پایان نامه مرکز مذهبی – فرهنگی با رویکرد احیاء هویت انسانی

اختصاصی از یارا فایل پایان نامه مرکز مذهبی – فرهنگی با رویکرد احیاء هویت انسانی دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:166

پایان نامه کارشناسی
مهندسی تکنولوژی معماری

فهرست مطالب:
عنوان                                               صفحه
چکیده   1
فصل اول: کلیات
1-1 بیان مسئله تحقیق    2
1- 2 هدف تحقیق      2
1- 3 اهمیت موضوع      3
1- 4 سابقه پژوهش های انجام شده در زمینه موضوع پروژه      4
1- 5 روش تحقیق و چگونگی انجام آن      4
1- 6 محل سایت و اهمیت انتخاب آن      5
1- 7 برنامه فیزیکی کلی      5
فصل دوم: مطالعات پایه
2-1 مذهب    6
2-1-1 معماری و مذهب    6
2- 1-2 معماری مذهبی    10
2-1-3 مکان مذهبی    15
2-2 مسجد    16
2-3 فرهنگ    17
2-3-1معماری و فرهنگ    18
2-3-2 معماری فرهنگی    19
فصل سوم: مطالعات کاربردی
3-1 مفاهیم اصلی روند شکل گیری و تکامل عملکرد    22
3-1-1 اصول معماری مرکز مذهبی - فرهنگی    22
3-1-2 معماری و ساختمان مرکز مذهبی - فرهنگی    23
3-2 بررسی تغییر روند معماری مراکز مذهبی – فرهنگی و انواع آن    23
3-2-1 کعبه    23
3-2-2 مسجد النبی (ع)    25
3-2-3 معماری و انواع فضاهای عملکردی    25
3-2-4 تاریخچه سیر و تحول معماری مسجد    28
3-2-5 مساجد ایرانی در سه بازه زمانی متفاوت    30
3-3 تنوع در معماری مراکز مذهبی – فرهنگی در دنیا    37
3-4 مقایسه سبک معماری مسجد با معابد    39
3-4-1 تفاوت های معماری مسجدبا معابد دیگر ادیان    39
3-4-2 مسجد و کلیسا    39
3-4-3 بررسی چند نمونه کلیسا    40
3-5 بررسی نمونه های موردی    41
3-5-1 بررسی نمونه های موردی داخلی    41
3-5-1-1 نمازخانه پارک لاله    41
3-5-1-2 مسجد دانشگاه تهران    44
3-5-1-3 مسجد حضرت امیر (ع)    50
3-5-1-4 مسجد الغدیر    55
3-5-1-5 مسجد جامع شهرک قدس    57
3-5-1-6 مجموعه نیاوران    58
3-5-1-7 کانون توحید    64
3-5-2 بررسی نمونه های موردی خارجی    68
3-5-2-1 مسجد ملک فیصل در پاکستان    68
3-5-2-2 کلیسای رونشان در فرانسه    70
3-5-2-3 مسجد شهر رم    74
3-5-2-4 مسجد ملی مالزی    76

فصل چهارم: مطالعات عملکردی
4-1 استانداردها و ظوابط عام    80
4-1-1کلیات    80
4-1-1-1 سیمای شهری مرکز مذهبی    80
4-1-1-2 نور طبیعی    81
4-1-1-2-1 نور فضا های داخلی    81
4-1-1-2-2 نور و فضا های شهری    81
4-1-1-3 اتسانی کردن ساختمان مرکز مذهبی    82
4-1-1-4 شاخصه های مرکز مذهبی    82
4-1-1-5 مقیاس انسانی    83
4-1-2 اصول کلی در طراحی مراکز مذهبی    83
4-1-2-1 معماری عملکردی مراکز مذهبی    83
4-1-2-2 جهت قبله    83
4-1-2-3 آستانه ورود به شبستان    84
4-1-2-4 وضو خانه    85
4-1-2-5 آستانه ورود به مسجد و صحن    85
4-2 توصیه های طراحی در راستای ظوابط واجب الاجرا    86
4-2-1 صرفه جویی آب در معماری منظر    87
4-3 استاندارد ها وابعاد انسانی    88
4-4 تعیین جهت قبله    92
4-5 تعیین مساحت شبستان وصحن    95
4-6 الزامات ساختمان اداری    97
4-7 الزامات کتابخانه    98
4-7-1 فضاهای کتابخانه    98
4-7-2 معماری کتابخانه های آینده    98
4-8 الزامات چایخانه یا تریا    100
4-9 مطالعات سازه و مصالح    100
4-9-1 توصیه های سازه ای    100
4-10 تاسیسات    103
4-10-1 تأسیسات حرارتی- برودتی و بهداشتی ساختمان    103
4-11 تجزیه و تحلیل سایت    105
4-11-1 معرفی استان وشهر انتخابی سایت    105
4-11-2 تجزیه وتحلیل سایت    114

