فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:44
توجه:مقاله فاقد منابع میباشد
چکیده:
GFCIچیست؟
Ground Fault Circuit Interrupter) ( GFCI وسیله ای برای حفاظت در مقابل شوک الکتریکی است. علت چنین شوکی تماس شخص با یک سیم زنده ( داغ ، برق دار، فاز ) و تشکیل مسیری به زمین می باشد که موجب عبور جریان الکتریکی از بدن می شود. GFCI براساس وجود تفاوت جریان بین هادی برق دار و هادی خنثی عمل می کند. تحت شرایط عادی ، این دو جریان باید برابر باشد. در صورتی که شخصی سیم فاز و زمین را همزمان لمس کند و یا این سیم ها در محیط آبی که شخص در آن قرار دارد رها شوند ، این دو جریان دیگر برابر نخواهند بود . چرا که مسیر عبور جریان به زمین خواهد بود و نه به هادی خنثی (سیم نول )
( خطای زمین )
در یک دستگاه زمین نشده رخ دادن یک اتصال کوتاه و یا لمس سیم فاز توسط شخص موجب به وجود آمدن خطای زمین می شود.
( شکل 1)
GFCI در کسری از ثانیه در جریان های کوچک (چند میلی آمپر ) که به اندازه ی کافی از جریان های خطرناک کوچکتر هستند عمل می کند. توجه شود که GFCI جانشینی برای فیوز و مدار شکن ها ( Circuit Breaker ) نمی باشد . در صورت استفاده از GFCI هم ، وجود مدار شکن ها و فیوزها به منظور حفاظت تجهیزات در مقابل اضافه بارها و اتصال کوتاه هایی که می توانند موجب آتش سوزی یا آسیب شوند لازم است. (شکل 2)
GFCI می تواند به جای پریزهای معمولی نصب شود . GFCI هایی هم وجود دارند که در پنل اصلی سیستم نصب می شوند . بسیاری ( اگر نه همه) از GFCI ها وضعیت زمین شدن سیم خنثی را نیز بررسی می کنند . در چنین وضعیتی مسیر کم مقاومتی بین هادی های N (خنثی ) و G (زمین ) وجود دارد . اگر چنین وضعیتی وجود داشته باشد ، GFCI بلافاصله با وصل شدن برق عمل می کند هر چند که دستگاهی به پریزها وصل نباشد.
یک GFCI چگونه کار می کند؟
GFCI ها معمولا وضعیت های زیر را بررسی می کنند.
* خطای (Hot) H to (Ground) G : جریان از سیم فاز به زمین جاری شده و سیم نول را بای پس می کند.
این تست حیاتی ترین تست ایمنی می باشد.
*خطای سیم خنثی که زمین شود : بر اثر سیم کشی اشتباه و یا اتصال کوتاه ، سیم های G و N به صورت یک میسر کم مقاومت به هم متصل شده اند . در چنین وضعیتی ، GFCI به محض برقراری جریان عمل می کند .
*برای آشکار سازی خطای H to G ، هر دو سیم حامل جریان ( فاز و نول ) از داخل هسته ی کویل حسگر ( ترانسفورمر ) می گذرند. وفتی که جریان ها برابر و در جهت مخالف باشند ، هیچ خروجی ای از سیم پیچ حس کننده ی ولتاژ ( با تعداد دور زیاد) آن دریافت نمی شود . هنگامی که عدم تعادلی در جریان سیم های فاز ونول رخ دهد
، سیگنال خروجی ای تولید می شود . وقتی که این ولتاژ از حد آستانه ای بالاتر رود ، مدار شکنی که داخل GFCI قرار دارد ، فعال می شود .
برای آشکار سازی خطای G to N ،ترانسفورمر دومی ( چنبره ی سمت چپ در شکل 3) بالای ترانسفورمر حسگر G - H قرار می گیرد . سیگنال راه اندازی کوچکی از طریق سیم پیچ با 200 دور تزریق می شود . این سیگنال ولتاژ برابری را روی سیم های H وN که از هسته ی کویل دوم می گذرند القا می کند . ( شکل 3)
* اگرN وG از هم جدا باشند ( که باید همین طور باشد ) ، GFCI کاری انجام نمی دهد .
( هیچ جریانی بر اثر سیگنال راه انداز به H اضافه نخواهد شد ، چرا که ولتاژ القایی روی H وN برابر بوده و در نتیجه اثر هم را خنثی می کنند. )
* اگر اتصال کوتاهی از N به G رخ دهد ، جریانی ازN به G به واسطه ی اتصال کوتاه جاری می شود و از طریق اتصال N به G موجود در پنل اصلی باز می گردد. از آنجا که جریان مشابهی در H نخواهد بود ، عدم تعادلی در جریان سیم های گذرنده از هسته ی کویل دوم به وجود آمده و GFCI مانند وضعیت اتصال کوتاه عمل خواهد کرد.
* اگر اتصال h به h وجود داشته باشد:
GFCI ، نوع a ، اتصال h به h را مانند سیم خنثی که زمین شود آشکار می کند. اگر یک مسیر موازی از طرف بار سیم فاز به طرف تغذیه ی سیم فاز وجود داشته باشد ، GFCI مانند وضعیت سیم خنثی که زمین شده است عمل می کند. بنابراین GFCI بر روی مدارهای " دو پایانه ای (double ended )" کار نمی کند.
GFCI ها برای 220 ولت متناوب (ac )
این گونه GFCI ها باید بتوانند هر دو سیم فاز را به خوبی سیم خنثی مانیتور کنند.
مفاهیم پایه یکسانند: جمع جریان های فاز را ، فاز 2 و سیم خنثی باید صفر باشد مگر آنکه خطایی وجود داشته باشد. برای آشکار سازی خطای زمین شدن سیم خنثی ، کویل راه انداز به صورت جداگانه و مداوم دارای انرژی می شود و یک سیگنال کوچک 120هرتز را در هادی های حامل جریان تزریق می کند.
اگر یک مسیر کم مقاومت از N بهGوجود داشته باشد ( بعد از GFCI ) یک حلقه تشکیل می شود. ( با توجه به اتصالN وG قبل از GFCI ) و جریان کافی برای راه اندازی مدارشکن داخلی GFCI جاری می شود.
GFCI ها از کویل های چنبر ه ای استفاده می کنند که هسته ی آنها به شکل یک حلقه ساخته می شود. این نوع کویل ها برای کاربردهای مشخصی کارا و رایج هستند. برای همه ی کاربردهای عملی ، تنها یک نوع ترنسفورمر دیگر وجود دارد.
اگر به داخل یک GFCI نگاه کنید، یک جفت ترنسفورمر چنبره ای مشاهده می کنید. (یکی برای خطای N-H و دیگری برای خطاهای N-G که قبلا توضیح داده شده است).
این کویل ها شبیه حلقه هایی با قطر ½ اینچ هستند که سیم های اصلی هدایت کننده جریان (HوN) از داخل هسته ی آنها می گذرد و سیم پیچ هایی نیز دور چنبره به عنوان سیم پیچ های راه انداز و حسگر پیچیده شده اند.
جزء فعال در GFCI Levi ton یک عدد چیپ ( احتمالا یک متوقف کننده ی خطای زمین از نوع national semiconductor lm1815 ) می باشد .
GFCI و زمین حفاظت شده :
نصب GFCI در یک سیستم دو سیمه ، ایمنی زمین آن سیستم را تضمین نمی کند. در حقیقت ، اتصال کوتاه بین H و سوراخ زمین در پریزهای GFCI به طور قطع اگر GFCI به یک مدار زمین شده وصل نشود کاری انجام نمی دهد.
GFCI تنها وقتی عمل می کند که خطا به گونه ای اتفاق افتد که جریان به یک زمین واقعی جاری شود.
