فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:21
چکیده:
ارزش گویش نیشابوری
گویند که عمرولیث صفار چون نیشابور را به زیر نگین درآورد، گفت:
«شهری را گرفته ام که گل آن خوردنی، بوته ی آن ریواس و سنگ های آن فیروزه است»
امروز اگر آن دلاور سیستانی بر نیشابور دست می یافت جای آن بود که نخست از گرفتن شهری بر خویشتن ببالد که گنجور و گوهرستان واژه های ناب پارسی است.
گویش های محلی فارسی، چه در جای جای ایران کنونی رایج باشد، چه بیرون از مرزهای سیاسی، در حکم ذخایر ارزنده ای است که انبوهی از واژه ها، اصطلاحات، امثال، افسانه ها، اشعار و تصنیف های فارسی را نگاه داشته و گردآوری، ضبط، تحقیق و نشر اهم آنها ضرورتی انکار ناپذیر است.
نیشابور با آن گذشته درخشان تاریخی و فرهنگی، تاریخ هنوز از عهده شمارش بزرگان و دانشوران این سرزمین برنیامده، یکی از ارزشمند ترین گونه های گویش فارسی را تا امروز پاس داشته است. حفظ تلفظ های درست و کهن، همچون مراعات دقیق واو یا یای معلوم و مجهول، حفظ بسیاری از کنایات، استعارات و امثال برخی از وجوه زندگی گویش نیشابوری است که در این نوشته بدانها اشارتی هست.
عناصر دستوری
در گویش نیشابوری بسیاری عناصر دستوری ارزنده بر جای مانده که برخی امروز متروک و ناشناخته است و شناسایی آنها بس سودمند تواند بود، از آن میان به ذکر چند پسوند بسنده می کنم.
الف) «وک» (واو مجعول + کاف تازی)؛ این پسوند که پس از اسامی کوتاه و گاه اصوات می آید و معمولا صفت نسبی می سازد، کاربرد بسیار دارد و هنوز زنده و تقریبا فعال است. همانند:
بادوک {badok}: خودپسند و پر افاده
ترسنوک {tersunok}: ترسو. گویا با وساطت نون وقایه
گیلوک {gilok}: گل آلود
ب) «له» (لام مفتوح + های غیر ملفوظ)؛ این پسوند که معنای نسبت می دهد، پس از اسامی قرار می گیرد و اسمی دیگر می سازد و موارد استعمال آن بسیار است. همچون:
آوله {ahvla} و اوله {avla}: آبله و تاول. منسوب به «آو» (=آب)
چله {chala}: چاله، گویا منسوب به «چه» (=چاه)
چیکله {chikela}: قطره، منسوب به «چیک» (صدای افتادن قطره)
ج) «یخ» (مصوت معلوم یاء + خای معجمه)؛ این پسوند پس از اسامی معنای شباهت دارد و صفت می سازد. مانند:
پتیخ {pettikh}: آشفته. ماننده به «پت» (pat) که در نیشابور نخ در هم پیچیده و مانند آن را گویند
تریخ {terikh}: راست ایستاده. گویا ماننده به «تیر»
زرنیخ {zernikh}: بیمارگونه و زردروی. گویا ماننده به «زر» با وساطت نون وقایه
د) «او» (مصوت الف + واو صامت)؛ این پسوند معنای شباهت دارد و پس از صفاتی می آید که بر عیب و نقصان دلالت می کند و صفتی دیگر می سازد. مانند:
شلاو {shallav}: شل گونه
کراو {karrav}: کر گونه
لنگاو {langav}: لنگ کونه
ه) «نا» (نون + مصوت الف)؛ این پسوند، پس از صفات می آید و اسم می سازد. مانند:
تنگنا {tangna}: جای تنگ
سوزنا {suzuna & sevzuna}: سبزه عید
خزانه واژگان
شناسای واژه های ناشناخته متون پارسی کهن و بازیافت واژه های فنا شده فارسی از میان گویش های موجود یکی از نیازهای بنیادین زبان و ادب فارسی است که گردآوری، ضبط و تحیق در گویش نیشابوری، بخش چشمگیری از این نیاز را برآورده می سازد.