فصل پنجم: طراحی
5-1 : مبانی نظری طراحی    118
5-1-1 رمز پردازی در مراکز مذهبی و به ویژه مسجد    118
5-1-2 رابطه بین صورت و معنا در معماری (نگاهی به فلسفه وجود ملاصدرا)    123
5-1-3 بررسی آثار وجودی مرکز مذهبی و تاثیراتشان    128
5-1-3-1 شهر دینی با نگاه فرهنگ    128
5-1-3-2 سه دیدگاه نظری در باب مداخلات    130
5-1-4 اهداف نظری طرح    131
5-1-4-1  اهداف خرد نظری طرح    131
5-1-4-2  اهداف عملیاتی    132
5-1-5  اصول حاکم بر طرح    132
5-2  ارائه برنامه فیزیکی    133
5-2-1  ارائه برنامه فیزیکی کلی    133
5-2-2  ارائه برنامه فیزیکی با محاسبات ابعاد و متراژ بر اساس استانداردها    133
5-2-2-1  ارائه برنامه فیزیکی مرکز مذهبی ( مسجد )    133
5-2-2-2  ارائه برنامه فیزیکی ساختمان کتابخانه    134
5-2-2-3  ارائه برنامه فیزیکی ساختمان مرکز محله    134
5-2-2-4  ارائه برنامه فیزیکی ساختمان های کوچه هنر    135
5-2-2-5  ارائه برنامه فیزیکی ساختمان اداری    135
5-3  معرفی روند طراحی    135
5-3-1  کلیات    135
5-3-2  کانسپت    136
5-3-3  گزینه های حجمی پیشنهادی    137
5-4  ارائه مدارک و نقشه های طرح    137
5-4-1  تصاویر شبیه سازی و نقشه های طرح    137
فهرست منابع  163

 
 