اگر مدار اصلی زمین حفاظت شده نداشته باشد ، سوراخ سوم وصل نمی شود . این به معنای آن است که یک دستگاه با پلاک 3 شاخه می تواند موجب اتصال کوتاه بین فاز و بدنه ( که فرض شده است به زمین وصل است در حالی که نیست ) شود. در چنین وضعبتی GFCI تا موقعی که شخص بدنه ی دستگاه و یک earth ( مانند لوله ی آب ، زمین مدار دیگر و مانند آن ) را لمس نکند عمل نخواهد کرد.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:115
فهرست مطالب:
چکیده ج
فهرست مطالب ج
فهرست جدولها و نمودارها ز
فصل اول : 1
کلیات و اصول زمینکردن 1
مقدمه 2
1-1- اصول زمینکردن 3
1-2- زمینکردن نقطه خنثی سمت منبع در یک سیستم قدرت 8
1-2-1- مقدمه 8
1-2-2- انواع روشهای زمینکردن 11
1-2-2-2- سیستمهای زمینشده بصورت مستقیم 12
1-2-2-3- زمینکردن با استفاده از نصب راکتور در نقطه خنثی 13
1-2-2-4- زمین کردن رزونانسی با استفاده از نصب راکتور در نقطه خنثی 14
1-2-2-5- زمینکردن امپدانسی توسط نصب مقاومت در نقطه خنثی 15
1-2-3- نقطه مناسب برای زمینکردن 18
1-3- زمین کردن تجهیزات 23
1-3-1- مقدمه 23
1-3-2- اقدامات موثر برای زمینکردن تجهیزات 27
1-3-3- عملکرد دستگاههای محافظتی 29
1-3-4- پتانسیل تماس هنگام بروز خطای زمین 31
1-3-5- مساله ولتاژ القایی 32
فصل دوم : 33
زیرسیستم الکترود زمین 33
2-1- زمینکردن 34
2-1-1- زمین حفاظتی 34
2-1-1-1- برق گرفتگی 35
2-1-1-2- ولتاژ گام 36
2-1-1-3- اختلاف سطح تماس 36
2-1-2- زمین کردن الکتریکی 37
2-2- مقاومت زمین 38
2-2-1- نمکهای موجود در خاک 40
2-2-2- رطوبت 40
2-2-3- دما 41
2-2-4- سطح فشردگی خاک 42
2-3- الکترودهای زمین و انواع مختلف آن 43
2-3-1- الکترود زمین میلهای 44
2-3-1-1- میل افقی یا سطحی 44
2-3-1-2- میل عمودی 46
2-3-2- الکترود صفحهای 50
2-3-3- الکترود نیم کره 52
2-3-4- الکترود تسمه ای 54
2-3-5- الکترود سیمی 55
2-4- استفاده از مواد الکترولیت در اجرای سیستم زمین 56
2-5- مشخصات اتصالات 57
2-6- مسایل مربوط به ایمنی 57
2-7- ظرفیت جریان دهی الکترد 58
2-8- مشخصات فنی احداث چاه گراند و مراحل اجرایی آن 59
2-9- مشخصات فنی احداث شبکه شطرنجی و رینگ و ایجاد کانالهای راد کوبی 61
2-10- جوشکاری با کارپیت و جوشکاری CADWELD 62
2-11- دستگاه ارت تستر 63
2-11-1- وسایل مورد نیاز و همراه دستگاه ارت تستر 64
2-11-2- نکات لازم هنگام تست ارت 65
2-11-3- طرز عملکرد دستگاه ارت تستر 65
2-11-4- خطاهایی که موجب اختلال در اندازه گیری می شود 65
2-11-5- اخطارها و احتیاط ها هنگام تست زمین 66
2-12- سیم زمین 66
2-13- حداکثر مقاومت مجاز برای سیستمهای مختلف 68
فصل سوم : 69
زیرسیستم حفاظت رعد و برق 69
مقدمه 70
3-1- پدیده رعد و برق 72
3-2- احتمال وقوع صاعقه 73
3-3- ناحیه جاذب 75
3-4- مخروط حفاظت 77
3-5- نیازمندیهای اصلی حفاظت در مقابل صاعقه 79
3-6- نصب سیستم حفاظت مناسب در مقابل صاعقه 79
3-6-1- سیستم حفاظت رعد و برق مجتمع 80
3-6-1-1- برقگیر 81
3-6-1-2- هادیهای زمین شده 90
3-6-2- سیستم حفاظت رعد و برق مجزا 93
3-6-2-1- اجزای سیستم حفاظت در مقابل رعد و برق 94
3-6-2-2- طراحی سیستم حفاظت رعد و برق 98
3-7- اتصال زمین 110
3-8- زمین خطوط قدرت AC 111
مراجع و مؤاخذ 115
فهرست جدولها و نمودارها
جدول 2- 1 : مقاومت ویژه مربوط به انواع مختلف زمین. 39
جدول 2- 2 : مقاومت خاک های مختلف با توجه به میزان درصد رطوبت موجود. 42
جدول 2- 3 : تغییرات مقاومت ویژه با توجه به تغییرات دما. 43
جدول 2- 4 : مقادیر مربوط به F. 50
جدول 2- 5 : سطح مقطع سیم زمین متناسب با شدت و مدت جریان. 67
جدول 3- 1 : حداقل ویژگی های لازم برای هادی های مورد استفاده در سیستم 91
جدول 3- 2 : حداقل ویژگی های لازم برای هادی های مورد استفاده در سیستم 91
فهرست اشکال
شکل1- 1 a:-خطا در سیستم زمین نشده، b-تاثیر زمین کردن نقطه خنثی 6
شکل1- 2 شارش جریان خطا در یک سیتم زمین¬شده 7
شکل1- 3 تقسیم بندی روش های زمین کردن 9
شکل1- 4 تکنیک های زمین کردن و مدار معادل هر کدام 10
شکل1- 5 زمین کردن رزونانسی. 15
شکل1- 6 زمین کردن مقاومت-بالای نقطه خنثی ژنراتور 17
شکل1- 7 ترانسفرماتور زمین کننده زیگ زاگ. 18
شکل1- 8 رفتار ترانسفرماتور زمین کننده زیگ زاگ هنگام بروز خطا 20
شکل1- 9 ترانسفورماتور زمین کننده ستاره-مثلث. 21
شکل1- 10 رفتار ترانسفورماتور زمین کننده ستاره-مثلث هنگام بروز خطا 22
شکل1- 11 رفتار ترانسفورماتور زمین کننده ستاره-مثلث هنگام بروز خطا. 24
شکل1- 12 حالات مخلتف تماس فرد با مسیر برق دار 26
شکل1- 13 : الگوی ولتاژ حین خطای زمین. 28
شکل1- 14 : چگونگی افزایش پتانسیل زمین 29
شکل1- 15 : امپدانس مربوط به مسیر برگشت 30
شکل1- 16 : ارتباط بین پتانسیل تماس و فاصله هادی 31
شکل1- 17 : مثالی از پتانسیل القا شده. 32
شکل2- 1 : مفاهیم مربوط به زمین حفاظتی. 37
شکل2- 2 : پارامترهای مربوط به اندازه¬گیری مقاومت زمین. 39
شکل2- 3 : انواع مختلف میل افقی یا سطحی 45
شکل2- 4 : انواع مختلف میل افقی یا سطحی 45
شکل2- 5 : میل غربالی 46
شکل2- 6 : الکترود تک میله ای که انتهای آن در سطح زمین قرار دارد. 47
شکل2- 7 : الکترود تک میله ای که انتهای آن در زیر زمین قرار دارد. 48
شکل2- 8 : الکترود دو میله ای که انتهای آن در سطح زمین قرار دارد. 48
شکل2- 9 : الکترود دو میله ای که انتهای آن در زیر زمین قرار دارد. 49
شکل2- 10 : الکترود صفحه مربعی. 52
شکل2- 11 : الکترود صفحه دایره ای 52
شکل2- 12 : الکترود نیم کره هم سطح با زمین. 53
شکل2- 13 : الکترود نیم کره دفن شده در زیر زمین. 53
شکل2- 14 : الکترود تسمه ای هم سطح با زمین 54
شکل2- 15 : الکترود تسمه ای دفن شده در زیر زمین. 54
شکل2- 16 : الکترود سیمی همسطح با زمین. 55
شکل2- 17 : الکترود سیمی دفن شده در زیر زمین. 55
شکل2- 18 : طریقه موازی کردن ارت برق گیر و شین ارت 60
شکل2- 19 : شماتیک کلی دستگاه ارت تستر 64
شکل 3- 1 : نمونه ای از ابر باران زا. 72
شکل 3- 2 : ناحیه جاذب برای یک تیرک فلزی. 76
شکل 3- 3 : ناحیه جاذب مربوط به ساختمان هموار مرتفع. 77
شکل 3- 4 : ناحیه حفاظتی ایجاد شده توسط میله عمودی. 78
شکل 3- 5 : ناحیه حفاظتی ایجاد شده توسط سیم هوایی زمین شده. 78
شکل 3- 6 : زوایای معمول برای تعیین ناحیه حفاظتی 79
شکل 3- 7 : برقراری اتصال بین مسیر دشارژ و اجسام فلزی نزدیک به آن. 83
شکل 3- 8 : محل قرارگیری برقگیرها در بام¬های معمولی 85
شکل 3- 9 : محل قرارگیری برقگیرها در بام¬های با شیب ملایم 86
شکل 3- 10 : محل قرارگیری برقگیرها در بام¬های هموار 86
شکل 3- 11 : روش ترسیمی جهت تعیین نیاز به برقگیرهای اضافی. 87
شکل 3- 12 : حفاظت بخشی از تجهیزات توسط دیگر قسمت¬های سازه. 89
شکل 3- 13 : تعیین ناحیه حفاظت شده برای سطوح هموار با استفاده از برقگیر. 90
شکل 3- 14 : سیستم حفاظت رعد و برق توسط تیرهای مجزا. 95
شکل 3- 15 : نمودار M بر حسب D. 101
شکل 3- 16 : طراحی سیستم حفاظت رعد و برق اولیه. 102
شکل 3- 17 : نمای روبرو از ساختار محافظت شده در مقابل رعد و برق 103
شکل 3- 18 : نمای از پهلوی ساختار محافظت شده در مقابل رعد و برق. 105
شکل 3- 19 : چگونگی قرار گرفتن سیم زمین حول ساختار تحت حفاظت 108
شکل 3- 20 : حفاظت رعد و برق توسط سیم زمین شده هوایی. 110
شکل 3- 21 : اتصالات زمین سیستم قدرت AC تک فاز 115/230 ولت. 112
شکل 3- 22 : اتصالات زمین سیستم قدرت AC سه فاز 120/208 ولت. 113
شکل 3- 23 : اتصالات مربوط به ترانس زمین کننده زیگ زاگ 114
چکیده:
با توجه به خطرات ناشی از حوادث طبیعی از جمله رعد و برق که منازل مسکونی یا درکل تاسیسات ساختمانی را تهدید می کند برآن شدم تا یک مرجع مناسب هر چند کوتاه جهت دفع این خطرات از منابع علمی موجود
جمع آوری نمایم . باشد که به لطف خدای منان مفید واقع شود.این کتاب دلایل زمین کردن تاسیسات و اصول آنرا ونیز به منظور افزایش سطح آگاهی از عوارض ناشی از رعد و برق وچگونگی حفاظت در برابر آن را می آموزد و
از مراجع کاملاٌ کاربردی جمع آوری شده است.
