تحقیق درباره سد ذخیره ای کریت طبس 14 ص

اختصاصی از یارا فایل تحقیق درباره سد ذخیره ای کریت طبس 14 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

سد ذخیره ای کریت طبس

دفتر فنی شرکت ساختمانی او- یول،

Email: [e-mail]

چکیده

سد ذخیره ای کریت در حوالی شهرستان طبس توسط شرکت ساختمانی اویول احداث شده و در سال 1384 به بهره برداری رسید. هدف از اجرای این طرح تامین آب شرب و کشاورزی، مهار سیلاب و حفظ سد تاریخی کریت است. در متن حاضر، ویژگیهای سد و نکات اجرایی برخی از بخشهای آن تشریح می گردد.

موقعیت جغرافیایی و تاریخی

سد ذخیره ای کریت، با هدف تامین آب شرب شهرستان طبس و تامین آب کشاورزی و مهار سیلابها، در 56 کیلومتری جنوب شرق شهرستان طبس و در نزدیکی روستای چیروک احداث شده است. موقعیت این سد بر روی رودخانه کریت در نزدیکی محل سد قدیمی کریت انتخاب گردیده است. رودخانه کریت در جنوب شرقی شهرستان طبس جاری بوده و از ارتفاعات شتری سرچشمه گرفته و یکی از سرشاخه های رودخانه نمک که به کویر (دق) روح مرغوم می ریزد، می باشد. مختصات جغرافیایی محل سد عبارتست از ’14 و ْ57 طول شرقی و ’26 و ْ33 عرض شمالی.

شکل1: موقعیت طرح در ایران

شکل 2: موقعیت طرح نسبت به شهر طبس

سد قدیمی کریت با مصالح بنایی (سنگ و ملات ساروج) مرتفع ترین سد قوسی باستانی در جهان است. بنابر اطلاعات و مدارک موجود، این سد بالغ بر 700 سال قدمت دارد. ارتفاع کل آن 50 متر می‌باشد که نیمی از آن، حدود 25 متر، در رسوبات مدفون مانده است. طول تاج در حدود 55 متر و پهنای سد در تراز تاج 120 سانتیمتر است. لازم به توضیح است که به منظور جلوگیری از فرسایش و سهولت بازدید، پوشش بتنی و جانپناه بر باریکه ی تاج این سد، توسط سازنده سد بتنی، اجرا گردیده است. علیرغم انباشتگی رسوبات در پشت سد قدیمی، این سد تا قبل از احداث سد جدید، هرچند به میزان محدود، مورد بهره برداری قرار می گرفته است.

شکل 3: سد قدیمی کریت (نما از بالا دست)

1- مشخصات سد

سد جدید کریت از نوع بتنی بوده و بشکل ترکیبی قوسی – وزنی طراحی شده است. از الزامات انتخاب این شکل برای سد، حفظ سد باستانی بصورت دست نخورده است. جناح راست سد بصورت وزنی و جناح چپ بصورت قوسی است. قسمت قوسی، از یک طرف به دیواره کوه تکیه دارد و از طرف دیگر به قسمت وزنی سد. بدیهی است پهنای قسمت تحتانی در قسمت قوسی، کمتر از قسمت وزنی است. در ناحیه اتصال، این دوقسمت بصورت تدریجی به یکدیگر تبدیل می شوند. ارتفاع تاج سد از پایین ترین نقطه فونداسیون 53 متر و طول تاج 345 متر است، حجم سنگبرداری و حفاری پی سد 40000 متر مکعب و حجم بتن بدنه سد و سازه های جانبی مجموعاً 120000 مترمکعب است. سازه‌های جنبی سد، مشتمل بر سیستم انحراف آب، آبگیری و تخلیه تحتانی و سرریز می باشد.

