغلی و عملکرد رابطه معکوس وجود داشت. این مولفان دریافتند که حد مناسب تنیدگی شغلی میتواند عملکرد شغلی کارکنان را توسعه دهد (لینگ سی4، هوانگ5 و جن سو6، ٢٠٠٤).
بر اساس بررسیهای اخیر مشاغل تنیدگی زا تاثیر مستقیمی برعملکرد طولانی مدت افراد شاغل کانادایی دارد. این اثرات در زمینههای مختلفی مانند فعالیتهای کاری کم، فرصتهای شغلی ازدست رفته وغیبتهای مکرراست. مطالعهای برروی ٢٠٠٢ کانادایی در زمینه سلامت روانی برای آزمودن تنیدگی شغلی و اثر شدید آن بر روی کارگران انجام شده است. نتایج این مطالعه این بود که تنیدگی شغلی بوسیله چندین شاخص برشمرده میشود که یکیازآنها فشارشغلی است دراین مطالعه یافته شده است که مردان با فشار شغلی بالا ١.7 دفعه بیشتراز مردان با فشار پایین شغلی که دستمزد پایین برای یک دوره طولانی کار یک مشکل روانی گزارش کردند (دیلی، 2007).