اختصاصی از یارا فایل
دانلود با لینک مستقیم و پرسرعت .
فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:141
فهرست مطالب:
چکیده : 1
مقدمه 3
فصل اول : فرهنگ و تمدن ایران باستان 7
1 _ 1 _ از اسلام تا صفویه 9
1_ 1 _ 1_ معماری 10
1 _ 2 _ دوره مغول و تیموریان 12
1 _ 2 _ 1 _ معماری 12
1-2-2- آثار وابنیه دوره مغول .....................................................................................................17
1 _ 3 _ مشخصات هنرایرانی 18
1 _ 3 _ 1 _ کاخ داریوش، تخت جمشید ، کهن ترین اثر معماری 20
خاور دور 20
1_ 3 _ 2 _ پیکر تراشی 22
1_ 1_ 3 _ صنایع دستی 23
1 _ 4 _ درآمیختگی هنر ایرانی 24
فصل دوم: جستاری در فرهنگ هند 26
2 _ 1 _ هندوستان 26
2 _ 1 _ 1 _ وضعیت تاریخی و اجتماعی 26
2 _ 1 _ 2 _ وضعیت اقتصادی 28
2 _ 1 _ 3 _ تمدن هند باستان 29
2 _ 2 _ روابط اقتصادی ( بازرگانی ) ایران و هند 30
2 _ 3 _ زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند 31
2 _ 4 _ جلوه هایی از هنر ایران در هند 33
2 _ 4 _ 1 _ معماری 33
2 _ 5 _ نخستین دوران هنر هند 34
2 _ 5 _ 1 _ معماری و پیکر تراشی آغازین؛ سلطه آئین بودا 37
2 _ 6 _ معیار زیباشناختی درهنر باغسازی تیموریان هند 39
فصل سوم: چین و درآمیختگی هنر ایرانی با آن 40
3 _ 1_ چین 40
3 _ 2 _ هنر چین 41
3 _ 2 _ 1 _ دوره شانگ 42
3 _ 3 _ روابط میان چین و خاور نزدیک 45
3ـ 3 _ 1 _ درآمد : پیشینه تاریخی 49
3ـ 3 _ 2 _ از صدر اسلام تا دوره مغولان 50
3ـ 3 _3 _ از هجوم مغولان تا دوره تا دوره شاه عباس اول ( 1308ـ 996 ه) 51
3 _3_4_ دوره تیموری 54
3 _4_ اشتراکات هنر ایرانی و اسلامی با هنر شرقی 55
3 _ 5_ هنر باغسازی چینی ( معماری باغستانی) 59
3 _ 5 _ 1 معماری 60
فصل چهارم : 4 ـ راه ابریشم 63
4 _ 1 _ تاریخچه راه ابریشم 63
4 _ 2 _ایران و راه ابریشم 65
4 _ 3 _ انتقال فرهنگ و راه ابریشم 68
4 _3 _1_ آیین ها و ادیان 69
4 _ 3 _ 2 _ هنر ، صنعت و فن اوری 72
4 _ 3 _ 3 _ زبان و ادب و دانش 74
4 _ 4 _عاقبت راه ابریشم 75
4_ 5 _ پیگفتار ............................................................................................................................76
فصل پنجم: بررسی کالبدی باغ ایرانی 78
5 _ 1 _ سرچشمه ها 78
5 _2 _ پایه های معین باغ 82
5 _ 3 _ تاریخچه باغ ایرانی 83
5 _ 4 _ تاثیر باغسازی ایران بر باغسازی سایر ملل 88
5 _ 5 _ برخی عناصر گونه شناختی معماری باغ 89
5_ 6 _ تعاریف باغ و باغ ایرانی 90
5 _ 6 _ 1_ باغ ایرانی چیست ؟ 91
5 _ 7 _ عناصر باغ ایرانی 94
5 _ 7 _ 1 _ عناصر اصلی 95
5 _ 7 _ 2 _ عناصر فرعی 99
فصل ششم: نماد شناسی سبز در باغ ایرانی 100
6 _ 1 _ گیاهان در باغ ایرانی 100
6 _ 1 _ 1 _ درختان 101
6 _1 _ 2 _ بوته ها 103
6 _ 1 _3 _ گلهای تزئینی 104
6 _ 2 _ آب در باغ ایرانی 106
6 _ 2 _ 1 _ نهرهای بهشتی 109
6 _3 _ سبک و معماری باغ ایرانی 110
6 _ 3 _ 1 _ چهار باغ در ارشاد الزراعه 111
6 _ 4 _ هندسه حاکم بر باغ ایرانی 113
6 ـ 4 _ 1 _ گستردگی دید 113
6 ـ4 _ 2 _ محورهای آب 113
6 _ 4 _ 3 _ هندسه مستطیلی 114
6 ـ 4 _ 4 _ تقارن 114
6 _ 4 _ 5 _ مرکزیت 114
6 _ 5 _ دید گاه جهانگردان درباره باغهای ایرانی 115
فصل هفتم :مقایسه کاخ هشت بهشت با تاج محل 119
7 _ 1 _ هشت بهشت 119
7 _1 _ 1 _ دیدگاه جهانگردان در باره هشت بهشت 121
7_2 _هشت بهشت و ساختار نظام فضایی معمار ایرانی 124
7 _ 2 _ 1 _ مرکز گرایی در کاخ هشت بهشت 126
7 _ 3 _ تاج محل 127
7 _ 3 _ 1 _ تاریخچه 127
7 _ 3 _ 2 _ ساختار و اصول حاکم بر تاج محل 129
7 _ 3 _ 3 _ تزئینات 133
7 _ 3 _ 4 _ معمار تاج محل 133
فصل هشتم:جمع بندی نتایج و ارایه پیشنهادات 134
8 _ 1 _ جمع بندی نتایج 134
8 _ 2 _ ارائه پیشنهادات 137
فهرست منابع 138
فهرست اشکال:
عنوان صفحه
(شکل 0_1)؛ باغ فرمانیه در تهران،مأخذ: باغ ایرانی ،خوانساری ........................................................................1
(شکل 0_2)؛ تکه ای از فرش متعلق به قرن 19 باطرح باغ ایرانی از منطقه ملایر،مأخذ:
باغ ایرانی,خوانساری ..............................................................................................................................5
