بخشی از متن اصلی :
فهرست مطالب
مقدمه 1
تقسیم مطالب 6
باب نخست – کلیات
تقسیم موضوع 8
فصل یکم – تعاریف 10
1) علل غیبت و حکم غایب 10
2) امور مالی غایب 15
3) غایب و بقای زوجیت 17
4) غیبت و حکم دادگاه 18
5) تعریف غایب مفقود الاثر
و تفکیک آن از مفاهیم مشابه (غایب مجهول المکان ومفقود) 18
6) عناصر تحقق مفهوم حقوقی غیبت 21
فصل دوم – مصوبات مصرحه در مورد غایب مفقود الاثر 22
گفتار یکم – قانون مدنی و امور حسبی 22
گفتار دوم – قوانین متفرقه 25
باب دوم – وضع حقوق مالی غایب
تقسیم موضوع 28
فصل یکم – وضع حقوقی غایب قبل از نصب امین 31
گفتار یکم – وضع حقوقی غایب قبل از مداخله دادستان و نصب امین 31
بندیکم – اداره فضولی اموال غایب 31
بنددوم – اداره اموال غایب به وسیله نماینده قراردادی 32
الف – دخالت وکیل 32
ب- اقدام وصی 34
بند سوم – اداره اموال غایب به وسیله نماینده قانونی 35
گفتار دوم - وضع حقوقی غائب پس از اطلاع مقام قضایی تا نصب امین 36
1- حدود مسئولیت و صلاحیت محلی دادستان 36
2- مسئول جبران خسارت وارده به اموال غایب 39
3- وضع ایرانیان غایبی که در خارج اموالی دارند 39
فصل دوم – مرحله تعیین امین 41
تقسیم فصل 41
گفتار یکم – هدف ،شرایط کلی و مفهوم امانت 44
1- هدف از نصب امین 44
2- موارد تعیین امین 44
3- معنای امانت 47
4- شرط ضمان 51
گفتار دوم – تقاضای تعیین امین و مرجع صالح 53
1- متقاضی تعیین امین 53
2- طریق درخواست تعیین امین 54
3- وظایف دادگاه و نحوه انتخاب امین 57
4- نصب امین درخارج از ا یران 64
5- ضم امین و موارد آن 65
6- تعیین امین موقت 67
7- تعیین ناظر 67
8- تعدد امنا و نظار 68
9- قبول امین یا ناظر و دستور دادگاه 70
گفتار سوم – شرایط امین ، اولویتها 70
الف – شرایط امین 70
ب- اولویتهای نصب امین 73
گفتار چهارم – اختیارات ، وظایف و مسئولیتهای امین 74
1- شروع وظایف و حدود اختیارات امین غائب 74
2- تنظیم صورت جامع از کلیه اموال قبل از مداخله 75
3- نگهداری و اداره اموال 77
4- فروش اموال ضایع شدنی 78
5- فروش اموال منقوله غیر لازم 81
6- منع فروش و رهن اموال غیر منقول 84
7- ترتیب پرداخت دیون و نفقه زوجه و اقارب 86
8- نمایندگی امین از طرف غایب در دعاوی 89
9- تقسیم سهم الارث غائب 90
10- دخالت در مهر و موم ترکه مورث غائب و رفع آن 93
11- درخواست تحریر ترکه مورث غایب 94
12- پرداخت هزینهها 95
13- صلح دعاوی 97
14- تحویل دادن اموال پس از زوال سمت 97
گفتار پنجم – حقوق و مسئولیتهای امین 98
بند یکم – حقوق امین 98
الف – حق الزحمه امین و مرجع صالح در تعیین حق الزحمه 98
بند دوم – مسئولیتهای امین 99
الف- مسئولیت مدنی 99
ب- مسئولیت کیفری 101
گفتار ششم – عزل امین 102
1- موارد عزل امین 103
2- نحوه رسیدگی و مرجع صلاحیتدار در عزل امین 104
3- پایان دوره امانت و نظارت 105
فصل سوم – تصرف موقت ورثه در اموال غایب 106
تقسیم فصل 106
گفتار یکم – ارکان ماهوی حق ورثه نسبت به اموال غایب 107
1- مفهوم ورثه 107
2- مفهوم تصرف موقت 109
گفتار دوم – شرایط تصرف موقت ورثه در اموال غایب 110
1- موارد اجرای این مرحله 110
2- شرایط درخواست تصرف موقت اموال غایب از دادگاه 113
3- دادگاه صالح در درخواست تصرف موقت اموال 113
4- نحوه رسیدگی به درخواست تصرف موقت اموال 115
5- اختیارات و وظایف ورثه 118
باب سوم – حکم موقت فرضی غایب و دادن اموال به تصرف قطعی ورثه
تقسیم موضوع 121
فصل یکم – اقسام موت و مبنای حکم موقت فرضی غایب 122
گفتار یکم – اقسام موت و حقیقت ماهوی آن 122
1- اقسام موت 122
2- موت حقیقی 122
3- موت حکمی 123
4- موت فرضی 125
گفتار دوم – تردید در مرگ انسان و حکم آن 127
بند یکم – قاعده فقهی 127
