فرمت فایل : WORD , PPT
تعداد صفحات:32 ص + 23 اسلاید
چکیده ۱
مقدمه ۲
تعریف امر به معروف و نهی از منکر ۳
۲-۱- تعریف لغوی ۳
۲-۲- تعریف اصطلاحی ۴
۳- نگاهی به پس زمینه ی ذهنی و اندیشگی مذهبی سعدی ۵
تحلیل جنبه ها ی فردی و گروهی امر و نهی از دیدگاه سعدی ۸
۴-۱- جنبه های فردی امر و نهی ۱۰
۴-۲- جنبه ی گروهی امر و نهی ۱۹
نقد و تعریض, امر و نهی و راه کارهای سعدی به پادشاهان و حاکمان زمان ۲۳
۵-۱- تعامل و رابطه ی میان پادشاه و رعیت ۲۴
۵-۲- رعایت عدالت ۲۴
۵-۳- خاک نهادی ۲۵
۵-۴- بخشش به رعیت ۲۶
۵-۵- خداترسی و عمل به احکام ۲۷
۵-۶- نام نیک و ثواب وعاقبت اندیشی ۲۸
نتیجه گیری ۳۰
منابع ۳۱
چکیده
اصل مهم «امر به معروف و نهی از منکر» که جزو فروع دین است, از جمله راه کارهای پر اهمیتی است که ریشه درکتاب وحی دارد و درسنت وسیرت و حدیث پیامبر(ص) و معصومین(ع) و گفتار و رفتار عالمان, بزرگان و اندیشمندان دینی دارای جایگاه ممتاز و ویژه ای است.انعکاس این ویژگی در آثار بزرگان ادب نیزگاه در حدّ بسیار عالی و درخشان به شکل هنری و موثر تجلّی یافته است. از این حیث , آثار سعدی, به ویژه بوستان, گلستان و قصاید, جایگاهی بسیار بلند منظر دارد. در این نوشته سعی نگارنده بر آن بوده است که با رویکردی روان شناختانه به نقد و تحلیلِ توصیفیِ راه کارهایِ امر به معروف و نهیِ از منکر فردی و گروهی در آثار سعدی بپردازد.
کلید وازه ها: 1-امربه معروف و نهی از منکر(فردی وگروهی)2 -افراد,طبقات اجتماعی؛حاکمان3- راه کارها4- بوستان ,گلستان , قصاید سعدی5- تحلیل روان شناختانه
1- مقدمه
مقوله ی مهم « امر به معروف و نهی از منکر» که از بنیانی ترین راه کارهای اصولی ادیان است , طرحی وحیانی در جهت ایجاد جامعه ای سالم است که درآن آحاد جامعه در قبال یکدیگر مسئول اند. در واقع, تاکید آموزه های دینی مبتنی بر مسائلی است که جهت گیری جامعه را به سمت آرمان شهری ای می برد که فلاسفه و حکیمان در روزگاران متمادی آن را در خیال و آرزوی فیلسوفانه ی خود می پروردند. در چنین جامعه ای افراد آیینه ی صداقت و راستی یکدیگرند.گویی آگاهی و تعهد شریان حیات مادی و معنوی اجتماعی است که در آن دروغ و تزویر و ریا و مفاسد اخلاقی فردی و اجتماعی می رود تا جای خود را به راستی و اخلاص ویکرنگی و مصالح فردی و اجتماعی بدهد.
درست است که جنبه ی فردی امر به معروف و نهی از منکر به طور دقیق, دارای کارکردی برنامه ریزی شده و سنجیده نیست اما آگاهی درونی, تقوای باطنی و خواست معنوی متفابل, رمز آمادگی افراد در پذیرش حقیقت مُرّی اند که به تدریج, آن ها را به سَمتِ مَلَکات نفسانی خوب و اخلاق پرهیزگرایانه سوق می دهد.مسلّم است در جامعه ای که زمینه های ناسالم فردی و گروهی ازکجروی و انحراف, ستمگری و ستم پذیری, سوء ظن و بدبینی به صورت امری عادی و طبیعی در بیاید,آن آرمان شهری دینی که به وسیله ی پیامبران و حکیمان طراحی شده است ,کم کم جای خود را به پلید شهری ای می دهد که مانند طاعون مرگ آوری در تار و پودکل جامعه ی انسانی رخنه می کند.در چنین وضعی است که وظیفه ی فردی افراد حکم می کند تا از طریق صواب در عرصه ای وارد شوند که تنها آگاهی و اخلاص و راه کاردرست ضامن اجرای صحیح آن خواهد بود.
از سوی دیگر, جنبه ی گروهی و سازمانی «امر به معروف و نهی از منکر» است که مستلزم مکانیزمی درست و هدفمنداست تا به گونه ای آگاهانه و برنامه ریزی شده در جامعه ی اسلامی به مرحله ی اجرا درآید.مسئولیت اجرای آن آمران و ناهیانی اندکه در فرایند قدرت و نفوذ قرار گرفته اند و مشروعیت و صلاحیت آن در اذهان جامعه ی مُسلِم پذیرفته شده است.در صورت فقدان چنین امتیازی حاکمان خود به خود به ابزارهایی تبدیل می شوند تا با انواع ظاهر نمایی و تزویر هویّت پوچ و باطل خود را خوب و موجّه جلوه دهند و در صورت لزوم در برابر آمران و ناهیان حقیقی با تمام قوا بایستند تا تحت عنوان خارج شدگان از دین به قلع و قمع آن ها بپردازند.در چنین وضعیتی است که پیش روان حقیقی جامعه مطابق شریعت می توانند با حاکم جایر دست به جهاد فی سبیل ا... بزنند.