(شکل 0_3)؛پارچه ابریشمی ایرانی, قرن 17 میلادی ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری .................................................6
(شکل 1_1(؛ مجموعه ای از آثار تمدن و فرهنگ ،مأخذ: تاثیر فرهنگ و تمدن ایران در جهان, قدیانی......................7
(شکل 1_2)؛ مفرغ های لرستان قرن 7 تا 9 ق.م ,مأخذ: تاریخ هنر , جنسن..........................................................8
(شکل 1_3)؛ صنایع دستی عهد ساسانی , مأخذ: تاریخ هنر , جنسن....................................................................8
(شکل 1_4)؛ نمودار و نقشه ایران بعد از اسلام ، مأخذ : تاریخ هنر ایران ,محمدی................................................9
(شکل 1_5)؛کاشیکاریهای دوره مغول همراه با کاشیکاری مسجد کبود تبریز ، مأخذ :
باغ ایرانی , موزه هنرهای معاصر..................................................................................................................14
(شکل 1_6)؛ سر در گنبد غفاریه،مأخذ: تاریخ هنر، جنسن ...............................................................................17
(شکل 1_7)؛ گنبد سلطانیه، مأخذ: تاریخ هنر , جنسن....................................................................................17
(شکل 1-8)؛ از سمت راست ، طاووس فولادی با کتیبه نستعلیق دوره قاجار، کوزه قلیان فولادی نستعلیق در دوره قاجار ، تنگ سیمین با نقش شراب گیری در باغ در سده 5و6 میلادی,دوره ساسانی،مأخذ:باغ ایرانی,موزه هنرهای معاصر) ...............................................................................................................................................................19
(شکل 1 _9 )؛ تخت جمشید ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر....................................................................20
(شکل 1-10)؛پلکان تالار بار عام شاهی تخت جمشید,500 ق م ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................................................................................................................21
(شکل 1-11)؛داریوش و شاهزاده خشایارشاه به هنگام بار عام,490 ق.م ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر......................................................................................................................................................21
(شکل 1-12)؛یک ستون از سر انسان در تخت جمشید در قرن 5 ق.م، یک سرستون به شکل گاو نر از تالار بار عام کاخ اردشیر دوم در شوش و سال 375 ق.م،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر .........................................................22
(شکل 1-13)؛جزیی از پلکان تالار بار عام شاهی تخت جمشید،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.......................23
(شکل1-14)؛دسته تنگ به شکل بز کوهی بالدار در سده4 تا 5 ق.م،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر....................23
(شکل1-15)؛دیگ آیینی مفرغی از لرستان در سده 8 ق.م، مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...............................24
(شکل 1-16)؛سمت راست :آجر بانقش روزت برزمینه فیروزه ای دردوره هخامنشی، مأخذ:باغ ایرانی, موزه هنرهای معاصر ،سمت چپ:یک سرستون ازعهددولت موریامتاثراز سرستون تخت جمشید،مأخذ:تاثیر فرهنگ وتمدن ایران در
جهان,قدیانی...........................................................................................................................................25
(شکل 2_1)؛موقعیت هندوستان درنقشه،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................26
(شکل 2_2)؛ مزار تاج محل درهندوستان،مأخذ: باغ ایرانی ,خوانساری.............................................................28
(شکل 2-3)؛ نقاشی از کلیله و دمنه در کتابخانه استانبول,قرن 8 هجری،مأخذ:تاریخ هنر ایران,محمدی......................32
(شکل 2_4)؛مسجدجامع دهلی ،مأخذ:تاریخ هنر ایران ،هنرهندواسلامی,هالاید....................................................34