مقدمه:
بحث زمینکردن سیستمهای الکتریکی، از جمله مباحث مهم و قدیمی محسوب میشود. در این نوشتار، میخواهیم نیاز به طراحی صحیح زمین مناسب در دو سمت تولید و مصرف را بیان کنیم. بعلاوه، روشهای مختلف زمینکردن سمت تولید، به همراه مزایا و معایب هر کدام از این روشها ارائه شده است.
همچنین تاثیر رعد و برق بر روی سیستمهای الکتریکی مورد بررسی قرار میگیرد. روشهای مختلف حفاظت در مقابل این پدیده طبیعی بیان شده است.
همانگونه که اشاره خواهد شد، از جمله مهمترین قسمتهای زمینکردن، طراحی زیرسیستم زمین و محاسبات مربوط به مقاومت زمین و روشهای کاهش آن میباشد. در این تحقیق، روشهای مختلف انجام این کار اشاره خواهد شد.
همبندکردن یکی از اقداماتی است که جایگاه ویژهای در مبحث زمینکردن دارا میباشد. برای انجام درست و موثر این عمل، رعایت برخی از اقدامات، لازم و ضروری است که توضیحات مربوط به آن نیز در ادامه بیان خواهد شد.
1-1- اصول زمینکردن
زمینکردن، اهداف اصلی زیر را در پی دارد :
باعث ایجاد یک مرجع الکتریکی در سیستم تامین قدرت میشود. با اتصال یک نقطه مشخص از منبع تغذیه به زمین – برای مثال، نقطه خنثی یک منبع سهفاز- این اطمینان حاصل میشود که تمام نقاط سیستم در یک پتانسیل مشخص نسبت به زمین عمل میکنند.
سطوح فلزی چارچوب سیستمهای الکتریکی به زمین متصل میشوند تا این اطمینان حاصل شود که این قسمتها همواره در پتانسیل زمین باقی خواهند ماند و در نتیجه، هیچ تهدیدی برای پرسنل – که ممکن است با این سطوح برخورد کنند – وجود نخواهد داشت.
انجام درست زمینکردن، باعث ایجاد یک مسیر کم امپدانس برای بارهای استاتیک جمعشده و شوکهای بوجود آمده توسط پدیدههای جوی و الکتریکی و خطاها بسمت زمین میشود. در نتیجه این اطمینان حاصل میشود که هیچ صدمه و آسیبی به تجهیزات حساس و نیز پرسنل، وارد نخواهد شد.
سیستم زمین تجهیزات، شامل چهار زیرسیستم میباشد که در زیر توضیح داده شده است :
زیرسیستم الکترود زمین : این زیرسیستم شامل شبکهای از میلههای الکترود زمین، صفحهها و هادیهای اتصالدهنده آنها به یکدیگر است. مرجع زمین توسط الکترودهای مدفون در زمین- در محل سایت یا تاسیسات موردنظر- بدست میآید. زیرسیستم الکترود زمین، میتواند شامل قسمتهای زیر باشد : الف) یک سیستم شامل میلههای دفنشده که از داخل توسط سیمهای بدون عایق به هم متصل شدهاند. ب) سیستمهای لولهکشی فلزی مانند آب، گاز، سوخت و ... که فاقد هرکونه عایقکاری در اتصالات مختلف آن میباشد. ج) صفحه زمین متشکل از سیمهای افقی مدفون.
زیرسیستم حفاظت رعد و برق : این زیرسیستم برای تخلیه انرژی رعد و برق، یک مسیر با امپدانس پایین تا زمین تولید میکند. برای محافظت مناسب از یک ساختمان، برج و دکل در مقابل ضربات رعد و برق، از برقگیرهایی باید استفاده کرد که از هدایت الکتریکی کافی و قدرت مکانیکی مناسب جهت ایستادگی در مقابل ضربات وارد، برخوردار باشند. بین برقگیرها و زمین، باید یک مسیر با امپدانس پایین ایجاد شود.
زیرسیستم حفاظت خطا : این زیرسیستم شامل هادیهای زمین (معمولا سیمهای به رنگ سبز) میباشد که در سراسر سیستم توزیق توان قرار داده میشوند تا مسیرهای الکتریکی با ظرفیت کافی را به گونهای ایجاد کنند که دستگاههای حفاظتی مانند فیوزها و مدارشکنهای نصبشده، بطور سریع عمل کنند. زیر سیستم مربوطه، این اطمینان را بوجود میآورد که پرسنل از خطر شوک، مصون خواهند ماند. بعلاوه، تجهیزات نیز در مقابل صدمه و آسیبهای احتمالی، محافظت خواهند شد.
زیرسیستم مرجع سیگنال : این زیرسیستم، یک مرجع مناسب را برای تجهیزات الکترویکی و مخابراتی تامین میکند و بدین وسیله، اختلاف ولتاژ بین تجهیزات را حداقل میکند. این امر باعث کاهش شارش جریان بین تجهیزات و همچنین، کاهش و یا از بین رفتن ولتاژهای نویز در مسیرها و مدارهای سیگنال سیگنال میشود.
هنگامی که خطایی در عایق هادی بکار برده شده در سیستمهای الکتریکی اتفاق افتد – این خطا میتواند بر اثر کهنگی، عوامل خارجی و یا فشارهای الکتریکی و یا حرارتی بوجود آید – تعیین نقطه خطا و رفع آن امری واجب است. در سیستمهایی که فاقد مرجع زمین هستند، تعیین محل خطا امری مشکل است. شکل 1-1-a، این سیستم را نشان میدهد. ملاحظه میشود که بدلیل نبود حلقه هدایت زمین، نقطه خطا همچنان پنهان باقی میماند و محل آن تعیین نمیشود. حال اگر در این حالت، خطای دومی در همان خط و در محل دیگری از سیستم رخ دهد، این امر باعث بروز اتصال کوتاه و شارش مقدار زیادی جریان خطا خواهد شد که توسط دستگاههای حفاظتی قابل تشخیص خواهد بود.
برای تشخیص هر چه سریعتر اولین نقطه خطا – بدون اینکه منتظر بروز خطای دوم باشیم – یکی از قطبهای منبع را به زمین متصل میکنند . شکل 1-1-b، این موضوع را نشان میدهد. قطبی از منبع که به زمین متصل است، خنثی و قطب دیگر، خط نامیده میشود.
