خارج کردن آب اضافی زیرزمینی، سطحی و رواناب از یک سازه و یا از یک منطقه توسط نیروی ثقل و یا پمپاژ به منظور جلوگیری کردن از مزاحمت این آب اضافی و یا جلوگیری از زیان ناشی از آن را به طور عام زهکشی می‌گویند . تعریف فائو از زهکشی، خارج ساختن آب و نمک‌های قابل حل از سطح و زیر سطح مزرعه به منظور تسهیل رشد گیاه است (ریتزما و همکاران، 1996).
زهکشی در گذشته‌های دور
زهکشی کشاورزی، بنا به عقیده سازمان خواربار و کشاورزی جهانی، نه هزار سال پیش در بین‌النهرین آغاز شد. در آن هنگام لوله به کار برده نمی‌شده بلکه به احتمال زیاد از سنگ و سنگ‌ریزه و شاخ و برگ گیاهان بهره‌گیری می‌شد. اولین لوله‌های زهکشی حدود چهار هزار سال قدمت دارند. در اروپا، اولین زهکشی زیرزمینی حدود دو هزار سال پیش نصب شده‌است.
در کتابی که در حدود سه هزار سال پیش در چین نگاشته شده، نقشه‌هایی از سیستم زهکشی مشاهده می‌شود. هرودت، در حدود ۲۴۰۰ سال قبل، اشاره‌هایی به کاربرد زهکشی در درّه نیل دارد.
زهکشی مدتی در جهان به فراموشی سپرده شد تا اینکه در ۱۵۴۴ در انگلستان دوباره زندگی جدیدی یافت. اولین تنبوشه ساز سفالی در ۱۸۴۰ در انگلستان به کار گرفته شد. در آمریکا زهکشی لوله‌ای در دو سدة پیش آغاز شد.
معادلات زهکشی
اولین معادله زهکشی توسط کولدینگ در ۱۸۷۲ استخراج شد. کولدینگ (1872) در معادله‌اش جریان آب زیرزمینی را افقی فرض نمود و تغذیه را به صورت بارندگی یکنواخت ماندگار در نظر گرفت. او در معادله‌اش حداکثر ارتفاع سطح ایستابی را متناسب با ریشه دوم شدت بارندگی به دست آورد.
معادله‌ای که کولدینگ (۱۸۷۲) ارائه نموده است به نام معادله روث شناخته شده است.
زهکشی در گذشته‌های نزدیک
زهکشی زیرزمینی به شیوهٔ امروزی اولین بار در سال ۱۸۱۰ میلادی در انگلستان به کار گرفته شد و بتدریج به سایر نقاط اروپا رفت. با اختراع تنبوشه ساز سفالی (۱۸۴۰)، روند توسعه زهکشی در اروپا تسریع شد.
زهکشی در اوایل دهه ۱۹۶۰، با پیدایش لوله پلاستیکی با دیواره صاف و نازک، سپس با ابداع لوله‌های کنگره‌دار شتاب قابل ملاحظه‌ای یافت. در حوالی سال ۱۹۷۰ استفاده ازماشین‌های زهکشی آغاز شد و شتاب بیشتری به توسعه زهکشی زیرزمینی داد. کاربرد فرستنده و گیرنده‌های لیزری، دقت در کنترل نصب زهکش‌ها را افزایش داد.
فهرست مطالب:
تاریخچه زهکشی
زهکشی در ایران
تعریف زهکشی
زه آب
منشا زه آب
دلایل زهکشی
هدف از زهکشی
نیاز به زهکشی
اهمیت زهکشی
فواید زهکشی
معایب زهکشی
انواع سیستم های زهکشی
سیستم زهکشی سطحی
سیستم زهکشی زیرزمینی
انواع زهکش
زهکش روباز
زهکش لوله ای
تنبوشه ای
پلاستیکی
سیمانی
تاثیر زهکشی در جریان آبراهه ای
مقیاس مزرع
آبراهه اصلی
مقیاس حوضچه
پاورپوینت با عنوان اصول زهکشی در 19 اسلاید