(شکل 2_5)؛مهرهای موهنجودارو از سنگ صابون در هزاره سوم پیش از میلاد،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................................................................................................................35
(شکل 2-6)؛بودای روزه گیر,نشسته و ایستاده,قرن 3 ب.م,موزه هنری سیتل ،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................................................................................................................37
(شکل2-7)؛سرستون بر جامانده از ستون بر پا داشته توسط امپراطور هند,آشوکادر بنارس ،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.....................................................................................................................................................38
(شکل 3_1)؛ موقعیت چین در نقشه،مأخذ :هنر در گذر زمان, هلن گاردنر.........................................................40
(شکل3-2)؛مفرغ اژدها در سلسله جو ,قرن 3-6 ق.م در موزه بروکسل ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...........41
(شکل 3-3)؛دوره ها و سلسله های چین ،مأخذ :هنر در گذر زمان,هلن گاردنر....................................................42
(شکل 3-4)؛مفرغ های سلسله شانگ ،مأخذ : هنر در گذر زمان,هلن گاردنر.......................................................43 (شکل 3-5)؛هنر هیجان نمایی در یک نقاشی باله روسیمأخذ:تاثیر عناصر و نقشمایه های چینی در هنر ایران,آژند..................................................................................................................................................44
(شکل 3-6)؛کلیسای سن مارتین دوکانیگو با تاثیر از شیوه سرستونهاو طاقهای مساجد ایرانی,قرن11 م،مأخذ:تاثیر فرهنگ و تمدن ایران در جهان,قریانی............................................................................................................46
(شکل 3-7)؛بدل چینی عهد سلجوقی متاثر ازهنر چینی،مأخذ:تاریخ هنر ایران ,محمدی.........................................47
(شکل 3-8)؛بدل چینی عهد صفوی،مأخذ:تاریخ هنر ایران,محمدی....................................................................47
(شکل 3-9)؛گلدان سلسله سونگ در موزه سانفرانسیسکو،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر..............................48
(شکل 3-10)؛اشیایی دال بر تاثیر متقابل هنر ایرانی بر چینی,قرن 8 م،مأخذ:تاثیر فرهنگ وتمدن ایران در جهان,قدیانی..............................................................................................................................................48
(شکل 3-11)؛سمت راست :نقشه شهرستان رشیدی و باغهای اطراف آن درتبریز, دوران مغول ،سمت چپ: موقعیت رشیدآباد در تبریز,دوران مغول مأخذ: مقاله باز آفرینی شهرستان رشیدی ,سعیدنیا..................................................52
(شکل 3-12)؛قسمتی از طومار نه اژدها,موزه باستن، مأخذ:تاریخ هنر ,جنسن.....................................................52
(شکل 3-13)؛پارچه چینی در قرن 8 میلادی به سبک نساجی عهد ساسانی، مأخذ:تاثیر فرهنگ و تمدن ایران در جهان,قدیانی..............................................................................................................................................53
(شکل 3-14)؛نقاشی درختان بودا در جامع التواریخ به تحریررشید الدین درقرن 14 میلادی،مأخذ:باغ ایرانی,خوانساری.......................................................................................................................................53
(شکل 3-15)؛نقاشیهای چینی از منظره در سلسله یوان ،مأخذ:هنر در گذر زمان,هلن گاردنر...................................56
) شکل 3-16) ؛طرحهای تزیینی کتب در دوره اسلامی،مأخذ: طرحهای اسلامی, ویلسون......................................57
(شکل 3-17)؛ سمت راست :تصویری از جلوس یک پادشاه با کنده کاری روی عاج به سبک ساسانی ایران ،سمت چپ :اسپالاتو- دروازه زرین قرن 4 م با تاثیر ازمعماری ایرانی ،مأخذ:تاثیر فرهنگ و تمدن ایران در جهان, قدیانی..............59