شکل 4: پلان سد و مخزن

شکل 5: سد بتنی کریت، سد تاریخی در مقابل آن دیده می شود

مقطع سرریز احداث شده شکل 6: نما و قسمت وزنی قسمت قوسی

در قسمت وزنی مقاطع سد بتنی کریت

3- روش اجرای بخشهای مختلف سد

3-1- پی کنی و سنگ برداری

برای رسیدن به ترازهای تعیین شده جهت اجرای پی سد، لازم است با استفاده از روشهای انفجاری نسبت به برداشت سنگ در محدوده مورد نظر اقدام گردد. با توجه به نزدیکی محدوده اجرای سد به سد قدیمی کریت و به منظور کاهش و یا حذف اثرات منفی ناشی از انفجار که عمدتا به صورت شکستگیهای ناخواسته و پدید آمدن ترک و شکاف در پی و بستر بروز می کند، از روشهای انفجار کنترل شده، استفاده گردیده است.

استفاده از روشهای انفجار کنترل شده (smooth blasting)

نوع و مقدار مواد منفجره، آرایش هندسی چالها و فواصل زمانی انفجارها بگونه ای انتخاب گردید که بیشترین سهم انرژی حاصل از انفجار، صرف جدا نمودن سنگ شود و حتی الامکان کمترین میزان به انرژی لرزه ای تبدیل گردد.

در شکل های زیر دو روش انفجار کنترل شده گوه‌ای و موازی نشان داده شده است. درصورتیکه توده سنگ مورد نظر برای حفاری لبه آزادی نداشت، از روش گوه‌ای بعنوان اولین جبهه کاری استفاده می‌شد. پس از ایجاد لبه های آزاد با استفاده از روش موازی، کار ادامه می یافت. ارقام درج شده در کنار هر چال ترتیب انفجار را نشان می‌دهند.

تحقیق درباره کود دهی گیاهان گلخانه ای

اختصاصی از یارا فایل تحقیق درباره کود دهی گیاهان گلخانه ای دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 16

کود دهی گیاهان گلخانه ای :

گیاهان نیز مانند انسانها برای رشد و نمو به ومواد غذایی نیاز دارند . فتوسنتز تامین کننده کربوهیدرات است و به علاوه لازم است عناصر معدنی خاصی از محیط ریشه جذب گیاه شود . جذب عناصر توسط ریشه گیاهان به صورت اختصاصی نیست , به این معنی که وود عناصر در گیاه دلیل بر ضروری بودن آن برای رشد و نمو نیست . گیاه قادر به تشخیص مواد جذب شده از خاک نیست , چون اگر چنین بود علف کش ها را جذب نمی کرد . شرایط ضروری بودن عناصر این است که فقدان عنصر , رشد زایشی و رویشی را با مشکل مواجه کند . با به کار بردن عنصر علایم کمبود بر طرف شود و عنصر مستقیما در تغذیه گیاه نه در فعالیت های شیمیایی یا میکروبیولوژی خاک یا محیط کشت موثر باشد . برخی از حشره کش ها که به خاک اضافه می شود از طریق سیستم آوندی به تمام قسمت های گیاه منتقل و در اثر تغذیه حشره از شیره گیاه منجر به مرگ آن می شود .

90 در صد وزن گیاه را آب و 90 در صد وزن ماده خشک را کربن , هیدروژن و اکسیژن تشکیل می دهد و 10 درصد باقی مانده را 14 عنصر ضروری تشکیل می دهد . این عناصر شامل عناصر پر مصرف و کم مصرف و کلر و سدیم می باشد .

عناصر پر مصرف : نیتروژن , فسفر , پتاسیم , کلسیم ,منیزیم , گوگرد .

عناصر کم مصرف : آهن , بر , منگنز , مس , روی , مولیبدن , کلر .