آن چه در این مقاله می آید,تنها, شمایی از جُستار «امر به معروف و نهی از منکر» از نگاه دقیق و ناقدانه ی سعدی متشرّع است که مورد تدقیق قرارگرفت:ابتدا به معانی واژگان و سپس به بررسی شیوه ی ارشادی و تحکّم آمیز امر و نهی در آثار سعدی- گلستان, بوستان و قصاید- پرداخته شد.ضرورت و اهمیت این تحقیق را می توان در چند نکته خلاصه کرد:
1- تعمیق در باره ی راه کار«امربه معروف و نهی از منکر» در متون کلاسیک فارسی.
2- آشنایی با شیوه ی ارشادی امر و نهی در اندیشه ی سعدی.
3- ارائه ی الگویی درست و موثر از« امر به معروف و نهی از منکر» برای جامعه ی معاصر.
2- تعریف امر به معروف و نهی از منکر
2-1- تعریف لغوی
در لسان العرب آمده است:«والمعروف صذّ المنکر... ما یستحسن من الافعال». (ابن منظور,ج9, 1413) و« والمنکر ...وهو ضد المعروف و کل ما قبحه الشرع و حرّمه و کرهه هو منکر...»(همان,ج14). از واژه ی «امر» «ائتمار؛ یکدیگر را امر به معروف کردن, رایزنی در باره ی فتنه و قتل و آیه ی وائتمروا بینکم بمعروف به معنای اول و آیه ی ان الملا یاتمرون بک لیقتلونک به معنای دوم است(قمی,1385:24)؛ و واژه ی «نهی بازداشتن , ضد امر کردن( و نهی النفس عن الهوی) انتهی و تناهی عنه از آن بازایستاد و خودداری کرد. تناهوا عن المنکر: یکدیگر را از کار زشت بازداشتند (کانو لایتناهون عن منکر.)؛ عقل را از جهت این که انسان را از کارهای زشت نهی می کند نهیه گویند. نهی جمع نهیه(لایات لاولی النهی)(همان,ص292).
2-2- تعریف اصطلاحی
واژه ی«امر» در اصطلاح آن است که مهتری کهتری را گوید: افعل! و او مرید آن باشد که بکند(سجادی,1366:293). در کتاب اصول الفقه «طلب با دو شرط دلالت بر وجوب می کند1- از شخص عالی صادر شده باشد.2- عاری باشد از قرینه ای که دلالت استحباب یا جواز کند» (ولایی,1387:65).معانی امر در قران و سنت بعث و تحریک(اقیمواالصلاه),تهدید(اعملوماشئتم),استحباب,اباحه,تعجیز و تسخیرو... آمده است.(ولایی,ص6-66).
امر بر دو قسم است : 1-مولوی2- ارشادی. درواقع, در هر واجبی دو امر وجود دارد:« یکی اولی و مولوی و حقیقی که بر آن ثواب و عقاب مترتب است مثل امر«صلّ»«صم». دیگری امری ثانوی که ارشاد به امر اولی است. پس مکلّف اگر نماز بخواند هر دو امر را فرمانبرداری کرده است»(همان,ص67).
واژه ی «نهی»در اصطلاح «هر کلامی را که دلالت بر درخواست ترک کند,اطلاق می شود». اقسام نواهی در قران بدین صورت است: « صیغه ی نهی(ولاتقربوا مال الیتیم),امری که دلالت بر ترک کند(ذروا ظاهرالاثم و باطنه), ماده ی نهی(ینهی عن الفحشا), ماده ی تحریم(قل انماالفواحش),نفی حلیت(لایحل لکم ان ترثوا النسا),نفی فعل(فلاعدوان الا علی ا لظالمین), مقارنه و وعید و...(همان,ص70-69)
معنی اصطلاحی امر به معروف و نهی از منکر از نظر حقوق مدنی نیز به صورت ماده های قانونی آمده است که چون با تحلیل توصیفی این نوشته چندان مرتبط نیست, از آوردن آن خودداری می گردد.
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:43
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 3
امر به معروف از دیدگاه قرآن 8
دیدگاه بزرگان 20
ارکان امر به معروف و نهی از منکر 28
منابع 43
مقدمه:
سپاس خداوندى را که هیچ کتابى را نتوان گشود جز به ستایش او و نعمتها را نتوان طلبید مگر به وسیله کرم ، بزرگوارى و بخشندگى وى .
درود بر سرور پیامبران حضرت محمّد صلى اللّه علیه و اله فرستاده و بنده خدا و بعد از او بر خاندان پاک و پاکیزه اش باد.