بند دوم – حقوق موضوعه 128
الف – قانون مدنی 128
ب- امارات قانونی 129
ج – بررسی امارات قانونی و قضایی 130
فصل دوم – صدور حکم و آثار آن 131
تقسیم فصل 131
گفتار یکم – مقدمات و شرایط صدور حکم موت فرضی 133
1- متقاضیان حکم 133
2- دادگاه صالح برای صدور حکم موت فرضی 133
3- شرایط شکلی درخواست 134
گفتار دوم – نحوه رسیدگی دادگاه 135
1- تکالیف دادگاه پیش از صدور حکم 135
2- حکم دادگاه و مندرجات آن 138
3- ابلاغ حکم و تجدید نظر در آن 139
گفتار سوم – سوابق فقهی 140
1- لمعه - شهید اول 140
2- قواعد – علامه حلی 141
3- مختصر المنافع - محقق حلی 141
گفتار چهارم – آثار حکم موت فرضی 142
1- آثار حکم در امور مالی و غیر مالی 142
فصل سوم - الغای حکم موت فرضی و بازگشت غایب 144
گفتار یکم – آثار کشف زنده بودن غایب 144
- ابطال حکم موت فرضی 144
بند اول - تاثیر بازگشت غایب در اموال 144
الف - وضع منافع و نمائات 144
ب- وضع اموال مصرفی و تلف شده 145
بند دوم - تاثیر بازگشت غائب در عقد نکاح 146
الف – بازگشت زوج غایب 146
ب- بازگشت زوجه غایب 146
باب چهارم – وضعیت خانواده غایب
تقسیم موضوع 148
فصل یکم – تکلیف زوجه غایب 149
گفتار یکم - ترک زندگی خانوادگی توسط زوج و مقایسه آن با مفهوم غیبت 149
گفتار دوم - درخواست زوجه مبنی بر صدور حکم موت فرضی برای انحلال نکاح 151
1- متقاضی صدور حکم 151
2- عده زوجه غایب 153
3- بازگشت غایب پس از صدور حکم موت فرضی 153
گفتار سوم - درخواست طلاق از ناحیه زوجه و آثار آن 154
1- شرایط درخواست طلاق 154
2- عده زوجه غایب 155
3- نفقه زوجه در ایام عده 156
4- وضعیت توارث
گفتار چهارم – مطالعه تطبیقی در مورد غایب مفقود الاثر شدن زوج و وضعیت زوجه در بین اقلیتهای مذهبی و مقایسه آن با حقوق ایران 158
1- آیین یهود 158
2- ارتدوکس 159
3- دین زرتشت 161
4- ارامنه گریگوریان 163
نتیجه 165
کلید واژه 170
پیوستها 171
پیوست یکم – نمونههایی از رویه عملی محاکم 172
پیوست دوم – اهم مسائل پیرامون غایب مفقود الاثر 179
فهرست منابع و مآخذ 183
مقدمه
الحمد الله الکافی حسب الخلایق وحده و الحمد الله علی نعمه و استزید من کرمه و اشهد ان لا اله الا هو الموصوف بقدمه و اشهد ان محمداً عبده و رسوله الطاوی السموات بقدمه.
بسم ا.. الرحمن الرحیم - نام خداوندی است که تا او نخواهد صبا پرده گل نشکفاند و باد گیسوی شمشاد نجنباند ،بیحکم او زمرد غنچه پیچانده نشود ، بیصنع او لاله پر ژاله نگردد ، هر دیدهای که نه در جمال آن نام نگردید ، دوخته باد ، هرقدمی که نه در راه موافقت حق پوید به تیغ قطعیت پی کرده باد ، شکر و سپاس بیقیاس معبودی را جنت قدرته که آفریننده مخلوقات عالمست و روزی دهنده نبات و آدم ، کریمی که خوان نعمتش بر مطیع و بر عامی و ادانی و اقامی کشیده و گسترده ، رحیمی که از دیوان رحمتش در گوش جان هرگنهکار چند بار این ندا میرسد که : هل من تایب – هل من مسائل – هل من مستغفر .
بخشایندهای که تار عنکبوت را سرّ عصمت دوستان کرد ،جباری که نیش پشه ضعیف را تیغ قهر دشمنان گردانید و در فطرت کائنات بر وزیر و طهیر و دبیر صاحب تدبیر محتاج نگشت. و آدمی را به فضیلت نطق و مزیت عقل از دیگر خلقان ممتاز گردانید ، نه از معصیت عصیان حمدیت او را نقصان که ان ا... قوی عزیز و نه از طاعت مطیعان احدیت او را سودی که ان ا... لغنی عن العالمین .
موضوع مربوط به غایب مفقود الاثر ، وضع حقوقی و قوانین مربوطه به آن را به منظور پروژه تحقیقاتی خود انتخاب نمودهام .
مساله غایبان مفقود الاثر ، در تمام نظامهای حقوقی ، قوانین و مقررات کشورها ، دکترین حقوقدانان و عقاید علمای مذهبی ریشه دارد . قدمت و سابقه این موضوع به بدو پیدایش جوامع بشری بر میگردد .