توزیع مواد معدنی در گیاه : اگر برگ در دمای 500 درجه سانتی گراد به مدت 4 سات قرار داده شود مشخص می شود که 95 - 90 درصد برگ را آب تشکیل داده است و دارای 10 – 5 درصد ماده خشک می باشد و 25 - 1 درصد ماده خشک را مواد معدنی تشکیل می دهد . میزان مواد معدنی بستگی به نوع اندام یا بافت و سن آن دارد . میزان مواد معدنی در بذر بیشتر از میوه و در ریشه کوچک , بیشتر از ریشه بزرگ می باشد. دی اکسید کربن خاک در ترکیب با آب تشکیل اسید کربنیک می دهد که باعث شکستن مواد آلی خاک , ذرات خاک . کود ها می شود و باعث آزاد شدن یون ها و جذب آن ها توسط ریشه می گردد.

ظرفیت تبادل کاتیونی : ظرفیت تبادل کاتیونی به میزان بار منفی ذرات خاک مربوط می شود . بر حسب واحد اکی والان بر 100 سانتی متر مکعب بیان می شود . چون غلظت اکثر عناصر غذایی در داخل ریشه بیشتر از محیط رشد است . برای جذب مقادیر اضافی نیاز به انرژی است که از طریق شکستن قند حاصل می گردد . میزان تبادل کاتیونی رس بیشتر از مواد آلی است .

شاخص شوری : اصولا کودها حاوی نمک هستند و وقتی به خاک اضافه می شود میزان نمک خاک را افزایش می دهند. انتخاب کود مناسب کمک می کند تا غلظت نمک خاک در حد پایین حفظ شود . منظوراز شاخص شوری اثری است که کود های مختلف روی میزان شوری خاک دارند. شاخص شوری نتیترات سدیم را 100 در نظر می گیرند و شاخص شوری سایر کودها را بر اساس آن رتبه بندی می کنند .

صدمه شوری به گیاهان: میزان غلضت املاح موجود در خاک و سلول های ریشه تعیین کننده انتقال مواد از محلول به داخل گیاه است و جریان آب به طرف غلظت بیشتر املاح بوده که معمولا میزان آن در محیط خاک بیشتر از سلول های ریشه بوده و از این جهت جریان مواد از محیط ریشه به داخل سلول های گیاه است .

معمولا صدمه شوری اسمزی است . در اثر افزایش غلظت نمک در محیط ریشه آب از سلول های ریشه به محیط ریشه کشیده می شود در نتیجه محتوایی سلول به خارج ازآن کشیده می شود و گیاه دچار پلاسمولیز می شود . وقتی که پلاسمولیز در تعداد زیادی از سلول های گیاه روی می دهد خشکی فیزیولوژی اتفاق می افتد و سلولهای ریشه دچار کم آبی شدید می شود .

روشهای کاهش نمک بستر محیط ریشه : برای کاهش میزان شوری خاک باید کود های شیمیایی را به مقدار مناسب مصرف کرد . اگر غلظت نمک به حدی برسد که باعث کاهش رشد شود , باید خاک را شستشو داد تا نمک اضافی از خاک خارج شود . میزان آب مورد نیاز 203.8 – 122.8 لیتر آب در هر متر مربع بستر می باشد و پس از 30 دقیقه دومین آبیاری باید انجام شود تا نمک ها از خاک خارج شود . اگر میزان نمک خاک خیلی زیاد باشد سومین و چهارمین آبیاری نیز مورد نیاز می باشد . زهکشی مناسب خاک باعث خروج نمک ها می شود .

به طور کلی میزان نمک های قابل حل در خاک می تواند توسط آبیاری کافی و استفاده از محیط کشت با زه کشی مناسب کنترل کرد .

کاربرد بیوتکنولوژی در باغبانی

با افزایش جمعیت در دنیا، نیاز به افزایش تولید میوه و سبزى نیز به همان نسبت وجود دارد. چگونه مى توان این نسبت را متوازن نمود و تولیدات باغبانى را با افزایش جمعیت، افزایش داد؟ تکنیک هاى سنتى به نژادى گیاهان، پیشرفت هاى قابل توجهى را در اصلاح ارقام با پتانسیل بالا به وجود آورده اند ولى این تکنیک ها قادر نیستند میزان تولید میوه ها و سبزى ها را نسبت به افزایش تقاضا براى این محصولات در کشورهاى در حال توسعه بالا ببرند.