گویش کنونی نیشابور از واژه های دخیل ترکی، عربی و زبان های دیگر تهی نیست، اما راه یافتن این واژه های بیگانه جای واژه های بومی را تنگ نکرده، بلکه لختی بر غنای آن افزوده است. حیات هزاران واژه ناب فارسی در گویش مردم این سامان شاهد این مدعاست. بسیاری از واژه های نیشابوری در فرهنگ ها و متون کهن پارسی بکار رفته و ریشه بسیاری را در زبان های ایرانی کهن توان جست که از اصالت تردید ناپذیر این گویش حکایت دارد، اما می خواهم بگویم که ارزش آن روی دیگر سکه بسی افزون تر است؛ یعنی واژه های نابی گه در فرهنگ ها و متون نیامده و آنها را نیشابوری ها می شناسند.
منتخبی اندک از واژه های جالب توجه نیشابوری:
آغشگه {aghushga}: پنجره و دریچه کوچک.جزء اول آن «آغش»(=آغوش) است
اخاد {akhad}: همراه با (معیت). جزء دوم این کلمه «خاد» (=خود) و جزء اول آن ممکن است پیشوند نفی باشد
الیفچ {alifch}: نوچ و چسبناک
اندر {andar}: در ترکیب و غیر ترکیب به معنای ناتنی
بیختنه {bekhena}: نزدیک. مرکب از بیخ+تن+ه. بیخ (bekh) و بیخت (bekht) نیز به همین معنی است
بنچه {buncha}: دسته ای از چیزی، مانند دسته ای اسکناس
پرپری {perperi}: پروانه
تیار {tiyar}: درست و آماده
دای {day}: دیوار
زینه {zina} و پزینه {pazina}: پله و پلکان
سفچه {sefcha}: خربزه نارسیده
امثال و اصطلاحات
صدها اصطلاح و ضرب المثل جالب و پرمفهوم در میان مردم نیشابور رایج است که برخی از آنها در فارسی رسمی نظیری ندارد.
نمونه ای چند از امثال و اصطلاحات نیشابوری:
از گلو هم بدر رفتن (=از گلوی هم بدر شدن): یعنی با هم کنار آمدن و از عهده هم بر آمدن
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:20
فهرست مطالب:
ارزشیابی از درس
شیوه های ارزش یابی
چند نکته ی اساسی در ارزش یابی
ابزار اندازه گیری
شیوه نامه ارزشیابی درس تربیت بدنی دوره ابتدایی (دو نوبته)
مقدمه:
فصل اول: اهداف
فصل دوم: کلیات
فصل سوم: شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی برای پایه های دوم و سوم
فصل چهارم:
شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی برای پایه های چهارم و پنجم
شیوه نامه ارزشیابی درس تربیت بدنی دوره تحصیلی راهنمایی
مقدمه:
فصل اول: اهداف
فصل دوم: کلیات
فصل سوم: شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی
شیوه نامه ارزشیابی درس تربیت بدنی برای دوره تحصیلی نظری و مهارتی
مقدمه:
فصل اول: اهداف
فصل دوم: کلیات
فصل سوم: شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی (1)
فصل چهارم:
شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی (2) و (3)
ارزشیابی از درس
شیوه های ارزش یابی
رویکرد اساسی درس تربیت بدنی، فراهم کردن زمینه های ارتقای سطح آمادگی جسمانی و سلامتی دانش آموزان و ویژگی های شخصیتی مثبت از طریق فعالیت فردی و گروهی است و در این مهم حرکت به عنوان ابزاری جهت دست یابی به هدف عمل می کند.
بدیهی است ارزش یابی این درس، تحت تأثیر رویکرد آن قرار می گیرد. بدین معنا که ارزش یابی در درجه ی اول وسیله است که به طور مستمر بازخوردهایی را فراهم می آورد تا دانش آموزان از نقاط ضعف خود مطلع شوند و با دریافت راه حل های مناسب آموزشی، گام های مؤثری در زمینه ی دست یابی به سلامت جسمانی بردارند.
از طرف دیگر، بازخوردهای دریافتی به اصلاح روند آموزش و روش تدریس منجر می شود و به این ترتیب، ارزش یابی خود وسیله ای در جهت ارتقای سطح سلامتی است.
چند نکته ی اساسی در ارزش یابی
الف- دروس شناختی که فرصتی را برای تعامل بین دبیر و دانش آموزان و هم چنین دانش آموزان با یک دیگر درباره ی مفاهیم اساسی هم چون آمادگی جسمانی، مهارت های ورزشی، ایمنی در ورزش، بهداشت و تغذیه ی ورزشی و هدف های تربیت بدنی به شکل نظری فراهم می کند.