با وجود وضع قوانین و مقررات متعدد در این زمینه هنوز هم با مسائل و مشکلات حقوقی روبرو هستیم . جنگ ، یکی از عواملی است که در پیدایش این پدیده نقش دارد. مساله جنگ تحمیلی در اوایل انقلاب اسلامی به طرفیت عراق و متحدان اروپایی و آمریکایی وی گریبانگیر جامعه اسلامی ما شد .
افزایش تعداد مفقودان و آزادگان ( مفقودان سابق ) ، مشکلات حقوقی پیش روی خانواده آنها و وضعیت اموالشان موجب شد با وجود اینکه چندین سال از پایان جنگ میگذرد هنوز هم به این موضوع به عنوان یکی از مهمترین مسائلی که در این برهه از زمان در اولویت ویژه برای مطالعه و تدقیق قرار دارد پرداخته شود .
در ایران قانون مدنی مصوب 18 اردیبهشت ماه 1307 و اصلاحات بعد آن درماده 1011 لغایت 1030 ، و همچنین قانون امور حسبی مصوب 2 تیر ماه 1319 و اصلاحات بعد آن ، از ماده 126 لغایت ماده 161 را به غایب مفقود الاثر اختصاص دادهاند ، البته چند مادهای نیز در قانون مدنی در باب طلاق و ارث وجود دارد که به مسئله غایب مفقود الاثر میپردازد .
با توجه به طرح سوالات متعدد در این زمینه که حتی قوانین موضوعه نیز پاسخگوی آنها نیست ، قانونگذار در اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ا یران ، قاضی را موظف میکند تا « ....... کوشش کند حکم هر دعوی را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمیتواند به بهانه سکوت یا نقض یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد » .
بنابراین در درجه اول باید به قوانین موضوعه مراجعه کرد و در صورتی که در قوانین موضوعه حکم صریح و مدونی در این رابطه وجود داشته باشد ،حکم قضیه طبق نصوص قوانین مدونه حل و فصل میشود و در صورت نقص یااجمال و تعارض و سکوت قوانین ، به ادله اربعه (کتاب ، سنت،اجماع ، عقل ) مراجعه کرده و با استخراج فتاوای مشهور و معتبر فقهای عظام امامیه ، مناسبترین راه حل را ارائه کرد .
این فایل به همراه چکیده ، فهرست مطالب ، متن اصلی و منابع تحقیق با فرمت word ، قابل ویرایش در اختیار شما قرار میگیرد.
تعداد صفحات :185
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:185
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 1
تقسیم مطالب 6
باب نخست – کلیات
تقسیم موضوع 8
فصل یکم – تعاریف 10
1) علل غیبت و حکم غایب 10
2) امور مالی غایب 15
3) غایب و بقای زوجیت 17
4) غیبت و حکم دادگاه 18
5) تعریف غایب مفقود الاثر
و تفکیک آن از مفاهیم مشابه (غایب مجهول المکان ومفقود) 18
6) عناصر تحقق مفهوم حقوقی غیبت 21
فصل دوم – مصوبات مصرحه در مورد غایب مفقود الاثر 22
گفتار یکم – قانون مدنی و امور حسبی 22
گفتار دوم – قوانین متفرقه 25
باب دوم – وضع حقوق مالی غایب
تقسیم موضوع 28
فصل یکم – وضع حقوقی غایب قبل از نصب امین 31
گفتار یکم – وضع حقوقی غایب قبل از مداخله دادستان و نصب امین 31
بندیکم – اداره فضولی اموال غایب 31
بنددوم – اداره اموال غایب به وسیله نماینده قراردادی 32
الف – دخالت وکیل 32
ب- اقدام وصی 34
بند سوم – اداره اموال غایب به وسیله نماینده قانونی 35
گفتار دوم - وضع حقوقی غائب پس از اطلاع مقام قضایی تا نصب امین 36
1- حدود مسئولیت و صلاحیت محلی دادستان 36
2- مسئول جبران خسارت وارده به اموال غایب 39
3- وضع ایرانیان غایبی که در خارج اموالی دارند 39
فصل دوم – مرحله تعیین امین 41
تقسیم فصل 41
گفتار یکم – هدف ،شرایط کلی و مفهوم امانت 44
1- هدف از نصب امین 44
2- موارد تعیین امین 44
3- معنای امانت 47
4- شرط ضمان 51
گفتار دوم – تقاضای تعیین امین و مرجع صالح 53
1- متقاضی تعیین امین 53
2- طریق درخواست تعیین امین 54
3- وظایف دادگاه و نحوه انتخاب امین 57
4- نصب امین درخارج از ا یران 64
5- ضم امین و موارد آن 65
6- تعیین امین موقت 67
7- تعیین ناظر 67
8- تعدد امنا و نظار 68
9- قبول امین یا ناظر و دستور دادگاه 70
گفتار سوم – شرایط امین ، اولویتها 70
الف – شرایط امین 70
ب- اولویتهای نصب امین 73
گفتار چهارم – اختیارات ، وظایف و مسئولیتهای امین 74
1- شروع وظایف و حدود اختیارات امین غائب 74