(شکل 3-18)؛پارک یوان مین- یوانگ در چین ، مأخذ:سایت ویکپدیا................................................................61
(شکل 5-1)؛باغهای معلق بابل ,585 -625 ق.م،مأخذ: سایت اینترنتی www.rokhbam.ir...........................79
(شکل 5-2)؛باغهای معلق بابل ،مأخذ:طراحی باغ ,روحانی. ...........................................................................79
(شکل 5-3)؛تصاویری مینیاتوری از مناظر بهشتی ،مأخذ:باغ ایرانی, خوانساری.....................................................80
(شکل 5-4)؛نقاشی اقامتگاه سلطنتی ارگ در باغ گلستان در تهران-توسط کمال الملک ,دهه1890 ق. م،مأخذ:باغ ایرانی, خوانساری.................................................................................................................................................82
(شکل 5-5)؛مقبره کوروش کبیر در پاسارگاد در سال 530 ق.م،مأخذ:باغ ایرانی,خوانساری ....................................85
(شکل 5-6)؛نقاشی یک چهار باغ در کتاب حالنامه مربوط به قرن17،مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.............................87
(شکل 5-7)؛سمت راست: نقاشی دوران مغول از بابر در حال نظارت بر یکی از باغهایش ،سمت چپ :نقاشی از بابر در حال دستور دادن ساخت باغ وفا، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری ...........................................................................87
(شکل 5-8)؛ باغ فین کاشان،مأخذ:باغ ایرانی ,خوانساری..................................................................................91
(شکل 5-9)؛نقشه باغ فین کاشان،مأخذ:باغ ایرانی,خوانساری ...........................................................................92
(شکل 5-10)؛ نمایی از باغ مستوفی در تهران ، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.........................................................94
(شکل 5-11)؛منظره ویرانه های عمارت کلاه فرنگی باغ شاهزاده کرمان،مأخذ:باغ ایرانی , خوانساری.......................96
(شکل 5-12)؛ چهار نحوه قرارگیری کوشک در محوطه باغ ایرانی ،مأخذ: باغ ایرانی, نعیما.....................................97
(شکل 6-1)؛ فرم قرار گرفتن درختان در باغ ایرانی ،مأخذ: باغ ایرانی,نعیما.........................................103
(شکل 6-2 )؛ نقاشی هایی از گلهای گوناگون باغ ایرانی ، مأخذ: باغ ایرانی, خوانسار..........................................105
(شکل 6-3)؛نقشه منشاساخت قنات در نواحی شمال شرقی ایران، مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری...........................106
(شکل 6-4)؛منظره هوایی یک قنات در زمینهای نواحی یزد،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری......................................107
(شکل 6-5)؛مقطع طولی یک قنات از کوه،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری.............................................................107
(شکل 6-6)؛گردشگاه کناری قسمت غربی باغ فین کاشان، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.......................................108
(شکل 6-7) ؛کانالهای آبیاری پاسارگاد در دوره هخامنشی، مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری.......................................108
(شکل 6-8)؛فواره های آب باغ فین کاشان،مأخذ: باغ ایرانی, نعیما....................................................................109
(شکل 6-9)؛نمای اصلی باغ ارم در شیراز،مأخذ: باغ ایرانی,خوانساری..............................................................110
(شکل 6-10)؛نقشه ای از چهار باغ معمولی طبق شرح کتاب ارشاد الزراعه، مأخذ: باغ ایرانی ,خوانساری................112
(شکل 6-11)؛راست :منظره شهر تهران در قرن 18 ،مأخذ: سفرنامه شاردن ،چپ :نقاشی باغهای گلستان در خیابان الماسیه تهران، مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری..................................................................................................117