بارى ، امر به معروف و نهى از منکر بزرگترین محور دین و مساءله مهمى است که براى آن ، خداوند تمام پیامبران را برانگیخت . چنانکه اگر بساط امر به معروف و نهى از منکر بر چیده و از نظر عملى و علمى مهمل گذارده شده بود، نبوت بیهوده مى گشت و دیانت نابود مى شود، سستى و گمراهى و جهل و فساد همه را فرا مى گرفت ، کج اندیشى فراگیر مى شد و شهرها ویران و مردمان هلاک مى گشتند و هر چند آن واقعه اى که از آن بیم داریم ، واقع مى شد اما چه بسا مردم تا روز قیامت از هلاک خود آگاه نمى شدند، بنابراین ؛ ععع انا للّه و انا الیه راجعون ، )) زیرا از نظر علمى و علمى آثار این محور نابود شده و حقیقت و نشانه اش محو گردیده و نیرنگ آدمیان بر دلها چیره شده و مراقبت خداوند از دلها رخت بربسته و مردم در پیروى از مردم از هوى و هوس همچون چهارپایان افسار گسیخته شده اند و مؤ من راستین که ملامت کننده اى او را از راه خدا باز ندارد، در پهناى گیتى کمیاب گشته است . پس هر که در جبران این سستى و پر کردن این شکاف تلاش کند، یا در عمل عهده دار آن شود و یا اقدام در اجراى آن کند، با این هدف که این سنت از میان رفته را بازسازى کند و بر آن اهتمام بورزد و در راه زنده کردن آن دامن همت بر کمر زند، چنین شخصى از میان مردم براى احیاى سنتى که سرانجام روزگار به نابودى آن انجامیده ، از خود گذشتگى کرده و مصمم به تقربى شده که تمام مراتب قرب در برابر آن ناچیز است ، و اکنون ما آگاهى و اطلاع از آن را در چهار باب شرح مى دهیم :
باب اول در وجوب و فضیلت امر به معروف و نهى از منکر.
باب دوم در ارکان و شرایط امر به معروف و نهى از منکر.
باب سوم در موارد انجام آن و بیان منکراتى که عادت معمول شده است .
باب چهارم در امر به معروف و نهى از منکر فرمانروایان .
امربه معروف و نهی ازمنکر
نقش هر مسلمان در تعیین سرنوشت جامعه و تعهدی که باید در پذیرش مسؤولیت های اجتماعی داشته باشد، ایجاب می کند که او ناظر و مراقب همه اموری باشد که پیرامون وی اتفاق می افتد. این مطلب در فقه اسلامی تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده و از مهم ترین مبانی تفکر سیاسی یک مسلمان به شمار می رود؛ چنان که از مهم ترین فرایضی است که وجوب کفایی آن ضروری دین شناخته شده و ضامن بقای اسلام است.[1]
قرآن کریم در بیان صفات ممتاز مؤمنان می فرماید:
«وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ»[2]
مردان و زنان با ایمان ولی (و یار و یاور) یکدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنکر می کنند، نماز را برپا می دارند و زکات را می پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می کنند.
به موجب این آیه، افراد مؤمن به سرنوشت یکدیگر علاقمند بوده و به منزله یک پیکر می باشند. پیوند سرنوشت ها موجب می شود که تخلف و انحراف یک فرد، در کل جامعه تأثیر بگذارد؛ چنان که یک بیماری واگیر در صورتی که معالجه نگردد، از فرد به جامعه سرایت نموده و سلامت آن را به خطر می اندازد.
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ در این زمینه می فرماید:
یک انسان گنهکار در میان مردم، همانند فرد ناآگاهی است که با گروهی سوار کشتی شده و آن گاه که کشتی در وسط دریا قرار می گیرد، تبری برداشته و به سوراخ نمودن جایگاه خود می پردازد، هر کسی به او اعتراض می کند او در پاسخ می گوید: من در سهم خودم تصرف می کنم؛ به یقین این یک حرف احمقانه است. اگر دیگران او را از این عمل خطرناک باز ندارند، طولی نمی کشد که همگی غرق می شوند.[3]
معروف و منکر که دو مفهوم متقابلند، در لغت به معنای شناخته شده و ناشناخته می باشند؛[4] و در اصطلاح کارهایی که نیکی یا زشتی آن ها توسط عقل یا شرع، شناخته شده باشند، به ترتیب معروف و منکر نامیده می شوند.[5]
به کارگیری لفظ معروف و منکر در امور مربوط به بایدها و نبایدهای دین، بدین لحاظ است که فطرت پاک انسانی با کارهای معروف آشنا و مأنوس و با زشتی ها و امور ناپسند، بیگانه و نامأنوس است.
بنابراین معروف ومنکر قلمرو وسیعی دارد و در محدوده عبادات یا یک سری از گناهان کبیره نمی گنجند. معروف شامل امور اعتقادی، اخلاقی، عبادی، حقوقی، اقتصادی، نظامی (همانند مرزداری و پیکار در راه خدا) سیاسی (مثل حضور در صحنه های انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن) و امور فرهنگی می شود و منکر نیز شامل منکرات اعتقادی، عبادی، اخلاقی، اقتصادی (مانند کم فروشی و احتکار)، سیاسی (همانند جاسوسی و کمک به ضدانقلاب)، نظامی (نظیر فرار از جبهه و جنگ، عدم رعایت سلسله مراتب فرماندهی) و... می شود در مجموع می توان از معروف و منکر، به ارزش ها و ضد ارزش ها تعبیر نمود.
شرایط وجوب امربه معروف و نهی ازمنکر
1 . باید امر به معروف و نهی از منکر کننده بداند آنچه مکلف ترک نموده، واجب و یا آنچه مرتکب گردیده از منکرات است و بر کسی که چنین علم و آگاهی از کار دیگری ندارد، واجب نیست.
2 . باید آمر یا ناهی احتمال تأثیر دهد پس اگر مطمئن باشد که امر و نهیش مؤثر واقع نمی شود، امر و نهی بر وی واجب نیست.