2- تنظیم صورت جامع از کلیه اموال قبل از مداخله 75
3- نگهداری و اداره اموال 77
4- فروش اموال ضایع شدنی 78
5- فروش اموال منقوله غیر لازم 81
6- منع فروش و رهن اموال غیر منقول 84
7- ترتیب پرداخت دیون و نفقه زوجه و اقارب 86
8- نمایندگی امین از طرف غایب در دعاوی 89
9- تقسیم سهم الارث غائب 90
10- دخالت در مهر و موم ترکه مورث غائب و رفع آن 93
11- درخواست تحریر ترکه مورث غایب 94
12- پرداخت هزینهها 95
13- صلح دعاوی 97
14- تحویل دادن اموال پس از زوال سمت 97
گفتار پنجم – حقوق و مسئولیتهای امین 98
بند یکم – حقوق امین 98
الف – حق الزحمه امین و مرجع صالح در تعیین حق الزحمه 98
بند دوم – مسئولیتهای امین 99
الف- مسئولیت مدنی 99
ب- مسئولیت کیفری 101
گفتار ششم – عزل امین 102
1- موارد عزل امین 103
2- نحوه رسیدگی و مرجع صلاحیتدار در عزل امین 104
3- پایان دوره امانت و نظارت 105
فصل سوم – تصرف موقت ورثه در اموال غایب 106
تقسیم فصل 106
گفتار یکم – ارکان ماهوی حق ورثه نسبت به اموال غایب 107
1- مفهوم ورثه 107
2- مفهوم تصرف موقت 109
گفتار دوم – شرایط تصرف موقت ورثه در اموال غایب 110
1- موارد اجرای این مرحله 110
2- شرایط درخواست تصرف موقت اموال غایب از دادگاه 113
3- دادگاه صالح در درخواست تصرف موقت اموال 113
4- نحوه رسیدگی به درخواست تصرف موقت اموال 115
5- اختیارات و وظایف ورثه 118
باب سوم – حکم موقت فرضی غایب و دادن اموال به تصرف قطعی ورثه
تقسیم موضوع 121
فصل یکم – اقسام موت و مبنای حکم موقت فرضی غایب 122
گفتار یکم – اقسام موت و حقیقت ماهوی آن 122
1- اقسام موت 122
2- موت حقیقی 122
3- موت حکمی 123
4- موت فرضی 125
گفتار دوم – تردید در مرگ انسان و حکم آن 127
بند یکم – قاعده فقهی 127
بند دوم – حقوق موضوعه 128
الف – قانون مدنی 128
ب- امارات قانونی 129
ج – بررسی امارات قانونی و قضایی 130
فصل دوم – صدور حکم و آثار آن 131
تقسیم فصل 131
گفتار یکم – مقدمات و شرایط صدور حکم موت فرضی 133
1- متقاضیان حکم 133
2- دادگاه صالح برای صدور حکم موت فرضی 133
3- شرایط شکلی درخواست 134
گفتار دوم – نحوه رسیدگی دادگاه 135
1- تکالیف دادگاه پیش از صدور حکم 135
2- حکم دادگاه و مندرجات آن 138
3- ابلاغ حکم و تجدید نظر در آن 139
گفتار سوم – سوابق فقهی 140
1- لمعه - شهید اول 140
2- قواعد – علامه حلی 141
3- مختصر المنافع - محقق حلی 141
گفتار چهارم – آثار حکم موت فرضی 142
1- آثار حکم در امور مالی و غیر مالی 142
فصل سوم - الغای حکم موت فرضی و بازگشت غایب 144
گفتار یکم – آثار کشف زنده بودن غایب 144
- ابطال حکم موت فرضی 144
بند اول - تاثیر بازگشت غایب در اموال 144
الف - وضع منافع و نمائات 144
ب- وضع اموال مصرفی و تلف شده 145
بند دوم - تاثیر بازگشت غائب در عقد نکاح 146
الف – بازگشت زوج غایب 146
ب- بازگشت زوجه غایب 146
باب چهارم – وضعیت خانواده غایب
تقسیم موضوع 148
فصل یکم – تکلیف زوجه غایب 149
گفتار یکم - ترک زندگی خانوادگی توسط زوج و مقایسه آن با مفهوم غیبت 149
گفتار دوم - درخواست زوجه مبنی بر صدور حکم موت فرضی برای انحلال نکاح 151
1- متقاضی صدور حکم 151
2- عده زوجه غایب 153
3- بازگشت غایب پس از صدور حکم موت فرضی 153
گفتار سوم - درخواست طلاق از ناحیه زوجه و آثار آن 154
1- شرایط درخواست طلاق 154
2- عده زوجه غایب 155
3- نفقه زوجه در ایام عده 156
4- وضعیت توارث
گفتار چهارم – مطالعه تطبیقی در مورد غایب مفقود الاثر شدن زوج و وضعیت زوجه در بین اقلیتهای مذهبی و مقایسه آن با حقوق ایران 158
1- آیین یهود 158
2- ارتدوکس 159
3- دین زرتشت 161
4- ارامنه گریگوریان 163
نتیجه 165
کلید واژه 170
پیوستها 171
پیوست یکم – نمونههایی از رویه عملی محاکم 172
پیوست دوم – اهم مسائل پیرامون غایب مفقود الاثر 179
فهرست منابع و مآخذ 183
مقدمه
الحمد الله الکافی حسب الخلایق وحده و الحمد الله علی نعمه و استزید من کرمه و اشهد ان لا اله الا هو الموصوف بقدمه و اشهد ان محمداً عبده و رسوله الطاوی السموات بقدمه.