(شکل 7-1)؛نمایی ازعمارت هشت بهشت در اصفهان،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری............................................119
(شکل 7-2)؛نمایی از ورودی کاخ هشت بهشت ،مأخذ:باغهای ایران,نعیما.........................................................119
(شکل 7-3)؛دیوارنگارهای دیوارهای متعدد کاخ هشت بهشت ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری................................120 (شکل 7-4)؛چپ :نمایی از حیاط هشت بهشت ،راست : صف درختان در حیاط هشت بهشت،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری..............................................................................................................................................122
(شکل 7-5)؛نقشه کاخ هشت بهشت در اصفهان،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری...................................................122
(شکل 7-6)؛ راست :نمایی از عمارت هشت بهشت ،چپ :منظر کاخ هشت بهشت از داخل در اصفهان ، مأخذ:باغهای ایران,نعیما...............................................................................................................................................123
(شکل 7-7)؛نمایی از کاخ هشت بهشت در اصفهان ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما....................................................124
(شکل 7-8)؛مقطع کاخ هشت بهشت در اصفهان ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما........................................................124
(شکل 7-9)؛نقشه کاخ هشت بهشت در اصفهان،مأخذ:باغهای ایران,نعیما..........................................................125
(شکل 7-10)؛راست :نمای داخلی گنبد عمارت هشت بهشت در اصفهان ، چپ:حوض زیر گنبد عمارت هشت بهشت در اصفهان ، مأخذ: باغ ایرانی حکمت کهن,منظر جدید,موزه هنرهای معاصر......................................................126
(شکل 7-11)؛نمایی از عمارت تاج محل در آگرای هندوستان ، مأخذ: باغهای ایران, نعیما...................................127
(شکل 7-12)؛نمایی از عمارت تاج محل در هندوستان، مأخذ: باغهای ایران, نعیما..............................................129
(شکل 7-13)؛مقطع طولی عمارت مزار-تاج محل در هندوستان، مأخذ: باغهای ایران,نعیما...................................129
(شکل 7-14)؛عرصه های متوالی تاج محل در هندوستان ، مأخذ: باغهای ایران,نعیما...........................................130
(شکل 7-15)؛پلان مجموعه مزار تاج محل در آگرای هندوستان ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری..............................131
(شکل 7-16)؛اصل مرکزیت در عرصه های تاج محل ،مأخذ:باغهای ایران, نعیما.................................................131
چکیده :
قدم نهادن در باغهای ایرانی ما را به این اندیشه وا میدارد که چه رمز و رازی در پس ظاهر آراسته ی انها نهفته است که بعد از گذشت قرنها کهنه نمیگردد و همچنان با نگاهی جذاب ، انسان امروزی را به سوی خود دعوت میکنند . در انطباق با توصیف بهشت درقرآن کریم که آیاتی از جمال و جلال خداوندی است معماران مسلمان با عنایت به این توصیف ها به ساخت باغهایی دراین جهان فناناپذیر پرداخته اند تا جلوه ی از فناناپذیری و جاودانگی جهان ابدی و باغهای بهشتی باشد.
جنبه های تکنیکی باغسازی ایرانی در هویت بخشی به هنر منظر سازی مورد علاقه و استفاده ملل شرق قرار گرفته و منجر به خلق آثار بدیع و بی نظیری چون تاج محل گردیده است .
تجلی پردیس سازی ایران در آراء جهانگردان خارجی و مورخان ایرانی خاصه در دوران صفوی بازتابهای ویژه داشته است که میتواند نشان ازاهمیت والای معماری ایرانی دربازسازی تمثیلی باغ ایرانی از بهشت باشد.
این نوشتار درابتدا ضمن معرفی پیشینه تمدن و فرهنگ ایران باستان، انتقال و نفوذ آن را به ممالک شرق ( هندوچین) از زوایایی گوناگونی چون هنر و راه ابریشم مورد بررسی قرار میدهد ، سپس با تجزیه و تحلیل عناصر باغ ایرانی و نظام معماری حاکم بر آن به تشریح و مقایسه کاخ هشت بهشت با تاج محل میپردازد . شایان ذکر است که در این مسیر علاوه براسناد موجود و تصاویر ،از توصیفات حهانگردان نیز بهره گرفته شده است .