باید توجه داشت که اتصال بین نقط خنثی و زمین، تنها در محل منیع انجام میگیرد و جریان بازگشتی از سوی بار به سمت منبع، تنها از طریق سیم خنثی انجام میگیرد. هنگامی که خطایی رخ میدهد، جریان بسیار زیادی از طریق مدارهای الکتریکی و مسیر زمین، به سمت منبع باز میگردد و بسته به مقاومت زمین، میزان شارش جریان در این مسیر توسط دستگاههای حفاظتی قابل تشخیص است.
شکل1- 1 a:-خطا در سیستم زمین نشده، b-تاثیر زمین¬کردن نقطه خنثی
شکل 1-1 : a-خطا در سیستم زمین نشده، b-تاثیر زمینکردن نقطه خنثی.
لذا یکی از مهمترین اهداف زمینکردن، فراهم نمودن امکان تشخیص خطا است. این امر از طریق ایجاد یک مسیر جهت شارش جریان خطا از محل بروز خطا و از طریق زمین به نقطه خنثی تولید صورت میگیرد.
همانگونه که در شکل 1-1-b نشان داده شده است تنها منبع به زمین متصل شده و نقطه دیگری از سیستم به زمین متصل نشده است. باید توجه داشت که در سیستمهای عملی، بروز یک خطای عایقبندی، به این معنا نیست که بصورت اتوماتیک یک اتصال زمین بوقوع بپیوندد. این امر زمانی میتواند بوجود آید که نقطه خراب شده و آسیب دیده، از طریق یک مسیر کم امپدانس به زمین متصل شود. این مسیر با استفاده از یک باس مرجع زمین در سمت مصرفکننده و اتصال کلیه چارچوبهای فلزی تمام تجهیزات الکتریکی به آن انجام میگیرد. روش کار، در شکل 1-2 نشان داده است.
شکل1- 2 شارش جریان خطا در یک سیتم زمین¬شده
در واقع بسیار مطلوب است که در یک تاسیسات ولتاژ پایین در سمت مصرفکننده، یک ترمینال زمین وجود داشته باشد که بصورت مستقیم به نقطه خنثی منبع متصل شده باشد. به این ترتیب این اطمینان حاصل میشود که یک مسیر کمامپدانس – که جرم زمین در آن وارد نمیشود – بوجود خواهد آمد. پیشبینی دقیق مقاومت جرم زمین، کار بسیار مشکلی است. در نتیجه بجز در سیستمهای ولتاژ بالا، تاکید بر آن است که یک اتصال مستقیم فلزی بین این دو نقطه ایجاد شود. باید توجه داشت که در سمت بار، بایستی نقاط خنثی و زمین از هم جدا باشند. یعنی همانطور که قبلا نیز اشاره شد، اتصال بین نقطه خنثی و زمین تنها در سمت منبع برقرار میباشد.
1-2- زمینکردن نقطه خنثی سمت منبع در یک سیستم قدرت
1-2-1- مقدمه
زمین کردن نقطه خنثی سیستم تغذیه، دو عملکرد مهم انجام میدهد :
بوجود آوردن نقطه مرجع برای کل سیستم و ایجاد یک مسیر برای شارش جریانهای ناشی از خطا به سمت زمین و در نتیجه شناسایی محل وقوع خطا.
این عمل باعث میشود که هنگام اتصال بدنه فلزی با قسمتهای برقدار، هیچ حادثه ناگواری، پرسنل را تهدید نمیکند. برای انجام این کار، بدنه تمام تجهیزات را به هم اتصال میدهند و همگی را زمین میکنند تا پتانسیل بدنه تمام تجهیزات تقریبا با هم یکسان شود. (اختلاف موجود، ناشی از مقاومت زمین موجود بین اتصالات است).
برای زمینکردن نقطه خنثی منبع، از روشهای مختلفی استفاده میشود که در شکل 1-3 نشان داده شده است.
فرمت فایل : word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:46
فهرست مطالب:
پیشگفتار: ۱
مقدمه: ۲
گفتار اول ۳
الف ـ تعریف محیط زیست ۳
ب- انواع محیط زیست ۴
ج – تعریف آلودگی و انواع آلودگی محیط زیست در حقوق ایران ۵
د: دلایل لزوم حمایت از محیط زیست ۶
ه- اسلام و محیط زیست ۸
و- قانون اساسی و محیط زیست ۹
ز- تاریخچه و تحول حقوق محیط زیست در ایران ۱۰
ح – حمایت بین المللی از محیط زیست ۱۲
ط) پیشگیری و شیوه های غیر کیفری حمایت از محیط زیست ۱۳
گفتار دوم ۱۵
الف-تعریف جرم زیست محیطی ۱۵
ب جایگاه جرم زیست محیطی ۱۵
ج – عناصر تشکیل دهنده جرم زیست محیطی ۱۶
۱-ج-عنصر قانونی ۱۷
۲-ج=عنصر مادی ۱۸
ج-۳ عنصر معنوی : ۲۰
د) قواینن و مقررات زیست محیطی کیفری ۲۱
گفتار سوم: ۲۳
انواع جرایم زیست محیطی با استناد به مواد قانونی ۲۳
ب ـ جرایم ارتکابی نسبت به عناصر بی جان محیط زیست ۲۵
ج) جرایم مربوط به آلودگی شیمیایی و هسته ای ۲۸
گفتار چهارم: مجازاتهای زیست محیطی ۳۰
الف) اعدام و تبعید ۳۰
ب ـ حبس و جزای نقدی ۳۰
جزای نقدی ۳۱
ج) مصادره اموال ۳۲
دـ تعطیل کردن موسسه ۳۳
ه) تشدید مجازات ۳۴
و- مجازات شروع به جرم ۳۶
گفتار پنجم ۳۸
الف) خواهان و خوانده جرایم زیست محیطی ۳۸
ب- نقش ضابطین قوه قضائیه در جرایم علیه محیط زیست : ۳۸
ج ـ چگونگی برخورد سازمان حفاظت محیط زیست با جرایم زیست محیطی ۳۹
منابع ۴۴
پیشگفتار:
در زمینه ارائه هر گونه کار تحقیقی مطلب اصلی یافتن منابع و رجوع به سازمانها و ادارات مرتبط برای جمع آوری مطالب است. متاسفانه در زمینه این موضوع کار تحقیقی بسیار کمی انجام شده و منابع اندی وجود دارد و این اساسی ترین مشکل بود.به هر حال با مراجعه به اداره حفاظت محیط زیست کرج و سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری کرج تا حدودی با منابع موجود آشناشدم. در ضمن به دانشگاه تربیت مدرس نیز مراجعه کردم برای استفاده از پایان نامه ای در همین زمینه.
در این میان کتابخانه سازمان حفاظت محیط زیست بسیار کمک مفید و موثری بود و همکاری بسیار خوبی برای استفاده از کتابخانه داشتند.
علاوه بر اینها از مسئوولین محترم کتابخانه دانشکده حقوق علامه طباطبایی کمال تشکر را دارم. که به محض مراجعه برای منابع و اطلاع از کمبود امکانات سریعاً به تهیه منابع موجود در این زمینه و نیز 2 جلد مجموعه قوانین حفاظت محیط زیست ایران اقدام نمودند.
از استاد راهنما جناب دکتر موذن زادگان که در راه انجام این کار تحقیقی مرا راهنمایی نموده اند کمال تشکر را دارم.
امید است که بتوانم در قبال کمک ها و راهنمایی های اساتیدمان خدمتگزار جامعه
باشم.
درانتها از همسرم که در همه مراحل کار مشوق و راهنمای من بوده اند قدردانی
می کنم.
مقدمه:
می دانیم که امروزه بحث محیط زیست و بحران های ناشی از آلودگی آن مساله ای که همه جهانیان را به فکر واداشته. چرا که محیط زیست ارتباطی تنگاتنگ با حیات و سلامت انسانها داشته و آلودگی آن زندگی همه جانداران را تهدید خواهد کرد. امروز بسیاری از انواع بیماریهای جسمی و روانی مخصوصاً در شهرهای بزرگ ناشی از همین آلودگیها بوده و انسانها در معرض مرگ تدریجی قرار گرفته اند.
برای حفظ و حمایت از محیط زیست اقدامات مختلفی صورت گرفته. مسائل مربوط به محیط زیست مانند همه مسائل اجتماعی دیگر دارای جنبه های حقوقی می باشد.
در زمینه جنبه های حقوقی آنچه مورد بحث ماست بحث حقوق جزا و نقش آن در حمایت از محیط زیست می باشد.
