خشونت علیه زنان به هیچ وجه خاص جوامع عقب افتاده یا جوامع مسلمان نیست . در پیشرفته ترین کشورهای جهان زنان و کودکان از تبعات و عوارض ناشی از خشونت ، به خصوص ، در زندگی خانوادگی رنج می برند و آزارهای جسمی و جنسی و روانی نه تنها تندرستی ، سلامت عقل ، تعادل عاطفی و روانی آنها را به خطر می اندازد بلکه جامعه ها را نیز متضرر می سازد بهایی که بابت این صدمات پرداخت می شود ، دولتها را با مشکلات گوناگون اقتصادی ، فرهنگی و خدماتی درگیر می کند . و در بسیاری موارد دولتها قادر نیستند این بهای سنگین را بپردازند . در نتیجه دور باطل ادامه می یابد و پدیده خشونت شدید و تقویت می شود . در حالیکه با اجرای برنامه های دقیق و آینده نگری برای مهار خشونت علیه زنان دراز مدت این دورباطل می شکند. (خشونت علیه زنان در ایران مهرانگیزکار - تهران ، روشنگران و مصالحان زنان ، 1379 ) .
تاریخ جهان نمایشگر خشونت در جوامع و زمانهای مختلف است . خشونت های ناشی از جنگ ، کشتار ، غارت شکنجه و نظایر آن معمولاً از جانب گروهی از مردان به مردان دیگر ، زنان و کودکان اعمال شده است . گذشته از خشونت های اجتماعی خشونت در درون خانواده ها نیز به کرات مشاهده شده است با توجه به این امر که در جوامع گذشته موقعیت زنان نسبت به مردان بسیار نازلته در نظر گرفته می شد . و زندگی خانوادگی بر اساس نمایش قدرت و سلطه – و کمتر بر اساس نزدیکی و همدلی – شکل می گرفت استفاده از خشونت برای نگاه داشتن زنان در سطوح پایین دست خود ، مرسوم بود . خشونت های جسمانی علیه زنان بر طرق و صُور همیشه وجود داشت . از زنده به گور کردن نوزادان دختر تا فروش آنها به عنوان کنیز و برده ، تجاوز ، به اسارت درآوردن و کتک زدن های خانگی که جزیی از زندگی در نظر گرفته می شود . (اعزازی شهلا ، مجلات :جامعه شناسی و علوم اجتماعی " رفاه اجتماعی " پاییز 1383 – شماره 14 ی ) .
بیان مسئله
خشونت پدیده ای تاریخی و جهانی است که در همه جوامع و تمام ادوار وجود داشته است توجه به این پدیده از دهه هفتاد میلادی آغاز شده و پژوهش های متعددی در این حوزه انجام گرفته است . بررسی در باب خشونت با مشکلاتی همراه است . در این پژوهشها محقق وارد حوزه خصوصی و صمیمی خانواده می شود و در خصوص رفتاری حساس از افراد سوال می کند . خشونت در خانواده از طرف قربانی به علل مختلف پنهان نگاه داشته می شود . فراموش می شود و یا در بیان آن مبالغه می شود. نبود آمار در خصوص افراد در معرض خشونت ، مشکلی دیگری در راه دست یابی به نمونه معرف است . مشکل دیگری که در بررسیهای خشونت مشاهده می شود تبیین های نظری موجود است . بسیاری از دیدگاههای نظری موجود عوامل موثر در بروز خشونت را در سطح ویژگیهایی "فردی مانند " و یا در سطح "خانوادگی مانند " در نظر می گیرند . کلیه این عوامل در شناخت صحیح از پدیده تاثیر دارند . ( خشونت زنان ، ساختار جامعه ، اعزازی شهلا ، پاییز 1383 شماره 14 ) .