ب- دروس مهارتی که با محور قرار گرفتن دبیر محترم تربیت بدنی، رفتارهای دانش آموزان تحت نظارت قرار می گیرند و با یادآوری مباحث آموخته شده در کلاس دانشی، به شکل تذکر هدایت و مدیریت می شوند. زمان برگشت به حالت اولیه نیز فرصت مناسبی است که تذکرات به شکل مبسوط تر ارائه و عادات مناسب و شایسته جایگزین شوند.
ابزار اندازه گیری
آزمون های مورد استفاده در درس تربیت بدنی عبارت اند از:
روش ارزش یابی انواع ارزش یابی
در درس تربیت بدنی از دو نوع ارزش یابی مستمر و پایانی استفاده می شود.
شیوه نامه ارزشیابی درس تربیت بدنی دوره ابتدایی (دو نوبته)
مقدمه:
با عنایت به آیین نامة امتحانات دوره های ابتدایی و راهنمایی تحصیلی مصوب ششصد و پنجاه و سومین جلسه شورای عالی آموزش و پروش مورخ 17/6/79 و در جهت ایجاد هماهنگی در شیوه ارزشیابی درس تربیت بدنی در دوره ابتدایی شیوه نامه ارزشیابی آن به شرح ذیل تدوین و جهت اجرا در مدارس کشور ارائه می گردد.
فصل اول: اهداف
فصل دوم: کلیات
ماده 1 : نمره ارزشیابی مستمر با توجه به میزان مشارکت دانش آموزان در فعالیت های یادگیری، نحوه اجرای مهارت های (بنیادی – ورزشی) آموزش داده شده و بررسی فعالیت های مرتبط با درس خارج از کلاس تعیین می شود.
ماده 2 : چنانچه دانش آموزی به علت مشکلات ویژه جسمی توانایی انجام بعضی از فعالیتهای عملی را نداشته باشد از امتحان آن بخش معاف و نمرة آن به سایر بخش های عملی که قادر به انجام آن می باشد اختصاص می یابد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:59
ارزش و اهمیت شیر در تغذیه انسان ۱
ارزش ظاهری گاوهای شیری: ۲
علائم گاوهای شیری ۳
شکل عمومی – منظره حیوان: ۳
اندامهای متناسب با جنس: ۳
طبیعت حیوان ۴
رشد و نمو دستگاه گوارش: ۵
دستگاه گوارش خون: ۵
پستان: ۶
مواردی که در ارزیابی پستان باید به آن توجه کرد عبارتند از: ۶
حجم پستان ۶
شکل پستان ۷
پستانک – حجم پستانک ۷
اتصال پستانکها ۷
منفذ پستانکها ۸
پستانکهای اضافی ۸
عروق پستان ۸
اساس نمرهگذاری قسمتهای مختلف بدن در گاوهای شیری: ۸
ارزیابی گاوهای شیری از روی رکورد شیر ۹
تاریخچهی رکورد شیر (بازرسی کمی و کیفی شیر) ۹
هدف از رکوردگیری ۹
روشهای رکوردگیری ۱۰
نکات مورد توجه در رکوردگیری ماهانه: ۱۰
تعریف دورهی شیردهی (لاکتاسیون) ۱۲
بررسی صفات اقتصادی مهم در گاوهای شیری ۱۲
مقدمه ۱۴
نژادهای خالص پرورش در ایران ۱۴
الف: نژاد خالص: ۱۴
ج: نژادهای بومی ۱۵
نژادهای بومی ۱۵
۱٫ گاوهای سرابی: ۱۵
مشخصات: ۱۶
رنگ: ۱۶
۲٫ نژاد سیستانی: ۱۶
مشخصات: ۱۶
۳٫ نژاد گلپایگانی: ۱۶
۴٫ گاوهای مازندرانی: ۱۷
۵٫ گاوهای اطراف تهران: ۱۷
نژادهای خارجی ۱۷
