تحقیق در مورد بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر ایلام 15 ص

اختصاصی از یارا فایل تحقیق در مورد بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر ایلام 15 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 15

بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر ایلام

چکیده: این بررسی به مطالعه و ارزیابی تطبیقی شاخصهای توسعه انسانی شهر- روستا در مناطق حاشیه نشین شهر ایلام(بان بور، بان  چرمگ و کمربندی) در مقایسه با میانگین این شاخصها در سطح استان و کشور در سال 1385 می پردازد. آمارهای پایه ای داده ها مربوط به سال 1383 می باشد.

جهت امکان مقایسه بهتر، آزمون بررسی ساختار اجتماعی- اقتصادی مناطق حاشیه نشین ایلام طراحی و بین خانوارهای نمونه اجراء گردید. اعتبار آزمون با کمک فرمول آلفای کرونباخ 62/0: α بدست آمد. نتایج جمع آوری اسنادی آمارها و مقایسه با نتایج آزمون حاشیه نشینی نشانگر توسعه نیافتگی و توزیع نابرابر هزینه- درآمد و دیگر شاخصهای توسعه انسانی بویژه مولفه های بهداشت و درمان و آموزش است. این نتایج همسویی بالایی با چارچوب نظری پژوهش(گیدنز، زیمل و مرتون) داشت. مهاجرت در این مناطق بیشتر در ساخت خویشاوندی و بر اثر دافعه اجتماعی- فرهنگی روستایی بوده است نه دافعه اقتصادی روستا یا جاذبه اقتصادی شهرها. آزمون فرضیات پژوهش و ترسیم شیب بتای اثرگذاری متغیر مستقل بر متغیرهای وابسته نمونه، نشانگر تاثیر بالای سواد سرپرست خانوار بیشتر بر سواد دختران و زنان این مناطق بصورت مثبت و همسو می باشد. در مجموع این بررسی یافته های نوینی در خصوص وضعیت ساختاری مناطق حاشیه نشین ایلام ارائه داده که در پایان نیز نمودارها و پیشنهاداتی آمده است.واژگان کلیدی: جامعه شناسی شهری، آسیب شناسی اجتماع شهری، مناطق حاشیه نشین ایلام، آمارها و شاخصهای توسعه

مقدمه:حاشیه‌نشینی از پیامدهای توسعه ناهمسو و بدریخت در نظام شهرنشینی است. بیش از 50 درصد از جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند، فضا‌هایی منطقه‌ای که بستری گسترده از ساختارهای خرد و کلان ارتباطی، تعارضات اجتماعی و خشونت‌های سازمان یافته را ترسیم می‌نماید. بسیاری از مسائل اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در کشورهای در حال توسعه ناشی از رشد و گسترش بدریخت نظامها و فضاهای شهرنشینی بوده است.(Homer-Dixon, 1995) در روند توسعه شهرنشینی به ویژه بعد از انقلاب صنعتی و قرن نوزدهم با دگرگونی ساختار اجتماعی-اقتصادی سنتی، توزیع نابرابر منابع و تسهیلات در فضای منطقه‌ای توسعه یافته است که و با وضع مناسبات نوین اجتماعی، زمینه‌ساز شکل‌گیری ساختار از ریخت افتاده ای از توسعه بوده‌ایم. در این ساخت به نقل از چارلز آبرامز« محدوده‌های فاقد یا تقلیل یافته ای از تسهیلات و خدمات شهری به وجود آمد‌ند که حاشیه‌نشینان بوده و در چرخه شهرنشینی  دروازه‌بانان اجتماعی (social gate Keepers)  نامیده‌ شدند. (زاهدی،1382: 25) زمانی که ساختار کلان در توزیع سرمایه با ایجاد نابرابری برخی از فضاهای منطقه‌ای مثل روستاها و شهرهای کوچک را محروم می‌نماید، به خلق پاره‌ای از نظامهای وابسته ، حاشیه‌ای ، عقب‌مانده ، سکونتگاه‌های غیرقانونی و مهاجر Marginal-Illegal دامن می‌زند. (حاشیه‌نشینی 2، شیخاوندی، 1382: 122-121) ساکنینی که با پذیرش یا رد اهداف ساختار کلان شهری از راه مناسبات غیرتعریف شده و وسایل غیرقانونی درصدد کسب امتیازات محروم شده‌اند.(ر.ک: نظریه مرتون، مناسبات اهداف- وسیله) این توزیع مناسبات و تسهیلات اثرات اقتصادی، اجتماعی و جنایی خواهد داشت. در این پژوهش به ترسیم و بیان  تحلیلی این ساختارها و اثرات آن در مناطق حاشیه‌ای و پیرامونی شهر ایلام پرداخته می‌شود .طرح مسأله و بیان موضوع :طبق آمار ارائه شده در برنامه اسکان بشری سازمان ملل (2003) از هر سه نفر در جهان یک نفر در خلال 30 سال آینده، زندگی خود را در مناطق حاشیه شهرها و سکونتگاه‌های غیرقانونی طی می‌کند.(گاردین، 2003) در این گزارش آمده 940 میلیون نفر در جهان (6/1جمعیت دنیا) در مناطق غیربهداشتی، بدون سرپناه  و بدور از خدمات عمومی- امنیتی، شهری زندگی می‌کنند؛ آفریقا با 20 درصد ، آمریکای لاتین با 14% و 550 میلیون نفر از جمعیت آسیا در مکانهایی زندگی می‌نمایند که در بیانیه سازمان مللUN,HSP مناطق حاشیه‌ای و غیر قابل پذیرش نامیده شده‌اند.