مدیر اجرایی یونیسف کارول بلا می گوید : شرایط این اعمال خشونت ها به حدی است که آن ار می توان فراگیرترین نقص حقوق بشر درجهان دانست در گزارش وی اعمال خشونت های تکان دهنده علیه زنان و سوئ استفاده از آنها کاملاً تشریح شده و می افزاید : اعمال خشونت نسبت به زنان و دختران زندگی آنها توأم با ناراحتیهای فیزیکی ، روانی ، اجتماعی می کند بدین ترتیب توسعه سالم اجتماعی ، اقتصادی کلیه جوامع را تحت شعاع قرار می دهد .
کنفرانس تعیین دستور کار زنان در قرن آتی (مرکز اطلاعات سازمان ملل در تهران ، مرداد 1376 ، ص 6 ).
خشونت علیه زنان از موانع جدی برای دست یابی به اهداف برابری توسعه و صلح می باشد و برخورداری زنان را از حقوق بشر و آزادیهای بنیادین ، نقص ، تضییح و یا سلب می کنند . خشونت علیه زنان در اساس برخاسته از الگوهای فرهنگی است و از اثرات زیانبار پاره ای از رویه های سنتی یا عرفی یا غربی و پیشداوریهای نادرست و تعصبها و رسوم مبنی بر اندیشه پست نگری نسبت به زنان نشأت می گیرد که در نهایت منجربه سبک منزلت فروتری نسبت به مردان در خانه ، محل کار و اجتماع می شود . این خشونتها با فشارهای اجتماعی به ویژه شرم زنان از افشای اعمال خشونت آمیز ، عدم دسترسی به اطلاعات و همین طور مساعی ناکافی مقامات عمومی در راستای ارتقاء آگاهی عمومی از قوانین موجود و اعمال آنها ، عدم دسترسی زنان به اطلاعات یاری یا حمایت قانونی ، فقدان قوانین مناسب که خشونت علیه زنان را به صورتی موثر ممنوع سازد ، عدم اصلاح قوانین موجود ، فقدان وسایل آموزشی و یا وسایل دیگر جهت پرداختن به علل و پیامدهای خشونت و همین طور نقش رسانه ها در به تصویر کشیدن خشونت علیه زنان ، به ویژه تصاویری که تجاوز به نف یا بردگی جنسی و نیز کاربرد زنان و دختران به عنوان اشیای جنسی ازجمله هرزه نگاری را نشان می دهند عواملی هستند که به رواج مستمر این گونه خشونتها یاری رسانیده و بر کل جامعه به ویژه کودکان و نوجوانان که آینده سازان جامعة بشریت هستند ، تاثیر منفی به جای می گذارد و با نگاهی به تحقیقات انجام شده در ایران ناهماهنگی میان داده های سبک شده مشخص می شود که اکثر بررسی های عوامل موثر و خشونت به صورت متغیرهای فردی و خانوادگی بحث و بررسی شده اند این تحقیق که بررسی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان در شهرستان اسفراین می باشد سعی داریم تا بتوانیم این عوامل را شناسایی نماییم .
اهمیت و ضرورت تحقیق
نظر به اینکه خشونت علیه زنان مسئله ای است جهانی ، بازتاب آزار زنان در جامعه ی بین المللی نیز وسیع بوده است .در چهارمین کنفرانس حقوقی بشر در در وین (سال 1997 ) ، خشونت علیه زنان یکی از سوژه های دارای اولویت برای بررسی در کنفرانس تشخیص داده شد و این نکته ی مهم مورد تأکید قرار گرفت که خشونت جسم ، و روان و آزادی زنان را تهدید می کند.
زیرا مردان در اعمال خشونت نقش اصلی را دارند . موضوع تحقیق بررسی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان در شهرستان اسفراین می باشد و از آنجا که این شهرستان به دلیل ساختار روستایی داشتن و مذهبی و حاکم بودن جو پدرسالانه خشونت در بیشتر موارد پنهان است . زنان تا کارد به استخوانشان نرسد ، از زندگی خشونت آمیز خود حرفی نمی زنند . در شهرستان اسفراین زنان در اثر فشارهای سنتی چندین ساله که دامنه ی وسیع دارد خو گرفته که بخش عمده ای از وضعیت خشونت بار زندگی خود را از دیگران بپوشانند . آنها به خصوص از مراجعه به مراکز قضایی و خدمات رسانی خودداری می کنند و هنگام لب به شکایت می گشایند و کمک می طلبند که تمام امیدهای خود را از دست داده باشند . این است که مبارزه با خشونت علیه زنان در ایران به خصوص در شهرستانهای کوچک نظیر اسفراین که تعصب بیشتری نسبت به این قضیه دارند چندان آسان نیست .