۱٫ نژاد هلشتاین: ۱۷
مشخصات نژادی: ۱۷
۲٫ گاوهای جرزی: ۱۸
مشخصات نژادی: ۱۸
۳٫ گاوهای براون سوییس یا شوییتس: ۱۸
مشخصات نژادی: ۱۹
۴٫ نژاد آیرشایر: ۱۹
۵٫ نژاد قرمز دانمارکی: ۱۹
تغذیهی گاوهای شیری ۲۰
تغذیهی گاوهای شیری (در فضای محصور) ۲۰
تغذیهگاوهای شیری در مرتع: ۲۱
خوراک دادن به گاوهای خشک ۲۴
بهداشت دام و دامپروری ۲۵
ضد عفونی کردن دام و دامداری: ۲۷
ب) دود دادن: ۲۸
ج) آهک: ۲۸
د) آفتاب: ۲۸
و) سوزانیدن لاشههای آلوده: ۲۹
فوریتهای دامداری ۲۹
سمتراشی: ۲۹
در تراشیدن سمها میتوان اعمال زیر را انجام داد: ۳۰
قطع شاخ: ۳۱
در گاوهای شیری، سعی میشود که شاخها را از بین ببرند، زیرا: ۳۱
بخش تولید مثل: ۳۲
اهمیت تولید مثل: ۳۳
عواملی که در تولید مثل موثرند، به اختصار عبارتند از: ۳۳
تلقیح مصنوعی: ۳۸
فیزیولوژی پستان: ۳۸
ساختمان داخلی پستان شامل: ۳۹
حبابهای غدهای یا بافت غدهای: ۳۹
اثر عوامل ژنتیکی و محیطی بر تولید شیر و تاوهای شیری ۴۱
۱٫ تولید شیر: ۴۱
۲٫ توارث: ۴۱
۳٫ نژاد: ۴۲
۴٫ فرد: ۴۲
۵٫ کار: ۴۲
۶٫ درجه حرارت و رطوبت: ۴۲
۷٫ منحنی شیردهی: ۴۲
۸٫ تغییرات روزانه مقدار تولید شیر و اجزای تشکیل دهندهی آن: ۴۳
۹٫ تفاوتهای نژادی: ۴۴
۱۰٫ گله: ۴۴
۱۱٫ طول دورهی شیردهی: ۴۵
۱۳٫ سن زایش: ۴۶
۱۴٫ نوبت زایش: ۴۶
۱۵٫ موقع زایش (فصول): ۴۷
۱۶٫ طول مدت خشکی و شرایط جسمانی: ۴۷
۱۷٫ وزن بدن: ۴۹
۱۸٫ آبستن: ۴۹
۱۹٫ فحلی: ۵۰
۲۰٫ بیماری: ۵۰
۲۱٫ غذا و تغذیه: ۵۰
۲۲٫ مواد معدنی و ویتامینها: ۵۱
روشهای مختلف شیردوشی: ۵۲
درجه حرارت آب برای شتشوی پستان: ۵۳
آمادگی گاو برای شیردوشی: ۵۳
گاو شیرده چند بار در روز باید دوشیده شود؟ ۵۵
تشخیص سن گاو ۵۶
تشخیص سن گاو از روی دندانها: ۵۶
تعیین سن از روی شاخها: ۵۷
شیر به عنوان یکی از کاملترین غذاهای طبیعت شناخته شده است و غذای منحصر به فرد بچههای تازه متولد شده پستانداران است و تنها منبع غذایی در ۳-۲ ماه اول زندگی است.
اهمیت تولید شیر تنها از نظر غذایی و تغذیه نمیباشد. گوساله یا برهی تازه متولد شده برای اینکه خوب رشد کند و در مقابل امراض مقاومت داشته و صاحب بنیه خوبی شود و در آینده تولید خوبی داشته باشد، بستگی به مقدار و کیفیت شیری که در دورهی شیرخوارگی میخورد، دارد.
شیر به خاطر داشتن سه جزء ترکیب دهندهاش یعنی کلسیم، پروتئین و ویتامین، در جیره غذایی دارای اهمیت ویژهای است. پروتئین شیر مرکب از آلبومین و گازئین و گلبولین است که از پروتئینهای با کیفیت و بسیار خوب بوده و در ساختمان ماهیچهها و ترمیم بافتهای بدن بکار میرود. قند شیر یا لاکتور یک منبع انرژی خوبی بوده و به آرامی جذب بدن میشود و در جذب کلسیم و فسفر نقش عمدهای دارد.