چکیده :
اگر از آسمان به شهر مسلمان‌ها نگاه شودمراکز مذهبی-فرهنگی آن مانند ستاره‌ها خواهند درخشید؛ اما آیا، در شهر‌های امروز ما، واقعا می‌درخشند یا در وضعیت کنونی معماری و شهر سازی ایران تبدیل به حلقه‌های گمشده کم سو شده‌اند؟!
 برای تعریف شاخص‌های شهری این مراکز در شهر‌های امروز و جلوگیری از روند تکرار فرمال و تقلید صرف از گذشته و تلفیق صحیح و اصولی آن با سایر کاربری‌ها، که در جوامع امروزی امری ضروری می‌نماید، باید وضعیت کنونی آنها به دقت مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.
ساختمان‌های عمومی‌یک شهر یا کشور، به عنوان شاخص‌های توسعه مطرح هستند و با تاکید بر هویت جامعه، نماد فرهنگ و مذهب یک کشور به حساب می‌آیند. حال با توجه به مساله هویت در«شهر اسلامی»، معماری مراکزمذهبی - فرهنگی عاملی تاثیرگذار بر سیمای شهر اسلامی‌به شمار می‌رود.
ساخت و ساز این مراکز در حال حاضر از وضعیت مناسبی برخوردار نیست؛ هیچ دسته‌بندی‌ای برای مشخص کردن انواع آن و طراحی‌های متناسب با این نمونه‌ها انجام نشده‌است و تصورات بیشتر به سمت طراحی دو مناره و یک گنبد و سر در با شکوه گرایش دارند. یک سری شاخص‌ها از معماری گذشته گرفته‌شده و همین‌ها تکرار می‌شوند، در حالی که مطالعات گذشته نشان می‌دهند که تنها شش درصد از مساجد ما دارای گنبد و مناره بوده‌اند، آن هم مساجد بزرگ، معماری مرکز مذهبی در سال90 باید متفاوت از زمان صفویه باشد. در آن زمان برای پوشش دهانه‌های بزرگ مجبور به‌استفاده ‌از گنبد و طاق زنی و... بودند اما در حال حاضر با تکنولوژی‌های جدید ساختمانی،‌ لزومی‌ به تکرار این فرم‌ها وجود ندارد.ولی متاسفانه هیچ تصویری از این تفاوت دیده‌نمی‌شود.
 به لحاظ عملکرد‌ها،‌ فضاهایی می‌توانند همراه با مسجد طراحی شوند البته با رعایت اصول و ضوابط، ولی در حال حاضر نوعی به هم ریختگی مشاهده می‌شود و هر کس هر نوع کاربری را در کنار آن می‌آورد.
 اگر آماری از وضعیت گذشته و حال در اختیار باشد، و مساجد دسته‌بندی شوند، به نتایج مطلوبی برای برنامه‌ریزی‌های آینده خواهیم رسید.
برای فهمیدن مسجد ابتدا باید معماری و بعد معماری اسلامی‌ ایران را شناخت تا رسید به‌ این که معماری مسجد باید چگونه باشد. در مورد بررسی و مطالعه‌ آثار معماری و معماری اسلامی ‌گذشته ‌ایران تلاش‌های بسیاری انجام گرفته‌است و اسناد و کتب فراوانی توسط متخصصان و محققان این زمینه، برای مطالعه تهیه شده‌اند؛ اما در این میان نوعی گسست میان گذشته و حال دیده می‌شود که در مورد مسجد بسیار پر رنگ است و در واقع جریان‌سازی مناسبی در راستای تحلیل میراث گذشته و رسیدن به‌اصول طراحی معاصر، انجام نگرفته‌است و کمبود اسناد مدون و مکتوب در مورد اینکه‌امروز چگونه باید طراحی کرد و پاسخگوی نیاز افکار جامعه‌امروز بود، کاملا محسوس است.


فصل اول

:1-1بیان مسئله تحقیق:

دین یکی از وجوه امتیاز بشر است که از دیگر نشانه ها مانند قدرت زیبایی شناسی متمایز تر به نظر میرسد .در تاریخ زندگی بشر هرگز قبیله ای وجود نداشته است که به گونه ای دین نداشته یاشد،اعتقاد به خدا در ادیان برتر موجب شد که مردم خود را در این جهان همچون مسافری پندارند و گمشده خود را نه در عالم خلق و این حهانی بلکه در آسمان و عالم عرش و آن جهانی جستجو نمایند.
ارتباط میان معمار،مسجدو مومن به ما کمک میکند تا به کشف هرم حقیقت دینی نائل شویم . ثمره بر هم کنش و تعامل این سه رکن قاعده ، بر آیندی است که در نهایت منجر به وحدت این ارکان در نیل به راس هرم که همان حقیقت واقعی است میگردد.
"مرکز مذهبی- فرهنگی با رویکرد معماری هویتی" در راستای بررسی محدوده ای امن ، حامل پیامی است برای آرامش . فقدان آرامش در حوزه ی انسان مدرن کاملا مشهود میباشد ، و این عاملی است محرک برای گزینش سر مشقی با عنوان مرکز مذهبی – فرهنگی .
انتخاب این عنوان دارای الزاماتی است ، همچون مکان یابی مناسب ، دسترسی معقول و توجیه موقعیتی از لحاظ کاربری این مرکز با انتخاب سایتی در شمال منطقه 7 تهران (سید خندان ) به دلیل نزدیکی با دو مرکز مذهبی – فرهنگی شاخص ( از شمال حسینیه ارشاد و از غرب مصلی تهران) همراه بوده است. از طرفی موقعیت مطلوب این سایت به دلیل دسترسی قابل از جنوب ، شمال ، شرق و غرب عامل مهمی در گزینش این موقعیت بوده است .
رویکرد هویتی شاخصه ی تاثیر گذار دیگری است در طراحی این مرکز خاص ، که ممیزه ی برجسته ای است در بینشی هدفمندانه از طراحی.
2-1 : هدف تحقیق:
و گفت عرش خدا بر پشت ما ایستاده بود . ای جوانمردان نیرو کنید و مرد آسا باشید که بار گرانست........            مولوی
چیست دین برخاستن از روی خاک
تا که آگه گردد از خود جان پاک
اهداف کلان طراحی مرکز مذهبی – فرهنگی :
1.    مقصود نهایی از طراحی مرکز مذهبی – فرهنگی ، در واقع آفرینش جایگاهی است برای تولید معنویت اجتماعی در  راستای برقراری آرامش.
2.    احیا هویت انسانی .
3.    حضور معنوی انسان هزاره ی سوم در موقعیتهای اخلاقی  .
اهداف خرد در طراحی مرکز مذهبی – فرهنگی
1.احترام به کاربر مرکز و برقراری نیاز های کالبدی و روانی او .
2.طراحی در راستای رسیدن به الگویی شبستانی با توجه به اصالت این الگو و ساختار ناب آن.
3.القای فرمی ساده و بی پیرایه از مرکزی با جوهره ی معنوی.