این مسئله بویژه از آن جهت حائز اهمیت است که می تواند زمینه ساز بسیاری از آسیب های اجتماعی گشته و کانون خانواده را به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی به مخاطره اندازد . خشونت علیه زنان قبل از آنکه یک مسئله ی خانگی ، محلی ، کشوری یا منطقه ای باشد ، یک مسئله ی جهانی است و به هیچ وجه به جوامع خاصّی اختصاص ندارد ، به عبارت بهتر ، حتّی در پیشرفته ترین کشورهای جهان نیز زنان و کودکان از تبعات و عواقب ناشی از خشونت به خصوص در زندگی خانوادگی رنج می بردند .
سوالات و فرضیه های تحقیق
فرضیات تحقیق
1 – بین عامل اقتصادی و خشونت علیه زنان ارتباط وجود دارد .
2 – بین عامل اجتماعی و خشونت علیه زنان ارتباط وجود دارد .
3 – بین عامل فرهنگی و خشونت علیه زنان ارتباط وجود دارد .
سوالات تحقیق
1 – مبنای نگرش تفکرات مذهبی و بدون استدلال منطقی یا بی اعتنایی در بحث ارتباطات زناشویی می تواند باعث خشونت ها و درگیری علیه زنان شود ؟
2 – نگاه تفاوت طبقاتی میان زن و مرد در خانواده به مسأله خشونت علیه زنان چگونه است ؟
3 – آیا تفاوت سنی زیاد یا در مواردی تفاوت های سنی کم ، میان زن و مرد می تواند باعث درگیری و خشونت علیه زنان توسط مرد گردد ؟
4 – وضعیت مالی در سطح بالا در جامعه می تواند باعث درگیری و خشونت علیه زنان در خانواده گردد ؟
5 – تفاوت فرهنگی و تفاوت در نگاه عامیانه و عرفی میان آنچه زن و آنچه مرد فکر می کند می تواند شرایط درگیری و تنش را برای زن یا مرد در خانواده فراهم کند ؟
6 – نوع تربیت ها و مسائل روانی فردی برای زن یا مرد می تواند به عنوان مولفه های درگیری برای زنان یا مردان در خانواده باشد ؟
7 – تفاوت تحصیلاتی میان زن و مرد می تواند باعث درگیری و تنش و خشونت علیه زنان در خانواده شود ؟
8 – اعتیاد همسر می تواند باعث درگیری و خشونت علیه زنان در جامعه شود ؟
اهداف تحقیق
بی تردید یکی از مهمترین اقدامات ، افزایش آگاهی از طریق آموزش و شناخت مبانی صحیح از طریق پژوهش ، می تواند باشد . تا با درک بهتر از شرایط خود و جامعه بین المللی حضوری فعال تر و نقش آفرین تر داشته و با استفاده از آموزه های ناب اسلامی و ارائه راه حل های منصفانه ، به جامعه بین الملل ، در جهت رفع کاستی ها و نواقص و ارائه راه کارهای جدید برای رفع مشکلات موجود در برنامه ریزیها و سیاست گزاریهای آیندة جامعه اسلامیمان گامی برداشته شود .
این تحقیق به منظور انجام پژوهشی برای شناخت ابعاد کمی و کیفی خشونت علیه زنان و همچنین تعیین مسائل زنان و بررسی شناسایی نقش و جایگاه علل و عوامل پیدایش خشونت و شناخت و آثار آن بر زنان شهرستان اسفراین می باشد . تا در نتیجه بتوان تدابیر و راهکارهای پیشگیرانه ، حمایتی مناسبی را به منظور مهار و کنترل این معضل اجتماعی ارائه داد .