بسم ا.. الرحمن الرحیم - نام خداوندی است که تا او نخواهد صبا پرده گل نشکفاند و باد گیسوی شمشاد نجنباند ،بیحکم او زمرد غنچه پیچانده نشود ، بیصنع او لاله پر ژاله نگردد ، هر دیدهای که نه در جمال آن نام نگردید ، دوخته باد ، هرقدمی که نه در راه موافقت حق پوید به تیغ قطعیت پی کرده باد ، شکر و سپاس بیقیاس معبودی را جنت قدرته که آفریننده مخلوقات عالمست و روزی دهنده نبات و آدم ، کریمی که خوان نعمتش بر مطیع و بر عامی و ادانی و اقامی کشیده و گسترده ، رحیمی که از دیوان رحمتش در گوش جان هرگنهکار چند بار این ندا میرسد که : هل من تایب – هل من مسائل – هل من مستغفر .
بخشایندهای که تار عنکبوت را سرّ عصمت دوستان کرد ،جباری که نیش پشه ضعیف را تیغ قهر دشمنان گردانید و در فطرت کائنات بر وزیر و طهیر و دبیر صاحب تدبیر محتاج نگشت. و آدمی را به فضیلت نطق و مزیت عقل از دیگر خلقان ممتاز گردانید ، نه از معصیت عصیان حمدیت او را نقصان که ان ا... قوی عزیز و نه از طاعت مطیعان احدیت او را سودی که ان ا... لغنی عن العالمین .
موضوع مربوط به غایب مفقود الاثر ، وضع حقوقی و قوانین مربوطه به آن را به منظور پروژه تحقیقاتی خود انتخاب نمودهام .
مساله غایبان مفقود الاثر ، در تمام نظامهای حقوقی ، قوانین و مقررات کشورها ، دکترین حقوقدانان و عقاید علمای مذهبی ریشه دارد . قدمت و سابقه این موضوع به بدو پیدایش جوامع بشری بر میگردد .
با وجود وضع قوانین و مقررات متعدد در این زمینه هنوز هم با مسائل و مشکلات حقوقی روبرو هستیم . جنگ ، یکی از عواملی است که در پیدایش این پدیده نقش دارد. مساله جنگ تحمیلی در اوایل انقلاب اسلامی به طرفیت عراق و متحدان اروپایی و آمریکایی وی گریبانگیر جامعه اسلامی ما شد .
افزایش تعداد مفقودان و آزادگان ( مفقودان سابق ) ، مشکلات حقوقی پیش روی خانواده آنها و وضعیت اموالشان موجب شد با وجود اینکه چندین سال از پایان جنگ میگذرد هنوز هم به این موضوع به عنوان یکی از مهمترین مسائلی که در این برهه از زمان در اولویت ویژه برای مطالعه و تدقیق قرار دارد پرداخته شود .
در ایران قانون مدنی مصوب 18 اردیبهشت ماه 1307 و اصلاحات بعد آن درماده 1011 لغایت 1030 ، و همچنین قانون امور حسبی مصوب 2 تیر ماه 1319 و اصلاحات بعد آن ، از ماده 126 لغایت ماده 161 را به غایب مفقود الاثر اختصاص دادهاند ، البته چند مادهای نیز در قانون مدنی در باب طلاق و ارث وجود دارد که به مسئله غایب مفقود الاثر میپردازد .
با توجه به طرح سوالات متعدد در این زمینه که حتی قوانین موضوعه نیز پاسخگوی آنها نیست ، قانونگذار در اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ا یران ، قاضی را موظف میکند تا « ....... کوشش کند حکم هر دعوی را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر حکم قضیه را صادر نماید و نمیتواند به بهانه سکوت یا نقض یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد » .
بنابراین در درجه اول باید به قوانین موضوعه مراجعه کرد و در صورتی که در قوانین موضوعه حکم صریح و مدونی در این رابطه وجود داشته باشد ،حکم قضیه طبق نصوص قوانین مدونه حل و فصل میشود و در صورت نقص یااجمال و تعارض و سکوت قوانین ، به ادله اربعه (کتاب ، سنت،اجماع ، عقل ) مراجعه کرده و با استخراج فتاوای مشهور و معتبر فقهای عظام امامیه ، مناسبترین راه حل را ارائه کرد .
طرح سوال -
در زمینه غایب مفقود الاثر سوالات متعددی مطرح میشود که در ادامه این پژوهش به آنها پاسخ داده خواهد شد :
1- غایب چه کسی است و شرایط تحقق غیبت کدام است ؟
2- آیا به محض غیبت، اموال او را بین وراث تقسیم میکنند و یا اینکه باید از آنها محافظت نمود ؟
3- چه کسانی دارای حق و تکلیف در اداره اموال غایب میباشند؟
4- وضعیت خانواده غایب در دوران غیبت چگونه خواهد بود ؟
5- در صورتی که زوجه تمایل به ادامه زندگی داشته باشد نفقهاش از چه محلی تامین می شود ؟
6- و.....