 :3-1اهمیت موضوع:
در خانه هایی که مساجد خدا اجازه داده همواره محترم و با عطمت باشند و نام وی در هر بامداد و پسین در آن یاد شود .                                                        قرآن کریم- سوره نور – آیه 36
ارزشها در معماری ، اصالت خود را از سیر متعالی انسان اخذ مینماید . مفاهیم و ارزشهای موثر در سیر متعالی انسان از آنجا که او باید جانشین خدا و شبیه ترین موجود به او باشد ، همان صفات حق تعالی است که در قر آن به صورت جامع بیان شده است .
در این سیر خلوص ، نیت  و اراده به خیر و فلاح اصل است و هر چیز دیگر از جمله معماری وسیله.
با توحه به ثبات فطری انسان  و مسیر تعالی او ، ارزشها و اصالتهای ازلی و ابدی هستند . و غیر وابسته به زمان ، مکان ، جغرافیا ، تاریخ و در یک کلام انسانی هستند نه نژادی و سرزمینی.
مسیر تعالی فردی انسان از جهان کثرت و حیات مادی و زیبایی های آن شروع و به عرصه حیات معقول و زیبایی های آن وارد میشود و از آنجا وارد حوزه ی حیات روحانی به کمال معنوی و نورانی خود و زیبایی های ملکوتی باز میابد .
باز شناخت صحیح و کامل هر مقوله ، در حقیقت مقدمه ای بر جرح ، تفسیر ، نقد و در نهایت ، اظهار نظر منطقی نسبت به آن به شمار میرود .
مرکز مذهبی – فرهنگی در میان کالبد فضا های اسلامی اساسی ترین ننقطه عطف محسوب میگردد و این ویژگی در هر دو عرصه سمبلیک ، نمادی و کارکردی بروز پیدا میکند .
اما در این بین کالبد ، بدنه ، ساختار و هر ویژگی بصری  دیگر ، میبایست تعالی مفاهیم و اصولی باشد که در بر گیرنده تمام و کمال ایدئولوژی و جهان بینی حاکم بر آن است . بنابراین هر گاه بخواهیم نسبت به این مهم با نگرشی نوگرایانه و در راستای ارزشهای مطلوب دیروز و بر مبنای امروز و فردا بنگریم ، باید بر باز خوانی ارزشهای معنوی و هویتی ناب پای فشاریم تا ویژگیهای فرا زمانی آنرا در قالب پیشرفته ترین مسائل روز و اشکالی نو مفهوم بخشیم .
اما در تبیین نظام روش شناسی دقیق و علمی این عرصه میبایست همواره نقش و تاثیر کارساز مردم بر اساس فرهنگ وقف و توجهات اعتقادی همچون " انما یعمر مساجد ا... سوره توبه آیه 18 " را فرا روی هر باز خوانی قرار داد .
در شهر های قدیمی هنگامی که به سراغ مهمترین عنصر معماری یعنی مرکز مذهبی میرویم در میابیم که سمبل و نشانه شهری به عنوان عنصری اصلی در بیان اعتقاد ، اندیشه و روح حاکم بر محیط همواره جایی را در قلب شهر یا محیط به خود اختصاص داده است ، جایی که تمام کوچه ها ، محله ها و شریان های محیط با حفظ سلسله مراتب به آن ختم میشوند و مرکزی که همواره مجموعه ای از خدمات شهری مانند میدان ، مدرسه ، حمام ، آب انبار و شاخص ترین عنصر یعنی مرکز مذهبی  را در خود داشته اند . مرکز مذهبی چه در مقیاس محله و چه در مقیاس شهر همواره در نقطه عطف محیط قرار میگیرد و این برخورد منطقی و تفکر منظم معمار مسلمانی بوده است که سلسله مراتب را خوب شناخته .
حال اهمیت موضوع روشن است و آن چیزی نیست جزتولید مکانی برای  تعامل معنوی مومن و رضایتمندی آن  از هر آنچه او را به تفکر اصیل و جوهره ی الهی سوق میدهد.
 1-4 : سابقه پژوهش های انجام شده در زمینه موضوع پروژه و جنبه های نو آوری پروژه:
در این پروژه سعی شده است که تا حد امکان تمامی مطالب و بناهای مربوط به موضوع مطالعه شوند و با در نظر گرفتن دیدگاههای مختلف، اطلاعات بدست آمده طبقه بندی شده و مقدمه ای برای طراحی باشند .در راستای تحقق ارزشهای تحقیقی حضور در شرکت مهندسین مشاور مهان مهراز  و مطالعات انجام شده در زمینه مراکز مذهبی فرهنگی وهمچنین شرکت در جلسات اتاق فکر طراحی و مطالعه مجلات داخلی و خارجی همچون مجله آبادی و میمار .
مطالعه ی پایان نامه های دفاع شده :
1.    مسجد امت واحده / نام دانشجو :  علی باغانی / دانشگاه : هنر اسلامی تبریز / استاد راهنما : دکتر حمید ندیمی
2.    جایگاه اجتماعی مسجد / نام دانشجو : مجتبی روشن / دانشگاه : هنر اسلامی تبریز / استاد راهنما : دکتر عیسی حجت

    نمونه های داخلی
1.    مسجد دانشگاه تهران / طراح عبدالعزیز فرمانفرمایان /1321
2.    نمازخانه پارک لاله / طراح کامران دیبا طبابائی /1356
3.    مسجد جامع اصفهان / طراح علی اکبر اصفهانی / سلجوقیان
4.    مسجد قدس تهران / شهرک غرب / 1386