چرب شیر یکی از مواد غذایی بسیار زود هضم بوده و علاوه بر تولید انرژی زیاد، محتوی ویتامینهای E, D, A است و همچنین شیر محتوی انواع ویتامینهای B است. مواد معدنی بخصوص کلسیم موجود در شیر از مواد معدنی است که اسکلت انسان احتیاج مبرمی به آن دارد. یک لیتر شیر در روز تمام احتیاجات ریبوفلاوین بچههای در حال رشد و افراد بالغ را تامین میکند.
در حدود نیم قرن است که دامداران با استفاده از روش بازرسی کمی و کیفی شیر که در هر یک از ماده گاوهای بطور انفرادی به عمل میآورند، به قدرت شیردهی هر یک از آنها پی برده و آنها را در کتاب انسان شجره نامه یاد کردهاند. در ضمن با توجه به کتاب مذکور و با استفاده از روش انتخابریال به اصلاح نژاد گاوهای خود پرداختهاند.
در کشورها و یا مناطقی که تا کنون سازمان مجهزی برای اجراء این عمل در یک مقیاس قابل توجهی بوجود نیامده باشد، در چنین مواقعی برای پی بردن به ارزش حیوان از لحاظ شیر و چربی محتوی آن، ناچار باید به علائم گوناگونی متوسل شد.
برای اولین بار در سال ۱۸۳۴ در جزیره جرسی، دامداران روش نمرهگذاری را برای گاوهای شیری تعیین نمودند و مورد استفاده قرار دادند. در حال حاضر هر یک از اتحادیههای دامداری برای نژادهای مورد علاقهی خودشان استاندارد خاصی معین کرده و روش تعیین ارزش حیوان را بوسیلهی نمره دادن به اندامهای خارجی دام معمول ساختهاند.
مجموع نمراتی که برای بهترین فرد یک نژاد قائل شد، ۱۰۰ میباشد. در نتیجه نمرهی افراد مختلف همیشه از این کمتر است. نبودن یک اساس علمی برای تعیین نمرات جهت اندامهای خارجی، باعث شده است که همیشه رضایت کامل از این طرز قضاوت حاصل نشود.
دامداران هلندی که در اوایل قرن هفدهم، نژاد هلشتاین را به آمریکا صادر میکردند، روش شمارهگذاری نواحی را انتشار دادند. در آمریکا در سال ۱۸۸۵ برای نژاد جرسی و در سال ۱۸۸۹ برای نژاد هلشتاین – فریژن یک روش نمرهگذاری که با روش دیگران متفاوت بود، قبول کردند.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:17
چکیده:
در این تحقیق مطالعاتی حول محور ارزیابی فنی اقتصادی روی بحث تبدیل ضایعات و پسماندهای 17 محصول عمده کشاورزی در ایران شامل: 1- گندم و جو 2- شلتوک 3- دانه های روغنی 4- گوجه فرنگی 5- ضایعات سیب زمینی 6- چغندر قند 7- پنبه 8- نیشکر 9- مرکبات 10- سیب 11- انگور 12- خرما 13- پسته 14- بادام 15- گردو 16- چای 17- زیتون صورت گرفته است.
مقدمه
سالانه میلیون ها دلار ارز جهت واردات موادی شامل:
- خوراک دام و طیور، انواع پروتئین های مصرفی انسان، دام و طیور و مواد مکمل آن
- انواع اسید های آمینه و آلی مثل لیزین، آلانین، سیتریک، لاکتیک، گلوتامیک و .....
- انواع مواد شیمیایی مثل الکل ها، فورفورال، پکتین، استن و ....