3 . لازم است امر و نهی کننده بداند که شخص بر گناهش باقی است پس اگر دانست که وی گناهش را ترک نموده و آن را تکرار نخواهد کرد، امر به معروف و نهی از منکر بر او واجب نیست.
4 . برخورد با گنهکار ضرر و مفسده ای برای امرونهی کننده یا خویشان و برادران دینی اش نداشته باشد؛ مگر معروف و منکر از اموری باشند که شارع مقدس اهتمام ویژه ای نسبت به آن ها دارد؛ مانند حفظ اسلام و شعائر آن و امنیت جان و ناموس مسلمانان، بنابراین اگر شعائر اسلامی یا جان عده ای از مسلمانان در معرض خطر و نابودی شد، باید اصل اهم و مهم مورد توجه قرار گیرد و صرف ضرردیدن موجب سقوط وظیفه نمی شود.[6]
اقسام امر به معروف و نهی از منکر
امر به معروف و نهی از منکر به دو قسم واجب و مستحب تقسیم می شود که عبارتند از:
1 . آنچه انجام آن از نظر عقل یا شرع لازم و واجب و یا ارتکابش از نظر آن دو، زشت و قبیح باشد، امر و نهی در موردشان واجب می گردد.
2 . هر کاری که انجامش از نظر عقل یا شرع خوب و مستحب یا ارتکابش از دیدگاه آن دو، پسندیده نیست، امر و نهیش مستحب است.
گفتنی است امر به معروف و نهی از منکر از واجبات توصلی است یعنی قصد قربت در آن شرط نیست؛ هر چند با داشتن قصد قربت از پاداش الهی نیز برخوردار خواهد شد.
مراتب امر به معروف و نهی از منکر
نخستین و مؤثرترین روش برای دعوت دیگران به نیکی ها و بازداشتن از منکرات، آراستگی خود انسان به تقوی و اخلاق حسنه است. صاحب جواهر از فقهای شیعه در این باره می نویسد:
آری، از بزرگ ترین افراد امربه معروف و نهی ازمنکر و والاترین و مؤثرترین آن ها، خصوصاً نسبت به زعیمان دینی این است که جامه کار نیک بپوشند و در کارهای خیر از واجب و مستحب پیشقدم باشند و جامه زشت کاری را از اندام خود دور کنند و نفس خویش را به اخلاق عالی تکمیل و از اخلاق زشت پاک سازند که این خود سبب مؤثر و کاملی است تا مردم، به معروف گرایش پیدا کرده و از منکر دوری گزینند... .[7]
در فقه اسلامی سه مرحله برای این وظیفه مهم در نظر گرفته شده است. هر مرحله نیز خود دارای مراتب و درجاتی است و در صورت مؤثر بودن یک مرحله یا یک مرتبه، اقدام به مرحله یا مرتبه بعدی جایز نیست. آن سه مرحله عبارتند از:
الف) اظهار تنفر قلبی: امرونهی کننده ناراحتی قلبی خود را از منکر واقع شده آشکار کند و به طرف بفهماند که منظورش از این کار، این است که وی معروف را انجام داده و یا منکر را ترک نماید. برای این کار چند درجه است از قبیل روی هم فشردن پلک های چشم و روی ترش کردن، روگرداندن، پشت کردن، ترک رفت و آمد و امثال این ها.
گفتنی است تنفر قلبی از گناه لازمه ایمان بوده و بر همگان واجب عینی است، گرچه توان هیچ گونه امر به معروف و نهی از منکر نداشته باشند و آنچه به عنوان امر به معروف و نهی از منکر باید انجام گیرد، اظهار تنفر قلبی از گناه است.[8]
ب) امر و نهی گفتاری: امام خمینی (قدس سره الشریف) در این زمینه می نویسد:
اگر بداند که از مرتبه اول امربه معروف و نهی ازمنکر نتیجه نمی گیرد، واجب است از مرتبه دوم استفاده کند، در صورتی که احتمال تأثیر بدهد و اگر احتمال دهد که با موعظه و زبان نرم، نتیجه حاصل می شود، نباید به مراحل بعدی تجاوز نماید. اگر بداند که مرحله قلبی اثر ندارد و بایستی با لحن آمرانه امر و نهی کند، باید همین کار را بکند در عین حال باید درجات تندی در گفتار را رعایت نماید.[9]
ج) استفاده از زور و قدرت: اگر دو مرحله قبلی کارآیی نداشته باشند؛ باید از زور و قدرت استفاده گردد، بدین معنا که با اِعمال فشار جلوی انجام گناهان گرفته شود و بین شخص و گناه مورد نظرش فاصله ایجاد گردد. در این مرحله نیز باید از مراتب سبک تر شروع کرد؛ اما در فرضی که بازداری از گناه متوقف بر کتک کاری و ایجاد جراحت و امثال آن باشد، باید با اذن فقیه جامع الشرایط انجام گیرد[10] و در شرایط فعلی که نهادهای قانونی جمهوری اسلامی شکل گرفته، چنین کاری باید با اجازه نهادهای مربوط باشد.