چارچوب نظری تحقیق
در دیدگاه انگلیس ، رهایی زنان و نابرابری موجود در جامعه را باید در ساختار جامعه سرمایه داری جستجو کرد و تنها راه رهایی زنان از ستم ، ورود به عرصه تولید است .برای انطباق این نظریه شرایط معاصر "الی زارتسکی "
بر روی تفاوت گذاری میان مفاهیم کار ، خانواده و عرصه عمومی و عرصه خصوصی بحث می کند . از دید او در اثر گذار به جامعه سرمایه داری مردان وارد عمومی شدند که در آن تولید کالا برای فروش در بازار صورت می گیرد و کار همراه با دست مزد و اعتبار است . آنها فعالیت های تولیدی را انجام دادند . زنان مانند قبل هم چنان در عرصة خصوصی خانواده سرگرم فعالیت های بازتولیدی بدون دست مزد و اعتبار اجتماعی بودند . در جامعه سرمایه داری کار تولیدی ارزشمند و کار بازتولیدی بی ارزش تلقی می شد . وجود حوزه خصوصی زنان را از ورود به عرصه عمومی دور نگاه داشت و آنان را به شهروند درجه دوم تبدیل کرد . برای رسیدن به برابری زنان نیز باید وارد حوزه ی عمومی – تولید – شوند . فیمینیست سوسیالیست ها نیز هر چند از تفکر مارکسیستی متأثر هستند ، اما نه تنها بر خلاف فیمینیست مارکسیست ها تنها بر سرمایه داری به عنوان عامل ستم بر زنان تاکید ندارند . بلکه از وجود دو نظام مرد سالاری و سرمایه داری در جامعه نام می بردند . این دو نظام دارای اشکال متفاوت روابط اجتماعی و همچنین علایق متفاوت با یکدیگر هستند . در شرایط سرمایه داری سازش و توافقی میان دو نظام به وجود آمده است . و در اثر این سازش ، هر دو نظام در جهت سلطه بر زنان قدم برمی دارند. این دیدگاه که با نام نظام دوگانه ، معروف است ، از طرف نظریه پردازان مشهوری مانند کریستین دلفی ، سیلویاوالبی و هایدی هارتمن مطرح شد
چارچوب نظری تحقیق
آنتونی گیزنر خشونت خانوادگی را خشونتی رایج می داند که مردان همسران خود را مورد ضرب و شتم قرار می دهند و با آنان بدرفتاری می کنند . در بعضی از موارد این بد رفتاری جزئی و در بعضی موارد شدید است . او از پناهگاه های زنان مضروب شده گزارش می دهد که بعضی زنان به نحو دلخراشی مجروح گردیده اند ، آنها از شکستگی استخوان ها ، زخم های چاقو و جراحت شدید رنج می برند ، با صندلی بر سرشان کوفته اند ، بصضی از پله ها به پایین پرتاب کرده اند و در پای یک نفر با چکش میخ فرو کرده اند .
به عقیده او خشونت خانگی بلای اجتماعی جدیدی نیست ، در سده های میانه و اوایل صنعتی شدن خشونت نسبت به زنان یک جنبة متداول ازدواج بود . تا اواخر قرن نوزدهم هیچ قانونی در انگلستان وجود نداشت که مانع از آن شود که مرد همسرش را مورد آزار جسمی قرار دهد . در حال حاضر با وجود بهبود وضعیت قانونی ، توسل به قانون برای زنانی که گرفتار خشونت خانگی می شوند ، دشوار است . پلیس که معمولاً از شیوه ی عدم مداخله در اختلافات خانوادگی پیروی می کند ، غالباً مداخله ی خود را به آرام کردن مشاجره محدود می کند و نه پیگیری اتهامات .