لذا یک نیاز فورى به استفاده از بیوتکنولوژى براى سرعت دادن به توسعه برنامه هاى اجرایى احساس مى شود. ابزارهاى بیوتکنولوژى در تمام برنامه هاى به نژادى محصولات باغبانى با اصلاح ارقام جدید گیاهى، مهیا نمودن مواد مناسب کشت، حشره کش هاى انتخابى موثرتر و کودهایى با کارایى بالاتر، مورد استفاده و نیاز هستند. اکثر میوه ها و سبزى هاى موجود در بازار کشورهاى توسعه یافته، به صورت ژنتیکى دستکارى شده اند. بیوتکنولوژى مدرن، طیف وسیعى از موجودات زنده یا مواد حاصل از میکروارگانیسم ها را در ساختن یا تغییر یک فرآورده جهت اصلاح گیاهان یا حیوانات و یا اصلاح میکروارگانیسم هایى براى کاربردهاى خاص در بر گرفته و مورد استفاده قرار مى دهد. بیوتکنولوژى یک جنبه جدیدى از بیولوژى و علوم کشاورزى است که ابزار و راهکارهاى جدیدى را بر حل مشکلات متفرقه تولید غذا در دنیا مهیا مى سازد. عمده ترین کاربردهاى بیوتکنولوژى جهت اصلاح و بهبود محصولات باغبانى عبارتند از:۱- کشت بافت. ۲- مهندسى ژنتیک. ۳- شناساگرهاى مولکولى. ۴- مارکرهاى مولکولى. ۵- تولید و توسعه میکروب هاى مفید

• کشت بافت یکى از کاربردهاى وسیع بیوتکنولوژى در زمینه کشت بافت، به ویژه ریز ازدیادى است. این تکنیک یکى از مهمترین تکنیک هاى مورد استفاده براى ازدیاد غیرجنسى سریع گیاهان در درون شیشه (In vitro) به حساب مى آید. تکنیک کشت بافت از نظر زمان و فضاى مورد استفاده

مقاله درباره نفت گاز یا گازوئیل

اختصاصی از یارا فایل مقاله درباره نفت گاز یا گازوئیل دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 3

دسته ای از هیدروکربنها که تعداد اتمهای کربن آنها تقریبا بین15 تا 25 بوده و از نفت سفید سنگین تر و نقطه جوش آنها بین 180 تا 370 درجه سانتی گراد است را نفت گاز می نامند و جزء فرآورده های میان تقطیر است . این فرآورده را می توان از اجزاء تقطیر شده در فشار جو و تقطیر در خلاء و کراکینگ کاتالیزوری تهیه نمود .

نفت گاز در موتورهای دیزلی بدون جرقه خارجی و تاسیسات جرارتی به عنوان سوخت مصرف می شود . درجه یا عدد ستان کیفیت نفت گاز را مشخص می کند که بالا بودن آن نشان دهنده کیفیت یا بالا بودن نسبت مولکولهای پارافینی در مقایسه با مولکولهای آروماتیک است .

ویژگیهای نفت گاز

ویژگیهای نفت گاز به نوع نفت خام بستگی دارد ، که برخی از این ویژگیها عبارتند از :

الف – چگالی نسبی

چگالی نفت گازها بین 81/0 و 89/0 می باشد . هرچه میزان هیدروکربن های نفتی و آروماتیک در نفت گاز بیشتر باشد ، چگالی آن بالاتر است .