گفتنی است آنجا که از فرد کاری ساخته نیست، باید امربه معروف و نهی ازمنکر به شکل جمعی و گروهی انجام گیرد. همچنین از تدابیر عملی نباید غفلت کرد یعنی باید دید چه طرح و رفتاری، مردم را نسبت به کار نیک تشویق می کند و یا از کار زشت باز می دارد و این به معنای دخالت دادن عقل و منطق، در اجرای قانون امربه معروف و نهی ازمنکر است؛ چرا که اسلام در شیوه های اجرایی این اصل مهم، آن را به عقل و تدبیر انسان وانهاده است تا از هر راه ممکن و مفید، ریشه منکرات را از جامعه برکند. برخلاف واجبات عبادی همانند نماز که شکل انجام آن نیز باید با تعبد به دستور شرع صورت پذیرد.[11]
نتیجه این که امر به معروف و نهی از منکر همچون خون در پیکره دین جریان دارد و ضامن حیات اسلام است. خیزش و قیام مصلحان در جامعه اسلامی نیز، بازتابی از عمل به این فریضه می باشد و اگر مصلحان بزرگی همچون امام حسین ـ علیه السلام ـ نمی بودند، ارزش های انسانی و الهی از بین رفته و اسلام قرن ها پیش توسط تبهکاران دفن شده بود، انقلاب اسلامی ایران، خود یکی از ثمرات و نتایج با ارزش این اصل در جنبه های سیاسی و حکومتی است که توسط مصلح بزرگ، امام خمینی(رحمة الله علیه) رهبری شده و به پیروزی رسید و هم اکنون به زعامت رهبر معظم انقلاب اسلامی به راه خود ادامه می دهد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:75
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 4
امر به معروف و نهی از منکر 10
آیات نهج البلاغه 16
عدم اهتمام لازم به دو فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر 20
راز پیکار مجاهدان بزرگ و شهیدان در راه خدا 21
آیا امر به معروف و نهی از منکر شرط پنجمی دارد؟ 33
آیا بین امر به معروف و نهی از منکر با زبان با امر و نهی بادست ملازمه است؟ 38
جایگاه امر به معروف و نهی از منکر 42
ریشه های فطری و غریزی امر به معروف و نهی از منکر 42
جایگاه امر به معروف در قرآن 43
نهی از منکر در جاهلیت 43
رابطه توحید با امر به معروف و نهی از منکر 44
رابطه نبوت با امر به معروف و نهی ا ز منکر 44
رابطه امامت با امر به معروف و نهی از منکر 45
چند درس از نهی از منکر امام حسین 45
نهی از منکر در سخت ترین شرایط 46
اثر امر به معروف در خود انسان 48
برکات سیاسی امر به معروف ونهی از منکر 48
توجیهات سیاسی امر به معروف و نهی از منکر 48
نهی از منکر شدید ممنوع 49
مقاومت ایجالی 52
نفرین به کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می کنند و برخلاف گفتارشان رفتار می کنند. 54
درباره امر به معروف و نهی از منکر در نهج البلاغه 56
ترغیب به امر به معروف و نهی از منکر و پیروی قرآن کریم 60
عظمت امر به معروف و نهی از منکر 60
آیه های قرآن 61
نتیجه گیری 74
منابع و مأخذ
مقدمه:
در هر جامعه ای برای حفظ جامعه از فساد و انحراف و سقوط نظارت عمومی و در بعضی موارد نظارت گروهی خاص بعنوان نماینده« ولی فقیه» لازم است تا به آنچه بر جامعه می گذرد نظارت کنند و جامعه و فرد را از رفتن به سوی فساد و انحرافات حفظ نماید. این موضوع در اسلام بطور وسیع و حساب شده و منطقی تحت طرح در لزوم دووظیفه بسیار مهم و امر به معروف ونهی از منکر عنوان شده است. این دو طرح و برنامه چنانکه در این مطالب بررسی شده اگر درست پیاده شود اهومی نیرومند برای ریشه کن کردن فساد و عاملی استوار برای سوق دادن فرد و جامعه بسوی تکامل همه جانبه معنوی و مادی خواهد شد. بر همین اساس ایات و روایات بسیار مسلمانان را به انجام این دو وظیفه مهم الزام می کند و تأکید فراوان در حفظ این دو وظیفه می نماید و بهترین دلیل بر اهمیت این وظیفه بزرگ می نماید آنکه حفظ دین و جامعه با تمام ابعادش بستگی به آن دارد به عبارت دیگر انسانها در پرتوی اجرای این دو وظیفه از پرتگاه سقوط نجات یافت و بسوی اوج تکامل انسانی پر می گشاید واین دو وظیفه ضامن اجرای سایر وظایف فردی و اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و عبادی خواهد شد و درطول تاریخ اسلام آثار درخشانی که در پرتو این دو فریضه بزرگ بدست آمده بیشمار است.
