مقالات علوم سیاسی با فرمت pdf صفحات 14
مقاله حاضر در اصل گفتاری است در ارزیابی دو کودتای 3 اسفند
1299 و 28 مرداد 1332 که در محضر جمعی از محققان در سالن
همایش مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران بیان شد و طی آن برخی
یافته های تحقیقی نگارنده ارائه گردید.
کلید حل معمای کودتای 1299 را در واقع فردوست زد با اطلاعات مهمی که در
دستنوشته هایش به جا گذاشته بود . البته قبلاً اشاراتی پراکنده در برخی متون تاریخی به
اردشیر ریپورتر وجود داشت ولی این اشارات به نحوی نبود که محقق را به نقش مهم و
اساسی او در تحولات دوران متأخر قاجاریه و کودتای 1299 و صعود سلطنت پهلوی
رهنمون کند . بنابراین، داده های فردوست بسیار تعیین کننده بود و بنده در کاوش برای
دریافت م یزان مستند بودن این اظهارات سند تاریخی خاطرات اردشیر جی را یافتم که
پیش از مرگش در تهران نوشته بود . اردشیر در وصیت نامه خود، که متن آن نیز در
دست نیست، خواسته که اصل این قسمت از خاطراتش لااقل 35 سال پس از مرگش در
اختیار پسرش شاپورجی قرار گیرد و اگر زنده ن باشد در اختیار هیئت امنای پارسی
پانچایت در بمبئی قرار گیرد تا آن را منتشر کنند . البته این خواست عملی نشد و چون
شاپور زنده بود اصل این قسمت از خاطرات طبعاً در اختیار او قرار گرفت . این جمله
در عین حال نشان می دهد که اردشیر خاطرات مفصلی داشته که متن فوق تنها بخشی
”پنهانکاری انگلیسی“ و اسرار دو کودتا
2
از آن است . در نامه ای که از لرد آیرونساید دوم، پسر ژنرال آیرونساید، در دست داریم
به مکاتبات پدرش، ژنرال آیرونساید، و اردشیر ریپورتر درباره کودتای 1299 اشاره
شده است . بنابراین، خاطرات اردشیر ریپورتر و گزارش ها و مکاتبات او با مقامات
انگلیسی قاعدتاً مجم وعه پرحجم و مهمی را تشکیل می دهد که هنوز در آرشیوهای
اینتلیجنس سرویس بریتانیا موجود است و کاملاً سرّی تلقی می شود.
”پنهانکاری انگلیسی“ و اسرار دو کودتا