کنیا- نایروبی

منطقه‌‌ای حاشیه با 600 هزار نفر بزرگترین مرکز حاشیه‌نشینی جهان با نام Kibera

کامبوج، پنوم‌پن

جمعیت 230 هزار نفر حاشیه‌نشینی مهاجر

برزیل، ریودوژانیرو

منطقه حاشیه‌ایFavelas پایه‌ریزی شده در 1950 با 700 نفر با رشد بسیار سریع

سریلانکا،کلمبو

مرکز قدیمی شهر با صدها هزار نفر

مصر، قاهره

مناطق حاشیه‌ای در نواحی بیابانی اطراف شهر که از سوی دولت به مراکز نظامی و تخلیه زباله‌ها انتقال یافت.

هند،‌ بمبئی

ده‌ها هزار حاشیه‌نشین کارگر در ایام فصل موسمی در مناطق dharavi   و orangi

جمعیت شهری کشورهای در حال توسعه در 20 سال آینده (2025) با رشد بسیار انبوه با 70 میلیون نفر در سال به 4/4 میلیارد نفر خواهد رسید. در گزارش Habitate UN. آمده در 30 سال آینده دو میلیارد نفر در سکونتگاه‌های غیرقانونی، ناسالم و شلوغ اطراف شهرها خواهند بود. افریقا با بالاترین نرخ رشد 9/71 % ، اقیانوسیه 1/24%،‌آسیای مرکزی و جنوبی 58% ، شرق آسیا 31% غرب آسیا، 1/33%، آمریکای لاتین و حوزه کارائیب 9/31% ، ‌آسیای جنوب شرقی 28% دارای جمعیت ساکن غیررسمی و ناسالم از نظر بهداشت و خدمات شهری هستند. گام یازدهم در هدف هفتم برنامه جهانی توسعه هزاره سازمان ملل(MDP,UN) به اسکان 100 میلیون نفر در سکونتگاه‌های دارای امکانات بهداشتی و خدمات شهری اذعان دارد.(2005 اکتبر، UN. Habitat). مهمترین سؤال بعد از ارائه و دریافت این آمارهای  شهرنشینی نزد پژوهشگران علم اجتماع این است که منبع اصلی این افزایش درصد عظیم جمعیت فضاهای شهری و اطراف‌آن چیست؟ پیتر گیزوسکی و توماس هومر دیکسون در پژوهش شهرنشینی و خشونت بستر مهمی از این افزایش جمعیت را عامل مهاجرت روستائیان و مناطق فاقد امکانات رفاهی به شهرهای بزرگ دارای توزیع بهینه تسهیلات و خدمات شهری می‌دانند(Cizewsky.Thomass,1996).