بسم الله الرحمن الرحیم
نام کتاب:حلیه المتقین امر به معروف و نهی از منکر
در رشحه از عقابت تارک اهم واجبات امر به معروف و نهی از منکر از محرماتست و آیات در خدمت او بسیار است و حضرت صادق(ع) از رسول خدا(ص) حدیث فرمود: که چون امت من امر به معروف و نهی از منکر نمایند منتظر بلا و متوقع عقوبت باشند. در حق تعالی ودر صحیح فرمود: ظاهر شد در قومی هرگز عمل شفیعی که فاش و آشکار کننده مگر آنکه طاعون در میان ایشان ظاهر شود و دردهایی چند پیشتر نبوده و در حدیث باین زیادتر هست که اشرار مسلط شوند و دعای اخیار در حق مردم متسجاب نشود. حضرت صادق(ع) فرمود:که کننده هر گناه پنهان نکند و مردم سرزنش و انکار او نمایند ضرر به خودش می رسد زیرا که ذلیل مینماید دین خدای عزیز و جلیل را و متابعت او می نماید دشمنان خدا در گناه و در حدیث نبوی(ص) تشبیه شده به کشتی که ترک همه غرق و هلاک شوند و اگر تأئید نکند ترک رفاقت اهل آن کشتی لازم است و فرمود که حق است مرا که مواخذه کنم بی گناه شما را به گناهکار و حال آنکه شما از شخصی گناه قبیحی می بیند پس انکار و آزارش نمی کنید تا ترک کند و فرمود: هر که معذور دارد ظلم کننده و او منع ننماید او را به ظلم او خدامسلط نماید میان بر او کسی را که بر او ظلم کند پس چون وی دعا کند مستجاب نکند و اجرش ندهد و سبزهای صحیح از حضرت باقر(ع) منقول است که یافتم در کتاب رسولخدا(ص) که چون بعد از من ظاهر شود مرگ مناجاتی در حدیثی زلزله و کم فروشی به قحط و کمی اجناس تبدیل شوند و در منع زکوه به رفع برکت زمین از میوه ها و زرع و در حدیث به مرگ و در جور حکام به معاونت ظلم و از نقض عهد به تسلط دشمن و در قطع رحم بافتادن مال بدست اشرار و در ترک امر به معروف و نهی از منکر که متابعت اهل بیت نکنند به تسلط بر آن و دعای خوبان هم مستجاب نشود و فرمود: امت من همیشه در خیرند تا امر به معروف و نهی از منکر و یاری هم می نمایند برخیره و چون ترک کنند بازگرفته شود از ایشان برکت ها و برهم مسلط می شوند و ناصری نداشته باشند نه در زمین و نه در آسمان و فرمود اینها دو خلقند از خلق خدا پس هر که یاری اینها کند خدا او را عزیز دارد هر که ترک نماید خدا او را مخذول دارد و در صحیح خدا فرمود؛: هر سال باران بی تفاوت می فرستد و لیکن صرف می کند از گنهکاران بسوی دشت و کوه و دریا به تحقیق که خدا عذاب می کند جعل را درسوراخش به باران به گناه اهل آن محل و حال آنکه در راه رفتن از اهل معصیت به او داده آنگاه فرمود:« فاعتبر و یا اولی الابصار» یعنی عبرت بگیرید و متنبه شوید از این کلام ای صاحبان بصیرت بدانگه اقل مراتب انکار به قلب است که رضا به برابری موجب شرک است که باید کوتاهی نکرد و در طعن و تخفیف و توبیخ و دشنام در حضور و غیبت اگر فایده نکندترک معاشرت واجب است و بالاتر از این تأدیب است زدن و حبس و حاکم شرعی را تا حکم قتل جایز یاواجب است و در غیر مرتبه اول که واجب عینی مطلق است واجب کفایی مشروط است بعد هم ضرر و تجویز تأکید مگر احتمال عدم اطلاع آن شخص به مسئله رود برای اتمام حجت باید ظاهراَ او را خبردار کند هرچند تجویز و تأئید نباشد و درصحیح سعدبن صدقه حضرت صادق(ع) از رسول خدا(ص) ذکر نمود که خدا دشمن دارد مومن ضعیف ایمان را که این کامل ندارد گفته او کدام است فرمود: مؤمنی که متوجه نهی منکر نشود سعد می گوید: سئوال کردند که آیا امر به معروف و نهی از منکر بر همه امت واجب است فرمود: نه بلکه مخصوص جمعی است که قدرت برآن داشته باشند و مردم اطاعتشان کنند و دانند معروف و منکر او دلیل این قول خدای تعالی است.« و لتکن منکم اخذ یدعون لی الخیر یامرون بالمعروف و ینهون من المنکر» یعنی می باید از شما جماعتی باشندکه بخواهند بسوی خیر و امر به معروف و نهی از منکر کنند. مولف می گوید: که مراد حضرت اختصاص بعضی صور است که موقوف باشد به اهل علم و الاعلم کافی است. به احادیث سابقه و در صحیح فرمود: سزاوار نیست مومن را از نشستن در مجلسی که در آن معصیت است و نمی توان تغییر آن داد و آیات و احادیث در این معنی بسیار است و درحسن فرمود: که هر که ایمان به خدا و. روز قیامت دارد باید ننشیند در آن مجلسی که در آن غیبت امام یانقص مومنی مذکور می شود.
احکام دفاع و امر به معروف و نهی از منکر:
دفاع همه مسلمانان دربرابر هجوم دشمنان به بلاد اسلام و مرزهای آن واجب است از طریق بذل مال یا جان یا هر وسیله دیگر دراین امر احتیاج به اذن حاکم شرع نیست ولی برای نظم و همآهنگی برنامه های دفاعی باید در صورت امکان فرمانده یا فرماندهانی آگاه و مورد اعتماد را با نظر حاکم شرعی تعیین کنند. هرگاه مسملمانان از این بیم داشته باشند که اجانب نقشه ی استیلاء بر ممالک اسلامی کشیده اند و بدون واسطه یا با واسطه اعمال خود را از داخل یا خارج عملی کنند بر همه مالکین واجب است بر هر وسیله ای که امکان دارد در برابر آن بایستند و از ممالک اسلامی دفاع کنند. اگر بواسطه توسعه نفوذ سیاسی، یا اقتصادی یا تجاری بیگانگان خوف آن باشد که آنها بر ممالک اسلامی تسلط پیدا کنند بر همه واجب است که از نفوذ آن جلوگیری نموده ایادی آنها را قطع کنند. همچنین در مورد برقرار ساختن روابط سیاسی با دولتهای غیراسلامی باید طوری باشد که موجب ضعف و ناتوانی مسلمین یا امارت آنها در چنگال بیگانگان یا وابستگی اقتصادی و تجاری نگردد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:23
فهرست مطالب:
عنوان صفحه
مقدمه 1
اهمیت و نقش امر به معروف و نهی از منکر در آیات و روایات 2
اهمیت و نقش امر به معروف و نهی از منکر در خانواده 16
فهرست منابع 23
مقدمه
یکی از بهترین جلوههای اخلاق اجتماعی در اسلام مسأله «امر به معروف و نهی از منکر» است. اقتضای این اصل که «هر چه برای خود میپسندی برای دیگران هم بپسند» آن است که انسان در انجام معروف و عمل به آن خودخواه نباشد بلکه بکوشد که خوبیها را در سطح جامعه گسترش دهد و بدیها و منکرات را در هر جایی که میبیند بردارد به هر حال مسأله امر به معروف و نهی از منکر از کلیدیترین مسایل اسلامی است و علت برتری امت اسلامی نیز بر سایر امم به خاطر عمل به این فریضه است.