از کتب فقهی که به مساله غایب مفقود الاثر پرداختهاند ، میتوان به موارد ذیل اشاره کرد :
1- وسایل الشیعه – محمد بن الحسن الحر العاملی
2- شرح لمعه و مسالک الافهام – شهید ثانی
3- مفتاح الکرامه - سید محمد جواد حسینی عاملی
4- فقه امام جعفر الصادق – محمد جواد مغنیه
5- تحریر الوسیله - حضرت امام خمینی (ره)
از کتب حقوقدانان نیز میتوان به چند مورد اشاره داشت :
1- امول حسبی ،غایب مفقود الاثر – جناب آقای دکتر سید مرتضی قاسم زاده.
2- حقوق مدنی ، خانواده - جناب آقای دکتر ناصر کاتوزیان
3- حقوق مدنی – جناب آقای دکتر حسن امامی
4- حقوق مدنی ، اشخاص و محجورین - جناب آقای صفایی
5- شخصیت و اهلیت درحقوق مدنی – جناب آقای دکتر محمد حسین ساکت
6- شرح قانون مدنی - سید علی حائری شاه باغ
تقسیم مطالب
عوامل زیادی از جمله شروع جنگ تحمیلی و حمله همه جانبه استکبار جهانی به جمهوری اسلامی ایران و افزایش تعداد مفقودین و طرح سوالاتی در این زمینه ، حقوقدانان ، قانونگذاران و فقیهان اسلامی را بر آن داشت با بررسی و تدقیق در زمینه غایب مفقود الاثر به حقوق و تکالیف غایبان به عنوان یکی ا ز مباحث مهم حقوقی بپردازند .
قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران در قانون مدنی ( مواد 1011 – 1030 ق.م) ، قانون امور حسبی ( مواد 126 – 161 ق.ا.ح) و پارهاز ای قوانین حمایتی ویژه که به صورت پراکنده وضع گردیده به تبیین چارچوب حقوق و تکالیف غایب مفقود الاثر پرداخته اند .
در این پژوهش به طرح مباحث غایب مفقود الاثر در چهار باب پرداخته می شود .
باب نخست - که در آن به طرح کلیاتی در این زمینه اشاره میشود .
کلیات غایب مفقود الاثر در دو فصل ارائه میگردد .
فصل یکم - تعاریف
فصل دوم – مصوبات مصرحه در مورد غایب مفقود الاثر
در باب دوم - وضع حقوق مالی غایب در سه فصل بررسی میشود .
فصل یکم - وضع حقوقی غایب قبل از نصب امین
فصل دوم – مرحله تعیین امین
فصل سوم – تصرف موقت ورثه در اموال غایب
باب سوم - تحت عنوان حکم موت فرضی غایب و دادن اموال به تصرف قطعی ورثه در سه فصل به امور ذیل میپردازد:
اقسام موت و مبنای حکم موت فرضی غایب ( فصل یکم )
صدور حکم و آثار آن (فصل دوم )
الغای حکم موت فرضی و بازگشت غائب (فصل سوم )
باب چهارم - با عنوان وضعیت خانواده غایب شامل یک فصل کلی تحت عنوان تکلیف زوجه غایب و چهار گفتار به طرح مباحث مهم ذیل میپردازد .
وجه افتراق ترک زندگی خانوادگی توسط زوج و غیبت
درخواست طلاق از ناحیه زوجه و شرایط آن
و مطالعه تطبیقی در مورد غایب مفقود الاثر شدن زوج و وضعیت زوجه در بین اقلیتهای مذهبی ومقایسه آن با حقوق ایران
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:175
مقدمه
اهمیت خانواده و اثر انکار ناپذیر آن در سلامت انسان و اجتماع باعث شده است که تمامی علوم انسانی مانند جامعه شناسی ، فلسفه ی اخلاق، اقتصاد، تاریخ ، حقوق و حتی علوم دیگر مانند زیست شناسی و آمار از دیدگاه ویژه خود به آن بپردازند حقوق خانواده از پژوهشهای این علوم برای تنظیم قواعد حاکم بر آن کانون طبیعی و اجتماعی سود می برند.
در حقوق کنونی با اندکی مسامحه می توان در تعریف خانواده گفت: «گروهی است که به دلیل قرابت یا زوجیت، همبستگی حقوق و اجتماعی یافته و در رهبری و ریاست مقامی قرار گرفته است»
خانواده در معنی خاص و محدود خود شامل زن و شوهر و فرزندان آنها می باشد گروهی که هدایت و حمایت آنان با پدر است و همبستگی میان اعضای آن حقوق و تکالیفی به بار می آورد که در میان سایر خویشان وجود ندارد. در ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی که ریاست خانواده را به شوهر اختصاص داده است خانواده به همین معنی محدود به کار رفته است.
تا زمانی که شوهر در محل زندگی و اقامت خود حضور دارد ، اموال، اولاد و همسر او تحت نظام حقوقی مشخصی قرار دارند ولی هرگاه این شخص ناپدید شد و اثری از او یافت نشد، نظام حقوقی حاکم بر اموال،اولاد و همسر او که هر کدام بحث مستقلی بوده و مباحث مربوط به خود را می طلبد به تبع آن تغییر خواهد کرد.