پرخاشگری : ویژگی شخصیت افرادی است که اعمال خود را با خشم و خشونت و آمادگی برای برخورد با طرف مقابل با قصد و هدف آسیب و صدمه رساندن به او انجام می دهند .
شاخصهای ارزیابی خشونت
الف ) نفوذ : چند نفر در عمل خشونت آمیز مشارکت داشته اند ؟
ب ) دوام : خشونت چه مدت به طول انجامیده است ؟
ج ) شدت : چند نوع خشونت بر فرد اعمال شده است ؟
د ) قلمرو : سطح تاثیرگذاری خشونت تا چه حد بوده است ؟
ه ) تکرار : عمل خشونت آمیز چند بار تکرار شده است ؟
و ) زمان : خشونت در چه مرحله ای از زندگی فرد اعمال شده است ؟
ر ) ویژگی : خصوصیات سنی ، تحصیلی ، جنسی و طبقاتی قربانی خشونت چه بوده است ؟
تعاریف عملیات متغیرها و واژه های کلیدی
تعریف خشونت
معنای لغوی
در معنای خشونت و تعریف آن بین صاحب نظران توافقی وجود ندارد لذا در ارائه تعریفی از این مقوله مشکل اساسی وجود دارد . واژه خشونت کاربردهای لغوی ، ادبی ، فلسفی ، اجتماعی ، سیاسی ، حقوقی گوناگونی دارد . در فارسی خشونت به معنی درشتی کردن ، زبری و ناهمواری ، (عمید ، حسن ، فرهنگ فارسی ، چاپ 4 ، سال 1387 ، ص 107 )
و به معنی درشتی ، تنبیه کردن ، ضدلنیت و قرمی (لغت نامه دهخدا ، ص 593 حرف خ )
و همچنین درشتی و زبری ، ضدلنیت و نرمی (دایره المعارف جامع اسلامی ، سید مصطفی حسینی دشتی ، جلد 3 ، ص 97 ) آمده افزون بر مبنای لغوی روانشناسان اجتماعی و پژوهشگران مسائل ساسی و اجتماعی تعاریف دیگری از واژه خشونت دارند . که عبارتند از :پرخاشگری ، تحمیل اراده خود بر دیگران (محمد سعید حنایی کاشانی ، پرسش از تکنولوژی وخشونت ، کیان ، بهمن ، اسفند 1387 ، ص 23 )
در فلسفه واژه خشونت از لحاظ فلسفی به معنای قسر است یعنی آنچه که ضد مجرا و مسیر طبیعی باشد حرکت قهرآمیز ناشی از ارائه خاص (خارج از محدوده قواعد و قوانین ) (موسی غنی نژاد : قانون به مثاله هدف ، کیان ش 45 بهمن و اسفند 1377 ، ص 136 )
معنای اصطلاحی
معمولاً خشونت با مفهوم پرخاشگری به کاربرده می شود و پرخاشگری اعمال خصمانه است که از روی عمد صورت می گیرد و به افراد و اشیاء آسیب می رساند . آسیب زدن به دیگران روش های مختلفی دارد :
ی توان کسی را تحقیر کرد ، به او اهانت نمود و یا دشنامش داد . (آسیب روانی ) می توان برای نابودی او تلاش کرد .(آسیب بدنی )
در هر دو مورد هدف آسیب رساندن یعنی تحمیل نوعی دردورنج است که معمولاً وجه تمایز با دیگر انواع پرخاشگری در شدت این آسیب نهفته است . (مهر آرا ، علی اکبر ، زمینه روانشناسی اجتماعی ، انتشارات ، مرداد ، سال 1373 ص 160 و 161 )
می توان خشونت را اقدام عمومی و آگاها نه ای دانست که با امیال ، علایق ، باورها ، اعتبار و حیثیت فرد یا گروهی مغایر باشد و سبب ترس یا رنج یا اضطراب گردد .
خشونت علیه زنان
پدیده ای است که در آن زن به خاطر جنسیت خود (صرفا به علت زن بودن ) مورد اعمال زور و تضییع حق از سوی جنس دیگر (مرد ) قرار می گیرد .