جدول شماره 1: نرخ شهرنشینی برحسب مناطق جهان در حال توسعه

منطقه

80-1965

90-1980

2005-1990

آفریقای جنوب صحرا

8/4

9/5

8/5

شرق آسیا

3/4

3/3

2/3

چین

3/2

5/13

1/12

آسیای جنوبی

9/3

4/3

0/4

خاورمیانه و شمال‌آفریقا

6/4

4/4

7/4

آمریکای لاتین

9/3

0/3

1/3

 Source: Gizewsky –Thomas, "urban growth and violence, 1996.on ILO 1995

درصد بسیاری از نرخ رشد شهرنشینی در جهان را مهاجرت مناطق روستایی به شهرها و کلان‌شهرها می‌دانند، پدیده‌ای که در کشورهای درحال توسعه بسیار شدید می‌باشد؛ چیزی که آمارها نشان می‌دهد:

جدول 2: سهم مهاجرت در رشد شهرنشینی جهان در 95-1970

مناطق جهان

حجم مهاجرت به شهرها (هزارنفر)

جمعیت‌شهرنشینی (هزار نفر)

درصد سهم مهاجرت در رشد شهرها

1995

1975

آفریقا- تانزانیا

417

8971

1602

96/84

آمریکای لاتین، برزیل

1934

115674

66793

35/59

آسیا، ایران

505

31066

15240

84/47

 Source: Gizewsky –Thomas, 1995 دلایل اصیل مهاجرت در نقاط مختلف جهان در پیوستار مهاجرتی شهر- روستا متفاوت است، (جاذبه شهری یا دافعه روستاها) مثلاً برعکس مناطق آسیای غربی و آمریکای لاتین در نواحی آسیای جنوبی و آفریقا دافعه روستاها بزرگترین عامل مهاجرت بوده است. با وجود این تمایزها در آینده‌(2015) سهم شهرنشینی و مهاجرت و سکونتگاه‌های غیررسمی همچنان روندی رو به رشد خواهد داشت. (Ibid,1995)

جدول3: جمعیت شهرنشینان تا سال 2015

 مناطق‌جهان

 1950 -%

 1995 -%

 2015

% - متوسط رشد1950

% - متوسط رشد 1995

% - متوسط رشد 2015

آفریقا

5/14

7/34

9/53

9/4

7/4

4/4

تانزانیا

8/3

4/24

3/36

1/6

1/7

9/5

آسیا

4/16

5/34

1/50

1/4

7/3

1/3

ایران

0/27

4/60

7/69

1/5

0/5

0/4

آمریکای‌مرکزی

7/39

3/68

3/82

8/4

2/3

7/0

پاناما

7/35

9/54

8/62

2/4

7/2

4/2

اروپا

2/56

0/75

2/82

7/1

7/5

7/0

بریتانیا

2/84

5/89

4/91

7/0

3/0

3/0

آمریکای شمالی

9/63

4/76

0/85

8/2

7/1

5/1

ایالات متحده

2/64

2/76

4/80

7/2

2/1

1/1

اقیانوسیه

4/64

9/70

8/78

9/2

6/1

6/1

زلاندنو

5/72

3/84

8/86

7/2

0/1

0/1

آمریکای‌جنوبی

2/43

0/78

0/90

6/4

8/2

8/1

آرژانتین

3/65

5/87

6/90

8/2

6/1

3/1

 Source: ibid, 1996

در کشور ایران نیز همراه با سایر کشورهای جهان در حال توسعه شاهد رشد و گسترش شهرنشینی و متعاقب آن اسکان غیررسمی بوده‌ایم. نقش مهاجرت به ویژه جاذبه رو به رشد شهرهای کشور و تجمع تبعیض آمیز سرمایه در این فضاهای منطقه ای عامل مهمی در گسترش شهرنشینی در ایران بوده است.

جدول 4: رشد شهرنشینی ایران، استان ایلام، شهر ایلام طی روند 25 ساله %

منطقه

65-1355

75-1365

85-1375

ایران استان ایلامشهر ایلام 

1/52/374/2

0/523/142/1

0/404/108/1

  در این میان نقش مهاجران روستایی در مهاجرت به شهرهای بزرگ بیشتر بوده و در اکثر شهرها، مهاجرتها ساختی 70% با خاستگاه روستایی بدست آمده است.(زنجانی،1382: 233 به نقل از آقابخشی،1382ج2) بطوری که در این سالها سهم مهاجرت نیز همسو با دیگر کشور های در حال توسعه در ایران و ایلام از سهم رشد طبیعی جمعیت شهری بالاتر رفته است. این پدیده انعکاسی گسترده داشته و در شهر ایلام و مناطق اطراف مشاهده میگردد.