ب – تقطیر

نقطه جوش اولیه نفت گاز حدود C 220 است . مشخصات تقطیر فقط برای قسمتهای سنگین نفت گاز تعیین شده است به این ترتیب که در C250 کمتر از 65% آن باید تقطیر شود و در C 350 بیشتر از 85% .

ج – لزجت

نوع جریان ریزی ذرات پخش شده نفت گاز بستگی به لزجت آن دارد ، لزجت باید از 12 سانتی استوک کمتر باشد و هنگام ورود نفت گاز به منافذ سوخت پاش به هیچوجه نباید از 40 سانتی استوک تجاوز کند .

د – عدد ستان

عدد ستان نفت گاز باید بیشتر از 50 باشد تا موتور دیزل نرم و بی صدا کار کند . به علاوه پائین بودن عدد ستان باعث تشکیل کک در نوک تزریق کننده می شود .

افزایش نیترات اتیل باعث بهبود عددستان می شود .

همانگونه که قبلا بیان شد ، رابطه ساده ای بین عددستان و ترکیب شیمیائی نفت گاز برقرار شده است که به وسیله اندیس دیزل نشان داده می شود .

ه – نقطه ریزش

نقطه ریزش بستگی به نقطه نهائی تقطیر و میزان پارافینهای قابل تبلور در نفت گاز دارد .

مقدار محصول و پاره ای از مشخصات نفت گاز بدست آمده از چاهای گوناگون ایران درجدول زیر نشان داده شده است .

تحقیق درباره ویروس های رایانه ای 30 ص

اختصاصی از یارا فایل تحقیق درباره ویروس های رایانه ای 30 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 22

ویروس های رایانه ای

پیشگفتار

عبارت«ویروس های کامپیوتری» مدتی است که در فرهنگ اصطلاحات کامپیوتری جای خود را به خوبی باز کرده است و نه تنها کاربران و استفاده کنندگان از کامپیوتر ، بلکه دیگرانی که از دور هم با نام کامپیوتر آشنا هستند این عبارت را کمابیش شنیده اند.

استفاده کنندگان از کامپیوترهای شخصی باید همواره از برنامه- ها، فایل ها و داده های غیر قابل جایگزین خود در مقابل آتش، صدمات وارده به یک دیسک سخت، نرم افزارهای ضعیف از نظر برنامه نویسی، و نیز بسیاری دیگر از صدما ت احتمالی محافظت نمایند.

به نظر کارشناسان باید با مسئله ویروس های کامپیوتری به طورزیر بنایی برخورد کرد. همان طور که همه ی مردم نمی توانند «پزشک» ، تبدیل کردن همه برنامه نویسان به «ویروس کشانی» مجرب و کارآمد نیز امکان پذیر نخواهد بود. ولی می توان به برنامه- نویسان و استفاده کنندگان از کامپیوتر درمورد ماهیت این پدیده توضیح داده شود و سپس باید « کمک های اولیه»، به آن ها آموخته شود.

این تحقیق از 3 بخش تشکیل شده است که در فصل اول تعاریف مربوط به ویروس ها وخصوصیات و محل زندگی و... ذکر شده است و در فصل دوم انواع ویروس ها و در فصل سوم راه های مقابله و پاک سازی ویروس ها آمده است و سعی شد ه است موضوعات مهم ویروس های کامپیوتری آورده شود. برای بسیاری از کلمات و اصطلاحات کامپیوتری نام لاتین آن نیز در پانوشت ذکر شده است.ودر پایان پاراگراف هایی که با حرف E مشخص شده است منبع آن اینترنت می باشد.

فهرست مطالب

عنوان

فصل اول :

ویروس کامپیوتری چیست؟.................................

مقایسه ویروس های بیولوژیکی و کامپیوتر.................

محل زندگی ویروس ها کجاست؟..............................

خصوصیات ویروس ........................................

مراحل زندگی ویروس ....................................

تاریخچه ویروس .........................................

برنامه های شبه ویروس..................................

دلایل ویروس نویسی......................................