هدف از این تحقیق بحث در مورد این فرضیه است که آیا حمایت کیفری از محیط زیست و بکار گیری مجازاتهای شدید علیه آلوده کنندگان محیط زیست بهترین راه حفاظت از محیط زیست است ؟
و پاسخ به این سوال که مجازاتهای وضع شده در زمینه حفاظت محیط زیست از چه نوع است؟
به منظور نیل به این هدف مطالب را به 5 گفتارتقسیم خواهیم کرد . در گفتار اول به راهها و دیدگاههای مختلف در زمینه حمایت از محیط زیست می پردازیم و دیدگاه اسلام و قانون اساسی را بررسی می کنیم.
در گفتار دوم به بررسی ارتباط حقوق جزا و محیط زیست و در گفتار سوم انواع جرایم زیست محیطی را بررسی می کنیم. در گفتار چهارم مجازاتهای زیست محیطی که در قوانین ایران به چشم می خورد بررسی می کنیم و در انتها تشریفات رسیدگی و اندکی به سازمان حفاظت محیط زیست می پردازیم.
از آنجا که در این زمینه بسیار کم کار شده وحتی در دانشکده های حقوق و برای دانشجویان حقوق بحثی تازه و ناملموس است سعی کردم با ارائه این تحقیق و کار در این زمینه اندکی اهمیت این موضوع را یاد آوری و به لزوم کار در این زمینه متذکر شوم.
گفتار اول
الف ـ تعریف محیط زیست
محیط زیست یعنی چه و تعریفی از آن می شود ارائه داد؟
بنظر می رسد ارائه یک تعریف جامع و مانع از محیط زیست تقریباً غیرممکن باشد. چرا که مفهوم محیط زیست و دامنه شمول آن بسیار گسترده است و تعریفی که بتواند بطور کامل در برگیرنده همه جنبه های آن باشد کاری مشکل است.
چیزی که به ذهن می رسد اینست که تمامی محیط پیرامون و اطراف ما و همه آنچه در اطراف ما بطور مستقیم وغیر مستقیم زندگی ما به آن وابسته است محیط زیست ما را تشکیل می دهند.
دکتر قوام در تعریف محیط زیست آورده اند “محیط زیست به تمامی محیطی اطلاق می شود که نسل انسان بطور مستقیم و غیر مستقیم به آن وابسته است و فعالیتهای او در ارتباط با آن قرار دارد.”1
در تعریف دیگری چنین آمده: “محیط زیست عبارتست از محیطی که فرآیند حیات را فراگرفته وباآن برهم کنش دارد, محیط زیست از طبیعت, جوامع انسانی و نیز فضاهایی که با فکر و به دست انسان ساخته شده اند تشکیل یافته است و کل فضای زیستی کره زمین, یعنی زیستکره را فرامی گیرد”2
می بینیم که در تعاریف فوق محیط زیست را محیطی مرتبط با حیات و زندگی انسان می دانند و این خود نشانه اهمیت آنست. چرا که هر آنچه زندگی بشر را تحت تاثیر قرار دهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اهمیت این مفهوم کشورها درصدد حمایت از آن برآمدند اما هرکشور به یکی بیا برخی از عناصر مشخص زیست محیطی توجه کرده است. به عبارتی هر کشوری با توجه به محیط جغرافیایی, پیرامون و انسانی خود جنبه هایی را که بیشتر باآن در تماس بوده مد نظر قرار داده. مثلاً به طور طبیعی کشوری که اطراف آن را بیشتر آب فراگرفته بیشتر ذر زمینه حمایت از آبها و مسائل مربوط به صید فعالیت می کند یا کشوری که در آن جنگلهای فراوان وجود دارد بیشتر به بحث شکار و جنگلها و مراتع پرداخته .
کشور ما ایران با توجه به گستردگی و پهناوری آن و بهره مند بودن از نعمتهای آب و جنگل و مراتع و وضعیت نابسامان و آلودگی هوا …..باید در این زمینه بسیار فعالانه و جدی عمل کند .
به این منظور نخستین مرحله ارائه یک تعریف جامع و مانع حقوقی از مساله محیط زیست است .
در قوانین کشور ما اعم از قانون اساسی و قوانین عادی و دیگر مقررات , تعریفی از محیط زیست ارائه نشده بنابر این دراین زمینه نمی توانیم به دیدگاه قانونی اکتفا کنیم.
هم چنین در قوانین بسیاری کشورها مانند فرانسه و لهستان نیز تعریف حقوقی از محیط زیست ارائه نشده .
در معاهدات و کنوانسیونهای بین المللی نیز تعریف خاصی از محیط زیست به چشم نمی خورد . تنها متنی که در این رابطه به ارائه تعریف نسبتا جامعی از محیط زیست پرداخته قانون یونانی 1996/360 میباشد.
بر طبق آن محیط زیست1 محیط طبیعی و محیط فرهنگی ترکیب می یابد.
ب- انواع محیط زیست
در بیشتر کتابها محیط زیست را به دو بخش عمده تقسیم کرده اند . اگر چه تقسیم بندی های دیگری نیز وجود دارد اما نهایتا می شود همه را تحت 2 بخش محیط زیست انسانی و محیط زیست طبیعی جای داد .
محیط زیست طبیعی به آن قسمت از محیط زیست اطلاق می گردد که , در بر
گیرنده بخشی از فضای سطح کره زمین است و به دست انسان ساخته نشده است .1
بعبارتی محیط زیست طبیعی محیطی است موهبت خدادی که بشر در آن دخالت نداشته و شامل جنگل ,آب , هوا , خاک , دشت , رودخانه ,…..است
اما محیط زیست انسانی محیط ساخت دست بشر است و محیطی است که در وجود آن نقش داشته محیطی که انسان با فکر و اندیشه و دست خود و با طرز زندگی خویش ساخته است وسایل خانه ها ، کارخانه ها ، شهر ها ، پارکها ، فاضلاب ها و … می باشد .
ج – تعریف آلودگی و انواع آلودگی محیط زیست در حقوق ایران
مهمترین بحث و معضل امروزه دنیا در رابطه با محیط زیست مساله آلودگی ها است آلودگی های محیط زیست شاید مهمترین علت توجه به محیط زیست باشد . این آلودگی هاحوزه های آب و خاک و هوا و… را تحت تاثیر قرار داده اند .
ماده 9 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست مصوب 1353 تعریف ذیل را از آلودگی به دست می دهد :
«منظور از آلود ساختن محیط زیست عبارتست از پخش یا آمیختن مواد خارجی به آب ، هوا و خاک یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی ، شیمیایی یا بیولوژیکی آن را بطوری که زیان آور به حال انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد ، تغییر دهد . این نخستین تعریفی است که از آلودگی محیط زیست در حقوق ایران مطرح شده .
همین تعریف با تغییرات اندکی در تبصره 2 م 688 قانون مجازات اسلامی بیان شده.
طبق تبصره 2 م 688 :«منظور از آلودگی محیط زیست عبارتست از پخش یا آمیختن مواد خارجی به آب یا هوا یا خاک و یا زمین به میزانی که کیفیت فیزیکی ، شیمیایی یا بیولوژیکی آن را بطوری که به حال انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان یا آثار یا ابنیه مضر باشد تغییر دهد »
پس با توجه به این تعاریف تقریباً می فهمیم که آلودگی محیط زیست شامل موارد و انواع مختلفی است و شامل آلودگی آب ، خاک ، صوت ، شیمیایی ، هسته ای … بوده و شامل نابودی انسانها و گیاهان و حیوانات می شود . به این ترتیب می بینیم که مهمترین و اساسی ترین مساله بشر امروز باید توجه به محیط زیست باشد . چراکه هرآنچه با حیات و زندگی انسان در تماس باشد و جان او را مورد تهدید قرار دهد باید جدی به آن نگریسته شود . اما متاسفانه مساله محیط زیست به قدر کافی مورد توجه قرار نگرفته شاید یکی از اساسی ترین دلایل آن ناآگاهی و عدم اطلاع از عواقب آن باشد .
امروزه انسانها مخصوصاً در شهر های بزرگ و آلوده در معرض مرگ و نابودی تدریجی قرار گرفته اند و به انواع و اقسام بیماریها مبتلا می شوند .
آلودگی هوا نشاط و تندرستی و حتی شادی مردم را می گیرد و حتی درازاش هیجان و اضطراب و افسردگی و عصبانیت و سر درد را به انسان باز می گرداند .