نتایج این تحقیق نشان میدهد که درادوار مختلف تاریخ این گرایش وجود داشته است تا باغهایی احداث شود که با تعابیری که از بهشت آخرت مطرح میشده ، برابری کند و به عنوان کالبدی ترین هنر قابل انتقال به ملل دیگر، خودنمایی کنند. دراین راستا از بهره گیری پیشنه هنری و فرهنگی سرزمین دریغ نمیشود .
واژه های کلیدی :
باغ ایرانی، فرهنگ و تمدن ، هنر ، معماری ، راه ابریشم، شرق ،جهانگردان خارجی .
مقدمه
معماری ایرانی دارای ویژگی هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای جهان از ارزش و رمز و رازی مختص به خود برخوردار است این ویژگی چون طراجی متناسب به هندسه ای بدیع ، تناسباتی موزون، سازه ای دقیق و خلاقیت هایی نو و بالاخره تزئیناتی گوناگون که هریک در عین سادگی معرف شکوه معماری این سرزمین است .
هنر باغسازی یکی از کهن ترین هنرهای ایرانیان است که دارای سنت های ارزشمند و قدرتی معنوی است و به بهترین وجه به سمت شمالی ـ جنوبی جهت گیری میشود . شکل باغ در ایران از دیر باز تاکنون با طبیعت و میزان آسیب شناسی کامل داشته ، بنابراین از دیر باز باغ ها به شیوه های گوناگون ساخته شده است .
با روی اوردن ایرانیان به دین اسلام ، جهان بینی اسلامی باعث ترویج باغسازی ایرانی در تمام نقاط ایران شد . لذا ایرانیان بهشتی را دراین عالم طرح کردند که با خصوصیات این دنیا مطابقت دارد اما تصویری از اخرت را تداعی میکند و بالاخره میتوان اذعان داشت که باغ ایرانی مزین به نظم و تناسب ، برخوردار از حرمت و محرمیت ، منزه از بیهودگی و افراط و تفریط ، مساعد با قناعت و صرفه جویی و مجهز به پایداری است .
فرهنگ ایرانی ،انسان را جدا از طبیعت نمیداند بلکه او را همراه با سایر عناصر طبیعت و جزء لاینفک آن و دل سپردن به طبیعت و استفاده از مناظر طبیعی را علاوه براینکه پی بردن به آیات و نشانه های خدامی بیند، موجب حظ بصر و نشاط روان آدمی میداند . ازاین رو معماری و هنر ایران به شدت طبیعت گرا است . این اصل در باغ ایرانی سبب به وجود آمدن فضاهای نیمه باز مانند ایران و کوشک شده است . پیونددهنده فضای طبیعت و بخش ساخته شده میباشد . مهمترین مشخصه باغ ایرانی که آن را دریک نگاه از باغهای دیگر ملل متمایز میسازد هندسه حاکم برآن است چرا که طرح کالبدی آن بر اساس ساختار هندسی بسیار دقیق ،حساب شده و منحصر به فرد شکل یافته است که درآن به طور عمده از اشکال مربع و مستطیل استفاده میشود . باغ ایرانی در عین وحدت در ضوابط کلی ، هندسه و مصالح اجرایی ، دارای تنوع فضایی بی نظیری است . تنوع فضایی باغ با تعریف فضاهای مستقل از هم از طریق محدود سازی ، تنظیم فاصله دید ، بهره گیری از اشکال هندسی، طرح کاشت - ترکیب بندیهای متفاوت از گونه های گیاهی، کارکردهای فضایی آب ، بهره گیری از مصالح و امثال ان نمود پیدا میکند . محورهای اصلی ، محورهای فرعی ، کرت ها ،انواع حوض ها و فضاهای ساخته شده نشان از یک نظم و وحدت سازی در کلیت باغ می دهند.
باغ و بوستان و گلزار و گلستان در شعر و ادب فارسی همواره موضوعی دلکش و مضمونی لطیف بوده است .