بنابراین باید ابتدا به بیان مفهوم غیبت بپردازیم تا مشخص شود که غایب مفقود الاثر چه کسی است؟ و سپس ببینیم که همسر او در دوران غیبت دارای چه حقوق و تکالیفی خواهد بود؟
نخستین عنصر تعریف حقوقی غایب ، غیبت است یعنی غیبت از اقامتگاه (محل سکونت یا محل کار) که همان مرکز مهم امور شخص می باشد.
ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی قرار می دارد: اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد اگر محل سکونت مشخص غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز امور او اقامتگاه محسوب می شود.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بخش اول: حقوقی مالی وغیرمالی زوجه غایب درحقوق ایران وفقه اسلام (عامه-امامیه)
فصل اول : حقوق مالی زوجه غایب در حقوق ایران و فقه اسلام
مبحث اول : نفقه زوجه غایب
گفتار اول : تعریف نفقه
بند اول : معنای لغوی نفقه
بند دوم : معنای اصطلاحی نفقه
الف – نفقه از نظر فقهی (عامه-امامیه)
ب – نفقه از نظر حقوقی
گفتار دوم : ادله وجوب نفقه
بند اول : در قرآن کریم
بند دوم : در سنت اسلام
بند سوم : اجماع فقهای اسلامی
گفتار سوم : ویژگیها و میزان نفقه زوجه
بند اول : ویژگیهای نفقه زوجه
الف – تقدم نفقه زوجه بر نفقه اقارب
۱- از دیدگاه فقهای اسلام
۲- از دیدگاه حقوق ایران
ب – تمکن مالی زوجین در ارتباط با نفقه
۱- از نظر حقوق ایران
۲-از نظر فقه اسلام
۲-۱-فقه عامه
۲-۲-فقه امامیه
ج – حق مطالبه نفقه زمان گذشته توسط زوجه
۱- از نظر حقوق ایران
۲- از نظر فقهای اسلام
۲-۱- فقهای عامه
۲-۲-فقهای امامیه
د – تقدم نفقه زوجه بر سایر دیون شوهر
۱- از نظر حقوق ایران
۲- از نظر فقه اسلام
ه – تبدیل شدن نفقه گذشته به دین
۱- در حقوق ایران
۲- در فقه اسلام
۲-۱- فقه عامه
۲-۲- فقه امامیه
بند دوم : میزان نفقه زوجه
الف – دیدگاه فقهای اسلام
۱- فقهای امامیه
۲- فقهای عامه
ب – دیدگاه قانونی
گفتار چهارم : بررسی فقهی و قانونی نفقه
بند اول : در صورت بقاء رابطه زوجیت
الف- از نظر فقهای امامیه
ب- از نظر فقهای عامه
ج- در حقوق ایران
بند دوم : در صورت انحلال نکاح
الف – نفقه زوجه در عده طلاق رجعی
۱- در حقوق ایران
۲- از نظر فقهای امامیه
۳- از نظر فقهای عامه
ب – نفقه زوجه در طلاق بائن و فسخ نکاح
۱- در حقوق ایران
۲- از نظر فقهای امامیه
۳- از نظز فقهای عامه
ج – نفقه زوجه در عده وفات
۱- دیدگاه فقهای امامیه
۲- در قانون مدنی ایران
۳- دیدگاه فقهای عامه
مبحث دوم : مهریه زوجه غایب
گفتار اول : تعریف مهریه
بند اول : معنای لغوی مهریه
بند دوم : معنای اصطلاحی مهریه
الف – از نظر فقهی (عامه-امامیه)
ب – از نظر حقوقی
گفتار دوم : ادله وجوب مهر
بند اول : در قرآن
بند دوم : در سنت اسلام
بند سوم : اجماع فقهای اسلامی
بند چهارم : دلیل عقل
گفتار سوم : مالکیت زن بر مهریه و ضمانت اجرای آن
بند اول : مالکیت زن بر مهریه
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهای اسلام
۱- فقهای امامیه
۲- فقهای عامه
بند دوم : ضمانت اجرای آن
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهای اسلام
گفتار چهارم : مهریه زوجه قبل و بعد از انحلال نکاح
بند اول : مهریه زوجه غایب قبل از طلاق
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهی
بند دوم : مهریه زوجه غایب بعد از طلاق
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهی
بند سوم : مهریه زوجه غایب در صورت صدور حکم موت فرضی غایب
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهی
مبحث سوم : میراث زوجه غایب و شرایط مربوط به آن
گفتار اول : تعریف ارث
بند اول : معنای لغوی ارث
بند دوم : معنای اصطلاحی ارث
الف – از نظر حقوقی
ب – از نظر فقهی (عامه-امامیه)
گفتار دوم : شرایط تحقق ارث زوجه غایب
بند اول : فوت غایب (حقیقی یا فرضی)
بند دوم : وجود علقه زوجیت
الف- از نظر حقوقی
ب- از نظر فقهی