کاربرد مفید ویروس.....................................

فصل دوم :

انواع ویروس..........................................

انواع ویروس های نسل جدید.............................

طبقه بندی انجمن بین المللی امنیت کامپیوتر از ویروس ها.....

فصل سوم :

آثار مخرب ویروس ها....................................

چگونه می توانید بگویید کامپیوتر شما ویروس دارد یا خیر.. پیشگیری................................................

پاک سازی ویروس ها......................................

روش های پاک سازی ویروس ها..............................

فهرست منابع مورد استفاده...............................

فصل اول- آشنایی با ویروس های کامپیوتری

1-1-ویروس کامپیوتری چیست؟

یک ویروس کامپیوتری عبارت است از یک برنامه کامپیوتری – نه کمتر و نه بیشتر – که می تواند خطر ناک نیز باشد. به زبان ساده می توان گفت: ویروس کامپیوتری ،برنامه مخفی و کوچکی است که باعث آلوده شدن برنامه های دیگر می شود و می تواند داده ها را دستکاری و یا تخریب نموده، سرعت سیستم را کاهش داده، باعث اغتشاش و عدم کارایی کامپیوتر شود.-2

ویروس های کامپیوتری خود به خود یا به طور طبیعی بوجود نمی آیند و به طریق سحر و جادو نیز ظاهر نمی شوند بلکه توسط افرادی هوشمند و آگاه به سازمان کامپیوتر تولید- نوشته- می شوند. بنابر این ویروس کامپیوتر یک «نرم افزار» است و آنچه که ویروس های کامپیوتری را از برنامه ها و نرم افزارهای دیگر نظیر برنامه های حسابداری ،انبارداری،ویرایشگرها و… ممتاز می سازد، این است که: ویروس ها معمولا راندمان و کیفیت کار کامپیوتر را کاهش می دهند و یا اینکه اصولا در مورد اطلاعات کامپیوتری «خرابکاری» می کنند.-1

برنامه ای‌را ویروس می نامیم که همه ی ویژگی های زیر را دارا باشد:

1- تغییر نرم افزارهایی که به برنامه ویروس متعلق نیستند با چسباندن قسمتهایی از این برنامه به برنامه های دیگر.

2-قابلیت انجام تغییر در بعضی از برنامه ها.

3- قابلیت تشخیص این نکته که برنامه قبلا دچار تغییر شده است یا خیر.

4- قابلیت جلوگیری از تغییر بیشتر یک برنامه در صورت تغییراتی در آن بواسطه ی ویروس.

5- نرم افزارهای تغییر یافته ویژگی های 1 الی 4را دارا هستند.

اگر برنامه ای فاقد یک یا چند ویژگی های فوق باشد، نمی توان به طور قاطع آن را ویروس نامید.E-

مهمترین خصوصیت ویروس قدرت تکثیر آن است. ویروس ها برای تکثیر نیاز به یک برنامه اجرایی دارند. یعنی بیشتر ویروس ها در فایل های اجرایی جای می گیرند و آن ها را آلوده می کنند. و کمتر ویروسی پیدا می شود که در یک فایل غیر اجرایی جای بگیرد و بتواند از طریق آن تکثیر شود. بنابراین ویروس برنامه ای است که می تواند نسخه های اجرایی از خود را در برنامه های دیگر قرار دهد. برنامه آلوده به ویروس می تواند هر برنامه سیستمی یا کاربردی باشد که شرایط مورد نیاز برای پذیرش ویروس را داشته باشد. برنامه آلوده نیز، قادر است برنامه های دیکر را آلوده کند.

از آن جایی که ویروس ها می توانند به تمام فایل هایی که توسط سیستم اجرا می شوند، اضافه شوند به آنها خود انعکاسی(1) نیز می گویند.

