پژوهش حاضر به منظور مقایسه تحول شناختی بین کودکان عقب مانده ذهنی و عادی 7 تا 11 ساله در شهر تهران در سال تحصیلی 84-83 انجام گرفته است . از جمله مسائلی که می توان در مورد این گروه مورد تحقیق قرار داد بررسی رشد شناختی است . بدین منظور نحوه عملکرد در آزمون های بندر و آدمک گودایناف بین دو گروه کودکان (7 و 11 سال ) عقب مانده و عادی مورد بررسی قرار می گیرد . جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر و پسر عادی ( از متولدین سال 1372 الی 1376 ) که در آموزشگاه های ویژه کودکان عقب مانده ذهنی شهر تهران تحصیل می کنند . گروه نمونه شامل 100 دانش آموز عادی (50 نفر دختر و 50 نفر پسر ) در 5 گروه سنی 7 تا 11سال ( به ازای هر گروه سنی 10 نفر ) بود . روش نمونه گیری در این تحقیق به طور تصادفی می باشد و ابزاری که مورد استفاده قرار گرفته آزمون دیداری – حرکتی بندر ، آزمون نابسته به فرهنگ ، به عنوان ابزار غربال کردن برای بررسی آسیب مغزی ، فرم 1938 (شامل 9 تصویر ) . و آزمون نقاشی آدمک گودایناف، نابسته به فرهنگ ، به عنوان ابزاری جهت تشخیص رشد شناختی ، فرم نمره گذاری 1926 ( بر اساس نمره گذاری گوایناف ) می باشد . در این پژوهش مشاهده گردید که کودکان عقب مانده عملکردی به مراتب پائین تر و ضعیف تر از کودکان عادی ، در دو آزمون بندر و گوداینافدارند بجز نحوه بهتر عملکرد دختران عادی از پسران عادی در آزمون گودایناف در سایر آزمون ها و همچنین نحوه عملکرد آن ها در آزمون بندر و گودایناف جنسیت نقی ندارد . معمولا با افزایش سن عملکرد در دو آزمون بندر و گودایناف بهبود می یابد و این موضوع در مورد کودکان عادی مشهودتر است . بجز گروه دختران عقب مانده ذهنی در سایر گروه ها رابطه معنی داری بین نحوه عملکرد در آزمون بندر و گودایناف وجود دارد .
مقدمه
رشته روانشناسی رشد کودک دریافتن راه حلی هایی برای مسائل و پرسش هایی مربوط به رفاه کودکان نقش مهمی دارد . نمونه ای از این مسائل عبارت است از هنگام تصمیم گیری های قانونی در مورد سرپرستی کودک در مورد طلاق یا مواردی که باید کودک را از خانواده اش به دلیل ناسالم بودن محیط آن جدا کرد چه عواملی را باید در نظر داشت ؟ چه تجاربی در شکل گرفتن رفتار الگو یابی جنسیتی در کودک موثر است ؟ مهد کودک چه خصوصیاتی باید داشته باشد ؟ آیا رشد هوشی کدک به طور معنی داری تحت تاثیر برنامه تربیتی دوران اولیه کودکی است ؟ چگونه می توان به کودکانی که مشکلات عاطفی یا رفتار دارند کمک کرد ؟ (م19ص35)
شیوه های مطالعه رشد کودکان در دوران قرن بیستم تغییر کرد . پیش از جنگ جهانی دوم تاکید اصلی بر توضیح رفتار بر اساس تفاوت های سنی بود و بسیاری از روانشناسان فرض را بر این گرفتند که این تغییرات اساس بیولوژیکی دارد و یا ناشی از رشد کودک است بین سال های 1945 و اوایل سال های 1960 روان شناسان کودک کوشیدند نظریه هایی را درباره فرآیند های رشد بیازمایند و تمایل آنان بیشتر به جانب یافتن توجیهات محیطی برای رفتار بود و نه توجیهات بیولوژیکی . از اوایل 1960بر تائیدات متقابل تجربه و رشد و تغییرات وابسته به «رشد شناختی » تاکید شده است . (م 19 ص 36)
شناخت به فعالیت های ذهنی ای اطلاق می شود که در اکتساب ، پردازش ، سازمانبندی و کاربرد دانش به کار می رود . روانشناسی رشد با دو سوال کلیدی سر و کار دارد ، همراه با رشد کودکان چه تغییرات شناختی ای بروز می کند ؟ چه عواملی توجیه کننده این تغییرات است ؟ صرف نظر از اینکه شخص از چه دیدگاهی با این پرسش ها روبرو می شود تمایز بین توانش کودکان (آنچه می دانند ) عملکرد آنان ( دانشی که در وضعیت خاص به کار می برند ) اهمیت دارد ، توانایی کودکان در اکتساب مهارتی جدید توانش بالقوه آنان نامیده می شود (م19ص304)
این تغییرات وجود دارند و ثوروندایک می گوید « اگر چیزی وجود داشته باشد دارای کمیت است و آنچه که دارای کمیت است قابل اندازه گیری است » . (م11ص26)
توسعه و کاربرد آزمون های روانی پدیده های جالبی در زمینه علوم انسانی است . می توان گفت در سایه آزمون های روانی ، روانشناسی از سرزنش و انتقاد بدین معنی که فقط یک روش ذهنی است رهایی یافته است . باید توجه داشت که تا قبل از تهیه آزمون ها روانشناسی را جزء فلسفه می دانستند و حتی در طبقه بندی های مختلف علوم جای مشخص برای روانشناسی قائل نبوده و آن را جزئی از فیزیولوژی می دانستند . منشاء آزمون های روانی را می توان در مکاتب گوناگون روانشناسی از قبیل گشتالت و ... جستجو کرد . کنش اصلی هر آزمون روانی اساسا این است که تفاوت های فردی بین افراد و یا تفاوت هایی را که فرد به خصوص در مواقع نشان می دهد اندازه گیری کند . (م1)
از مینان این آزمون ها و روش سنجش روانی می توان به 2 تست ، طرح دیداری – حرکتی بندر و نقاشی آدمک گودایناف اشاره کرد که اساس و پایه این تحقیق است . هدف ما بر این است که با استفاده از این 2 بتوان تفاوت تحول شناختی ، بین گروهی از کودکان عقب مانده و عادی را مورد بررسی قرار داد و به نتایجی هر چند کوچک دست یافت .
