لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 84
چکیده
یکی از مهمّترین مباحثی که در علم کلام و بلکه در میان مادی گرایان نیز مطرح بوده است عبارت است از بحث مهمّ جبر یا اختیار؟
از آنجا که مسئله جبر یا اختیار بحثی فراگیر چه در میان خواصّ و چه در میان عوام در تمام جوامع است و از طرفی مقالهای جامع نسبت به این قضیه نیافتم بنابر این گذاشتم تا مقالهای متشکّل از اصل تبیین موضوع و ادلّه آنها و نتیجه گیری به طور منصفانه بپردازم.
در این بحث غوامض بسیاری وجود دارد که یکی از دلائل این سختیها وجود اشکال و جوابها و استدلالهای فراوان هر یک از طرفهای دارای نظر است.
در این باره چهار نظریه وجود دارد:
1. گروهی اعتقاد دارند که خداوند انجام عمل را بر انسانها اجبار کرده و عبد هیچ اختیاری ندارد که به جبرگرایان معروفند.
2. نظریهی بعدی متعلّق به اشاعره بوده که گویند: خداوند خالق اعمال، و بنده فقط کاسب آن اعمال است، این نظریه به نظریهی کسب مشهور شده است.
3. عدّهای معتقدند که خداوند کاملاً اعمال را به بندگان واگذار کرده است که به نظریهی تفویض معروف شده است.
4. گروهی نیز معتقدند که هیچ یک از نظریههای فوق صحیح نبوده و گفتهاند: نه جبر نه تفویض بلکه اختیاری و امری بین این دو، که به نظریهی امرٌ بینَ الامرین معروف است.
هر کدام از این نطریهها دارای استدلالهای عقلی و نقلی بودهاند که به وسیلهی نظریههای مقابل ردّ و یا جواب داده شده است و ما در پایان به نتایج زیر رسیدهایم:
1. بین نظریهی اوّل و دوم تقریباً هیچ فرقی وجود ندارد بلکه نظریهی دوم به همان نظر اوّل برگشت
داده شده است که اشاعره آنرا برای حلّ معضل جبر گفتهاند امّا عملاً کاری از پیش نبردهاند.
2. نظریهی سوم نیز به دلایلی که در متن اصل تحقیق آمده شده کاملاً فاسد است و تنها امرً بین الامرین نظریهی صحیح شناخته شده که دارای پشتوانه عقلی و نقلی بوده و از آن تفاسیر مختلفی شده است.
کلید واژهها
در این مقاله محوریت بحث ما حول چهار واژه جبر و کسب و تفویض و امر بین الامرین دور میزند:
1. جبر (بی ارادگی) : این نظریه به جهم بن صفوان(متوفای 128 هجری) منسوب است. پیروان این نظریه میگویند: انسانها در اعمال و رفتار خود کوچکترین ارادهای ندارند و بشر مانند ابزاری بیشعور در دست استاد است و آنچه واقع می شود همان چیزی است که خدا می خواهد. یکی از فرقههای اهل تسنّن به نام اشاعره نیز همین اعتقاد را پذیرفتهاند.
2. کسب: این نظریه به شیخ اشعری منسوب است و معتقدند که خداوند خالق اعمال انسان و بنده
فقط آنها را کسب میکند.
3. تفویض (واگذاری) : پیروان این نظریه میگویند که خداوند ما را آفرید و همه چیز را به دست خود ما واگذار کرده و به کلی از اعمال و افعال ما بیگانه است و نمیتواند دخالت کند و به این ترتیب ما در قلمرو و اعمالمان از هر نظر مستقل و حکمران بلا منازع هستیم که یکی از فرقههای اهل تسنّن به نام معتزله همین نظریه را پذیرفتهاند.
4. امرٌ بین الامرین (اختیار) : نه جبر و نه تفویض بلکه اختیاری و امری بین این دو که شیعهی امامیه همین نظر را قبول دارند.
انشاءالله در مورد اعتقادات و اشکالات و اینکه پیروان این نظریهها به چه دلایلی این عقائد را باور
دارند در اصل تحقیق بحث خواهد شد.
مقدّمه:
بلغ العلی بکمالِهِ، کَشَفَ الدُّجی بِجمالِهِ حَسُنَت جمیعُ خِصالِهِ، صَلُّوا عَلیهِ و آلِهِ
الحمد للّه کما هو اهلُهُ، الّذی رکّبَ البیانَ فی ضمیرِ الانسانِ، لِیعبّرَ عمّا یُدرِکُهُ من الحقائقِ بِبدیعِ الکلام، و قد صاغَ کلامهُ ـ الّذی انزَلَهُ علی خاتم الرّسول (صلی اللّه علیه و آلِهِ) ـ بلسان عربِیّ مبین لیکونَ مناراً وقّاداً یهدی النّاس الی صراط العزیز الحمید.
کلام اوّل
تحقیقی که هم اکنون در اختیار شماست حاصل زحمات گروهی است که بخشی از آنرا اینجانب انجام دادهام بخش دیگر آنرا اساتید و مدیر و معاونین و دیگر دستاندکاران مدرسهی جهانگیرخان انجام دادهاند، چرا که شرائط را برای نوشتن این تحقیق برای حقیر آماده کردهاند از جمله این اساتید میتوان استاد رمضانی «زیدَ عزّه» را نام برد که استاد راهنمای بنده بودهاند که واقعاً از همهی این عزیزان کمال تشکّر را دارم و از درگاه احدیت آرزوی توفیقات روز افزون برای ایشان خواستارم و امیدوارم این نوشته مورد رضای امام زمان (ارواحنا لهُ فداء) قرار بگیرد.
کلام دوم
در اسلام اصول دین عبارت است از: توحید و نبوّت و معاد. بعضی از دانشمندان شیعه، عدل را که یکی
از عقاید فرعی توحید است اصل مستقلی شمردهاند و امامت را که از توابع نبوّت است اصل دیگری محسوب کردهاند. هر یک از این اصول دارای مباحث زیادی هستند و میتوان در مورد اثبات و یا
تحقیق درباره جبر یا اختیار