تحقیق حاضر با توجه به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و به دلیل نقش پایهای و اساسی آن در تحقق سایر احکام دینی تهیه شده است. این تحقیق در 3 فصل ارائه میشود.
ابتدا به نقش امر به معروف و نهی از منکر در آیات و روایات پرداخته و سپس به نقش آن در نهاد مقدس خانواده میپردازیم. و با توجه به گسترده بودن حجم آیات و روایات و کتب و مطالب در این زمینه صرفاً به بیان کلیات پرداخته و از شرح جزئیات صرفنظر کردهام. امیدوارم که توانسته باشم حق مطالب را در مورد این فریضه ادا کرده باشم.
اهمیت و نقش امر به معروف و نهی از منکر در آیات و روایات
علم فقه در بخشهای مختلفش که همة زمینههای زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دینی و دنیوی انسان را فرا میگیرد، هدفی جز اصلاح، تربیت و تزکیة فرد و جامعه ندارد؛ در عین حال که بسیاری از احکام عبادی آن برای پرورش و سازندگی فرد و روحیات او قانونگذاری شده است، بسیاری از احکام دیگر آن برای اصلاح جامعه و ایجاد عدالت اجتماعی و حفظ حقوق امت اسلامی است.
مصلحتهای فردی و اجتماعی، هماره در احکام فقهی مراعات شده است و هرگاه این دو مصلحت در یک جا با هم اصطکاک و برخورد پیدا کنند، مصالح عمومی بر مصالح فردی ترجیح مییابد تا جایی که فرد باید فدای جامعه شود. از این روست که غزالی، احکام فقهی را برای حفظ و ننگهداری از پنج مصلحت: دین، نفس، عقل، ناموس و مال میداند.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:23
فهرست مطالب:
لزوم امر مدیریت در زیستگاههای حیات وحش
مشکلات و معضلات حیات وحش
بررسی پیامدهای سد سیوند و ملاصدرا بر پارک ملی و پناهگاه حیاتوحش بختگان؛
بختگان
گذشتهای حسرت بار، آیندهای نامعلوم
اولین شوک جدی
نظریه فصلی بودن دریاچههای طشک و بختگان
مهمترین سازههای حوزه رودخانه کر
ضیافتی که همه در آن سهیم شدند !
شگفتی های حیات وحش
منابع :
لزوم امر مدیریت در زیستگاههای حیات وحش
ارتقاء سطح حفاظت از حیات وحش که عمدتاً گونه های بارز و مشخص را در بر می گیرد،به سطوح تنوع زیستی که همه زیستمندان زیستگاهها را در بر می گیرد،تحولی اساسی در بینش زیست محیطی جامعه جهانی به شمار می آید.
ارتقاء سطح حفاظت از حیات وحش که عمدتاً گونه های بارز و مشخص را در بر می گیرد،به سطوح تنوع زیستی که همه زیستمندان زیستگاهها را در بر می گیرد،تحولی اساسی در بینش زیست محیطی جامعه جهانی به شمار می آید.که بشر را به درک صحسح و علمی از ساختار،کارکرد،سرشت ارگانیک و یگانه طبیعت و اجزاء آن در مفهوم اکوسیستمی نزدیکتر می کند.هریک از گونه های گیاهی و جانوری منبع ژنتیکی منحصر به فردی محسوب می شود. این گونه ها مانند کلیدی در راه پیشرفت های آینده بشر به شمار می آیدو با از دست رفتن هر یک از آنها گزینه ای از امکانات بشر کم می شود.در واقع نابودی گونه ها به مصابه خلع سلاح شدن انسان در برابر مخاطرات عظیمی است که در آینده گرفتار آن خواهد شد.
بهره وری نادرست و تخریب طبیعت به منزله کاهش تنوع زیستی،تخریب روابط متقابل عوامل زنده با یکدیگر و فروپاشی نظام پیچیده یک اکوسیستم به شمار می آید.عوامل حیاتی و غیر حیاتی هر اکوسیستم،پایه های تشکیل دهنده آن نظام به شمار می آیند.تاروپود حیات در داخل این بافت پیچیده و شگفت انگیز از طریق پیوستگی و ارتباطات متقابل تامین می شود.