بند سوم : بقاء زوجیت در زمان فوت
بند چهارم : دائمی بودن نکاح
الف – در فقه اسلامی
۱- فقه عامه
۲- فقه امامیه
۲-۱-وجود توارث به طور مطلق
۲-۲-وجود توارث در صورت انتفاء شرط عدم
وراثت
۲-۳- وجود توارث با قراردادن شرط
۲-۴- عدم توارث به طور مطلق
ب- در حقوق ایران
بند پنجم : ممنوع نبودن از ارث
الف – کفر
۱- از نظر فقه امامیه
۲- از نظر حقوق ایران
۳- از نظر فقه عامه
ب – قتل
۱- از نظر فقه امامیه
۲- از نظر حقوق ایران
۳- از نظر فقه عامه
گفتار سوم : اموال و حقوق موضوع ارث
بند اول : اموال موضوع ارث
الف – از نظر فقهی
ب – از نظر حقوقی
۱- اموال منقول
۲-قیمت ابنیه و اشجار
بند دوم : حقوق موضوع ارث
الف – حق شفعه
۱- از نظر حقوقی
۲- از نظر فقهی
ب – ارث زوجه از حق خیار
۱- از نظر حقوقی
۲- از نظر فقهی
گفتار چهارم : اثر بازگشت غایب نسبت به ارث زوجه
گفتار پنجم : اجرت المثل ایام زوجیت زوجه
بند اول:در حقوق ایران
بند دوم:در فقه اسلام
بخش دوم : تکالیف زوجه غایب مفقودالاثر در حقوق ایران و فقه اسلام
(فقه عامه-فقه امامیه)
فصل اول : حضانت
مبحث اول : در حقوق ایران
مبحث دوم : در فقه اسلام
گفتار اول : از نظر فقهای امامیه
گفتار دوم : از نظر فقهای عامه
فصل دوم : عده زوجه غایب
مبحث اول : در فقه اسلامی
گفتاراول : فقه امامیه
گفتار دوم : فقه عامه
مبحث دوم : در حقوق ایران
بخش دوم : حق غیرمالی زوجه غایب مفقودالاثر در حقوق ایران و فقه اسلام (حق انحلال نکاح)
مبحث اول : طلاق زوجه غایب در اسلام و حقوق ایران
گفتار اول : در فقه امامیه
گفتار دوم : در فقه عامه
گفتار سوم: در حقوق ایران
بند اول : طلاق زوجه به علت غیبت شوهر
الف- مقررات شکلی و تشریفات طلاق زوجه غایب
ب- اثر عدم رعایت مقررات و تشریفات مربوط به طلاق زوجه غایب
ج- ابتداء مدت چهار سال انتظار برای صدورحکم طلاق
د- نمونه ای از آراء محاکم در خصوص طلاق زوجه به علت غیبت شوهر
بند دوم: طلاق زوجه غایب به علت عسر و حرج ناشی از غیبت
الف- مبنای فقهی قاعده
ب- معیار تمییز عسر و حرج برای زوجه غایب
۱- عسر و حرج به دلیل عدم امکان انفاق
۱-۱- در فقه امامیه
۱-۲- در فقه عامه
۱-۳- در حقوق ایران
۱-۳-۱- استنکاف شوهر از پرداخت نفقه زن حداقل به مدت شش ماه
۱-۳-۲- عسر و حرج به دلیل عدم امکان انجام وظایف خاص زناشویی
ج- نمونه ای از آرای محاکم در خصوص عسر و حرج زوجه ناشی از غیبت زوج
بند سوم : طلاق زوجه غایب با استفاده از شرط وکالت در طلاق
الف – فقه امامیه
ب- فقه عامه
ج- در حقوق ایران
مبحث دوم : راههای دیگر انحلال نکاح برای زوجه غایب
گفتار اول : حق فسخ نکاح زوجه غایب
بند اول : در فقه اسلامی
بند دوم : در حقوق ایران
الف- موجبات فسخ نکاح
گفتار دوم:تأثیر صدور حکم موت فرضی بر رابطه نکاح(از نظر فقهی و حقوقی)
بند اول : نظریه سرایت حکم موت فرضی بر رابطه نکاح و انحلال آن
بند دوم : نظریه عدم سرایت حکم موت فرضی بر رابطه زوجیت
– نتیجه گیری
– رویه قضایی و قوانین مرتبط
– منابع و مواخذ
فهرست منابع
الف- کتب( به فارسی )
به عربی
۱- قرآن کریم.
۲- ابن با بویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی بن حسین، معانی الاخبار،چاپ سربی.
۳- ابن قدامه، عبدا… بن احمد بن محمود، المغنی، در فقه حنبلی و مقایسه آن با سایر مذاهب، در ده مجلد، قاهره، ۱۳۹۰ به بعد.
۴- انصاری، شیخ مرتضی، مکاسب، کتب النکاح ، چاپ تبریز، سال ۱۳۷۵٫
۵- الخطیب، انور، الزواج فی شرع الاسلامی و القوانین البنانیه ، چاپ بیروت، دارالعلم الملائین، الطبقه الاولی، ۱۹۶۰ میلادی.
۶- ابراهیم، انیس، عبدالحلیم، نظام النفقات ، چاپ قاهره، سال ۱۳۴۹٫
۷- بدران، ابوالعینین بدران ، الفقه للاحوال الشخصیه، دارالنهضه العربیه ، بیتا.
ب- مجلات
قاسم زاده، مرتضی، ۱۳۷۵، مجله دیدگاههای حقوق، شماره اول، نشریه دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری
ج- قوانین و رویه قضایی :