حافظ در وصف باغ چنین می سراید:
چو گل سوار شد بر هوا سلیمان وار سحر که مرغ درآید به نغمه داود
به باغ تازه کن آیین دین زردتشی کنون که لاله برافروخت اتش نمرود
باغ ایرانی مانند معماری، شعر ، نقاشی ، موسیقی و سایر آثار هنری ایران ،در چهارچوب سنت و اصول از بدایع و ظرایفی برخوردار است و بر قله کمال وحدت درتنوع و تنوع در وحدت ایستاده است .در باغ ایرانی مانند معماری ایرانی هیچ چیز بی مورد ( و یا فقط برای زیبایی) وجود ندارد . انچه مفید و لازم است زیبا عرضه میشود و جلوه ای در کمال و جمال دارد .
باغ ایرانی اثر هنری زیبا ، چند منظوره و پرعملکردی است ، پاسخ به نیاز است ، از نیاز اقلیمی تا نیاز فردی . حداکثر کارایی را دارد، به غایت خودکفاست ، مفید است ، در کل و درتمام جزئیات نسبی عواید و فواید دارد و صرفاً هوس و جولا نگاه عبث نیست . ابعاد متعادل جماد ،نبات ، آب و رعایت مقیاس انسانی یکی از ویژگیهای برتر باغهای ایرانی است .
این خصیصه حاصل حاکمیت منطق عقلانی ، نتیجه عنایت و تجارب و شرایط زیست محیطی و مرهون رعایت تناسبات است .
باغسازی یکی از تم های اصلی هنرهای ایرانی محسوب میشود که علاوه بر جهات هنری گوناگونی که خوددارد ( همچون معماری و گل آرایی و هنرهای تزئینی) برروی سایر هنرها مانند سفالگری و حجاری و نگارگری و قالیبافی و موسیقی ، مخصوصاً برعرصه پهناور و شعر ادب فارسی تأثیراتی فراوان بجا گذاشته است .
(شکل 0_2)؛ تکه ای از فرش متعلق به قرن 19 با طرح باغ ایرانی از منطقه ملایر، مأخذ:باغ ایرانی, خوانساری
داروین مینویسد:« وقتی به یکی از افراد قبیله «فویچی» لباس پنبه ای سرخ رنگی دارد ، آن مرد ، لباس را پاره پاره کرد و هر قسمت را به یکی از دوستان خود بخشید و انها تکه های لباس را بعنوان زینت بخود آویختند ».
بنابراین انسان برای زیبا شدن و خود نمایی و جلب نظر دیگران ، دست به کارهایی زده که سرانجام باعث پیدایش هنرهای مختلف از قبیل نقاشی و حجاری ، رقص و موسیقی گردیده است .
زمان افرینش هر اثر هنری، پیوندی فشرده ، با شکل ظاهری ان یا دریک کلام با سبک آن دارد به بیان دیگر ، سبک هر اثر هنری تابعی از دوره تاریخی ان اثر است .
وجود تمدن مشترک و فرهنگهای نزدیک به هم ، فرصت تبادلات فرهنگی و هنری را برای جوامع و کشورهای ایجاد میکند. سابقه تاریخی ایران ، هندو چین نشان از همجواری و نزدیکی انها در زمینه های گوناگون دارد. یکی ازاین همجواری ، وجود راه ابریشم به عنوان شاهراه تجارتی بین این ملل میباشد .
دردنیای قدیم راز به دست اوردن ابریشم دردست چینیان بود ولی ایرانیان نیز به تدریج با این راز آشنایی یافتند ، چنانکه بعدها درنواحی پردرخت شمال ایران تربیت کرم ابریشم و تحصیل نسوج ابریشم شایع شد . ازمیان اشیایی که از راه ایران به امپراطوری بیزانس و از انجا به نواحی دیگر می رفت ابریشم دردرجه اول قرار داشت .
(شکل 0_3)؛پارچه ابریشمی ایرانی, قرن 17 میلادی ،مأخذ: باغ ایرانی, خوانساری
راه ابریشم علاوه براین که امکان مبادلات تجاری سرزمینها را فراهم نمود ، به عنوان یکی از شاهراههای انتقال تمدن ، فرهنگ و هنر میان ملل گوناگون به حساب میامد . هنر باغسازی به عنوان فطری ترین هنر که ریشه در طبیعت گرای انسان دارد ، در جوامع گوناگون ریشه کرد و بنیانی برای خلق ماندنی ترین آثار جهان را پی ریزی نمود .