مصادیق خشونت در خانواده
خشونت هایی که در خانواده ها اعمال می گردد چه از نوع بدنی و یا جنسی و یا روانی باشد شامل سوءاستفاده جنسی ، کتک زدن ، تجاوز شوهران ، خشونتهای مرتبط با جهیزیه ، ختنه دختران ، خشونت های غیر همسرانه مرتبط با بهره کشی نیز می گردد .
مصادیق خشونت در جامعه
خشونت هایی که در جامعه نمود بیشتری دارند عبارتند از : تجاوز به عنف ، بدرفتاری جنسی ، آزار جنسی ، ایجاد رعب در محیط کار ، قاچاق در مورد زنان ، واداشتن زنان به روسپی گری و ....
مصادیق خشونت در دولت
شامل آن دسته از خشونتهای بدنی ، جنسی و روانی است که دولت مرتکب آنها می شود و یا از آنها اغماض می کند . این خشونت ها را ممکن است مأموران دولت مرتکب شوند و یا کسان دیگری مرتکب شوند . (کتاب خشونت علیه زنان (انجمن تنظیم خانواده – نشر ایران بان – پاییز 1382 – ص 8 و 9 ).
خشونت علیه زنان
در دسامبر سال 1993 . مجمع عمومی سازمان ملل برای تعریف خشونت های مبتنی بر مالکیت نسبت به جنس مونث به توافق رسید و باعنوان (بیانیه طرد خشونت علیه زنان ) به تعریف خشونت پرداخت در این بیانیه ، خشونت علیه زنان چنین تعریف شده است هر عمل خشونت آمیز نسبت به جنس مونث و هر فعلی که منجر به ضرر رساندن نسبت به زنان یا دردهای جسمانی ، جنسی ، روانی شود و همچنین تهدید به چنین افعالی خشونت علیه زنان محسوب می شود در ادامه اعلامیه ، به احصای اعمال و اشکال از خشونت می پردازند که منجر به خشونت علیه زنان می شود . (گزارش از چهارمین کنفرانس جهانی زنان (مجلات : فلسفه ، کلام و عرفان ، خرداد 1385 ، شماره 35 )
1 – خشونت فیزیکی ، جنسی یاروانی ، چه در داخل خانواده ها و چه در جامعه که شامل ضربات منجربه جرح ، بدرفتاری های جنسی نسبت به کودکان و جنس مونث ، خشونت نسبت به اموال زن ، خشونت های زناشویی ، ایجاد نقص های ژنتیکی و سایر رفتارهای مضر به حال زن .
2 – خشونت های غیر زناشویی
3 – خشونت های مربوط به بهره کشی
4 – آزار جنسی ، منزوی ساختن در محل کار و مراکز و سازمان های دولتی و غیر دولتی و هر جای دیگر .
5 –قوادی
6 – روسپیگری
7 – خشونت های ناشی از اعمال حاکمیت دولت .
متغیرهای تحقیق
در هر تحقیق طبق قاعده های پژوهشی دو نوع متغیر وجود دارد .
1 – متغیر مستقل
2 – متغیر وابسته
متغیر مستقل : زنان آسیب دیده در اثر خشونت .
متغیر وابسته : خانواده ، دین ، فرهنگ ، اعتیاد همسر یا یکی از اعضای خانواده ، ازدواج مجدد همسر ، بیکاری و همسر وضعیت اشتغال ، وضعیت مالی و درآمد ، تفاوت سنی زن و مرد قوانین حقوقی ، نوع طبقه ، سطح تحصیلات .
فهرست مطالب:
فصل اول : کلیات تحقیق
فصل دوم : ادبیات تحقیق
فصل سوم : اعتبار و روایی
فصل چهارم :نتیجه گیری و تحلیل مطالب
چکیده
شامل شامل 50 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق بررسی عوامل موثر برخشونت علیه زنان در شهرستان اسفراین