آبهای آلوده ضمن اینکه حیوانات را دچار بیماری های گوناگون می نماید بر گیاهان نیز تاثیر گذاشته و در نتیجه انسانهایی را که از این گیاهان استفاده می نمایند بیمار می کند .
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:250
مقدمه:
لزوم احیای ارزشهای بافتهای تاریخی از دیرباز مورد توجه بوده و کشورهای پیشرفته جهان با اجرای برنامه ها و دستورالعملهای خاص، به رونق بافتها و نواحی باارزش قدیمی خود همت گماشته و هویت فرهنگی گذشته خود را دوباره زنده کردهاند.
امر احیا و حفاظت از بافتهای باارزش تاریخی از اجزای پیکره فرهنگی جامعه به شمار می آید و تحقق آن به فعالیتهای فرهنگی مداوم نیاز دارد، زیرا میراث تاریخی تبلور فرهنگ گذشته و صیانت آینده هر جامعه است. در این نوشتار سعی شده تا با تأکید بر بهسازی و مناسبسازی محیطهای شهری طی برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت به نقش سازنده سازمانهای ذیربط اشاره شود، تا با روشن شدن مسئولیتهای مرتبط و همکاریهای مستمر آنها کار احیای ارزش های تاریخی (که در این گفتار بیشتر تأکید بر احیا و مرمت بافتها و بناهای باارزش است)، در چارچوب ضوابط و دیوان سالاری متداول و دست و پاگیر دستخوش مشکل و معضل نشود.
بدون شک، نقش و مشارکت مردم در امر بازسازی و احیای ارزشها اهمیت خاصی داشته و بدون مشارکت مردم امر بازسازی موفق نخواهد بود و سرمایهگذاریهای کلانی را طلب میکند. چنانچه در امر بازسازی خود مردم شریک و همراه باشند. اجرای برنامهها سریعتر به نتیجه میرسد، تجربه جهانی نشان میدهد که هرچه مردم به ارزش این اثار آگاه باشند در اجرای برنامه ها سریعتر به نتیجه می رسد جهت احیا و نگهداری آن بیشتر میکوشند. در واقع، هسته تاریخی شهرها و بافتهای با ارزش علاوه بر محتویا فرهنگی و معنوی خود به منزله سرمایههای عظیم اقتصادی شمرده میشوند و در این سرمایه مردم شریک و سهیم اند و مشارکت آنها میتواند امر بازسازی را به نتایج چشمگیری هدایت کند.
احیا و هویت بخشیدن به آثار باارزش باعث رونق و پویایی گذشته خواهد شد. لازم است دولت به سرمایه گذاریهای لازم همراه با مشارکت مردم همت گمارده تا ارزشهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی دوباره در هسته تاریخی شهرها زنده و فعال شوند. باید گفت که در روند تنوعبخشی و تجدید سازمان در این مکانها باید چنان عمل شود که هویت و اصالت آنها از دست نرود. در این مقاله، سعی شده رابطه فرهنگ، میراث تاریخی و احیای ارزشهای گذشته و تجدید حیات و امر بهسازی مناسبسازی محیط و ارزشهای اقتصادی مورد بحث قرار گیرد.
پیشینه حفاظت آثار تاریخی و میراث فرهنگی به بیش از پانصد سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد داریوش شاه در کتیبه ای از آیندگان میخواهد که آنچه را او برجای نهاده است تخریب نکنند. کتیبههایی نیز به عنوان نمونه های دیگر در ستونهای کاخ آپادانا در تخت جمشید، برای اطلاع آیندگان از احوال، حفظ آثار و شرایط فرهنگی و آداب و رسوم و زندگی مردم آن زمان در اعماق دو متری زمین یافت شده است.
در دوران گذشته، اعتقاد و باورهای مردم، نگهداری و حفظ بناها و آثار باارزش را تضمین می کرده است. روشهای گوناگونی در زمینه نگهداری آثار تجربه شده است، یکی از این روشها، فرهنگ وقف است که روش های آن در وقف نامه ها آمده است. نخستین تکلیفی که برای متولی در این وقفنامهها منعکس شده، همانا حفاظت، نگهداری و مرمت مورد بحث است.
رابطه فرهنگ و میراث تاریخی
میراث تاریخی، در واقع صورت ظاهری کالبدی فرهنگ است، فرهنگ رکن و اساس هر جامعه پیشرفته را تشکیل می دهد چنان چه فرهنگ در جامعه گسترش یافت، میراث آن نیز حفظ خواهد شد. در صورتی که جامعه ای به اصل پیشرفت فرهنگ آن توجه نداشته باشد، آحاد آن جامعه نمیتوانند ارزشهای خود را باور کنند و نگهداری و مرمت و ارزش های بافتها و آثار خود را جدی نمیگیرند و اعتقادی هم به آن نخواهند داشت. توجه کشورهای پیشرفته به حفاظت از اثار خود، نشانه رشد فرهنگی و ارج نهادن به میراث کهن و نهایتاً احیا و مرمت آثار باارزش است. در این رهگذر، ارزش های پر دامنه نهفته در بطن میراث فرهنگی کشف میشود و آگاهی و رهیافتهای ارزشهای علمی و فرهنگی به شناخت این ارزشهای نهفته و پایدار در میراث تاریخ منجر خواهد شد.
به این ترتیب، بهرهوری فرهنگی کارآمد از فضاهای احیا شده، با توجه به مراتب اجتماعی شهروندان می توانند محیط ها و فضاهای شهری را زنده و پویا کند و جان و روح دوباره در کالبد آنها بدمد. برگشت علاقه و دلبستگی شهروندان به فرهنگ و فضاهای باارزش شهری سبب میشود که هویت مکانی و اجتماعی دوباره زنده شود. در این صورت است که با رشد فرهنگ و اعتقاد و باورهای مردم، آمادگی برای احیا و مرمت شتاب میگیرد و نوآوری از دل جامعه جوانه خواهد زد. لاجرم، احیا و مرمت توسعه درون شهری در بافتهای باارزش، به جلب سرمایه و ایجاد تحرک اقتصادی و رویکرد جهانگردان و پژوهشگران به کشور خواهد انجامید.
پیشینه تاریخی
از دهه 1960 ارزش محیطهای سنتی به گونهای فزاینده در تقابل با محیطهای نوگرا باز شناخته شد، در این میان، به خصوص شناخت مشخصهها و کیفیتهای محیط مصنوع و ویژگیهای فرهنگی و تاریخی آن به خوبی نمایان شد که این توجه، سرانجام به هواداری از حفاظت محیطزیست و فعالیت در این حوزه انجامید. در این امتداد گرایش فزایندهای نیز در محدودههای زیستگاهی نسبت به مرمت در مقابله با تخریب شکل گرفت.
به واسطه اینگونه مرمتها در محلهها، در کنار پرداختن به مرمت مسکن به جای تخریب از نوساختن آن، بحث های اقتصادی همزمان نیز درگرفت. سیر این تحول تاریخی به اینجا کشید که ارزشهای معماری باید حفظ شوند. در هر حال وقتی صحبت از تک بناها مطرح باشد، آنها باید حفظ شوند و چنانچه بر سر هسته کامل بافتهای باارزش شهری باشد، باید جمله آنها به طور کامل حفاظت و بهسازی شوند. در این ارتباط، کسانی نیز نظیر جان راسکین و ویلیام موریس و هنرمندان و صاحبنظران دیگری، به تشکیل جمعیت حفاظت از بافتها و بناهای تاریخی اقدام کردند، از سوی دیگر، در منشور آتن نیز در نگهداری و صیانت ارزشهای تاریخی تأکید شده و در پی آن، پایهگذاران منشور آتن و کنگره سیام در چارچوب تاکیدها و مفاد منشور آتن، فعالیت و اقدامات مهمی را انجام دادند که از آن جمله میشود فعالیتها و نظرهای لکوربوزیه را برشمرد.
احیای ارزشها و جلوههای گذشته.