با وجودیکه ویروس ها توسط برنامه نویسان مجرب و حرفه ای نوشته می شوند، ولی برخی ها تصور می کنند که خود به خود و به طور تصادفی وارد سیستم می شوند. ولی فرد کوهن (2)و سایر کارشناسان احتمال به وجود آمدن ویروس به طور تصادفی را بسیار کم دانسته اند.زیرا:

a-اگر طول برنامه ویروس هزار بیت فرض شود.

b- اگر پنجاه در صد از بیت ها صحیح فرض شوند.

-c اگر فرض کنیم با پانصد تغییر در برنامه، ویروس کامل می شود.

آنگاه احتمال به وجود آمدن ویروس برابر است با:

P=500!/1000500

با فرض فوق که شرایط مطلوبی برای ایجاد خود به خودی ویروس است عدد P برابر مقدار کوچک 1/10365 می شود که شانس بسیار کمی به وجود آمدن و تکامل ویروس به طور تصادفی است.-2

تحقیق درباره ساختار نظام قدرت منطقه ای در آفریقا 13 ص

اختصاصی از یارا فایل تحقیق درباره ساختار نظام قدرت منطقه ای در آفریقا 13 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

ساختار نظام قدرت منطقه ای در آفریقا

چکیده :

شناخت و تعیین کشورهای کانونی و پیرامونی در مناطق مختلف جغرافیایی کمک شایانی برای بررسی و آگاهی از ساختار نظام قدرت منطقه ای می کند. برای شناخت اینگونه کشورها نیاز به رده بندی بر اساس قدرت ملّی آنها می باشد. با تعیین سطح و وزن ژئوپلیتیکی هر یک از کشورها می توان سطوح قدرت ملّی آنها را مورد سنجش قرار داد. سنجش قدرت ملّی کشورها مستلزم ارزیابی و محاسبه مؤلّفه ها و عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، سرزمینی، نظامی، فرهنگی و علمی کشورها می باشد که محاسبه مجموع امتیازات عوامل مذکور نشانگر میزان و سطح قدرت ملّی و تعیین جایگاه آنها در میان کشورها و در سطح منطقه ای و قاره ای می باشد. شناخت و درک اهمیت قاره آفریقا در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، سرزمینی و ..... در بدو ورود به هزاره سوّم و بذل توجّه به کشورهای محوری و قطب آن، کمک مؤثّری در تدوین برنامه های کارآمد در زمینه های مختلف هر یک از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران نموده و میزان موفّقیت، صرفه جویی در وقت و هزینه ها و رسیدن به اهداف را محقق خواهد نمود. مقاله حاضر ضمن برشماری پتانسیلها و عوامل مهم ژئوپلیتیکی تأثیرگذار در جایگاه هر یک از کشورها، سعی در شناخت کشورهای مهم و مؤثّر در سطوح منطقه ای و قاره ای آفریقا دارد.

واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک – آفریفا – قدرت منطقه ای – روابط بین الملل – نظام قدرت

مقدمه:

قاره آفریقا با دارا بودن 54 کشور با ویژگیهای متفاوت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، طبیـعی و غیـره نمونه های بارز و پیچیده ای از رقابتها، کنشها و واکنشها، جستجوی ایفای نقش محلی، منطقه ای و قاره ای توسط کشورها را در میان قاره های جهان ارائه می دهد. اگر چه ریشه ها و ردپاهای این مسائل را به خوبی می توان در دوران استعمار و آثار و عملکرد آن در قاره فوق یافت ولی درک اهمّیت قاره آفریقا از سوی قدرتها و سایر کشورهای جهان و به تبع آن علاقه مندی به برقراری روابط و بهره مندی هرچه بیشتر از مزایا و پتانسیلهای مختلف آفریقا از سوی آنها، تلاش کشورهای مختلف قاره برای کسب هرچه بیشتر قدرت در سطوح مختلف را سبب گشته و خود بر پیچیدگی و وخامت این رقابتها می افزاید. بطوری که میزان کسب قدرت و افزایش وزن و منزلت ژئوپلیتیکی کشورها، اقتدار، تأثیر گذاری، منافع بیشتر و گسترش حوزه نفوذ در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و در مقیاسهای منطقه ای و قاره ای برای آنها در بر خواهد داشت. از سوی دیگر برای کشورهای سایر قاره ها که در پی تنظیم و بسط روابط با کشور های آفریقا بوده و بخش عمده ای از منافع ملّی خود را در این قاره می جویند با مسئله و مشکل اولویت بندی و درجه بندی این کشورها در سیاست خارجی خود مواجه می باشند. از آنجا که عنصر قدرت در کیفیت شکل دهی به تعاملات دولتها در جهان کنونی بویژه در قاره آفریقا نقش عمده ای را ایفا می کند، مقاله حاضر در پی شناخت ساختار نظام قدرت منطقه ای در آفریقا می باشد.