فیلمبرداری از وحوش پارک ملی خجیر / عکس از نونا عصفوری نژاد
در اثر فعالیتهای کنونی انسان،نه تنها بسیاری از گونه ها محکوم به انقراض اند،بلکه کاهش و تخریب زیستگاهها نیز از تکامل گونه های جدید جلوگیری می کند.
به همین دلیل با از بین رفتن گونه ها و زیستگاهها،فرهنگ های انسانی نیز به منزله نتیجه تکامل سازگاری منحصر به فرد و استثنائی انسان،اغلب از بین می رود.امروزه تنوع زیستی،جدا از تخریب کانونهای اصلی آنها حتی در سیستمهای حفاظت شده نیز در خطر تهدید قرار دارند.تجزیه زیستگاهها و جزیره ای شدن آنها حفاظت بلند مدت بسیاری از زیستگاههای حفاظت شده را با تردید مواجه کرده است.
زیستگاههای حیات وحش مناطقی هستند که گونه های اهلی نشده اعم از گیاهی یا جانوری می توانند غذا،آب،پناه و سایر منابع مورد نیاز خود را برای بقاء در آنها پیدا کنند.چون میزان آسایش حیات وحش وسیعاً به شرایط زیستگاهی بستگی دارد و خود از اجزاء مهم زیستگاه محسوب می شود.لذا شناخت زیستگاه و نیازهای زیستگاهی حیات وحش به خصوص گونه های در معرض تهدید و آسیب پذیر در جهت حفاظت از آنها و نیز برنامه های مدیریتی و نظارت پیوسته بر جمعیت آنها بسیار موثر است.پستانداران،پرندگان و خزندگان بعنوان گروهی متنوع از مهره داران نقش بارزی در روند اکولوژیک اکوسیستم طبیعی دارند.و این تاثیر به شکلهای مختلف انجام می گیرد.همچنین ارزشهای علمی-تحقیقاتی-تفریحی و بویژه اقتصادی آنها بر هیچ کس پوشیده نیست.
مشکلات و معضلات حیات وحش
ادوارد ویلسون ، بزرگ ترین زیست شناس معاصر، در نظریه ی جغرافیای زیستی جزایر خود که با همکاری رابرت مک آرتور وضع کرده ، با دقتی ریاضی وار نشان داده است که با ده بار کاهش مساحت یک زیستگاه ، تعداد گونه ها به نصف کاهش می یابد . همچنین، ویلسون و دیگران ثابت کرده اند که هر چه اندازه ی متوسط یک جمعیت کوچک تر باشد ، آن جمعیت سریع تر به نقطه ی صفر رانده می شود ( نگاه کنید به فصل یازدهم کتاب تنوع حیات او ) . در ایران ، در بیشتر زیستگاه ها ، با هر دوپدیده ی یادشده روبرو هستیم ؛ هم ابعاد زیستگاه ها در سی سال اخیر بسیار کوچک شده اند ، و هم تعداد افراد هر گونه بسی کم تر شده است . به علاوه ، کیفیت زیستگاه ها – یک پارچگی ، در امان بودن از انسان و دام ، پوشش گیاهی مناسب ، و ... – هم سخت افت کرده است . پس کم شدن تنوع زیستی و انقراض ، هر دو به دلیل دخالت عامل انسانی ، محیط زیست ما را به انحطاط کشانده و وضع روز به روز وخیم تر هم می شود . در این حال ، فقط دخالت مثبت انسان می تواند اوضاع را بهتر ، یا دست کم در حالت موجود تثبیت کند . صورت های بسیار موثر این "دخالت مثبت" جلوگیری از تجاوز بیشتر به زیستگاه ، افزودن منطقه های ضربه گیر به اطراف زیستگاه ، مطالعه در رفتار گونه ها و مانند این ها است . اما ، در مواردی ممکن است یک رشته عملیات اورژانسی هم لازم باشد ، مثلا دادن کمک تغذیه به گونه ها در زیستگاه .
ریختن علوفه و دانه برای علف خواران و پرندگان وحشی ، یک کار نمایشی یا رمانتیک نیست و روی آن مطالعه ی علمی شده است . در زیستگاهی مانند ورجین (در کوه های شمال تهران) ، کل و بز یا قوچ و میش دیگر در زمستان ها امکان مهاجرت به دشت های چند ده کیلومتر پایین دست که هیچ ، حتی امکان آمدن به کنار رودخانه ی جاجرود برای استفاده از چمن های حاشیه ی آب را هم ندارند ، چرا که تمامی حریم رودخانه را نیز زمین خواران تصرف کرده اند . " گدار رفتن " سردسته ی گله های این جانوران ، که درشرایط بزرگ بودن زیستگاه ، نشانه ی تشخیص درست غریزی آن ها در فرارسیدن فصل سرد ، و به مثابه سوت قطار برای راه افتادن بود ، اینک زنگ خطری است برای محیط بانان که این گله های کوچک باقی مانده ممکن است کمی پایین تر گرفتار شکارچی ها و افراد ناآگاه شوند یا در جاده ها با خودرو ها تصادف کنند . علوفه پراکنی در زیستگاه ، از مهاجرت به سوی تله های مرگبار جلوگیری می کند ، و البته کمک موثری است به تغذیه ی حیوان علف خوار و گوشتخوارانی که بقایشان در گرو وجود آن علف خوار است . اگر این دخالت مثبت آدمی نبود ، چه بسا که نسل علف خواران بزرگ در منطقه ی حفاظت شده ی ورجین و جاهای مشابه ، چند سال پیش از میان رفته بود .