برای احیا و نگهداری ارزشهای گذشته، باید آنها را شناخت و در فهم ضرایب مستور این جلوه های وصف ناشدنی کوشید، زیرا معماری هر مرز و بومی بیگمان پاسخ منطقی و کارکردی به طبیعت و اقلیم آن دیار است. در همه دوره ها آسایش و تضاد مطرح بوده است. حضور عوامل آسایشزا در چارچوب معماری، جلوههای معمارانه یافته اند معماری از حضور باد برای تأمین آسایش بهره برده است. میتوان به کمک جلوهها و مشخصههای معماری کهن، ویژگیهای بصوری را به عنوان شاخصه های چشمگیر نام برد. نور، چشمانداز، جهت و مقیاس تناسبات جملگی از جلوههای شگفتانگیز معماری با ارزش گذشته به شمار میآیند. جلوههایی که تداوم یافته و روحی در کالبد معماری نامیدهاند تا جان بگیرد و خلاقیت و هویت وصف ناشدنی خود را تکرار کند. این همان هویت خاص متفاوت معماری ایران است. طبعاً این تفاوتها زاییده نوع ادراک معمار از مسئله و توانایی او در ارایه پاسخ است، وقتی طراح پل خاجو عبور ساده از روی آب را به یک سمفونی فضایی تبدیل می کند. عمق دریافت و توانایی عرضه حداکثر جمال، جلال و کمال در اثر خویش است و جالب این است که این کار را با طعمی ایرانی انجام میدهد که از راه غور در ساختمانهای گوناگون روح و فرهنگ ایرانی مشاهده میگردد، غور در ادبیات، مشق چشم با آثار، مأنوس شدن با نواها، تعمق در خلقیات و هر تلاش دیگری که امکان چنین حضوری را فراهم نماید تواند بود. بزرگترین مشخصه معماری ایرانی، ایرانی بودن آن است و برای ایرانی بودن باید عمیقاً و تنها ایرانی بود.
توسعه درون شهری و تجدید حیات
در کشورهای پیشرفته، توسعه درون شهری و احیا و توجه به بافتهای تاریخی، پیشینهای بس طولانی دارد. در این رهگذر، طرحها و آرای منطقی همیشه وجود داشته و به طور مستمر بحث و نظریههای گوناگون ارایه شده است، که زمان، عامل اصلی اجرای اینگونه اقدامات در ارتباط با طرحها است، و نقش اساسی و مهمی را ایفا می کند. زمان اجرای چنین طرحهایی در بافتهای قدیمی نباید به درازا کشیده شود، چرا که متوقف شدن کار در چنین محیطهایی به دلسردی و سَرخوردگی مردم و سرمایهگذاران بخش خصوصی در آن میانجامد. هرچه کار سریعتر به ثمر بنشیند آغاز مراحل بعدی باعث استقبال بیشتر و دلگرمی مردم به امر مشارکت و نوسازی خواهد شد.
تنوعبخشی کارکردی و تجدید سازمان در حیات شهری بافتهای تاریخی باید در زمینه تسهیلات و تنوع پذیری چشم اندازها به مکانی جذاب تبدیل شوند، که در روند آن، بازده سرمایهگذاری به طور قطعی تأمین و راه برای برنامه ریزی و استمرار حیات بافتهای تاریخی خود هموار شود.
شناخت عملکردها و کشف و احیای ضرایب مستور در بناها و بافتهای تاریخی، خود مستلزم دانایی و تحقیق و تجربه ای است که لزوم توجه و آگاهی به آن در بازسازی و نوسازی پروژههای مرمتی حائز اهمیت است. بدون شناخت و کشف این اصول، هر گونه تغییری در عملکردها به بیراهه کشاندن فرهنگ و آداب و رسوم، و حیات زندگی گذشتگان است. شناخت ارزشهای فرهنگی و بررسی ویژگیهای آن به منظور ملاحظات مرمتی و احیا با حفظ هویت فرهنگی بافت، مستلزم اتخاذ سیاستها و ارایه راهحلهای فراگیر پایدار و مستمر در احیای بافتهای باارزش است تلاش در جهت احیا در محلههای تاریخی شهری باید در چارچوب بافت و محیطی حساس صورت پذیرد، تا واکنش های مثبت خود را بروز دهند. در این صورت فرآیندهای حفاظت، صیانت و بهسازی محلههای تاریخی در روند تجدید حیات خود به محیطی سرزنده و فعال و پویا تبدیل میشوند.
تفاهم و همسویی نظرهای مردم و مسئولان به توفیق برنامههای مرمتی کمک مؤثری می کنند، اگر این توفیق دست دهد راه برای ادامه مرمت بافتهای قدیمی شهر و توسعه پایدار آن هموار خواهد شد.
بهسازی و مناسبسازی محیط
مهمترین ضرورت توجه به سیمای کالبدی بافتهای تاریخی، توجه به فرسودگی روزافزون آن است که جلوگیری از تداوم این روند، تدوین برنامهها و طرحهای ضربتی و عاجلی را طلب میکند، تا از تهدیدهای زیست محیطی و نابودی آن جلوگیری شود. هرگاه به سرعت به مناسبسازی محیط پرداخته و به شرایط زندگی امروز توجه نشود. محیط های تاریخی و باارزش به فضاهای خالی از سکنه و بیروح و بیثمر تبدیل خواهند شد. حاصل اینگونه بیتوجهی سوق دادن این محیط در جهت تبدیل آن به محلههای ناامن، فاسد و خالی از سکنه است. ضرورتهای اجتماعی محلی در بهسازی بافت قدیم عمدتاً ناشی از تخلیه تدریجی محل از ساکنان قدیمی، و مهاجرت اقشار اجتماعی اصیل مناطق قدیمی و جایگزینی آنها با مهاجرین کم درآمد است که فاقد هر گونه وابستگی به این مناطق هستند. از سوی دیگر، پیشگیری از بروز و گسترش انواع بزهکاریهای اجتماعی و واگذاری بافتهای قدیمی به فعالیتهای خاص و رده پایین، باعث کاستن ارزشهای فرهنگی نهفته در آن شده است. بررسی دلایل نارضایتی از زندگی در بافت قدیم، نشان میدهد که علت اصلی نامطلوب بودن بافت تاریخی علاوه بر فقدان دسترسی و خدمات لازم و مناسب، وجود و حضور بزهکاران و معتادان نیز از عوامل مهم بوده اند. باید گفت که اقدام به بهسازی در بافتهای باارزش و واجد پیشینههای تاریخی، چنانچه به صورت کلی و همهسو نگر در زمینه برنامهریزی سازمان فضایی آن و همگام و هماهنگ با بقیه ارکان پیرامونیاش، صورت نگیرد و فقط بصورت مقطعی و موضعی به آن نگریسته شود، به نتیجه جامع و پایداری نخواهد انجامید. بافت قدیم، به صورت زنجیروار با فعالیت ها و عملکردهای همجوارش دمساز است، و از نظام سلسله مراتب عملکردی فضاهای شهری پیروی می کند. در برنامه ریزی احیای بافتهای قدیمی، باید به دو برنامه کوتاه و بلندمدت توجه کرد. برای احیای بافت قدیمی، اقدام به نگهداری و جلوگیری از تأثیر عوامل فرسایش و ویرانگر آن، در اولویت نخست یا کوتاهمدت قرار میگیرد. در برنامه های بلند مدت که سیر و روند کار احیا و بازسازی مطابق برنامهها و نیازهای نواحی به فضاهای لازم و ضروری تعیین می شود و سیمای آتی را رقم می زند، بهتر است به صورت محرمانه انجام پذیرد تا با عوامل تخریبگر مالکین در جهت ازبین بردن ارزشهای فرهنگی بناها مواجه نشود. سازمان اجرایی محدوده طرح باید در زمینه مسائل حقوقی کلیه سازمانها و تشکیلاتی که مستقیماً با بافت تاریخی ارتباط پیدا میکنند، آنها را با برنامههای خود مطلع کنند و نمایندگانی از آنها را به منظور همکاری در سیر و روند احیا و نوسازی سهیم و شریک کند. کلیه سازمانهای دولتی، نظیر وزارت نیرو، مسکن و شهرسازی و شهرداری ها و سایر نیروها را برای به کار انداختن سازوکارهای لازم و کاستن از روند طولانی دیوان سالاری مبتلابه و دست و پاگیر امر توسعه همکاری دعوت کنند.
سیاستهای فراگیر و مشارکت مردم
بنابراین، برای حفظ و تقویت هویت موجود و مدد رساندن به ایجاد هویتی جدید، ضروری است که شهرها سیاست های فراگیر را برای وجوه حیاتی چشمانداز شهری خود تدوین کنند. میراثهای قدیمی و یادمان گذشته را احیا کنند و در تقویت و نگهداری آنها بکوشند. بناهای تاریخی شهرها یادآور فرهنگ تمدنهای شهری گذشتهاند و حفاظت از تک تک بناها یا مجموعه بناهای مهم برای حفظ تداوم بصری و اجتماعی شهرهایمان امری حیاتی است. این میراث عظیم فرهنگی منشاء الهام راهیابی به حل مشکلات بازسازی تاریخی خواهد بود که با شناخت فرهنگ غنی به آنچه که میراث پربها و با ارزش گذشتگان است دسترسی مییابیم و با رقههای امید و حیات زنده و پویای مجددی را در آنها زنده کنیم. توفیقات و هویت بافتهای تاریخی گذشته را که ماحصل آن ارتباط نزدیک و تفاهم بین مردم، پژوهشگران و مدیریت شهری یا نظام بوده دوباره احیا کنیم. در این مورد ایفای نقش و مشارکت مردم بارز است و به عنوان عامل اصلی حصول موفقیت، در نهایت احیای بافتها و بناهای تاریخی را در پی خواهد داشت. در این راستا، حفاظت و احیای بناها و بافتهای باارزش قدیمی به کاربری های جدید تبدیل می شود و فعالیت مناسب آنها با حیات جدید و روزمره انطباق پیدا میکند.