- انواع اسانس ها برای مصارف صنایع غذایی و بهداشتی
- انواع کاغذ و خمیر آن
از کشور خارج می شود و این روند هر سا له سیر صعودی به خود می گیرد، این در حالیست که حجم دور ریز ضایعات کشاورزی در مزارع کشور قابل تأمل میباشد. این مسئله زمانی اهمیت خود را نشان میدهدکه بدانیم ضایعات و پسماندهای مزارع در دیگر کشورها منبع اصلی تأمین مواد مذکور برای صادرات به ایران وکشورهای مشابه می باشند. در تمامی فرایند های کشاورزی و صنایع مربوطه علاوه بر تولید محصولات اصلی، محصولات جانبی نیز تولید می شود که حجم وسیعی را شامل می گردد و به علت این که محدودة وسیعی برای به کارگیری این محصولات وجود دارد، بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، ارزش بالاتری را برای آنها در نظرمی گیرند، بگونه ایکه در بعضی موارد از محصول اصلی نیز بسیار با ارزش تر می باشد. از طرفی براساس آمارهای موجود در ایران تقریباً نیمی از محصولات کشاورزی بدون اینکه به مصرف برسد در مراحل مختلف از بین می روند و صنایع تبدیلی موجود در ایران به آن حد از رشد نرسیده که بتواند از تمامی اجزاء یک محصول کشاورزی بهره مناسب و کامل را ببرد. همانطور که ذکر شد، کلیه اقلام وارداتی مذکور و صدها ماده پر ارزش دیگر در حال حاضر در سراسر دنیا از ضایعات و محصولات جانبی کشاورزی و طی یک برنامه منسجم در صنایع تبدیلی تولید می شوند و با توجه به آمار و ارقام مربوط به حجم مواد مذکور در ایران در صورت داشتن برنامه ای مدون و ساز و کار مناسب در جهت برنامه ریزی، کسب تکنولوژی های نداشته و ساماندهی داشته ها می توان از این مواد که در اکثر مواقع نیز مسایل زیست محیطی حادی را هم بدنبال دارد در جهت استفاده بهینه و تبدیل آنها به مواد با ارزش گامی در جهت شکوفایی اقتصاد کشاورز و کشاورزی برداشت. گزارشات منتشر شده جهانی نشان می دهد که کار بر روی این زمینه یعنی دست یابی به فرایندهایی مقرون به صرفه و قابل انجام جهت بازیافت و فرآوری محصولات جانبی و ضایعات در سالهای اخیر رشد فراوانی داشته است و بی شک در این رابطه علم بیو تکنولوژی نقشی اساسی داشته است. 1-4
در این تحقیق، با بررسی جامع بر روی کلیه محصولات کشاورزی که در داخل کشور تولید میگردد، مهمترین اقلامی را که می توان برروی ضایعات آنها سرمایه گذاری نمود انتخاب و مطالعه شده است. اقلام مورد مطالعه شامل. ضایعات کشاورزی و صنعتی، گندم، شلتوک، دانه های روغنی، گوجه فرنگی، سیب زمینی، چغندر قند، پنبه، نیشکر، مرکبات، سیب، انگور، خرما، پسته، بادام، گردو، چای و زیتون می گردد که به جهت محدودیت صفحات به تشریح اطلاعات بدست آمده در مورد تعدادی از موارد مذکور پرداخته میشود.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:18
فهرست مطالب:
- چکیده
- مقدمه
- کلیات
- انواع مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی
- مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرفی
- مالیات بر ارزش افزوده از نوع درامدی
- قاعده مبدا در مقایسه با قاعده مقصد
- روش اعتباری
- روش جریان وجوه نقدی
- نرخ مالیات بر ارزش افزوده با شمول مالیات و بدون بدون شمول مالیات
- نتیجه گیری
- منابع فهرست
چکیده:
مالیات بر ارزش افزوده در قرن حاضر مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفته است. این منبع قابل اعتمادی برای کسب درامد دولتها می باشد. مالیات بر ارزش افزوده دارای انواع مختلفی است.
مقدمه:
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات است که از ارزش افزوده بنگاهها در مراحل مختلف زنجیره تولید- توزیع دریافت می شود. این مالیات در واقع نوعی مالیات بر فروش چند مرحله ای است که خرید کالاها و خدمات واسطی ای را از پرداخت مالیات معاف می کند. به عبارت دیگر مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر قیمت فروش است که بار مالیاتی آن به دوش مصرف کنندگان نهایی است و بر اساس درصدی از ارزش افزوده در هر مرحله از زنجیره تولید- توزیع اخذ می شود.
ارزش افزوده یک بنگاه برابر است با تفاوت بین عایدات ناشی از فروش محصولات تولید شده و کل هزینه هایی که بابت نهاده های تولید( جز نیروی انسانی) پرداخت شده است. حاصل جمع ارزش افزوده کلیه بنگاهها درواقع همان تولید ملی است. از این دیدگاه تولید ملی می تواند بطور بالقوه پایه مالیات بر ارزش افزوده را تشکیل دهد.
در این مقاله مبانی نظری مالیات بر ارزش افزوده شامل انواع مختلف این مالیات، روش های اجرایی و مکانیسم محاسبه آن، معافیتها و نرخ صفر بررسی می شود. سپس ساختار نرخهای این مالیات مطرح می گردد.