فهرست مطالب
چکیده.......................................................................................................................................................................1
فصل اول....................................................................................................................................................................
مقدمه.......................................................................................................................................................................2
بیان مساله .............................................................................................................................................................4
اهمیت و ضرورت تحقیق.......................................................................................................................................6
متغیر های تحقیق .................................................................................................................................................7
اهداف تحقیق .......................................................................................................................................................10
فصل دوم ..................................................................................................................................................................
مقدمه.....................................................................................................................................................................11
تاریخچه ...............................................................................................................................................................12
نامگذاری ، تعریف و طبقه بندی کودکان عقب مانده ذهنی ............................................................................14
مراحل در رشد شناختی از دیدگاه پیاژه...........................................................................................................15
تعاریف متداول عقب ماندگی .............................................................................................................................17
عوامل روانشناختی در عقب ماندگی ذهنی .....................................................................................................18
اصول کلی رشد و تحول روانشناختی .............................................................................................................19
جباریت اجتماعی فرهنگی ..................................................................................................................................19
رویکردی پویا در رشد و تحول روانشناختی..................................................................................................20
نظریه های فرهنگی – بافتی ...............................................................................................................................22
نظریه تکاملی روانی – اجتماعی اریک اریکسون..............................................................................................23
نظریه آرنولد گزل................................................................................................................................................24
نظریه جی . استانلی هال....................................................................................................................................25
نظریات پیاژه.......................................................................................................................................................26
دوره های عمومی رشد از دیدگاه پیاژه............................................................................................................27
ارزیابی نظریات پیاژه.........................................................................................................................................30
علل عقب ماندگی ذهنی .......................................................................................................................................32
تاریخچه پزشکی ................................................................................................................................................33
طبقه بندی عقب ماندگی ذهنی ...........................................................................................................................34
گروه بندی روانشناسان ...................................................................................................................................34
گروه بندی روانپزشکان.....................................................................................................................................37
گروه بندی عقب ماندگان ذهنی از نظر آموزشی و تربیتی و درمانی...........................................................38
طبقه بندی در DSM-III-R..................................................................................................................................40
طبقه بندی در DSM-IV......................................................................................................................................40
تعریف رشد .........................................................................................................................................................41
دیدگاه هایی درباره هوش .................................................................................................................................42
پیشگیری از بروز عقب ماندگی .........................................................................................................................44
فصل سوم...................................................................................................................................................................
طرح تحقیق .........................................................................................................................................................45
جامعه آماری ......................................................................................................................................................45
گروه نمونه .........................................................................................................................................................45
روش نمونه گیری ..............................................................................................................................................45
ابزار تحقیق ..........................................................................................................................................................46
روش اجرا.............................................................................................................................................................48
روش نمره گذاری ...............................................................................................................................................49
روش آماری تجزیه و تحلیل داده ها ................................................................................................................53
فصل چهارم ..............................................................................................................................................................
تجزیه و تحلیل آماری ........................................................................................................................................53
تجزیه و تحلیل داده ها (آزمون گودایناف ) .....................................................................................................53
اطلاعات توصیفی (آزمون گودایناف ) .............................................................................................................55
جدول اطلاعات توصیفی (آزمون گودایناف ) ..................................................................................................66
تجزیه و تحلیل داده ها(آزمون بندر ) ...............................................................................................................72
اطلاعات توصیفی (آزمون بندر ) ......................................................................................................................74
جدول اطلاعات توصیفی (آزمون بندر ) ...........................................................................................................84
بررسی رابطه بین آزمون گودایناف و بندر ....................................................................................................89
تفسیر کلی ...........................................................................................................................................................96
فصل پنجم..................................................................................................................................................................
خلاصه تحقیق ....................................................................................................................................................97
یافته های تحقیق ...............................................................................................................................................99
سخن آخر .........................................................................................................................................................100
منابع...................................................................................................................................................................102