بیگمان احیای بافت و حفاظت از آثار تاریخی، با چشمپوشی از این که نحوه مشارکت فعال مردم را طلب می کند. از آنجا که موضوع و مقولهای ملی است، دولت باید کمکهای ضروری و سرمایهگذاریهای اساسی خود را در این حوزه تحقق بخشد و یارانههای لازم را در اختیار این بخش قرار دهد. نمیتوان از مردم انتظار داشت که تمام هزینه ها را پرداخت کند و این هزینه در واقع باید از محل اعتبارات ملی پرداخت شوند تا بعد از احیا شدن بافتهای تاریخی، مردم محیط نو و فعال خود را حفظ کنند و در چارچوب چنین روشی است که انگیزه کار و مشارکت مستمر برای مردم میسر میشود. در واقع احیای بافتهای قدیمی قدرت متمرکز میخواهد که به طور اصولی و منطقی برنامهریزی و طراحی شوند و قدم اول را به عنوان شروع کار بردارد و مقدمات مشارکت و سهیم شدن مردم را در این برنامهها پیشنهاد نماید. و ضمن آگاهی دادن به روشن کردن مسائل و تشویق مردم، انگیزه همکاری و همفکری را در مردم ایجاد نماید.»
میدانیم که تنها بافتی که دستاوردهای قرنها معماری و شهرسازی و فرهنگ در آن گنجیده شده بافتهای تاریخی شهرهاست. منطقه تاریخی و بافتهای باارزش شهرها بسیار در خور توجه و دارای ویژگی خاصی است. این امر گستردگی معیارهای وسیع مداخله در امر حل مشکلات را ترسیم و تعیین میکند، که بخشی از آن مشارکت عظیم مردم ساکن را میطلبد. تجربه دنیا و کشور ما نیز نشان داده که هرچه مردم ارزش این آثار را عمیقتر درک کند کوشند، و هرچه مسئولان با این ارزشها و کیفیت آنها آشناتر باشند و بپذیرند که این هم بخشی از فعالیتهای عمرانی و اسای است، طبعاً در برپایی و نگهداری آن توفیق بیشتری خواهند داشت. افراد با فضاهایی که در آن زندگی می کنند رابطه فرهنگی برقرار میکنند. بنابراین، امر احیا و حفاظت پدیدهای فرهنگی است و تحقق آن نیاز به فعالیتهای فرهنگی دارد.
فرمت:word(قابل ویرایش)
تعداد صفحات:90
فهرست مطالب:
مقدمه
* فصل اول:مطالعات تاریخی
* دلایل و ضرورت ورود چاپ به ایران
* تاریخچه چاپ سنگی
* معرفی اولین نمونه های چاپ سنگی و نسخ طوماری
* دلایل ظهور کاغذ سازی ماشینی
* فصل دوم:فن شناسی
* تکنیک چاپ سنگی
* بررسی کاغذ نسخ چاپ سنگی
* بررسی تزئینات نسخ چاپ سنگی
* بررسی نحوه شکل گیری قرآن طوماری
* فصل سوم:آسیب شناسی
* بررسی آسیبهای وارده و ارائه راه حل درمان آن
* بررسی عوامل آسیب رسان و ارائه راه حل پیشگیری
* فصل چهارم:اجرای عملیات مرمتی و ارائه راهکارهای حفاظتی انجام شده
چکیده:
دلایل و ضرورت ورود چاپ به ایران
کتاب در ایران از طریق خوشنویسی و نسخه نویسی تکثیر می شد و هم اینک در کتابخانه های کشور از این گونه کتابها زیاد است. در دوران قاجار بعد از بازگشت محصلان ایرانی از اروپا و گسترش افکار و نظریات جدید در زمینه های مختلف آموزشی، علمی و فرهنگی که حاصل تجارب آنها از تحصیل در غرب بود، ضرورت تاسیس مدارس جدید به شیوه غربی و آموزش جوانان از اقشار مختلف مورد توجه قرار گرفت. با تاسیس دارالفنون و دیگر مدارس، از آنجایی که اصیل ترین ابزار و مواد آموزشی در مدارس جدید کتاب بود، نیاز به تاسیس چاپخانه هایی در کشور برای چاپ و انتشار کتابهای درسی و سایر مکتوبات احساس شد. [1]
دوره کتاب خطی تقریبا با آمدن صنعت چاپ به ایران به سر می رسد. سابقه چاپخانه در ایران به عهد صفویه می رسد که این چاپخانه درجلفای اصفهان توسط خاچاطور گیساراتسی تاسیس شد (1636م) و اینک بعضی از آثار چاپی آن در موزه کلیسای وانک جلفا موجود است. اولین کتاب (زبور داوود) ایران در این چاپخانه به چاپ رسیده است که تاریخ آن به 200 سال بعد از اختراع گوتنبرگ می رسد. در سال 1227 ه.ق مقارن با سلطنت فتحعلی شاه قاجار، اولین چاپخانه سربی در تبریز ایجاد شد و اولین کتابی که در آن به چاپ رسید کتاب فتح نامه تالیف میرزا ابوالقاسم قائم مقام بود. تا قبل از تاسیس این چاپخانه کتب چاپی فارسی و عربی در هندوستان، مصر و شهرهای اروپایی انتشار می یافت و سپس وارد ایران می شد. نخستین چاپخانه سربی در تهران در سال 1239 ه.ق دایر گردید که از جمله آثاری که در آنجا به چاپ رسید می توان به کتاب محرق القلوب اشاره کرد. صنعت چاپ در زمان ناصرالدین شاه رواج بیشتری یافت و کتب متعددی در آن زمان به چاپ رسید. اولین کتاب چاپ سنگی ( قرآن مجید ) که در سال 1248ه.ق به چاپ رسید، نتیجه همین ترویج است.[2]
تاریخچه چاپ سنگی
در سال 1798م، آلویز سنیفلدر[3] یک ماشین ساده و کوچک دستی برای چاپ لیتوگرافی اختراع کرد. درسال 1808 م این اختراع برای تکثیر طرح های آلبرت دورر[4] آلمانی وارد بازار شد. این اختراع پس از 346 سال از اختراع چاپ توسط گونتبرگ (1452 م) به منصه ظهور رسید.[5]
چنانچه از مواخذ و منابع برمی آید، چاپ سنگی ده سال بعد از ورود چاپ سربی وارد ایران شد که در این باب عباس میرزای نایب السلطنه پیشقدم بود. وی در سال 1240 ه.ق میرزا جعفر تبریزی را به مسکو فرستاد تا صنعت چاپ سنگی را بیاموزد و وسایل و ابزار لازم را به تبریز آورد. پایتخت از تبریز پیروی کرد و میرزا صالح شیرازی را به همین منظور به سنت پترزبورگ روسیه فرستاد. اولین کتابی که میرزا اسدالله شیرازی در تبریز به چاپ رسانید، قرآن کریم (درسال1248 ه.ق) و کتاب بعدی زادالمعاد (درسال1251ه.ق) بود. در سال 1259 ه.ق اولین کتاب مصوری که با چاپ سنگی درآمد، کتابی با عنوان لیلی و مجنون مکتبی شیرازی بود که چهار تصویر داشت. درهمین سال کتاب معجم فی آثار کتاب العجم تالیف میرزا فضل الله الحسین با چاپ سنگی از چاپ گردید. پنج سال بعد به دستور محمد شاه قاجار، چاپخانه میرزا اسدالله از تبریز به تهران انتقال یافت و اولین کتابی که در آنجا به چاپ رسید، دیوان شعرعبدالوهاب نشاط بود. متاسفانه هیچ نمونه چاپی از دستگاه چاپ سنگی که میرزاجعفر تبریزی به ایران آورد و در تبریز به کار انداخت، در دست نیست.