با روی آوری و اقبال کشورهای مختلف جهان برای شکل دادن به نظامهای منطقه ای، مفاهیم، دیدگاهها و الگوهایی درباره نحوه شکل گیری قدرت در این نظامها مطرح گردیده است. اگرچه کیفیات رفتاری و نحوه تعاملات آنها با یکدیگر از اهمّیت قابل توجّه ای برخوردار است امّا تعیین و سطح بندی قدرتهای درجه 1، درجه 2 و ..... منطقه ای خود کمک شایانی به بررسی دیدگاهها و الگوهای فوق می نماید. روش تعیین و سطح بندی قدرتهای منطقه، مستلزم شناخت کشورهای کانونی و پیرامونی می باشد. برای شناخت سطوح قدرت کشورها در یک رابطه سلسله مراتبی، سنجش وزن ژئوپلیتیکی و قدرت ملّی آنها ضروری است. دولتی که بیشترین وزن را داشته باشد قدرت تراز اوّل منطقه محسوب می شود که در جایگاه رهبری و کنترل منطقه ای قرار گرفته و در امور منطقه اعمال نفوذ می کند. سطوح پایین تر قدرت جانب احتیاط را رعایت کرده و با توجّه به این واقعیت روابط خود را با او تنظیم می کنند.(حافظ نیا، کاویانی، 1383 : 81).

اگر چه در خصوص موضوع تحقیق نظریه ها و تئوریهای مستقل و مستقیمی ارائه نگردیده است ولی به لحاظ ساختاری و پایه ای، چهارچوبهای نظری و تئوریکی متعدد و مستدلی در ارتباط با سلسله مراتب قدرت، حوزه های نفوذ، مرکز و پیرامون و … .. وجود دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فردریک راتزل(1904- 1844) به نقش دو عامل وسعت و موقعیت کشورها در سیاست و قدرت آنها پرداخته و برای رشد فضای کشورها قوانین وضوابطی را مطرح کرد که به قوانین هفتگانه معروفند.(حافظ نیا، 1379 :229)

سائل بی کوهن، جغرافیدان معاصر آمریکایی، نظریه سیستم ژئوپلیتیک جهانی را در دو بعد توزیع قدرت و ساختار فضایی ارائه داد و سیستم ژئوپلیتیک جهانی را بر پایه موقعیت و قدرت کشورها درنظام جهانی تبیین کرد. وی عواملی را که بر قدرت و نقش هر یک از اجزاء سیستم، نظیر دولتها و کشورها، تاثیر می گذارند، اینگونه بر می شمارد:

1- عوامل و تحولات داخلی، نظیر ساخت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فن آوری.

2- عوامل خارجی، تجارت خارجی، روابط سیاسی، پایگاههای نظامی، هم پیمانان خارجی، مسئله مهاجرت و … .. که به توسعه و کنش متقابل بین کشورها و دولتها و همبستگی آنها به عنوان اجزاء سیستم کمک می کند.

3- نیروهای داخلی که در خارج حضور دارند.