    بناهای خارجی
1کلیسای رونشان / نوتردام / طراح : لوکوربوزیه /1950
2.مسجد ملک فیصل / اسلام آباد پاکستان / طراح سنان
3.کلیسای آب /طراح : آندو /1989
4.کلیسای نور /اوزاکا/ طراح : آندو
5.مسجد پیامبر /مدینه
1-5 : روش تحقیق و چگونگی انجام آن :
روند انجام این تحقیق فراهم آوردن اطلاعات ،قواعد و دستور العمل های لازم جهت هدایت امر طراحی می باشد . روند تحقیق به گونه ای است که به 2 بخش کلی مطالعات و طراحی تقسیم می شود ، برای این منظور کار در چهار مرحله انجام خواهد شد :
مرحله اول : تبیین و شناخت موضوع ،این بخش  شامل مطالعات کتابخانه ای می باشد ، به این صورت که با مطالعه دقیق منابع موجود   و در دسترس ، سعی در آشنایی و ارتباط برقرار کردن بیشتر با موضوع می باشد . این مطالعات به منظور رسیدن به اهداف زیر صورت می گیرد :
* مطالعات پایه ، زمینه و تطبیقی در مورد موضوع
* بررسی ضرورت های طراحی موضوع
* تبیین اهداف اصلی طرح
* مبانی نظری عام طرح
مرحله دوم : گونه شناسی .برای آشنایی و آموختن بیشتر ضرورت دارد یک نمونه مناسب و کامل بررسی و تحلیل شود تا این امر هر چه کاملتر صورت گیرد . به این منظور پس از انتخاب مورد مناسب در دو قسمت مجزا به بررسی و تحلیل آن می پردازیم :
تهیه مدارک و اطلاعات

* توصیف مورد و شناخت دقیق آن
* تحلیل آن با دیدی نقادانه و کارشناسانه
مرحله سوم : طراحی . در این مرحله روند زیر طی خواهد شد :
* شناخت قابلیت ها و امکانات بستر طرح
* تدوین مبانی نظری معماری
* تنظیم و تهیه برنامه فیزیکی پروژه
* اتود ها و اسکیس های اولیه ( گزینه ها )
* پرورش گزینه نهایی
* تکمیل مدارک معماری گزینه نهایی
مرحله چهارم : ارایه  پروژه
* ارایه مدارک نوشتاری ( گزارش مطالعات انجام شده )
* ارایه مدارک تصویری ( شیت های طراحی )
* ارایه مدارک حجمی ( ماکت )
1-6 : محل سایت و اهمیت انتخاب آن :
سایت مورد نظر دارای مساحت حدود 8000 متر مربع می باشد و در شمال منطقه 7 شهرداری تهران واقع شده است.این سایت از سمت شمال در مجاورت بزرگراه رسالت واقع شده است که یکی از محورهای اصلی شرقی - غربی تهران می باشد.مساحت سایت با توجه به موضوع پروژه و امکان مطرح شدن آن از لحاظ کاربردی و بصری به عنوان یک عنصر شهری بیش از مساحت مجاز طرح نهایی در مقطع کارشناسی (7000 مترمربع) انتخاب شده است و لازم به ذکر است که طراحی حدود 60 درصد از این مساحت که شامل فضاهای اصلی یک مرکز مذهبی ( شبستان ، صحن ، مانسرا و ....) می باشد به صورت جایگذاری و با طراحی خطوط کلی انجام خواهد گرفت ، لذا طراحی اصلی در این پروژه متمرکز خواهد بود بر موارد ذکر شده ، که شامل ساختمان های اصلی و مرکزی پروژه می باشد.
با توجه به قرارگیری 2 مرکز مذهبی – فرهنگی در نزدیکی سایت ، یکی در حد فاصل یک کیلو متری از شمال ( حسینیه ارشاد ) و دیگری  در حد فاصل یک کیلومتری غرب (مصلی بزرگ تهران ) موقعیت کانونی مناسبی را تشکیل داده است
این سایت علاوه بر دارا بودن مساحت کافی و مناسب جهت جایگذاری کاربری های موردنیاز پروژه ، به دلیل نزدیکی به 1 بزرگراه اصلی شهر ( بزرگراه رسالت ) و یک اتوبان مهم شهری دیگر ( اتوبان همت ) و همچنین همجواری با خیابان دکتر شریعتی و موقعیت محله سید خندان دارای موقعیت مناسبی از لحاظ دسترسی شهری می باشد.
توجه به طبقه اجتماعی (به لحاظ موقعیت مالی،سطح تحصیلات و میزان اسقبال از محیط های فرهنگی) اهالی این ناحیه نیز در انتخاب این سایت تاثیرگذار بوده است.